장음표시 사용
81쪽
cicatricem, sed aliam Lualde tamen similem praxedenti. Et dum rursus additur, sensum circa proprium ensibile debitCapproximatum, d cum aliis citcunstantiis propositum non falli, concedendum est negandum tamen, quod idcntitas numerica,vel diuersitas accidentis sit proprium sensibile, quia vel non pertinet ad obiecta sensuum externorum , ut probabiliter allerunt Conimbricentes cap. 4 huius libri quaest. I7.art. . sed ad intellectum,in fortassis ad sensus internos, qui non iudicabunt clic eandem numero cicatricem , si recte iudicent huel quod verius puto eis idem numero accidens, vel diuersum adscnsus externos pertinere,non tamen ut proprium sensibile alicuius, sed ut sensibile commime & ratio huius est, quia idem est, quod accidens sit idem numero , vel numero diuersum in quod sit num, vel duo, este autem unum, vel duo adnumerum pertinet,quem Aristotcles 2. lib.de anima textis . inter communia sensibilia numerauit Circa sensibilia vero communia etiam debite approximata constat posse falli sensus externos,ut circa motum , atque etiam circa numerum: nam facile iudicat sensus,quod corpus debito approximatum moueatur, dum verCnon mouetur,vel quod non moucatur,dum mouetur. Et si alicui ostenderis duo ora valde similia unum post alterum, facile iudicabit esse idem Fallitur ergo circa communia sensibilia, Mtunc ab intellectu debet corrigi 4 ita sentiendum est, quod si
sensus iudicet cicatricem hominis .cadaueris eius esse, nam, candem, corrigi debet per intellectum iudicantem ex diuertitate numerica subiectoium diuersam numero esse cica
Secundo dicimus cicatricem numero distinctam produci in cadauere a causa proxima mortis, non quidem tanquam effectus pet se,sed per accident; producitur autem propter necessitatem materia sic organizatae haec autem iaccellitas est, quia dum res naturalis corrumpitur , non transfert eam natura de extremo ad extremum in e medio, sed per media quaedam similia: ideo dum animal corrumpitur , non statim fit elementum . quia elementiun cit corpus homogeneum , animal vero, eterogeneum. Sed succedit animae expuliae a corpore alia sorma similis, quae dicitur cadaueris, liri vero cx4e petit simile organi Zationcm et,quam habct corpus animalis, quia ex se nata est succedere animae in corpore;quod euidenter probat communis experientia: nam quod semper ita fit in naturalibus, censemus
per se fieri sed semper sequitur forma cadaueris expullionem anime .ergo per se equitur eam,& quia ex tali consecutione petit similem olgasaigationem, similemq; figuram corpo iis,per se
82쪽
, eam petit cicatrix vero efficit deformitatem quandam in eadem materia ita Oroani Zata,& in figura coimoris,ad quam pertinet,& propterea dum contingit esse in corpore uiuo,sequitur similis alia in cadauere, ne similitudo intela a natura in forma succcdentc,atque etia in figura corporis , deflatat ex hac parte. Calor vero permanens in eodem cadauere producitur ab eo, quem habent sanguis, Mali humores, qui cum non informentur ab anima,sed proprias habeant formas,non statim corrumpuntur,ac animal morituri cum colorem habeant proprium,
possunt eum hoprimere in cadauere inde non sequitur quod in corruptione ligni, vel alterius rei permaneat aliquid de dispositione eius in re genita. Ad primum argumentum neganda est prima consequentia, quod nunquam posti expelli via sorma , nec introduci alia.
