장음표시 사용
61쪽
ari. 3. Ur in sient. distinct. r. araic. q. questisnu prima, cy' alibi. At ius gentium dispens itionis cst capax. Pol tremo ius natiar.e in tabulas relatu est, quas Deus Moysi ii adidit,& a Iesii Christo Domino renotiatum est A b. ιρ. quod de iure gentium dicere non possiimus.
Illud quoque discrimen nobilitat ius
naturale , quod ea , quae iuris naturalis sunt,si iubenturmo quia iubentur bona sunt, & neculiario . agenda, sed ideo iubentur,quia talia suapte vi sunt.contra, qtiae prolaibentur , non ideo mala siunt,
quod prohibentur: led iccirco prohibentur,quia mala per se sunt. At, quae humani sunt iuris, mala dicuntur, quia
prohibentiar: bona vero S agenda,qui Aimperantur. Hinc apparet errore deceptum esse Philippum Decium in rubr.
II. qui ius non scriptum i scripto nobilitate vinci crediderunt, quδd scriptum non scripto sit antiquius: siquidem ius naturae antiquissimum est,& amplius viginti secula sine scripto in orbe terrarum perseuerauit. Sed ad quartum di Dcrimen reuertendum, & de eo diligentius disputandum.
De legis naturalis perpetua firmitare. 1. Vris naturae & gentium differentias
Iclim exponeremus, de quarta, quae firmitas erat,diximus a nonnullis haesitatu clie, quod ius crediderint esse nullum fixum , ac mutationis expers. quo de genere in I. Et bic. cap. 7. π in priore magnorum moralium , cap. 31. diserens Aristot. duo conficit; alterum est, minime conse narium este, ius non esIe vllam natura constans , quia ius omne mutabile est: nam mutabile non esse naturali distentaneunt, non pauca,quae in natura sitiit,ostendunt. Dextra enim manus natura est sinistra valentior, quamuis secus contingat aliquando.
Alteram est Aristotelis, iusta quoque
natur. ilia esse, licet non similiter semper eueniant. Qtiare fatur Aristot. iura naturalia haud firmitatem nacta es e perpetuam, atque constantiam. Ab Α-ristotele itat cmoque Cicero, qui in temtio Osciorum Leripsit: multa quae natura videntur honesta,temporibus fieri nontionesta. Iurisconsultus Vlpianus ab his etiam ficit f de iug. 9iur. l. tiG cruris. Neque e theologica schola claros a. magistros idem veritum est affirmare:
cum pugnat Dei indulgentia secus fieri polle, quam Decalogi iussa praescribat:
quae iussa iuris esse naturalis constat inter Christianae Theologiae Doctores, qui huic caussae fidem & firmamentum
adiungunt multorum exemplorum fischo iamque enumeratione, atque complexu. God Deus Abraamo innocetis iiij necem imperauit: quod eiusdem Dei imperio AEgyptioru gazam asportauerunt Hebraei quod eiusdem summi Dei iussu Oseas ex adultera muliere, ut
pretatur,liberos procreauit: qudd Samson iisdem ruinis, quibus hostes obtriuit, seipsum oppressit: qudd Dauid Se
prisci patres non una contenti Uxore plures duxerunt, easque in eodem contubernio atque conuictu retinuerunt:
qudd lex ante primorum parentum labem de rebus uni possidendis de v tendis post eommisissim flagitium abroῖata sit: quδd Romanus Pontifex iurisiurandi religione,qui se ea sponte obligarunt,quotidie exsoluit. Haec fere argumentantur qui iuris natu ratis immut bilem vim conuellere nituntur: quamquam alii leuius , nonnulli grauius
62쪽
earn vulnerare aggressi sunt. Scottis enim in I. negat in humanarum actionum priscipia, quorum notitia ex significatione hauritur vocabulorum, ite in eas conclusiones, quae cum eiusmodi principiis con- . nexa limi necessarib , cuiusmodi vult cile praecepta prima Decalogi , quae ad diuinum pertinent cultum,usam cadere poste dispensationem: cadere autem in secund.e tabulae praecepta, quae iustitiam continent, qua inter se homines deuinciuntur,& commune humani generis utilitare. Durandus i lem.d - .etrast. δ. de perpetua Decalogi auctoritate minus diripuit: namque relaxationem ad quartum de quintum dumtaxat prςceptum deduxit. Ochamus vero in a. sient. distinct. ιρ. in eam inductus est opinionem, ut non solum omnium
praeceptorum Decalogi impediri polle
