Cicero medicus, h. e., Selectos e M.T. Ciceronis operibus locos : vel omnino medicos, vel facillime ad res disciplinasque medicas transferendos

321쪽

raro cum scribit, Eudemmii Cyprum, famiIiarem

suum, iter in acedoniam facientem Iterus Venis se; quae erat Vrbs in Thessalia tum admodum no bilis, ab Alexandro utem tyranno Crudoli domi inatu tenebatur, in eo igitur oppido ita grauiter aegrum Eudemum suisse, ut omnes medici dis

siderent: ei visum in quiete egregia facie iuuenean dicere, fore, Vt Perbrevi conualeSCeret, paucisquo diebus interiturum AIexandrum FTannum, ipsum autem Eudemum quinquennio post domum esSOxediturum Atque ita quidem prima statim scribit

Aristoteles consecuta k et Conualuisse Eudemum; et ab uxoris fratribus intersectum tyrannum quin to Butem anno CXCUnlΘ Um Esset spes O illo somnio in Cyprum illum ex Sicilia esse rediturum, proeliantem Cum ad Syracusas Coidisse : ex quo ita illud somniilm esse interpretatum, Vt, Cum uni mus Eudemi Corpore excesserit, tum , domunai reuertisse identur.

29. At multa falsa. Imo obscura ortasse nobis. Sed sint falsa quaedam, contra Vera quid dicimus quae quidem multo plura eueniretat, Si a quietona integri iremus. Nunc onusti cibo t in peteturbat Et confusa cernimus. Vide, quid

Socrates ab Ilatonis molities loquatur Dicit enim Cum dormientibus ea pars animi, Uactinentis et rationis sit particeps, Sopita lan-igueat illa autem, in qua ferita quaedam biti atque agrestis immanitas, Cum Sit immoderato obStupefacta potu atque AStu, e XSultare ieam in Somno immoderateque iactari. . It9

322쪽

ratione Vacua: Vt aut eum matre Corpus naiscere videari illi . aut cum quDHis alio vel homine, Vel deo, Saepe belluas atque etiam trucidare aliquem, et impie cruentari, nullaqhis facere impure atque taetre, Cum tenteritate et impudentia. At qui salubri et moderato cultu atque ictu quieti se tradiderit ea partieanimi, quae menti et Consilii est, agitata derecta, ni artita lue bonarum i Cogitationumiepulis eaqUe nrt a Inimi, qua Voluptlltcti alitur, nec inopia necta, nec satietate amu

enti quorum VirUmque praestringere aciem mentis solet Side deest naturae quippiani siue abundat atque affluit illa etiam tertia parte animi, in V a irarum exsistit ardor, Sedata atque restincta tum eueniet, duabus animi temerariis partibus compressis, ut illa tertia pars rationi et menti Elucent et Se V getam ad omniandum acremque praebeat: tum ei visa quietis occurrent tranquilla atque

veracia. Haec Verba ipsallatonis expressi. 5o labet igitur Plato, sic ad somnum pro scisci corporibus ait ectis, Vt nihil sit, quod errorem animis perturbationemque asserat ' Ex quo etiam Pythagoricis interdictum utatur, ne ab Vesce rentur; quod habet inflationem magnam is cibus,

tranquillitati mentis, quaerentis Ora Conuariiam. Cum ergo Si somno euoCatus animus a Societato, et a Contagion Corsoris, tum meminit praeterito Tum, TaeSentia Cernit, futura praeuidet Iacet

enim corpus domatenti S, Vt mortui: Viget autem, et vivit animus Quod multo magis faciet post

323쪽

appropinquante morte multo est diuinior amet idipsum Vident, qui sunt morbo graui, mortifero assecti, instare mortem. Itaque his occurrunt ple rumque imagine mortuorum tumque Vel maximo Iaudi student eosque qui SeCUS , quam deCUit, 1 xerunt, CCCatorum suorum tum maxime poenitet.