Negandum ei etiam,quod dispositiones antecedentes non sint suincientes ad expellendam formam, nam,ut in sequentibus dicetur , dispositiones tempore praxedeates non expellunt sormam contrariam efficienter,sed relaterialiter tantum,in quantum disponunt materiam ad introducticinem nouae formae, aqua expellitur formaliter ωcum lassicienter disponant materiam, ita ut in instanti terminatiuo alterationis necelsario se quatur introductio forma: sufficienter dicuntur expellere sormam in eodem genere materialis causae, sumtienter determia nantes materiam ad receptionem talis sermae, ut inferius cxplicabitur in cum hoc praestent tempore immediate praecede te, nihil reseri,quod in initanti generationis non permaneant, quia in eodem introducitur noua forma, a qua susscienter ex ditur in genere cauta formatis,4 ab agente in genere causae efficientis. Ad secundum,concedendum est antecedens, quod corrupta 'sre naturali, corrumpantur omnes dispositiones antecedentes, atque etiam quod sola, Mnuda maneat materia in instanti generationis Sed neganda est consequentia,quod non maneat determinata ad hanc,vel illam sormam, sed indiflerens ad omnes manet namq; determinata,& ratio huius determinationis sunt alterationes praecedentes cum dispositionibus per eas inductas, quae cum ab agente ordinentur ad expulsionem forma ligni,&introductionem sormae ignis, petunt naturaliter expulsioncm eiusde formae in instanti terminatiuo alterationis,& a tali sorma eis consentanea, vel cui ipse consentaneae sunt,4 ad quam introducendam ordinatur ab agcnte, ita ut niti per miraculumno possit no sequi expulsio eius de sormae,nec etia possit ab alia, qua a sorina ignis expelli,quia ordine naturae talis debet sequi
83쪽
r Lib. L Degeneratione est comvt.
generatio, talis corruptio , qualem intendit agens naturato per tales alterationes, dispositiones naturaliter ordinatas ad expulsionem determinatae formae, Sc introductionem quoque talis formae eis consentaneae. Et hanc conlecutionem naturalem talis formae in materia sic disposita vocaverunt plures discipuli D.Thomae sigillationem eiusdem materiae, tentes metaphora sigilli impressi; quod ut verum si,non sic debet intelligi ut sigillatio sit aliquid reale intrinlecum in materia relictum ex praecedentibus alterationibus, Vispositionibus, sed lota denominatio extrinseca ab eisdem , quibus tempore proxime praecedenti affecta fuit materia,eas namque necessitate naturae sequitur in instanti terminatiuo earumdem alterationum expulsio formae ligni, introductio formae ignis , non alterius,de quo inferius copiosius dicetur.
e si generatio, est corruptio simi omnino simul, vel aliquis si inter ea ordo prioω, or posterioris'
pRioritas, at e simultas, ut quaestio intelligatur duplex
est, ut docet Aristoteles in postpraedicamentis capite de modis prioris, capite de modis simul. Vna est temporis,altera naturae. Illa dicuntur simul tempore,quae in eodem tempore existunt, ut res quaelibet simul tempore est cum suis proprietatibus.Illud vero dicitur prius tempore alio, quod aliquo tempore existit, in quo non existit aliud , ut ea, quae existunt hodie, prius tempore dicuntur esse his, quae incipiunt esse die crastino. Illa etiam dicuntur simul natura, quae sunt simul tempore vi unum non est causa alterius, ut relativa. Prius autem natura altero dicitur illud in praesenti consideratione; quod licet simul tempore cum alio existat, aliquo modo est causa eius, ut Sol prius natura dicitur lumine a se egrediente. Quibus expositis certum est quaestionem non intelligi de simultate, vel prioritate temporis, quia certum est generationem, corruptionem esse in eodem instanti, cum nec forma praecedens expulsa sit ante instans generationis,nec forma subsequens introducta: si enim esset expulsa ante instans generationis: cum expellatur in instanti, daretur materia sine forma, quia ante instans generationis non est noua forma introdu--tu Dei zo si ante illud sit praecedens expulsa, sequitur tempore
84쪽
aliquo dari materiam sine ulla forma Veritas ergo est in Odem instanti introductam si nouam formam in expulsam esse antiquamin eum introductio nouae sit generatio, expui sio antiquae corruptio, in eodem instanti erunt corruptio, generatio. Quaestio igitur procedit de simultate, aut prioritate naturae:& sensus eius est, an corruptio sit aliquo modo, vel in