obseruationem crediderit voluntate diuina, verlim etiam affirmate prodiderit
posse Deum leges Decalogi uniuersas delere, cIsque contrarias condere, sui quoque odium praecipere, illiidque in
hominum animis ingenerare : dc qui huic optimi & max. Dei voluntati o temperaret,eum laudabiliter is sturum, sempitarnaeque felicitatis praemium consecuturum. Quae dicta detestanda sunt ; & catholicae horrent aures. Auis diat Oeliam D. Anselmum in lib.de libero arbit. c. g. liuic suo stupori neces Iaria ratione resistentem. Retia est voluntas, cum id viat quia, Sem uuis ea velli: e eo feri non potest, ut ab ea auferat res litisdia nem; vellet enim voluntatem nolle, quod vult eam velle. inquit Ansel. ημhil magis impossibile, quam Deu rectitudinem volutatis auferre. Addamus ipsi: EGgo iubere Deus potest hominem , ut necessariam summamque bonitate,euius natura ac vis est amorem sui inj-gnere,odio prosequamur. Ergo simul
eodemque tempore Dei poterit quis
amicus, inimicus esse. amicus , quia
sapientissimi legislatoris de potentii Lmi Principis obsequitur,oluntati: inimicus, quia eumdem odit. An non seipsa haec perimunt aptissime λ Sed, quae
perspicua sent , longa esle non debent, ut praeclare admonet in s. de sin. M. Tullius. Qinpropter circlim scriptis his sen- . tentiis, eorum diiudicationi libentes assentiamur, qui scientiae Theologiae nobilitate praestates semper sunt habiti: quam D. Thomas non semel acriter desensitauit , ut ex eius liquet scriptis, sed praecipue ex I. a. quaest. leo. ara.δ is ex 3.sent. distinct. 37. quot. f. an. . in quo articulo haec sanctus Doctor articulate loquitur: Resfondeo dicendum, quod in qualibet legistatione oportet duo considera rescilicethubstantia legis, s poniturict id, ad quod legislator rest icit. Eιμι lex lasaegmensiurasubditorum insevis actibin; ita
hocad quia ressicis legislara quod est legis
inten:io, cranu, est mensium legis posimus. Sicut ergo adlus seu bd ιorum sum distorti, si a lue positiva a cordant: ita lex sese re- . miliu)nem non habet, si ab intentisnet gistatoris deficeret; qua est rectitiainem
constituere, or construare. Si ergo sim alia quapracepta,qua continent ipsam intentionem legi torus,imposibile est,qu od distem sationem recipiant. Praecepta autem quae legisti or edidit, ad mensuram praedi toruus metienda seunt. Vnde quamdiu ima preceptaposita non po utit praeteriri sime praeiudicio prima mensurae,ιia qua institutasunt, nulli licet in eis iussensere. dc in rei'. ad 3. Dicenda quod circa praecepta Decalogi, secundum quod ad Decalogum pertinent, numquam Deu fleri praecepit. Eadem ab eodem dicuntur, conchadunturque is e 2.loco iam patefacio. Nec a D. Thoma
63쪽
ter thcologica pertrachnuiat. Consule rum videriir D. Paullis opinioni pati Sotii in a. de iust ty iur. quaest. 3 ara . . .ubi cin Mi,q ii negatrii .i prohibc ntia tan pio D. Thom e sententia pi ignavstre- tum yr.dccpt.i in poli ii ore t.il ula a-3. nuo. Cuius retinendae semeiati .e duces gnosciunt: quandoquidem in secitndae& inagistri fuerunt non ij qui lium anς tabulae percensendis mandatis, de cointelligentiae viribus dominam quae- tacet, quo iubzmur parente S colcre, SI sierunt, sed Christus Dominus omnis vereri . nec alia , quam prohibentia. veritatis & sapientiae solas;& D. Paulus, praecepta meminit. Tertium est,in mcee Isaias: qui ambo scientiam veritatis morandis secundae tabulae legibus eam, caelitus imbiberiant. Christus igitur quod est de non moechando, i praeponi, decem ipsas naturae leges in orbe terra- quae homicidium vetat: quod ipsum fatum fixasS: immutabiles elle decreuit, cit Codex Vaticanus antiquillimus lit- clim ad illas legem tantum fidei & sa- teris grandioribus manu ex. aratus cxcramentorum adiunxit; clim Matth. septuaginta Interpretum oditione. Sed ιρ. his verbis edixit: Si vis ad vitam m- ad institutam caulla: nolitae confirma-gre strua mandata. quce cum aeternae tionem redeamus.
