Michaelis Angeli Chrysolii De principe liber unus

101쪽

I um, Virum alioquin' eruditissimum , se est apprime, quod . quampi ures etiam nune Africae atque Americae Populi, multique

Arabum cI sine Magistratibus, sine ulla

regiminis serma, vagantur ex leges.

f. VI. Redeo ad id, quod hujusce me. ditationis caput mihi fuit . In illo ita que, quem dixi , statu, error dumtaxat

atque inertia dominabatur : unde coeca omnino ac temeraria animi cupiditas cre.

pero rationis lumini tenebras offundens spissas , ad se explendam corporis abuteis batur viribus , satellitibus nempe quam perniciosissimis . Conflata hinc est quam maxima inimicitia , caedium quotidiana. rum caussa essicacissima'. silvestris Vita , tota sere sensus , victuque ferino deterior:, dum Viveretur , peropportune

inter homines homines ne dicam anseras Τ) magnus aliquis vir, Deique munere sapientissimus in publicum prodiit, qui videns quanta opportunitas ad maximas 1 Conf. Hertium ad Pu d. Lib. VII. Cap. I. L 7. 9 Hein. Elem. J. N. D G. iab. II.r . Cqns etiam Continuat. des Penises . diverses do M. Baρυ' artic. I iE. & tandem historiam es ris. Boberison.

102쪽

. . . . I.

mas r 'ς hominum animi; inesset, id maxime studuit, qui homines ipsos a silve. stri'averteret consuetudine, ac ad diverissas vitae rationes traduceret. Quod sane

dissicillimum negotium , idem ille sentit magnus vir perfici non posse, tacita omnino dicendique inopi sapientia . Quare omnibus dicendi virtutibus, sapientia autem duce usus est , qu5 Eloquentiae copia , jucunditate , fulminibus obstinatos homines a ferino victu deterreret , palantes in agris , lustrisque abditos , in

unum cogeret locum, eosque honella utiliaque jubens meliores redderet. Tanta vero fuit Eloquentiae vis, ut gravi ratione , suavique silvestres homines oratione commoti, licet primum propter insolentiam aliquantisper reclamassent, studiosius deinde audientes, ex seris & immanibuῖ, mirifice sint commitigati . Hinc factum primo est, ut illi parere homi ut vere sapienti ac eloquentissimo, ei sese , puerorum in morem, dedere, ejus obsequi studiis, adsuescerent i illius deinde jussu illo auspice ac duce, Urbes sibi metari, fidem colere ac justitiam retinere discerent : aequari vires , volentesque , idest non repuSnantes , ad Ius descendere ;Σ com

103쪽

Pacommunisque miram I causa , non modo labores omnes suscipiendos, at vitam, etiam amittendam, existimarent . Omne autem commodum Vel incommodum ex

illius magni viri jussibus metiri. Quod, omissis sexcentis aliis , Romuli potissimum exemplo confirmatur ; qui primus Gentis Romanae parens, postquam a. Diis auspicato tedius fuerat, qui nomen Urbi daret, conditamque Imperio regeret , libitum , imperitasse dicitur Tacito 1) ; omniaque manu scilicet pro arbitrio )a Regibus gubernata Pomponius et f. VII. Quae aperta brevisque modo

exposita narratio , ne commentum alicui fortasse omnino videatur , in memoriam hic lectoribus meis revocare non graVOr, Graecos aliquando vitam illam vixisse silvestrem ; eosque divinum certe virum

magnumque Orpheum sa) singulari quadam

orationis suaviloquentia, a1 civilem Vitam

i) Tacit. Lib. III. Annal. Cap. XXVI. tu Pomp. L. z. q. I. st. De O. J. s) Scillisine itaque . uti solet, Baconus De Uem.

lamio. Fabulam de Orpheo vulgatam, nec tamen in. terpretem fidum per omnia sortitam Philosbphiae universiae imaginem pi aeseserre putavit . Itaque Philo ophia . inquit , tantae rei s de naturali philoso-

104쪽

eam ex foedo victu, truces, seros, inhvinianos adduxisse . Mites inde facti , ac in omnibus Orpheo morigeri r quare Ho. olim noster vere scripsit si ;

- ω Silvestres homines, sacer, interpresque Deorum λCaedibus di foedo victu . deterruit Orpheus se Dictus ob hoc lenire Tigres , rabidosque Leones.

Quamobrem & Manilius de Orpheo quoque cecinit sa);

Iosephia loquitur fimo impar ; avis idcirco merito nis i in sit te ad ras humanas , O in ammos hominum. Datu O eloquentia , Urtutis O . quitatis o tacis amorem inflatium po--- caelia in unum coire facit, Oj a 'linm arcipere , O imperiis se smine e O assectuum indomitorum oblisisti, dum praeceptis O diu linis asseultant, O obtemperant: unda paulo pos aedificia rarerutinetur , oppida oonduntur, agri et horti argoribus conseruntur, ut iapides O f isas non Ms re convocarι O transferri Arium De Sap. Ueterum Cap. XI. Tom. I. in fol. Pag. in V. edit. Francos. ad Moen. Αα

105쪽

Et sensus sopulis & silvis addi lit

Hinc apud eosdem Graecos homines qui bus unaquaeque olim Civitas erat Respublica , Civitatem ii siepe curabant , qui serent eloquentissimi, quique Populo rationibus aeque ac oratione imponebant. Is procul dubio fuit Lycurgus , Solon , Draco. , caeterique . . Unde apud eos nata& progressa longius Eloquentia maximis postea in rebus Pacis & Belli , cum summis hominum ' utilitatibus , versata perpetuo fuit. Quae utinam feliciora tempora ad nos tandem remearent, quibus Eloquentia adeo vi scit, ut quisque nebulo vappaque eam pili faciat 3 Fortasse tunc si uti, qui Eloquentiae operam dedimus obstinatam.Populus, fruges nati.

