장음표시 사용
122쪽
THEOCRITEAE. III. tu Helena esto ultro pastorem os lang. Sio μαλ- λον dictum etiam v. 27.
Initium linias earminis egregie restituit Theodorus .m k, iuvenis optimae spei, qui ne litteram quidem de
veterum codicum scriptura recedens scribendum vidit: γλαυκὼς, ω φιλεριν ἀλακατα, δωρον 'A - νάας γυναιξίν, νοος οἰκωφελίας α ιν επαφλος. Idem intellexit Aeolicos uccusativos v. 10. ανδρεῖοις πεπλοις, V. I 2. μαλακοὶς ποκοις, . I 5. ἀεργοις δό- ιοις, V. 20. νοσοις λυγραίς, et v. 21. Μίλλατον ex Choeroboseo in Beta. Anecd. p. 1398. tum etiam v. I 3. quo Vaticani eodicis scriptura ducit, αυτοενεὶ repone dum esse. Praeter haec alia quoque vel praeter metri necessitatem vel in dialectum precata licet animadve tere. Prioris generis sunt v. 4. οππα et V. 6. οππως, et v. I6. inauditum ὁππασαι, quae posita sunt ab iis, qui metri Aeolici imperitia nesciebant recte se et oris ot onως et ὀπασαι habere. In dialecto autem pete tum etiam v. 5. qui sic scribendus: τυίδε γαρ πλοον ευα νεα- αιτλήμεθα παρ Λιος.
V. 24. Legitur rκεῖνο γαρ τις ἐρει τυν, Ποτιδών es, η μγάλα χαρις δωρω ξυμ ολ P. 9uae non adducor ut sic in hoc venustissimo carmine seripta suisse credam. Quid enim P Aliquis hane colum adspiciens alieni dicat: quis p cuip et quid dicat p magnam gratiam habere exiguum donum. Crediderim quieolum videat, admiratarum fortasse elegantiam esse e sed donum eam colum cninspiam esse unde sciat, nisi id prius
ei dixerit Theugenis p Deinde gratum esse, unde cogno scat, nisi hoc quoque Theugenis dicat Z Denique non
123쪽
IMMIum praedicare, quam gratum sit illud donum, decet, qui quanti satiendum sit aestimare non possit, sed ipsam Theugenidein, cui ea colus monumentum est viri amici. Praeterea illud τις τευ eo magis offensui est, quod ἐρεῖν, quantum ex Homero coniici posse videtur, digamma ha- . buit. Has ob caussas mihi quidem rix dubitandum ridetur, quin scripserit Theocritus: κεῖνο γρορ Fερεει πιο Ποτιδο , χὶ υεγαλα χάρις
Non minus elegans alterum est Aeolicum earmen Theocriti, quod hodie iam neminem fore puto, qui Alcaeo adscribat. In hoc quoque Onπq v. 13. metri ignorantiae debetur, dialecti autem /ιαrῆς pro tissmὶς R Gα- rapui. Sed praeter haec alia graviora in eo sunt vitia. V. 6. ψuid sit ζῆ τὰν σὰν ἰδεαν, non est inventus qui sic explicaverit, ni ea Graeca oratio esse videatur. Id opinor sic seripserat poeta: Ity γὰρ αuισυ τας Κλῖας ἐχω
ἀνδρῶν των -ερανορεων δοκεεις Πνεειν, in eo πνεειν est vivere cuin aliquo spiritu, nec dicit aliud, quam superborum tu virorum utiquis esse videris. Quod sequitur,vίλη δ', aς κε Uotiri Toν υμοιον εχειν ἀεί, vereor ut ante d eo puerit vocalem Theocritus r. quare ex interpretatione hoc natum esse suspitor pro ας κενἐὴς. V. 25. Incredibillis est editorum socordia, qui quod versus eos qni hunc solitiuntur primus ex antiquo codice protulerit Casa ubonus, licet illi postea reperti sint in compluribus libris, lucunae signo a praecedentibus separarunt. Tantum abest enim ut desit quidquam, ni tubaereant illi
124쪽
versus cum versu 25. rectissime, modo emendetur qui aperte vitiosus est v. 26. Id intellexerat Graesius, sed non feliciter ei cessit emendatio. Quod legitur,o1ινασ9ην prι nερυσιν Dyα νεώιερος,
in eo quum nec .πίρρυσιν, nec περυσσιν nec περυG'oiusmodi sit, ut aliquid horum probari posse videatur, non magis autem Doricum περυτις, commemoratum illud a grammaticis in Betaeri indice Anecdotorum v. αuφι- κελεuνὶς et αυλν, admitti possit, snccurrat fortasse Hesyclitus, apud quem invenitur Περσινον, ἔφηβον τὴν ἐς ἐφηβων, cui somnae quodammodo fidem facit Eroti nus p. 544. haec habens: περσυας, ὁ περυσινὸς οἶνος, suν περυσίας υς . Quae repetiit Favorinus. Hinc