beataeque vitae adeptione statuit licces- Isaias malorum, quibus a Dco mas ridesse vinculo colligata: qua igitur istabuntur impij, cauilam exponens Tatione poterunt immutari Hic ipse cap. a . sic ait: Quia transtre Ii sunt le- humani generis legissator, ac dominus ges,mutatierunt duppiterum D in duobus manduis,qui - sempiternum. Quem locum de legobus charitas erga Deum S proximum naturali D.Hieronymus,D.Thomas, de praecipitur, lege uniuersam pendere di- Lyranus interpretati sunt: quod maxi-xit S Prophetas. Ac D. Paulus Christi me,inquit D. Tho m. infidissimus Apostolus, Jc praeco in epist. δ. videtur intelligendum de praecepti, ad Rom.cap. 3. docet his verbis: QSiddi- Decalogi: ergo praecepta Decalogi, git proximum, legem impleuit. Nam, non subiungit sanctus Doctor , mutari per adulterabis, non occides, non furaberis, ni dispensationem non possitnt. Cum e- falsum testimonium dices, non concupisces, nim Deus , quae eius eli bonitas, fidem in si quod est aliud mandarum in hoc verbo suam cum hominibus naturalium le- instauratur: Diliges proximum tuum sicut gum isdere devinxerit, illud frangere pelesam. Sed lex diligendi proximi rela- aut violare non potest. Nam, ut inquit
xationem & mutationem non patitur: Apost in posteriou ad Timoth cap. a. Fide- ergo nec secudae tabulae praecepta,quae tu es Drin, qui scipsiιm negare non potest. praecepta charitatis lex arcto comple- Restat, ut ad ea depellenda, quae con-ctitur vinculo.Huiusce rationis laqueo tra veram sententiam argumentati sunt irretitus Scotus aestuat magnopere, ut aduersarij, nonnulla ncccsIaria trada-se cxpediat, sed paru , mea quidem sen- mus admonita. tentia, aut admodum nihil proficit. Primum admonitum: Apud omnes
In qua Apostoli sentetia tria interim qui de diuinae iisturae praestantia recte obseruari possunt. Vnum est , videri sentiunt,exploratum elle oportet, to- Iosepho probari praeceptorum disposi- tius iustitiae legem ac normam Dei essetionem, qui praeceptum de honore pa- Volsitatem, atque imperium; nec quid- rentibus habendo in priorem tabulam quam, nec quempiam illius nutui iu- digestum nisse affirmat. Alteram: illa- ste obniti polle. Secundum admonitur
64쪽
Duplex in Deo reperitur potestas; una e pati re Uiuit viris , ct rectitudo v
effictoris , & summi Ierunt omnium iant,u humana. qu.d Dei voluntati tan- Domini; altera legislatoris, ac iudicis. formetur, or eurabe atur imperia, qua-Propter hanc posteriorem potestatem ius sit contr.ι consae/um υινIusis modum. ex Decalogi legibus , quibus humanu Secundum hoc ergo p aceprum Abrare δε-
genus ad Itrinxit via luci sum , nil um- flum,quodsi tum ιnnycentem occiderM,non η iam taxauri,iiec laxare potest. Priore fuit comra iustulam: quia Dem est auctor p atellate vies, nihil natucarium legum mortis, εν vita. Si uter nec fuit contra immutans. quibus nos semirer obedire iustitiam, quod mandauit Iudatas , ut res oportet,quae benc fice hominibus dilar- . Dono um acciperanι: quia eius Iunc . situs et Uiue vitam, siue uxores, siue pa- omnia, Greus volue si, rit ilia. S-rtiterrentes, siue filios, siue imperia, sitie re- etiam ni fui ι contra caIlitatem praeceytum gna, ii ue rcliquas opes, dc bona, ab iis ossea Iatium, ut mutierem adulteram ac- auferre, de ab alio in alium transferre ciperet: quia Ese Dein est humiana genera potest aequissime: multo aequius ac iu- tunis ordinator ill est deb tm modus
stius, quam quiuis suam. qua ivin eget, mulierib- utend/, qtiem Dgud inittituit. Vestem,autPecunilam,in alteriam. Hac φῶ.patet , quod praedictι nec Obed endo potestate Deus usus adulteram illam Deo.nec obedire τ ι πdo peccauerunt. mulierem oleae adiudicauit: Abraami Quartum admonitum et pala Deca- I e.
