Michaelis Angeli Chrysolii De principe liber unus

91쪽

naturali, ut antea ostensum est, verum etiam , ipso Iure Gentium , constat , Summam Principum Potestatem a Deo

praecipue manare. ε

gentibus o Nova hae de re ferest opinio . Eloquentiam nempe, ac Barbariem. caussas Cimiseri facis Auctor; posirimam mnam , alteram negativam . Pluribus

de primo Gentium positu disseritur. Fι - mandae dehinc Auctoris fenuntiae , δε summa Principμm potesare a Deo p iissimum deri nia cisumisur aetumensun

g. I. T X hactenus dictis satis constat, T . Deum ipsum Summae in Cives

aonstituendae Potestati, primum Auctorem factum Populum vero , ne in Deum suamque conscientiam peccaret, Regibus jam constitutis volentem , idest non repugnantem, laruisse. Cui sententiae multam puto lucem , ex antea dictis affulsis. se: quam ne eidem scenerari sortasse alicui videar, maiorem nunc reddere conabor , pioprioribus inde arcessitis argumen

92쪽

tis, unde vulgo putatur, Potestatem Sum mam proxime originem duxisse. Multa hinc tenebras, quibus proposita sententia obsepta nonnullis videtur , discutiam . Quare a caussis homines in Civitatem cogentibus, in tanto auctorum dissidio, qui de hominis natura, Naturaeque statu, diligentius quaesiverunt , quantum in me est, propositae sententiae fidem facere ma jorem, hoc capite aggrediar. q. II. De caussa vero homines in Cia vitatem cogente , quid sentiam , prius non aperiam , quam Iuris Naturae ac Gentium opiniones ear autem hac de re quamplures concurrunt ) consultorum, singulas retulerim. Hominis ipsius Natu. ram plerique, Duce Aristotele si), causiam hominibus in Civitatem cogendis aptiorem faciunt: natura enim ipsa, inquiunt, hominem ad Societatem Civilem desiderio rapi vehementissimo . Cui opinioni confirmandae, argumenta potissimum a solitariae vitae miseriis , a solitudinis taedio , a sermone, qui extra societatem homini esset nulli usui futurus , ab in-

- o Aristot. Lib. I. Politi Cap. II. ubi hominem, Natura Civile animal, γῆ, πολtτα ν .sua sponte ad Civitatem impesti putat , ut piscis ad natandum, avis ad volandum.

93쪽

nata . consuesc*di cum aliis hominiabus cupiditate , a socialis ' vitae coni.

modis , pluribusque hujusmodi , , dedi

cuntur si) . Quorum argumentorum cu- , mulum statim quispiam demat , ac iii minis naturam penitius perscrutetur. Μαdies deficiet , si plena manu haec , perseriquar . Paucis vero non supersedeam . I. Nemo sane dubitat , hominem ita natura comparatum esse, ut nihil perinde iuriet,

atque i utilitatem suam sa). Quia e si brelicta naturae libertate primaevisque socis, talibus, in Societatem Civilem homines

ultro Fovvenere I certe nou societatem

primum ipsam respexerunt, at majorem inde sibi proventuram utilitatem s3 . Neque si ponatur innata isthaec Societ tis cupiditas in homine , statim hinc se. qui tur , hominem natura rapi ad Societatem. Civilem. Ingenti quippe illi desiderio fieri satis per primas societates potuit, junctasque cum aequalibus primum

94쪽

amicitias . Quod ex Aristotelis quoque sententia innotescit magis; qui alibi scri

gis , quam Civile animal est . Posita ita que .innata societatis in homine cupiditate , non statim sequitur , inde se hominem Civili Societati composuisse: quemadmodum noriabene quis inserret, ho- .minem ad littmrum studia natura serri, quod irrequieta ejus animi natura aliquid perpetuo studeat , circa quod Versetur. Animus namque litterarum studiis saepα abhorrens, infinita sibi comparat a litterarum studiis aliena, quibus quantus quan- tus est occupatur. II. Innatis quoque desideriis hominumque egestati , abunde per primas Societates & per ossicia, quae homini ab hominibus, aut ipso jure , aut humanitate, aut palliis mutuo praestabantur, fieri satis potuit. Unde patet, quam falso ex naturae status miseriis ac indigentia , homo ad Civilem Societatem factus censeatur . Insulsius autem ab iisdem asseritur, sermonis iacultatem , qui

extra Civitatem sese non eXereret , m-

i Aristot. Lib. VIII. ad Nicom. C. XIV.

95쪽

turam hominis Civili Societati ea re is factam ostendere : siquidem & m Societate conjugali, aliisque asienritiis , quae conjugalem sunt postea consecutae , satis commode divina prope sermonis faculta quam homini prae brutis Natura tribuit,

potuit exerceri. III. Nullo auteire magis

validiori argumento istius ratio sententiae elevatur, quam eo, quolax ipsa hominis Natura, quae vitae Civili Malde repugnat, desumitur . Nullum sane animal homine immanius, aut indomitum magis, & quod ad plura vitia, , quae Civilis Societatis rationes omnes perturbant , sit proclivius i) . Proferendarurrv sane opum crupido , atque honorum immoderata ambiistio, cujus sensus hominen, quotidie vel .licat , hominum animos io Civitatibus

enutriunt, eaque malorum omnium τοι-

hominem omnium pessimum , nedum bonum civem reddunt . Ex opum

namque cupidine ingentissima fit , ut fides, probitas , caeteraeque bonae artes sub . Vertantur, ac pro his superbia , crudeli

