장음표시 사용
91쪽
cta tracturi. Quorsum illa' Vt omnes non modo vide an , sedem ien rat,sine rege legitimo pacem,& R emp. nullam csse posse. Cum enim ad summa rerum fastigia Omn s tendant,pauci tenere queant, cunctos collidi est neccsie: in paucis etiam iit artium bonarii copia, quas aufcrant, nec cuc fueri , multos pcr fanda infanda euchi . Verum tum ista, tum disputationem Bias aris an
plius peroendamus. i roceres regem, regnumq; corruperuiar. Fateor, Parum etiam esse praes iij in regis inno centia; si minit ri nocentes sint, noliro malo didicimus. Aia vcio quisquam adco vaecors est animi, ut in libera priocipua , aliorumve potestate nulla credat sore improbum. Cum unius in arbitrio est regnum, non potest audacia procerum, nisi decepto, aut deprauato rege Rem p. pes una dare.In libera potestate no epet ea fraude licentia, nec ultionem metuit. Leges infirmas colle gς, agnati, assines,socij praedarum, etiam conbiges libe lique cuertent. Regnum docere sceleravere iudicamus experti. At magisterium illud sine regno celerius discitur, ardentius exercetur. Nostri proceres ista docuerat.& plura rege ignorante nouerunt. Si rite ista putamus,
reges discipuli, praesides magistri scelerum habendis t. Quis vero ista ignorati Dynastae, consules, apparitores, scribae,accensi fraudes agitat, ubi magnarum deest occasio, minutas. At omnes bonos eligemus. Tam hoc nimium est, tantam esse bonorum multitudinem,
simulandi etiam dissimulandiq; artificia in multorum potentia magis increbrescunt, indulgent affectibus, qui
eligunt, sibique magis, quam publico utilςm,pleriquo
promotum desiderant. Par discrimen in libera republica est, ne deprauctur, ut in rcgno, ita sine regno magistratus mores agnoscendos praebet, plerunq; vero subuertit. Omnis factio,cu piditas, occatio praedandi scelera docet. Alinor vero est in multorum dominatu quies ac securitas, cum his ne mimperi j,neque illis libertatis est modus. Quae unius a i
sp cijs,5 velut anima rcgitur Respublica, sibi concor ,
92쪽
Doctri is ciuilis. 7sideo ue stabilis est Quare Alricae A siaeq: gentes reges
sena per ara ciere. Romani non tam reges. quam regum vitia exoli, ii pericula ingruerciat, unius as bitrio cunctasi:bdebant, donec periectam monarchiam constitueret. Nobis maior necessitas incumbit, ne regnum ampli se
tuum fium ni bus, montibus, solitudinibus maribus diuisum, in plures dominos partiamur. Ne Arabs, ne Romanus . ne Nubius bellu paret, partem i, abripiat, dum nos lentis suffragijs I discordibus prcclia mandamus, per i nesco. Agite quis Mani congia n. reli et ob dio Quiloa premitur Macho bello est inutili, rc uocare illud crevistis di de succestore magno conatu belliguratis. Principes probro libi ductit, nisi exstio ordine dux belli de lignetur. Coeteri principe eligi prohibet, ne vi imperium suae saetioni stabiliat. Lx singulis ordinibus pari potestate ac iure duces mittere, est castra lacerare, &nuda hostibus obi)ccre. Quid vero si Macho cedere recusabit an alium exercitum cotra eum scribemus' hinc Hro ex quo ordine ducem praeficiemus' caedem red Liat si spiciones,simultates eaedem damna, sors Didines
que . Q ud si illi inter se armati cos arcnt, atq; uniuersos opprimant Quae igitur torma Rei p. si urbe nobilissima,
portum, socios, cogia itos in periculo descrimus, quia ambitiosa certamina de lignari militiae ducem non pe mittunt in medium ergo conlisite. Vni, an multis parere patriae sit consultius. Uni, inquam, non pro libidine dominanti. Vni, quem leges, quem iura patriae stringat. gubernent. quem lect: ssimorum senatus cin at, instruat, suffragio suo obliger quem comitia publica co erue e iat, cui nos hoc ipso tempore leges dictemus. Nolore u in quo est sine ratione arbitrati, sine lege obsequium . Sed quod magnatu auctoritate, prudentiu iudicio ita temperatu, vinctumq; sit, ne in tyran idem queat e
xupere. Quod lanctione inuiolabili populoru saluti atq;
tutelae sit consecratu. Quod tale sit, quale sciatentia vestra,ac potcstate seceritis. Quanqua & in illo peccatum