filium insontem morti addixit; qtiam uis logi ivlla ad eas res perti irent,quae sunt per Angelum postea neci subtraxerit: suapte natura bonae, honestae, iustae, ac AEgyptiorum gazam iis ademptam He- necellarib ficiendae: vetita autem ad Maris concellit. Et si tamquam iudex eas, quae per se flagitiosae sunt, turpes, potuit saffirmantibus D.Thoma in a. a. & omittendae omnino; scilicet,qua
ab Isiaco propter peccatum originis istant ; si qua adiunctione tales esse deis
poenam mortis tepetere, & bona , y- serint, extra Decalogum eIle ceti se pilorum Hebraeis tribucre, quia tanto- dum cst. rum laborum , quos illorum caussa Quintum admonitum : Criminosi exantiauerant, mercedem nullam tulit hominum liasciri vel cotumacia, quia populus Israeliticus: ut D.Thomas re- sua culpa & vitio ign.iri suκt lcgiun, L- spondet in a psa i. oo. a/ tic. . Soti est ue quia iis parere recusant,vim re obli-
hoc secundum admonitum, eo, quem gasonem legis minime tollunt, lex sit supra demonstrauimiis loco. ab homine lata, vel in nostris animis a'. Tertium admonitum ex D. Thoma Deo penitus insita,qualis naturalis est,ma. a quat .m ad hunc modum nihil interest. Ita qui vel ficinorosis atque his verbis docente: A. βα-ndum persuasionibus,vel prauis exemplis,uc Iaecendum quiasicut Dein mhil operatων vitioso more , vel peri e litase consuerantra v.ularam qma hoc eli natura unius tudinis, in iure naturae caeci sunt, vel si iustuere/ quod in ea Dem operatur: is illud intuentire, a sitis mcntibus aspo habetur Gos ad Ro anos indecimo. nantur , firmitatem naturalis iuris id ope Mur tamen aliquid contria solitum ear- haudquaquam oblidit. sum natura , ita etiam Dem nihil poto Sextum admonitum : Bonorum & ii. pracfer co ra virtutem quia in hocp-- lis storii genera tria sunt, minosum,
65쪽
maiorum, maximorum . prima secundis , secunda tertiis cedere oportet, nec seciis naturae leges, quae tria illa genera bonorum amplachuritur,alteris alteras concedere necesse esΙ.In quo admonito obtutum figunt ii, qui seu in iure connubis, seu in iurisiurandi nexu dispensare diculur Pontifices;& quoniam Dei Opt. Max. cultus diuinumque bo-
. num maximum est , cum quo si omnia humana conferantur bona, nullo sunt propemodum momento aestim anda,
iccirco ad diuinum cultum religiolae sobolis propagatione excitandum ita terris,conservadum & amplificandum, uxorum multitudo antiquis illis patribus est conces in diuinitus: caussa vero
hac sublata, potestas item plures simul
uxores habendi meritb adempta est.. Septimum admonitum:Naturalium legum tripartita est ratio.nam qu. edam praecipiunt, quae suscipienda iunt necessariδ:aliae, quae demonstrant ea,quae fugienda sunt necessario:noniuillae,quς nec iubent, nec vetant, vertim utendi
eiusmodi legibus,vel non utendi libemtas hominibus concessa est,atque potestas. quo ex genere sociale ius csic ros a Dcti conditas communiter possidendi placet doctissimis viris. Itaque nihil
contra ius naturae moliti sunt homines, . cum res communes diuiserunt siue eorumdem hominum consensione , siue Adami imperio, siue alicuius aliquorum ve inductit atque suasu ficta sit diuisio.His ad hunc modum constitutis
argumenta contraria corruunt uniuer
sa. Auctoritati Aristotelis sic satisfacit
D.Thom. in ad s. Dicendum, quὸd Phi 'bin non loquitur de iusto naturali,quod continet ipsium ordinem iustitiae: hoe enim numquam deficit , sicilicet iussitiam esse struandam : sed loquitur
quamum ad aeterminatos modos ob eruationis iactitia, qui in aliqui biu fastunt. in 3. vero sint. dist. 37. quast. . art. . . aliter responὸet. Idprimum ergo, inquit, ἐρ- eendum,qu ad Phratis huι loquitur de prae iis legu positiva, is non de altis, qua intentisnem legislatoris includunt. Prior solutio videtur magis digna magistro, verbisque Aristo accommodatior.