tonsumere , non essemus. λf. VIII. Ex qua dilucida anteactae hominum vitae narratione , consilium in Civitatem coeundi, non ab ipsis, paret hominibus captum , qui tantae coeptandae rei impares omnino erant: at ab externa quadam caussa, singulari Dei munere supra mortales caeteros .per sapientiam evecta; quae Eloquentiar ope silvestres ho-

. mines

106쪽

mines segregesque in Civitatem coegerit. Quare mihi facile persuadeo, originariam caussam in Civitatem coeundi, frustra in

i piis hominibus quaeri ; ex consultatione aliqua inter ipsos primum habita, tui per

se ipsi non lassiciebant: eam vero esse sine dubio externam, neque potiorem aliam Eloquentia , aut efficaciorem comminisci ullum posse . Quamobrem puto , postquam hominum ratio excoli coepit, Civitate jam bene composita ex voluntate Dei omnia suaviter disponentis; homines deinde

veluti ex post facto, tam salubri instituto

plausisse, multasque porro derivativas ita dicam, commentos fuisse rationes, quibus Civitas ipsis magis magisque proba retur . Hinc putarunt alii , experimento Bisrmitaris familiarum segregum, Civitate jam composita, bene sibi adversus miolen-riam cautum ; alii vero, alia aggredientes via , vitae jecuritatem , rerumque suarum custodiam , pro tam salubri confirmando instituto , rationes felici conatu reddiderunt. Quae quidem, nisi me animus fallit , non sunt caussae ex parte Populi , quae Civitatem antecesserint; at sunt potius Civitatis jam bene constitutae consectaria.

107쪽

f. IX. Fateor autem , magnum illum quem dixi, virum , cujus ope Deus homines in Civitatem nolentes traxit volentesque duxit , omnes hasce animo caussas reputare secum potuisse . Quippe erat ille omnium maxime sapiens, Deique numine afflabatur propiori. Quod, ne commentum quoque alicui fortasse.videatur, placet hic nonnullas meditatum afferre rationes, quibus fiat verosimile. Deus itaque O. M. Naturae auctor, qui homines creavit, noluit eos perpetua infelicitate macerari;

curavit autem aliquando, eosdem a misera silvestris vitae conditione sublevare , consociare mutuo inter sese, ac in unum congregare locum . Quae profecto divina ordinatio hominum generi profutura diversis de caussis, ut effectum tandem suum consequeretur, id curavit quoque perfecitque , ut aliquo temporis intervallo magnos aliquos ex humili extolleret viros,

quorum ope multitudinis commoda compararet. Et sane qui fieri alioquin potuistset, ut.dominante inter populos crassissima omnium inscitia, aliquis tamen inter ipsos sapientia floreret, quo duce Populus quisque de malis minima pateretur λHinc credidere veteres e Iovis cerebro Mi

neris

108쪽

- 7. nervam , sapientiam scilicet . prognatam ;quasi nimirum nemo sapiens esse umquam possit, nisi Dei spiritu, affletur. Quare Cicero scripsit I emo magnus sine mliquo astfatu divino umquam fuit. Homerus quoque sa)

is In caussa simi ; sed inrerdum is piter in caussa est, qui suggerit, , ,, Viris Ingeniosis , ita . ut vult , unicisque. Poetarum vero nomine apud Gentes nonii solum, qui carmina pangebant, sed Viri quique sapientes, procurandae hominum facti beatitudini intelligebantur; iique pro sacris, vulgo inspiratis , habiti. Quod de Homero ipso creditum a veteribus sa) AOrpheo potissimum, quem ex vetusta tra-

109쪽

ditione , αγορα ομολογουμενως ο Πωπνευμ στι, virum sine controυersia sancto afflatum spiritu, Celsus vocabat apud Ori-mnem si . Horum procul dubio magno-

Eum virorum ope, ac valde sapientum usus est Deus, Populorum commodis consulturus . Quare & Plato sa) de hujusmodi sapientibus, loquens ; ο , in

omnes istos trahit hominum animum quo-λίmque muli I. God ut 'clarius explicet , Magnetis uti ur: exemplor ibidem . Hinc Tullius 3)', inquit, antiquae Gentes Regibus quondam paruerunt. God genu Imperii primum ad homines iustissimo, oesapientisimos deferebatur . Omnia aucis observare collibitum inodo fuit ,

tum uine commentum omnino crederetur,

quod de magno isso viro , quem nemo fortasse novit, antea dicebam tum ut hinc sacile reristaret, Deum primario Civitatem curasse. f

110쪽

f. X. Luce interim clarius patet ex iis, quae hactenus sum brevi commentus, Civititatis caussam haud in ipso populo quaerendam, qui per se in societatem Civilem coluerit ex antecedenti aliqua animi consultatione: sed potius in caussa aliqua externa, quae Dei Numine exci ta, Popul um, illo, quo di Etum est , modo, in unum ex tectis sil-i

vestribus, locum cogeret, ac in mutuam amicitiam ditaciatum antea, conciliaret. Quod non modo Eloquentiae ope persectum , at ipsa quoque adjuvante natura,

quae homini erga nominem magnum amorem insevit . Quamobrem ex.magna animIcilla, maxima hinc pedetentim coorta

est familiaritas . Ad rem vetus ali co- ,

. . . . saepe ex huiusmodi re quapiam, Ris Malo ex principio magna Familiaritasse Constata est Quod Romanorum Sminorumque perspicuo. patet exemplo et . Hominum porro inimicitia , minime ex. Natura hic derivatur, uti Hobbesius censet' verum ex mala silvestrii