Diuinare autem horientes etiam' illo exemplo confirmatioSidoniis, quo assert, Rho

dium quendam morientem ex aequales omiΠasSO, et dixisse, qui primus Coruna, qui CCIIIa duS, ita deinde deinceps moriturus esset Sod tribUS UIO-

dis censet deorum appulsu homines Somniarer

Vno, quod praeuideat animia ipse Per Sese, quippo: qui deorum cognatione teneatur altero, quod Ple nus aer sit immortalium animorum, in quibus tanquam insignitae notae Veritatis appareant' tertio,

quod ipsi dii cum dormientibus colloquantur id que, Ut modo dixi, facilius eueniet appropinquante morte, Vt animi futura mgurentur.5 2. Ex quo intelligitur, esse extra diuinuiunnimum, humanus Vnde ducatur humani auteri, animi eam partem , quae SCI Siam, Uae molliri quae appetitum liabeat, non ess ab actione Or- Poris Seiugatam: Vae autem pars animi, rationis

atque intelligentiae sit particeps, eamulam 144RNi me Vigere, Cum plurimum abSitra Corpore. --

Si sine oculis non potest exstare silestim et mUDUS CUlortum , possunt autem aliquando oculi non fungi suo munere qui Vel semel ita est Vsias oculis Vt Vera cerneret is habet sensum oculorura' era cernentium. Item igitur, si sinu diuinationu

324쪽

non potestissilium et munus diuinationis e

stare, Olest Rutem quis, Cum diuinationem habeat, errare liquando, tio Vera Cernere Satis est ad contirmandum diuinationem, Semel aliquid esse ita diuinatuin, Vt ni Iesi fortuito cecidisse videatur. Sunt autem eius generis innumerabilia esse igitur diuinationem confitendum St. o Aristoteles quidem eos etiam, qui Vale iudinis vitio furerent et melancholici diceretisti censebat habere aliquid In animis Praesagiens atquct diuinum.

58. Ego autem haud scio, an nec Cardiacis hoc tribuendum sit, nec phreneticis. Animi enim integri, non Vitiosi corporis, est diuinatio.

41. Eaque diuinationum alio ne in barba Tis quidem gentibus neglecta est. Si quidem se in Gallia Druidae sunt, e quibus ipse Diuitiacum Aeduum, hospitem lulam InudatoΓemque, Cognoui

qui et Riurne rationem, quam physiologiam

Graeci appellant, oiam esse sibi profitebatur, et partim auguriis, Partim ConieCt a quae Ssent futura dicebat. 49. Affert autem Vetustas omnibus in rebus longinqua obseruatione incredibilem scientiam: quae potest esse Silae motu atque impulsu deorum, cum quid e quoque eueniat, et quid quamqMe

325쪽

rem significet, Crebra animaduersione erspectum

est. Aliora diuinatio est naturalis, ut ante lixi: quae physica disputandi stibi ilitate roserenda est ad

naturam deori uri a qua Ut doctissimis sapientissi misque Iacuit, haustos animos et libatos habemus cumque omnia Completa et referta sint, aeterno sensu et mente diuina, necesse est cognatione diui nomm animorum animos humanos commoueri

Sed vigilantes animi vitae necessitatibus eriliunt

diiunguntque se a societate diuina, Vinclis corporis impediti Rarum est quoddam genus eorum, qui se a Corpore uocent, et ad diuinarum rerum o gnitionem cura omni Studioque rapiantur.5 o. Multa medici, nulla gubornatores, agri colae etiam multa praeSentiunt sed nullam eo rum diuinationem Voco, ne illam qiridem, qua ab Ana Ximandro physico moniti Lacedaemonii sunt, ut urbem et tecta liliquerent, armatique in agro CX- cubarent, quod terrae motus instaret, iam, Cum et urbs tota Corruit, et ex monte Taygeto extrema montis quasi puppis auulsu est.

Nec Vero Vnquam animus sonii nisi rura liter diuinat, nisi cum tu solutus est Ct VRCUUS, Vt

ei plane nihil sit cum corpore ' quod aut alibus contingit, aut dormientibus. Ergo et ii, quorum animi, pretis corporibus, evolant atque excurrunt oras ardore aliquo in flammati atque inoitati, cernunt illa profeCto, Hau Vaticinantes praenuntiant: multisque rebus in summantur tales animi, qui corporibus non in hae rent; -- quorum furibunda mens Videt ante vi io, quae sutura Sunt.