aliquo genere causa prior natura generatione , vel generario prior corruptionc,aut sint Iimul natura. Et prima opinio,quam sequuntur plures moderni,tenet, e Leonerationem in genere causae formalis este priorem corruptione,hanc vero in nullo genere causis sic priorem generatione,
sed posteriore omnibus modis. Probant primo,quia una sorma substantialis non expellitur ab altera, nisi ratione incomposit-bilitatis , quam habent in eadem materia, nam simul in ea esse naturaliter saltem repugnat ii ideo eo ipso , quod una introducitur, alia expellitur. Ex quo sequitur ex vi introductionis noua expelli antiquama quare non potest ullo modo intelligi, quod haec sit prius expulsa,quam illa introducta: sed expul-
No unius est corruptio unius compositi tin introductio alterius est generatio:ergo repugnat corruptionem ullo modo imtelligi priorem Secundo, effectus secundarius alicuius formae non potest intelligi ante primaritimin multo minus potest intelligi flectu esse priore sua causa ullo genere prioritatis. Sed expulsio formae praeceitcntis est effectus secundarius formae sequentis, Metiam est effectus introductionis eius . introductio est generati , cxpulsio vero est corrupti, ergo impossibile est hanc esse ullo modo priorem illa.Antecedens pro traque parte est certum, quare non indiget probatione, sed explicatione , explicatur autem sic. Primarias effectus formae ignis, dum introducitur in materia ligni, est esse ignis , quod tribuit materiae per in imationem. Secundarius vero me-ctus est expulsio formae ligni quare non potest esse prior informatione deinde introductio forma ignis in eadem materia est generatio ignis, haec eadem est causa expulsionis sorma ligni,quae est corruptio eiusdem ligni. Nam agens producendo unam formam in materia efficienter expellit ab ea aliam incompossibilem Dergo corruptio est effectus generationis, ideo omnibus modis ea posterior. Secunda opinio distinguit diuersa genera causarum , essi IOIcientis,4 materialis, asseritque introductionem noua formae, quae est generatio,priorem se expulsione antiquae,quae est corruptio, ex parte efficientis, Ied ex parte materiae priorem esse
purgationem materiar a forma praecedente, qxiam Icccptionem.
85쪽
Lib. I. Pegeneratione ct corrupti
nouae, cum purgatio materiae a forma antiqua sit quas corruptio passiua,&receptio nouae krma quasi passiva genera
tio, priorem esse ex parte materiae corruptionem. Ita tenet expresse D.Thoma I. 2.quaeit. I 3.art. g.ad I .his verbis : Exparis SM: pri s si tamin re, quἀm tenos ras remouere , ex parte autem aeris Eluminandi prius est purgori a tenebris , quam consequi tamen ordine natura uteri virumquesit simul tempore. Et haec estiare communis in schola in vera sed quia veritas rerum aliquando obscura est, prius explicanda est,deinde probanda Pro explicatione autem notandum est,generationem, corruptionem posse considerari ex parte agcntis in ex parte passi. Et primo modo consideratae sumuntur per modum actionis secundo vero modo per modum passionis in cum passum circa quod operatur agens ad introductionem nouae formae,& expul-nonem antiquae, si materia,considerari possunt ex parte agentis,4 ex parte materiae, non tamen sunt comparandae,ut considerantur ex parte agentis ad se ipsas, ut considerantur ex parte materiae neque hoc modo potest esse in eis ordo prioris vi posterioris, quia agens,in materia continent diuersa genera causarum in ideo non habent ordinem prioris,in posterioris, nisi in quantum causae possunt esse sibi inuicem causae, ut . lib. Phys ostendimusci solum ergo comparari possunt, ut se
tenent ex parte agentis inter sese, istiam ut se tenent ex
parte passi inter se quo pacto possunt habere ordinem pris-ris,in posterioris sed ut considerantur ex parte agentis, generatio vocatur introductio nouae sormae, quia agens intendit formam introducere ad generationem compositi corruptio vero vocatur expulsio formae praecedentis, quia agens per introductionem activa nouae sormae, active etiam dicitur expellere praecedentem. Sed ut se tenent ex parte materiae, generatio dicitur receptio nouae sormaeaeorruptio vero purgatio, vel emundatio a forma praecedente siue palliu expulsio eiusdem sermae praecedentisci integra vero ratio generationis utramque includit , nempe introductionem formae in materia,& receptionem eiusden sormae in eadem materia, ut ex e est manifestum. Et integra ratio coet ruptionis includit acti-uam expulsionem sormae praecedentis a materia in purgationem eius dein materiae ab apposita forma, siue passiuam expulsonem eius.