licet coniicere. ἀπρὶς αΠαλῶ στυ/ιατυς σε πεδερ ualIta asyην, OTTι Τε Περσινὸς ησ9α νεωrερος, ἔτι γηραλεοι πελομες Πρὶν ἀποπτυσαι. Per te tenerum Os tuum, inquit, Obtestor tit memia neris te et super re anno iuniorem fuisse, et cito 1οmsnes genescere. Mνασθον Aeolicus infinitivus est,
ut /ιε9υο ὶν apud Neaeum. Illud περσινος licebit e iam sic interpretari, ut sit, eo quem ex Hesychio memoravi signiscatu dictum, qui modo ex ephebis egressius est. Sic etiam Pollux Ll. 9. περυσι ι , τὸ μ αρΤιε φηβον. Nisi scripsit poeta, Otra τε περσινῶ qis νεωτερος, quod egre8so ea ephebis Gnsor fusili
125쪽
PAVLI EPISTOLAE AD GALATAS TRIBUS PRI IIS CAPITIBUS
Si in indicenda solemni memoria Io. Avo. ERNESTII, viri quondam inter philologos et magis etiam inter theologos clarissimi, materiam scribendi ex Cliristianorum libris sacris depromam, non alienum id quidem ab illius
viri recordatione esse intelligo, sed sentio tamen verendum mihi esse ne apud nonnullos in magnae temeritatis reprehensionem incurram, quod vita usque adhuc in pro- sanis litteris acta ea audeam attingere, quae nec iuris mei nec facultatis esse videantur. Verumtamen quum de tali sim Ioco dicturus, cuius omnis dissicultas in verborum explicatione eonsistit, do qua ita inter se dissident theologi, ut pene desperent inventum iri quod satissaei atraequiore credo animo accipietur, si etiam eorum aliquis suam proserat sententiam, qui ignari illarum artium, quibus assidua Novi Testamenti tractatio veteri quadam consuet dine constrictos tenet inteq,retes, eam simplicitatem ac libertatem iudicii conservarunt, quam profanorum scriptorum Iecsio gignere solet atque nutrire. Non est enim '
126쪽
DE PAVLI EPISTOLAE AD GALATAS Me. IIs mirum, qui sacris seriptis operam dant, tum propter
ipsam auctoritatem horum librorum, tum exempla secutos Patrum atque ipsorum adeo Apostolorum, summa atque,
ut dicam quod sentio, nimia diligentia in singulis prope verbis explicandis laborarer quo fieri non potest quin
multa subtilius atque argutius distinguantur ac definiantur, quam cogitata sunt ab illis qui istis verbis sunt usi. Praeterea quum intellectum sit, linguae rationes ex profanis Graecorum scriptis non minus quam ex Hebraeorum dicendi consuetudine esse cognoscendas, adhiberi quidem illi Graeci scriptores coepti sunt ad explanationem Novi Testamenti, sed ita ut verba magis et sormulae loquendi undique colligerentur, quam sensus ille innito usu partus consuleretur, cuius est etiam sine similiter dictorum romparatione quid possit dici perspicere: qui sensus si abest, phraseologium vel luboriosissimam plus nocere quam prodesse, in profanis quoquo scriptoribus cognitum est
quorumdam etiam clarorum nominum exemplis. Graecequum scripti sint libri sacri, illud per se patet, linguanti,
verbis verborumque coniunctionibus oraceam esse desererneque hac in re quidquam difficultatis est, sed in eo, quod sententiarum conformationes et connexiones, ut ad Hebraeorum linguae exemplum compositae, saepenu inero a Graecorum consuetudine discrepant. Accedit dicendi genus, ut hominum litteris non eruditorum nec iusta disciplina formalorum, confusum, inconcinnum, malo Ordinatum; tum vocabulorum non paucorum, et quidem eorum sere, quae praecipua fluit, late diffusa vis atque inde na- . scens ambiguitas; denique omnino sententiarum quarumdam atque opinionum obscuritas, qualis omnium est hominum
religiosorum, ut quorum animi potius inexplicabilibus quihusdam sensibus moveantur, quam perspicue quid quo di-Stincteque cogitatum dispiciant. Commune id illi quidem euin piis habent, sed tamen ut ab his valde sint diversi.