Iuris gentium,st ciuium disserentia
Ius gentium cum iure ciuium rCbus I . multis disserre addubitari non debet.
Dominicus Solus de rustit. 6rιur. lib. 3. quast. 1. artic. 3. col. a. ilia discrimina nimcrat,quae in seriem nostrorum coni
cta in Gniet Lector.Primum igitur differunt, quia ius gentium magis est coangustatum ; ciuile magis varium , ac fulum. Dcinde, quia ius gentiam non est adco mutabile, uti ciuium: consensum enim omnium gentium, aut mai etis partis carum immutare, non solii triest perquam dissicile, sed scrine αδύνα- Γν. Tum quia ad constituendu ius gentium n5 requiritur hominum conuem tus verum ad ius ciuile condendum requiritur aut Reipubl. concitrum , aut Principis auctoritas, ut ultro citroque
communicatis sententiis recte illud statui possit. Sapienter enim Isidorus ius ciuile definiuit, quod quisque ysputu , vel eiunas sibi proprism eon lituit. tib. I. elymol. ωρ. s. quae definitio habetur dist. Φ.ctam ciuile, cr in Institutionibis Imperat/riis, de iure nat.gen. O civ. g. ius autem civile. Phst; multa iura ciuium de iure gentium nata & essecta sunt. Postre. 1.mo , quia,ut placet magnis quibusdam viris, ius gentiu m comparativa ratione ex principiis naturae colligitur tamqualonclusio, ad hu1κ modu: Agri colendi. sunt Dissiligod by Corale
66쪽
sent ad vitam si istinendam: S: homines 'in re communi negligentes sunt. sci- CAPvT XVIII.
scendum igitur de iis,ut dividantur,vel sic cum pace& otio traducenda est vi- Qua iurissint natura gentium ciata. Intestina odia atque dissidia sunt in v .pate iant ,-ex quo iure con- scicietate & communitate generis hu- trati s sint, concluditur. mani vitanda;quae existerent omma,nisi rerum domitua distincta forent: dia D Ars prima totius disputationis in i .
stinguantur igitur, fiantque ex commu- hoc capi e erit extrema, in qua iactatibus priuata. Propositio,quae ex argu- negligentibus este non licet. Ad his mentatione sic conclusa oritur,non cu- stur naturale pertinent liaec omnia, iusque modi est,sed legalis,& verisimi--σ.uunMturaue. Virilis, non necessaria , sempiternaeque ve- α feminae coniunctio, libetorum sire ritatisrceteroqui non iuris gentium, sed Cesito, puerorum educatio, communis naturae lex esticeretum. Uerum lex chaia omnium possessio, omnium una libc lis oritur sumpta propositione una na- acquisitio eorum, quae caelo, terra, turali, & altera, quae arbitratu constat marique capiuntur, depositae rei, vel humano. Verbi caussa: iusto pretio res commendatae pecuniae restitutio, vio- vendi oportet, medimni in hac ciuitate lentiae per Vim repulsio.Item ex D. A iustiim pretium est unus aureus niima Sustino in ub. 7. qq. quast. 3ι. religio demus vel triginta sestercij;ergo hoc con- cultus aduersus Deum: pietas, per quastituatur prctium .eItque animaduersim patriae, parentibus, usque qui commune dignum, quod D.Thomas m . . nione sanguinis nobis coniuncti sunt, quinti Ethici commentatus est, lict. ia. Vtilia necessariaque officia praestamus. perspicua enim oratione atquc ratione . Gratia, per quam amicoru beneuolen- ostendit, conclusionem, quae manat ex ti in , illorumque in nos studia, qua praemissis, & ex principiis naturalibus, possumus ratione remuneramur. Vin elle quoque naturalem; ita legem exi- dicatio, per quam improbe facta coe stere naturalem. Quare non posse le- centur, iniuriasque a nobis, & iis, quisem positiva, seu iurispositivi ex prin- Ch ri nobis esse debent. iuste remoua e iis gigni iuris naturaIis: sed eam oriri obseruantia,per quam