96쪽

tas, Deum negligere, omnia venalia habere , animum irrepant'. Ex ambitione autem mortalium plerique veritati bellum indicunt, falsique fiunt, aliudque in pectore clausum , aliud lingua abent

promptum: amicitias inimicitiasque non eare , fed ex commodo aestimare , magisque vultum, quam ingenium bonum habere I). Quamobrem hominum quotusquisque tura est bonus civisὶ Lippis prosecto tonsoribusque pernotum Archytae apophte ma

apud mianum sal , qui, sicut dissicile, ait, inveniri pisce , qui sit sine spinis ,

ita hominem, qui innata vecordia , ch-lis, aliisque vitiis Civitati pugnantibus, minime scateat. q. III. Cum Aristotelis exeosita modo sententia , caeteris Philosophis haud bene arrideret; rem porro majorem postin lare indaginem , reliqui sibi in animum induxere Naturae Sacerdotes. Hinc quam plures Platonis 3) sententiam secuti, qui homines censuit, ut in Civitatem coirent,

97쪽

66 ab indigentia fuisse permotos . Cui selItentiae illud valde repugnat, quod Natura sit parvo conxenia ἰ neque eo usque in illo positu, indigentiam processisse censendum, ut infelicitas inde homini crearetur . Ad rem sane facit, quod Grotius noster ait I): Laetos parvo atque agiles ,

non deliciae enervant , non cura macerat.

ita omnia habent , qui nihil concupiscunt Satis autem , cum L Freges adhuc agmbant homines , vitae incommodis quae nimis pauca tunc extitere ac egestati cautum erat , inventae agricultura & pricuaria , Venatione piscationeque , caeterisnque primaevis artibus, quas primae necesI latis appellant Philosophi a). Quamobrem nec , quae ab his , qui platonem secutii sunt , indigentia ponitur 3), hominibus, in Civitatem cogendis propriorem fuisse caussam, apparet . Dies profecto me deficeret , si omnes singillatim, plenaque manu hac de re naturae Sacerdotum opiniones vellem percensere . E

o de i Grol. Lib. IV. Hist. Belg. ad An. ΜDXCV.

et) Cons. Genes X li I. v. u. XXIV. v. ῆ5.is Refutat opinionem hanc quoque Seneca Lib. I. de Benef. Cap. I. & Lib. IV. Cap. XVI.

98쪽

de fortasse Hobbesius opinionem suam de bello mutuo deprompsit ; rerum suarum eusecutiam Cicero si ; Sanctum Na-νurae ordinem I. F. Hornius et ); Familiarum, Segregum infirmitatem ad yer

sus violentiam Grotius 3 ; multi

demum cum Puniendorfid caussam.Ci. vitati aptiorem constituendae vitae δε- . euritatem reposuere M. Quae Puniendor, fit sententia, licet fautorum satis habeat, caeterisque sit dignior , cui plaudatur ,sius tamen , rad caeterarum instar , non

caret dissicultatibus ; uti ex doctissimo Titio . 3ὶ observare est . IU. Im tot interea tistisque errorribus age , si qua , viam sertunt . dede rit, sequamur. , idem velim dumtaxat, ut opinio, qyam sero, mihi tantisper,ini me a hypothesis concedatur . Alio quin sciis , quid de hominis qrtu insti-

. O Pusf. Lib. VII. de I. N. N Gent. Cap. I. b. 7. & Lib. II. de Hom. 9 Civ. Cap. V. T. E Titius Obsexv. ad Cap. v. b. 7. Lib. II: de

99쪽

tutisque primum Societatibus, christiano vere homini , litterarum divinarum documentis ab ipsis unguiculis bene imbuto, sentiendum sit. Ad rem Cicero si ιicet , M vos quoque soletis , fetere M. quid , docendi caussa . Remirriscantur autem lectores instituti mei; me nempede caussa homines in Civitatem cogente, id

propterea' nunc quaerere , ut , Summae

consti tu tio Potestatis clarius inde pateat; quatenus in ea constabilienda Populus etiam. nonnihil conserat . Rem autem

omnem ita reputo. ' λ- τε

f. V. Fuit quoddam tempus, eum mines, experti nondum consuetudinis cum reliquis dulaedinem, hi agris bestiarum mo. re Vagabantur passim, sibique foedo victu propagabant Vitam ; nec ratione animi quicquam , sed pleraque corporis viribis administrabant. Nemo tunc temporis dbvinae Religionis, nemo humani ossicii rationem colebat : nemo sibi nuptias , ex quibus certi a quoquam expectarentur liberi, conciliarat: nem'. tandem ius aequabile, quid utilitatis is se haberet; acce-

0 Lib. IV. de Finib. Cap. XIV.

100쪽

pierat. Quae quidem, ne a me sine exemplo asseri, quis putet: nonnullarum Gen. aium hic meminisse non piget, quae huiusmodi vitam jampridem vixere , vel adhuc vivunt. Aborigines profecto apud Sallustium si), Genus hominum agreste, sine legibus , sine imperio , solutum que liberum, memoratur: Gaetuli Libyes apud eumdem sa) asprei incultique neque moribus neque lege aut imperio cujusquam regebantur: δe ex eadem Iuri .ca multos Mela 3ὸ commeminat in Familias passim & sine lege dispersi, nihil in commune consultabant. Neque

vero mihi se Tesmari sententia probat 4, qui sibi persuasum habuit, Aborigines, Gaetulos, Cyclopes apud Euripidem sue

ex leges liberosque dici; non quod reve. ra sine omni imperio & lege vixerint, sed sine hujusmodi regimine, quo Gentes utebantur moratiores . Adversus Teis E 3 rum,