Piorum enim est, ea quae mens humana capere non p0test ut saneta et homini non tangenda verecunde venerari rundo praeclare do priscis Germanis Tacitus: deorum uominibus appellant secretum illud, quod sola re re-
127쪽
rentia rMent. Religiosi autem aliquid amplius se possidere opinantur, et illium quid illud sit delinire nequeant, speciem sibi quamdam ac simulacrum singunt, quod um- plectantur credendo. uo sit ut pii esse possint, qui non sint religiosi; religiosi autem, qui non sint pii; utque pii se abstineant quidem ab iis quibus nihil sanctum est, sed non damnent alia credentes, inodo iis pietas nodes it; religiosi autem sero non putent pios esse qui sancte vivant, Sed persequantur omnes qui non eadem quae ipsi credant. It paucis dieam, religionis est opinari de sanctis; pietatis non opinari. Haec quorum in animis coniuncia sunt, his ea quas credunt non lex Pt norma agendi, sed incitamenia ad pietatem sunt. Et illi quidem
Scriptores, quorum libri Novo Testamento eontinentur,
et pii fuerunt et religiosi: pii, quod ad pietatem instituti
erant ub ipso sanctissimo magistro, cuius purissima d
etrina nihil nisi vitae sanctitatem praecipiebat; religiosi
nutem per eum necessitatem, quam omnis imponit religio, quae a certo aliquo divinitus misso interpreto ad homities allata creditur, praesertim quum nova est: quia divinam PMe non propter veritatem eius credere solent homines, sed quod ab deo venisse persuasum habent. i uare in omni religione, quae non a natura imperata utque exanimi humani ratione hausta, sed vit, utiquo divino nuncio uecepta est, hoc primum est atque praecipuum, is nuncius ut credatur uliquis homine maior et ab ipso deo 5missus legatus esse, eaque opinio pro landamento habeatur totius doctrinuo ac disciplinae. Sed confudit haec confunditque adlinc huminum vel levitas vel perversitas, ut in credendo divino legato consummari religionem pietatemque putent, nec meminerint tantummodo pio vivendi caussa auctoritatem divinam interponi. Et illo quidem tempore, quo recens erat religio Christiana, prorsus illud erat necessarium, ut, si vel Iudaei vel uliae genies abstrahendae essent ab illo quem a maioribus acceptum tenebant suorum deorum cultu, ante omnia eo ad veri dei reverentium adducerentur, ut et crederent divinae natu
128쪽
id putarent'veniam peccato in aeternamqno beatItalem impetrari. Ipsa enim religionis Cliristianae praecepta, quae non sunt alia quam quae mentis humana ratio, unica veri rectique iudex, ab natura silii impressa tenet, nihil valuissent ad evellenda saex hominum mentibus vanarum religionum superstitiones, nisi fides accessisset ab nuncio divino, commicta cum spe aeternae felicitatis. Itaque quum religione prius imbuendi essent hominum animi ipiam ad pietatem possent perduei, illud inprimis
agere oportebat Apostolus, ut credendi eum esse Ductum RSseverarent, quem omnes appetebant: nec dubitandum est, quin multo maxima pars primorum Christianorum, sicut
hodie quoque non pauci, Apostolici illi verius quam Christiani, credendo, quod Deile est, quam pie casteque rixendo, quod dissicile, deo se probatum iri existimaverint. Praelatus haec sum, quia pertinent ad illam de qua dicere propositum liabeo Pauli adversus Galatas disputationem, piae primis tribus epistolae ad eos datae capitibus continetur. Spectat enim tota ad illam religiosam silet notionem, qua persuasio de Iesu munere divino, quae iis pietatis et via ad aeternam healitatem sit, cogitatur. Nam Iudaeos, qui in Galatia Christianam doctrinam acceperant, quum ad patria instituta reverti videret, commonet Paulus illa epistola, ut relicta pristina superstitione in silo Christiana permaneant. Eo consilio primum de se ipso exponit, docetque veram esse quam iis tradiderit ductrinam, quia ex acerrimo hoste Christianorum ipsius dei beneficio non modo Christianus factus, sed etiam designatus ita docendam Iesu doctrinam sit, ita ut eo munere prius etiam sit functus quam convenerit cum illis qui Ilierosol, mis vivebant primi Apostoli. Multis demum annis post illuc se Psse prosectum, ut eommunicaret cum illis quid doceret, cognosceretque an id probarent: quod se fecisse propter eos, quibus hoc suum ducendi munus