io, Itaque nostra sententia sic explicata duo asserit. Primum
est, generatio, ut se tenet ex parte officiuntis, prior natura est corruptione. Secundum , ut se tenet ex parte materiae , postelior in ideo in genere caulae Incientas in absolute prior,
86쪽
sed in genere causae materialis posterior, quod est esse secundum quid posteriorem. Probatur primum hac ratione Generatio, ut se tenet ex parte emcientis, dicit introductionem nouae formae in materia 4 corruptio expallionem formae antiquae ab eadem materia sed introductio nouae formae et prior natura expultione antiquae:ergo generatio si prior natura corruptione. Probatur minor, quia agens per introductionem nouae sormae operatur ad expulsionem antiquae ergo prius natura introducit illam,quam expellat hanc.Et hanc partem probant etiam argumenta prioris sententiae. Probatur etiam secundum , in quo differt nostra sententia ab ali, primo quia generatio ex parte materiae dicit receptionem nouae formae , ccorruptio dicit purgationem materiae a forma antiqui sed prius est ex parte materiae purgari a forma opposua, quam nouam recipere: ergo prior natura est corruptio generatione. Probatur minor duobus exemplis adductis a D. Thoma , primum est de illuminatione aeris , quae ut se tenet ex parte Solis, dicit productionem luminis in aere, corruptio vero tenebrarum dicit remotionem earum 1,in quia Sol remouet ab aere
tenebra per illuminationem, quae est productio luminis; ideo prior est natura haec, posterior illa in ordine causae efficientis, sed ex parte aeris illuminandi prior natura est purgatiocius a tenebris , quae est corruptio passiua, quam consecutio luminis , siue informatio eiusdem aeris, ab eo, quam dicit:
nerati luminis. Exemplum secundum est de aere aperiente fenestram in per eam ingrcdiente,nam ex parte pinasmet aeris,quod est agens , prius est ingressio activa quam apertio fenestrae,cum senestra aperiatur etrective ab ingressu aeris, sed ex parte eiusdem sen estrae prius est eam aperiri, quam acrem ingredi, quia fenestra, non nisi aperta locum ingrcdiendi praebet aeri.Et exemplum hoc clarius ostendit vim argumenti,4 veritatem nostrae sententiae,cum per tensum sit notius. Se ad probatur, quia materia recipit formam per po Iεentiam in aptitudinem , quam habet recipiendi illam: ergo ex parte materiae prius est est aptam ad recipiendam formam, quam receptio eiusdem formae sed non intelligitur naturaliter utriciens aptitudo,nisi sit expedites ergo prius in hoc ordine intelligitur expedita, quam recipiens formam sed fit expedita per purgationem a forma opposita naturaliter impediente receptionem nouae ergo ex parte materia: prior natura est purgatio ab illa, quam receptio huius, ex con sequenti prior natura corruptio in ordine causae materialis
87쪽
6 Lib. I. De generatisne se corrupf.
Τertio , quia materia in hoc ordine prius intelligitur Omnino apta ad recipiendam formam , quam actu eam recipienS: sed non intelligitur omnino apta naturaliter, nisi intelligat uxpurgata ab impedimentiis, vel expedita ab eis,quam purgationem, expeditionem dicit corruptio,ut se tenet ex parte eius dem materiaeci ergo hoc modo sumpta prior natura est receptione formae,quam dicit generatio umpta eodem modo. Si autem dicatur pro alia opinione purgatio materiae, aut expeditio eius ab impedimento formae oppositae fit per informationem,uc receptionem isti tergo illa est effectus huius rquare repugnat priorem esse, sed omnibus modis erit posterior.Probatur consequentia,quia effectus non potest esse prior sua causa ullo genere prioritatis. Neganda est consequentia, quia de uno genere cause transit ad aliud.Et ide non est bona: concedimus enim totum,quod in materia fit, dum res una generatur,& alia corrumpitur esse effectum causae edficientis,4 inter plures effectus, positivos esse priores natura negativis,
quia illi fiunt per se,& isti quasi per accidens, atque etiam isti illis medijs.Vt introductio sormae, informatio eius,4 expulsio
sermae oppositae: sed eum fiant ab agente circa passum, utrumque respiciunt,ia in ordine a Lutrumque considerari debent,&ve considerantur in ordine ad unum,& alterum suis proprijs nominibus significantur, quia diuersas rationes formales,