326쪽

5o cIα in DIVIN. 5 1. Atque haec quidem Vatini ratio est: eo dissimilis sane somniorum. am quae Vigilantibus accidunt alibus, eadem nobis dormientibus. Viget enim animus in somnis, liberque Sensibus Comni impedition curarum, iacente et mortuo Pa ne corpore. Qui quia vixit ab omni aeternitate, Versatusque S Cum innumerabilibus animis, omnia, quae inmatura rerum sunt, Videt, si modo temperatis escis modicisque potionibus ita est asse otiis, Ut sopito Corpore ipse Vigilet Haec Somni-

ntis est diuinatio.

n55. Vt igitur, qui se tradet quieti, praepar to animo cum boni cogitationibus, um rebus ad tranquillitatem accommodatis, Cert et Ver Cernit in somnis, sic castus animus puruSque Vigilatatis, et ad astrorum, et ad nutum Oliquorum

54. Hoc nimirum est illud, quod de Socrain accepi S, quodque ab ipso in libris Socraticoruna saepe dicitur, esse diuinum quiddam, quod daemonion appellat, cui semper ipse paruerit, nunquam impellenti, Saepe reuocanti. - 2riptum estitem, Cum Critonis, sui familia Pis, oculum alligatum Vidisset, quaesiuisse, quid CSSOt: Cum automille respondisset, in agro ambulanli ramulum ad ductum, Ut remissus Osset, in Culum suum CCidisse lum Socrates: Non enim paruisti mihi re VOCRIlli, Cum terer, qua soleo, praeSagitione diuina. - erum ita collecta sunt ab Antipatro,

qua mirabiliter a Socrate diuinata sunt, quae

327쪽

CIC DE DIVIN. 5o

praetermittam ibi enim nota sunt mih ad

otus philosophi magnificum a Paene diuinum, quod, cum impii sentCntii damnatu esset, aequis simo animo se dixit mori. Neque en in domo egredienti, neque illud Miggestum, in quo Causam dixerat, ascendenti, SignUm ibi Vllum, quod con

Suesset, a Deo, quasi mali alicuius impendenistis, datuΠL

55. Equidem sic arbitror, etiamsi musta fallant eos, qui aut arte, aut coniectura diuinare videantur, esse tamen diuinationem : homines autem Vt in Ceteris artibus, sic in hac posse ulli Potest accidere, Ut aliquod signum dubie alum pro certo sit acceptum potest aliquod latuisso aut ipsum , aut quod esset illi Contrarium. -- Fieri igitur omnia fato ratio cogit fateri Fatuin automi appello, quod Graeci εἱμαρμιεν , id est, ordi

nem Seriemque CaUSartim, Um Causa causae nexu rem e Se gignat. Ea Si ex omni aeterni tale suens Veritas sempiterna. Quod cum ita sit, nihil est factum, quod non futurum fuerit, eodem ques modo niliti est futurum, Cuius non ausas, id ipsum efficientes, natura contineat. Ex quo iniel

Iigitur, ut fatum sit non id, quod superstitiose,

sed id, quod physice dicitur, causa aeterna eram, cur et ea, quae praeterierunt, facta int, et, quae instant, fiant, et, quae sequuntur, futura sint. 1ta sit, ut obseruatione notari possit, quae res quam que Causam Plerumque CoiiseqUatur, elianas nousemper. am id quidem firmare difficile ost. Easdemque catisa Verisimile est rerum futurariun

328쪽

5o CΙU. DE DIVIN. cerni ab iis, qui aut per surorem eas aut in quietae videant.