suspe tum esset. Tantum vero a suisse ut admonitus stissab illis, qui tu in principes essent muneris apostolici, ut etiam dextris datis secuin partiti sint docendi provincias. uin postea graviter ab se reprehensum esse Petram,
129쪽
DE PAVLI EPISTOLAE qui se mettu Iudaeoruin indulgentem pristinae superstitioni
paullum in hoo loco, quoniam sunt in eo quae non recte intellecta videantur. Nam quod dicitu. 2. ἀνέβην δε κατὰ anoκάλυοιν καὶ ἀνεμιιην αυ- τοῖς το ευαγγελιον O κηρυσσω ἐν τοις ἔθ'νεmν, in his illa, κατα ἀποκάλwpιν, non significant propter dia visum quoddam monitum, ut Luuiem aliisque visum. Nam neo verum id est, ut ex Actis Apostolorum c. XV.2. constat, frustraque quae ista divinatio fuerit quaesitum est, nec verba illam praebent sententiam, sed significant explicationis catina, i. e. ut patefieret inter ipsos quae vera esset Iesu doctrina. Illud, quod Lutherus expressit, Graece quoque dicendum erat κατα τινα ἀποκάλυννιν. Nam etsi etiam κατὰ ἀποκάλυμ ιν significare potest ge-cundum admonitionem dirinam, tamen id linguae Ieges non aliter serunt, quam ubi distincte divina admonitio ab alia caussa discernenda est eique opponenda. Similiter erratum video in his verbis v. s. Ola Oυδε προς ἄραν ε αμεν τῆ υποταγῆ. Nam quod visus est dicere Paulus, se ne horae quidem spatium illis non genuinis fratribus obsequium praestitisse, id et salsum est rnon enim numquam opinionibus Iudaeorum cessisse Paulum ex Actis XVI. 3. cognitum habemus: nec verba patinn-tur propter accessionem articuli, quo certum obsequium designatur. Praeterea inutilis esset tota commemoratio obsequii, quia satis erat oυκ ειςαυεν dixisse. Immo quam την υποΤαrxiv sinite vocat Paulus, obsequium est
Christo debitum, quodque dicit, hoc est: petiisse se Hi
rosolyma propter fratres non genuinos, qui irrepsissent ni observarent quid doceret, quod eum doctrinam Iesu pro suo arbitrio dissingere suspicarentur: illis vero se ne horae quidem spatium Iesu obsequio segniorem
Aliud dictum legitur v. f. quod non videntur recte accepisse, qui sic verba interpunxerunt: ἀπὸ δε πιὼν δοκουντων εIναι τι οποῖοί ποτε ἐγσαν Ουδεν μοι λα-
φερει ' πρός-ον θεὸς ἀνθ ρωπου ου λαμβάνει) ἐμοὶ
130쪽
γαρ οἱ δοκουνrες ουδῖν προςcivorem. Nam ne comnieinor in orationem sine caussa interpellatam et mox denuo paullo aliter inceptam, parenthesis ista quodain- inodo contrariu est consilio scriptoris. Non enim nillil, sed inultum se tribuere viris illis primariis ostendit, auctoritateque utitur eorum, ut vera esse quae doceat d
monstret. Quare probabilius illi interpretes, qui haec coniungentes, απο δἐ των δοκούντα - εἶναί τι, insu7ποτε νησαν, ουδεν smι αφερει, hoc dici putarunt: ab illis, qui princ*es habentur, nihil mihi dissensionis est. Sed tamen, ni ratio linguae hanc interpretationem admittat, usus ei videtnr retragari. Vitare, si quid ego video, rectius ista sic procedere credenture uno δἐ των δοκουν1ων εἶναί τι - ωποῖοί ποτε ἰσαν Ουδέν uoι διανερει ' προς-ον θεος ἀνθρωπου Ου λauβανει. Dicta haec sunt ea si ra, quain aposiopesin vocant. 9uod si plene enunciantur, hoc dicit: ab illis autem, qui priu- Cipes esse credebantur, quid'metuerem p Quiqui illi suorunt, etiam si ab ipso Iesu instituti, nihil interest: personam hominis deus non respicit. Mihi enim nihil illi mandarunt. Hoc modo si loquitur, non, quemadmodum pam thesi ista, parvi sacere primos illos Apostolos, sed potius quo decebat Ioco numerare videbituri nationem enim reddit, cur sibi illi non fuerint metuendi: quae haec est, quod etiam si illi ipsum Iesii in andiverint, tamen sibi quoque ab deo, qui personam non respiciat, idem sit veritatis lumen conceSsum. In eamdena sententiam ΙΙ. ad Corin
Paullo post, v. I 2. veram esse arbitror, quam Lach- nannus, tutus egregiam recensionem sequor, reposuit scripturam, orε δἐ ηλ9εν. Speciose singularis. mutatus suerat in et se . ,r, quum non esset unimadversmn, in his ipsis Petrum fuisse, quos modo dixit τινας απυ 'D- κω U.
Sequitur a v. 15. ipsa disputatio, qua refutat Paulus eos ad quos scribit. Nam etsi quae hinc usqno ad suom capitis leguntur, ita sunt comparata,' ut ad ea,