eos,qui ire ex iusto naturali: per modum, ut is so- aliqua, quae honore & laude digita sit,quitur, determinationis, non per mo- nobis antecedunt, obseriramus, & h dum conclusionis. Verbi cauila in fise nore assicimus. Veritas,per quam effi- res animadii ertendum est et est iuris na- cimus, nedicto factove apud aliquem turalis propositio: ergo suspendatur.de- mentiamur. Explicationem horum spae . terminatio,non conclusio. Qithd si hoc omnium videto apud Augiastinum eo- pacto fueris argumentaturNemini no- dem loco, & dpud Ciceronem in a de incendum ; sed qui suratur alteri nocet. uentime. argo non est furandum i eonei, Sunt etiam iuris naturae tria illa no- α sionem essicis iuris na- tisilina praecepta, quae relata sunt in kturalis. ' gem,tuHιt1a,st de sust. di iure ct in In Tit. eod. tit. g. iuris 'decepta. Honeste et tuere,. alterum non udere, seu fhum unicuique. M uere. Ius quoque naturale ad omnest
67쪽
virtutum actas, ad omnia recte cogitata & facta porrigitiir, quemadmodum probat egregie D.Tho S in a cy ost. arIIc. 2. Lex diuιna, inquit ille, praecepta proponat de omnibita litis, per quae homines
bene ordimurtιιr .rd communicationem cum Deo. Homo .rutem Deo coniungitur ratione siue mente, n qua est Deι imago, or ideo sex diuina praecepta proponit de omnibus
assis , per qκa ratio hominis bene ordι nata est: hoe autem contingit yer actae omnium 2urtutum. N.ιm virtuIes ιnteitiei uales st: -dιnant bene actus ratioreis in stinis: virtutes autem moraries ordinant bene alliurationis cιrcit interiores passiones , cst exteriores Verationes. 1deo manisse litam est, quod lex diuina conuenienter pyoponit praecepta de actibiu omnιum vi; tutum: ita ta .
Stat clim D.Thoma Matillitiς, qtii in prima Olficiorum scribit: nobis a natura constantiae, moderationiS, temperantia .verecundiae partes datas este. Porro in confirmatione, quam D.Tlaom. n ρ- eimdum illum articulum contulit, naturae
legem diuinam identidem appellauit: vel quod Deus soliis eius parcns filii,
cum in hominum natura, quam prOcreauit, simul insculpsit: vel quia bi lapideis tabulis contignata eam Moysi Icdit: vel quod bis ab eodem Moyse in diuinis libris perscripta est , semel in
Qxod cap. ao. iterum in Deuteronomio
tuo. s vel qudd a Christo Domino e. q. Matth. cons rmata & imperata est. nec illud est ii lentio praetermittendu, quod de naturali lege D. Thomas docuit in
Iraeceptis iuris naturalis prohiberi, iii tant per se mala , positivi autem iuris
oceasiones malorum. Iam veto quae tutis gentium stini videamus. Ad hoc igitur ius referuntur sedium ε. occupatio, aedificatio, munitio, bella, captiuitates, seruitutes,postliminia,scedera pacis, inducta, lcgatorum no violandorum religio , connubia inter lienigenas prohibita. haec receusentur d. .cau. itu gentium. Pomponius aut minFlorentinus ne sicio quam aequis auribus audiundi sint: tuorum alter iste,vel uti, st. de tui fit. Er ιur. religios em erga Deum, S ut parentibus obediamus, aites le de iure gentium : alter vero I. utvιm . . eod. ιιι. iniuriam propulsare ad
idem ius pertinere dixit; quς talven ipsi, tria cuncti Theologi atque Philosos hi
ad ius nMurae spectare affirmat. Qi Iamquam minus in culpa videtur esse Pompotatus, qu. m Florentinus. cli in cnimius gcntium dupliciter dici pollet, vetvsu, vel constitutione, recte Pomponius dicere potuit, duo illa prima iura gentium elle; quia hae tantum iis utuntur . quod de vi repellenda mi aus vere a Dfirmauit Florentinus,cum eo iure etiam viantur belluae.