56 Praeterea cum sato omnia fant id quod alio loco ostendetur si quis mortalis possit esse, qui colligationem causarum omnium perspiciat animo, nihil eum profecto fallat. Qui enim teneat

causas rerum suturarum, idem necesse est omnia leneat, quae futura sint. Quod cum nemo sacere,

nisi deus, possito relinquendum est homini, Hsignis quibusdam, consequentia declarantibus, futura praeSentiat. - Quod et ii vident, quibus naturalis diuinatio data est et ii, quibus CursuS

rerum obSeruando notatus est. Qui etsi causas ipsas non Cernunt, Signa tamen ausurum et notas

cernunt ad qua S, adhibita memoria et diligentia, ex monime11ti superiorum ossicitur ea diuinatio, quae artificiosa dicitur. - Atque ut in seminibus Vis inest eurum rerum, quae ex iis progignuntor

sic in causis Conditae sunt res futurae, qua essct futuras aut Concitata mens, aut Soluta Somno, e . nit aut ratio, aut conieCtura praesenti L.

5 7. A natura aulem alia quaedam ratio est: quae docet, quanta Sit Inimi Vis seiuncta a cor Poris sensibus quod maxime contingit aut dormientibus, aut mente permotis enim de6aeum animi in oculis, sine auribus, sine lingua sentiunt inter se, quid quisque sentiat ex quo fit, ut homines, etiam Uam taciti optent quid, aut Voveant, non dubitent, irin dii illud exaudiant: sic animi hominum, cum aut Somno Soluti vacant

329쪽

corpore', ut ante permoti per se ipsi liberi inci-

lati mouentur, Cernunt ea, quae Permisti Cum Cor Pore animi Videre non possunt. - Etenim eos accepimus ortum Canicula diligenter quotannis SDICTO SOTuare, Coniecturamque capere, Ut scribit Ponticus Heraclides, salubrisne an pestilens annus futurus sit. aan si Obscurior et quasi caliginosa stella eXstiterit, pingue et Concretum SSO COClum, ut eius adspiratio graui et pestilens futura sit: in illustris et perlucida stella apparuerit, significari coelum esse tenue virumque et roΡterea Salu bre. - Quae si a natura prosecta obseruatio atque Usu agnouit multa afferre potuit dies, quae ani maduertendo notarentur. Quid est igitur, Cur, cum domus sit omnium Vna, eaque Communis, cumque animi hominum semper fuerint suturique sint, cur ii, quid ex quoque eueniat, et quid quam que rem significet, perspicere non possint

Cic. de diuinat. II o. Etenim ad aegros non

vates, aut hariolos, sed medico solemn adducere. 5. Num igitur, aut quae tempestas impendeat, Vales melius coniiciet, quam gubernator aut morbi naturam acutius, quam medi Cus aut belli admi nistrationem prudentius, quam imperator, Conte Ctura assequetur Sed animaduerti, Quinte, te caule et ab iis coniecturis, quae haberent artem atque prudentiam, et ab iis rebus, quae sensibus aut artificiis perciperentur, abducere diuinationern eamque ita desinire Divinationem esse earum rerum PTRC-

330쪽

dictionem et praesensionem, quae essent fortuitae Primum eodem reuolueris. am et medici, et gubernatoris, et imperatoris praeSOΠSio S rerum fortuitarum. Num igitur aut haruSPEX, aut augur, aut Vales quis, aut somnians melius Coniecerit, aut morbo unSurum egrotum, aut Culo a

vem, aut ex insicliis exercitum quam InedicuS, quam gubernator, quam imperator 6. Medicus morbum ingrauescentem rationΟprouidet, insidias imperator, tempestate gubernn lor et tamen hi ipsi saeis Iulliantur, qui nihil Sine Certa ratione opinantur. - Quodsi fallinitur

ii, qui nihil sine aliqua probabili coniectura a o

ratione dicunt quid existimandum est de Conie ctura eorum, qui extis, Ut auibus, aut ostentis, aut oraculis, aut somniis futura praesentiunt 3 s. Atque ego ne litem quidem arbitror esse nobis futurarum rerum scientium. Quae enim vita fuisset Priamo, si ab adolescentia Cisset, quos euenius senectutis esset habiturus 3 - Certe igitur

ignorati, futurorum malorum I Vtilior istquam cientia.

14. Nonne pudet physicos haec dicoro Vt enim iam sit aliqua in natura rerum Cognntio,

quam C E Concedo; multa enim Stoici colligunt. Nam et musculorum iecuscula bruma dicuntur augeri et ulegium aridum sorescere ipso brumali die, et inflatas rumpi vesiculas, et semina malo-