diuersum genus causae dicunt.Gratia exempli:generatio, Vt est ab essicienti, significatur nomine introductionis sermae,&vnionis cum matcria,corruptio vero nomine expulsionis , aut Oisolutionis eiusdem unionis cum eadem materia: introductio,atque unio cum sint effectus positivi, priores sunt ex pulsione,&di lutione.Sed eadem introductio sormae in e deminio eius cum materia,ut respiciunt passum, nempe materiam,alijs nominibus significantur, quia diuersam rationem formalem dicunt: cum aliud genus causae significent: intro ductio formae vocatur conlecutio eius a materia,vel receptio, si proprium estectum materiali causae velimus ignificare ut autem considerantur in ordine causae efiicientis,& materialis, non possunt comparari:& si comparemur non erit bona argumentatio a prioritate alicuius in uno genere consideratae ad prioritatem,vel posterioritatem alterius consideratς in genere alio. Cuius ratio est manifesta,quia diuerta genera caularum, ut talia sunt,non possimi sinipliciter comparari, nisi quatenus ad inuicem possilia mutilam caulalitatem inter sese cxercere, ut vidimus 2. lib. Physic quae tamen comparatio non pertinet ad praesentem considerationciv. i. h, eigo Dic non esse
88쪽
bonam illam consequentiam,purgatio materiae a forma opposita fit ab agente per introductionem nouae, aut per informationem eius aergo est estectus huius,quare no potest esse prior: procedit enim a genere caulae materialis , quod dicit purgatio materiae,ad genus causae efficientis,quod dicit introductio sormae:licet enim re ipsa ab emciente procedat utrumque. Sed 1ub his nominibus non comparatur utrumque ad causam efficiente sed sola introducti, purgatio vero solum ad male..rialem:qnare non est comparabilis cum introdatione formae, neque cum expulsione oppositae in ordine causae efficientis
contentis,sed solum cum consecutione, vel receptione formae contentis in codem ordine materialis causae, in quo probatum est purgatione vel expeditionem materiae esse priorem natura ciconsequenti corruptionem, ut se tenet ex parte materiae, priorem ellc generatione,hoc est, receptione formae:quamuis in ordine est iciuntis sit naturapoiterior activa expulsio, quam activa introductio.
Primum argumentum alterius opinionis concedendum estinam solum colligit, quod expulsio formae praecedentis sit po- su rior introduc tione forma sequentis,in hoc verum est,quia introduotio,& expulsio se tenent ex parte agentis, expulsiost agenteic introductionem alterius formae. Ex quo solum sequitur,quod corruptio,ut se tenens ex parte agentis, dicens. que expulsionem, sit posterior generatione , ut dicit introductionem formae:sed eadem generatio, corruptio,ut se tenent cx parte materiar,opposito modo ordinantur , quia generatio cx parte materiae dicit consecutionem formae, vel receptionem eius;corruptio vero purgationem eiusdem materiar ab opposita forma impediente purgatio vero a serina opposita, quia est emundatio materiae pertinens ad potentiam, aptitudinem cloes,per quam recipit formam;& quaedam dispositio eius, prior est in hoc ordine materialis causae,quam consecutio, ei receptio eiusdem formae, quia non intelligitur recipere formam,nisi materia purgata,mundata,expedita, atque disposita. Et eodem prorius modo soluitur argumentum, quod probat prioritatem generationis respectu corruptionis in eodem ordine essicientis causae:cum tamen in ordine causa materialis sit posterior,ut probatu est. Nec argui potest a prioritate eiusdem in ordine euicientis cause ad prioritatem in ordine causarnuteri alio quia licet generatio in corruptio secundia tu reni sint ei tectus causae essicientis in gen cratio prior corruptione in eodem genere sed non sollim respiciunt causam csticientcm licet ab ea sola fiant,sed etiam causam materialem, circa
89쪽
6 LiM. De generatione se corrupi.
quam fiut.Et quae in suo genere ad esse earum concurrit;vt autem respiciunt materiam,diuersam rationem formalem habet, diuerso, immo opposito modo ordinantur cita ut corruptio sit natura prior,ut probatum est.