Qubd si Iurisconsultorum definitim s. Nem tueri velimus, qui ius definiuntes le naturae , quod natura omnia animalia docuit, bina distinctione obtinere id postumus.Prior distinctio: Duplex
est ius naturae, alterum multis naturis commune, minusque proprie usurpatum: . uterum nostrae naturae deliberat Muae propriu,& proprie appellatum .illud permanat nomodbad Delluas, verum- etiam ad plerasque alias naturas,in quibus naturalis est appetitus, vivendi, gignendi, seipsas conseruandi ; ficultates
enim naturales ad viuendii, procream dum , conseruandum non tantii in sunt animantium, sed ceterarum etiam rerum, quae vivunt. Ius naturale proprio
dictum ius est morale, & oeconomiciI, Dissiligod by Cooste
68쪽
quod extra naturam rationis ac intelli. gentiae capacem non vagatur.Posteriordi, tinctio nostratium Pnilosophorum more explicata est huiusmodi: Ius ii turae dupliciter sumi potest,fundamentaliter,&Brmaliter. fundamentaliter est in belluis: nam fimdamentum naturalis iuris, inclinatio est, & conatus naturae:quae inclinatio de Propensio mutis animantibus minime abest: formaliter in homine dumtaxat inuenitur. Propria enim vis & ratio iusti atque iustitiae inhumana tantum cernitur natura; quae iuri tum parci. tum aduersatur:& nunc
s. iuste,alias agit iniuste. vel dic cum Alberto Magno, in s. quem magistrum & ducem sequitur Cardinalis a
Turrecremata in eo. humanum re πω,
dist./.ius naturale sumi posse dupliciter, formaliter,& materialiter. formaliter est tantum in homine: nam illud parit
natura specialis, id est, humana ratio: materialiter autem in bestiis etiam reperitur. nam actus, qui iure naturae prodeunt, apparent in bellula, ut generatio prolis , eiusdem educiatici, vitae conseruatio. Dahomas in s. Et hic. c. . se l. ιa. Iurisconsultorum definitionem
ad hunc modum detinest: Duplix est
luis,altera propria, qua est ratio, qua inteΥ-mficitur honesium, ct turpe. IAHum,quod promt a natura inmunis inin ιιου. dicitur tuiturali: quia proficiscitur ab inclinarisne natura propria, a iuru ciuιωρο- ritu dicitur ius gentium.
Restat, ut indicemus ea, quae sunt ἡ iure ciuiliaergo ad hoc ius ea pertiment, quae de hereditatibus, de curationibus, de contractibus, de tutelis , de usucapionibus,& praescriptionibus, de testamentis, legatis,& ndeicommissis lege cauentur. His ergo ad hunc modum positis,& expositis, propositae quaestioni de ortu atque origine contractuum respondeo, excepto contractu coniugii,quam natura genuit: fuisset enim in statu naturet integrae,atque incomptae, reliquos omnes cotractus vel iure gentium . vel iure ciuium intrbductos esse. Sed tamen leges, serme cunctos contractus gentium iuri acceptos serunt: quemadmodum cst in I. ex Ooc iure gentium a. de iustit. cst iur. in Asini
69쪽
proprietates inuetagantur euoluuntur.
bebunt. Verum ad id quod urget. Cognitionem proprietatum proprio Vocabulo scientiam nuncupari tradunt, qui sunt in hoc doctrinae genere meditati. Is verb, qui ingenij admirationem consecutus est Aristoteles, primu sciendi principium definitionem este in pri
mo posteriorum amat tirarum libra test, tur parti . . r. aa. or in a.' ieri pari. a.
8. ct ιο. text. verd a1. hu secundi libri, Omnes, inquit,scientiae per definitismis sunt,& m prima de anima, text.M. Omnis imminatianis principium est ipsum quid est. At demonstrationem propriarum potestatum, seu affectionum cognitionem esse vel usu logices leuiter exercitatus no ignorat. nec non est illud apud Aristot. in .P sit.text.3ι. exploratum ex definitione loci ab eo allata, ea, quae in loco ιunt,manis estδ deprehendi. Memoria igitur repetenda est defi
nitio,qua in extremo quarto capiti. prima partis huius tractationis vis uniuersa contractus
G neralis tantra tis assectiones, seu proprietates unde elici oporteat; ct quotcst quaenam sino.
Ecv NnAM partem, quam nuc ordimur,
totius disputationis, laboris esse operosi mihi semper iudicatum suit, vel quod integra & intacta tot sapientibus scia-ptoribus relicta est, vel quδd genus denumerus proprietatum, quae a generali contractus in species subiectas suere dcbent,aegre, aut etiam vix dispici possit. quo etiam facilius aequi rerum aestimatores nobis veniam dabunt, si viam intresses immunitam ac septam contigerit aberrare: nec quamlibet pedis o .fensionem indig:iantor obseruare deis Disitiroo by COOste
70쪽
contractu niuerse, Pars II. caput II. 1 1
tractus ad hunc modum explicata est:
Ontrasim est mnimum duarum voluntatum , prouocantu,s prouocata, qua demimo ratiom res praedita simi, legitima consensio ad rιm aliquam agendam, vel non agendam externo aliquo signo declarata . atque ad ciuitatum or humani generis bonum instituta. Quam definitionem appositam esIe, nec verbis aut redundantem,aut mutilatam esse in isti cap. . perspicuis rationibus demonstratiimus. Quarum rationum ea est existimanda
praecipua: quia e partibus definitionis,& caussis,quae in eam illigatet si int,comtracti is proprietates liaud obscure sese
3. ollendunt. Quae mihi cum in earii pertractatione tertium vetarer vis e sunt hae duodecim: necessitas,utilitas,libertas,contraria pactio, bona fides, soliditas,iustitia,honeltas,benignitas expres iam vel tacitam habens donationem, obligatio,achio,domini, transsatio.Du primae erumpunt ex fine, quod est ciuitatum de humani generis bonum: tres,quae sequutur, ex causta conficie n. te existunt, id est, ex duplici voluntate iacellente, & lacessita duplici dominio instructa,rationis, & rei:sexta e materia emergit,quandoquidem id, de quo paciscutitur, qui contralatant, non rem fictam, Sic simulatam, de cogitatione tantum informatam, sed veram, de quae in 'rerum natura aut existat , aux existere possit, esse oportet. Postremae sex proprietates c forma cxoriuntur, ex legitima,inquam, consensione signo aliquo externo declarata. Neque vero tuae duo-x decim proprietates e quattuor caussis contractus comparatae, sunt ad eum codem rHodo affectae: nam duae stima: cusnem intueantur, prope videri possint
cxtrinsecus accersitae , qtiam uis si contractu iusto distractae esse non deceati Illa, quae e materia est eruta proprietas , & quas cauila profundit e sciens, atque forma, proxime attingunt naturam contractus . nec instituta ratione alienum erit,prius,quam singulas proprietates sitis propriisque praeceptis instruamus, earum connexionem quam-
Duodecim seperiorum proprietatum
O Mnes superiores duodecim pro- ε,
prietates inter se aptas esse , Sccohaerentes,facile demonstratur. Prima est necessitas: at necessitas trahit ad se utilitatem. Primum, quia quod est necessarium,est ipsum etiam utile. Dei de : sicut id, quod est valde dissicile,fieri non posse dicitur ex Aristoti in /.de talo, text. ιιι. ubi dupliciter docet, quidpiam impossibile dici,vel quia numquam factum erit,uci quia non Dissic, neque cuib, aut bene: & in partition/bm oratoriis M. Tuli. Clua peri ilia sunt, inquit,p rinde υboida se e sunt , ac si esci non posim: lic quod est valde utile in hominum vita, conseri debet necessarium. quare ibid. Cicero : quod permagni interest , pro nec qisare sepe habetur. Atqui contrahendi ratio est humanae societati priuatisque hominibus perquavillis. Utilitas rati iwm aduocat, quae utilitatem omnium humanarum amonum specisti, iudicat,& modoratur. Atratio habet naturale domituum, quod
stum est in potestate deliberandi, de eligendi. Est etiam notum illud Alistotelis apud Peripateticos in I. de Anima, text. 8a. Est rationi maxime constentaneum intellectum secundum naturam dominam
esse. Quare suo naturali dominio ratio spoliata esse non debet. & quia rationis dominio, rei debetur dominium: nec enim miti Oo by Gorale