generatio, corruptio diffinguantur realiter a materia'
E X his,quae diximus 3 lib Physde distinctione reali mo- tus a mobili intelligitur solutio huius dubij, nam motus,
ut ibi sumitur ab Aristotele, communis est ad mutationes inflantaneas,etiam substatiales,quales sunt generatio. corruptio:& motus successivos,ut ex communi serrtentia probauimus: sed probatum ibidem est uniuersaliter, quod motus distinguatur realiter a mobili iquia realiter potest ab eo separari ut eui denti experientia constat,qua videmus transeunte motu quocumque permanere subiectum, quod per eum mouebatur, aut mutabatur,ergo probatum quoque erit,generationem, corruptionem quae sunt mutationes quaedam in motus)distingui realiter a materia, qua realiter separantur. Sed diuerso modo distinctionis realis,nam generatio cum sit mutatio politiua,distinguitu distinctione reali positiva, corruptio vero cum sit mutatio negativa, solum distinguitur distinctione reali negativa, sicut distingui potest negatio realis a natura reali positiva et res iam non existcns a re actu existente.
eis sit, quidsi aberatio hi mori distinguat rageneratisnesi fiantiali'
ca, quam Aristoteles explicuit rationem generationis, de corruptionis substantialis, iam incipit agere de varijs generationibus accidentalibus in primo de alteratione, de quaeuidenti Dissil
90쪽
euidenti experientia costat, quod sit in rerum natura; cum non hi videamus, sed sensu tactus experiamur ex calefaetionibus Dige tactionibus alterata corpora. Sed ut caeteram suo Ordine explicem tis,a nomine ipso alterationis incipiendum est , quod multas habet significationes,& iuxta illas alteratio ipsa diuersas acceptioncs.Primo accipitur uniuersalissime pro quacumq; mutationes, per quam res alteratur, hoc est fit altera, nam ut Porphyrius docet in praedicabiιibus, cap. de disterentia sicut forma, seu disterentia flantialis facit aliudaioc est aliam substantiam; ita forma, leu differentia accidentalis facit alterum, vel alterarum unde alteratio huc modo sui Ppta significat qualibet mutationem accidcia talem , quia fler cam dicitur subiectum alterari. hoc est fieri alicrum, comprehedit tiam auir
mentationem. Secundo modo accipitur minus naueri aliter, pro mutatrone icciuidum qualitatem,quia qualitas magis proprie dicitur facere alterum,uel alterarum qiram reliqua accidentia.Sed neque acceptio ista propria cit huius vocabuli,quia comprehendit quascumque alterationes ina Proprias, per quas 1 ubiectum sit alterunt: tales enim sunt non sol tam intentionales,ut sensatione , sed etiam spirituales, ut intellectiones, volitiones,quae improprie dicuntur alterationes,quia alteratio
proprie sumpta disponit subiectum ad corruptionem, iste vero illiu potius perficiunt.Ideo accipitur tertio pro omni, dola mutatione Physica,per quam producitur qualitas sensibilis hisberis contrarium ter hanc enim solam fit subicetum propriualterum, vel alteratum,& quia in solis qualitatibus tertia speciei, quae vocantur pasIibiles repetritur propria contrarietas: ideo Aristotcles . lib.Phys. loculi propriam alterationem ove motus Physicus est illam sic, quae tendit ad qualitates tertiae speciei. Et cum motus Physicus proprie acceptus ex propria nati ira sit successuus, ut docuit etiam Aristotcles c. lib. hyssideo alte latio proprie sumpta succeitioncm postulat .Et adem, quia qualitates habentes proprie contrarium , quaedam. sunt prima , inter quas primo reperitur contrarietas, ut calor, ni seditas, humidita & siccitas: alia vero secundae, quae fiunt ex earum permixtione,ut albedo, nigredo,cetei que catares, qui perparticipationem primarum dicuntur habere contrarium. Propterea ultimo, ac proprii limὰ potest sumi alteratio pro mutatione circa prima qualitates per qua propriissime fit alterum, vel alteratum subiectum. Et hoc modo sumpta deseruit primin per se generationi substantiali; ad eam tam iliam ad tua ordinatur.