irinua ambigo. Nullum hac cinis ima vitiis rQSuum
93쪽
fuit & nos tale quaerimus,quod minimis urgeatur. Sane ubi optimates ad clauum se sciat, ubi populus reru h bcnas moderatur, sub alio nomine cadem vitia grasan xur , multaquc iunt pcisimorum voluntatibus relinquenda. Ne quo ζgo q' cquam mali sub uno rege video, quod non sub multorum dominio iit multiplica o ii nore perti moscendum. Nec ulla libertatis species submultis dominis sperari potest, quae non facilius contingat sub uno. Verum i ita omitto. RcX vobis habendus
est, sim aliam Rei p. formam nullus iniri potest consci
Postquam Canorinus conticuit, redintegratae con 'tentiones, pro tua quisque causa orationem illam in t pretabatur, iamque inconditi clamores, & turba magi quam concilium videbatur, cum rcpente Seba mus literas regias attulit, properarat enim, ne praeticia ire tur, v que integrare, animis iue adhuc deliberantibus interueniret, illis in comitio lectis, in Cercre principzs, hae litare urbium legati, quod spem dominationis non dum abiecissent: regemque formidarent iratum. at spa so per urbem rumore Victoriae, nobiles, civesque garidere, Abissinum regem inclamare, eo impera: itis, quod prae principibus &urbibus repi fauerant, iamque prima sibi praemiorum spondebant. Elasarem agmine inses io
petunt, duos e familiaribus discerpunt, ne scua adulatione grauiora auderent, Canorinus inhibuit, monuitquaclemei tit simum re3em mansuetudine, non crudelitatCcolendum. Adolescetiti non praeeundum saeuis exemplis . Crimine malostatis saepius innocentiam subuersam esse, Biasar. ad Abis sinum postea sugit, clementiae
fiducia: nec abnuit rex, trepidanti tamen Garamas Ra- sit, ut quoniam nec regem ipse ferre, nec illi sidere rex possci, saluis re hus alio migraret, quod anno vertente factum ςst. Principes, urbicique cum frustra se obstare viderent, reliquorum consensui cessere; regis aduetum Veriti, nam breui adfore nunciabatur, iusiurandum Io
anazῖ ex Vpit, cum tuu proda adducta esset paucos post
94쪽
dies, eam in proceres distribuit, luculentiore illis partem, qui inses ius egerant, ne metu res nouas moliren- trir. Omnium enim faetorum, dictorumq; obliuionem in comiti O,& per regnum nomine regio promulgauit, Puram chartam sub tapto nomine regis j abebat, ut si qes .i ex usu videretur, cu potestate perageret. In scnatu Docii honores noui tituli decernuntur victori, placari adolescentem offici js poste rati, atq; ita cunctationi excusandae adulationem intendcbant. Ioannes conuentum clissolui optabat, ne nouas regi leges, duras conditiones Pro Donerent, quas concedendo rege. nepando proceres offenderet. Quare hanc ratione in i jt,ut quos fidos cognouerat, eos in prouincias cu potestate mitteret, & da gratia regis securos reiicieret, quos mobiles, turbidosq; expertus erat, perhumaniter hortabatur,regi obuiapro- 'ficiscerentur, exciperent, amplis imas commendationes dabat.Hoc modo neq; Magadare,neq; in prouinciis turbare quicqua poterant, S si rationem habitam credebant, non necessario,sed honorato officio ornati. Hi ergo missis scrijs,ad ministrorum deledaura, equor si omnamenta. velles'; parandas veric bantur, pleriq; tanto certamine, quanto de Repub. egerat. Aemulos ex lii mulabat Ioannes, regem asserens iuuenem, & talibus obse qui js capi: Laetus ad inania eos potitiis, qua ad pcrniciosa delabi. nec sesellit omnes tamen, Turanus Vir prudcns, sed regno iniquus Canorino impense gratulanti, quod regem adductu his irEt, facete respcdit:Ahjs prouincias, sibi comoedias delegari. Eo enim tempore aulicae caeri moniae in immensum excreuerant, adeo ut cum literis rex subscriberet, decem N octo ad oblequm in praesto esse oporteret. Atque ita maximam partem aulici ludicris, ineptijsque occupaban rur. Interea adest e Manicongo nuncius,rerum Vt impro' XI VIII. uisse,ita incredibilia memorans. Simul enim Ab is num Rodit eo nauigasse, vicisse, rcgem cepisse narrabatur. Fidem Acis itamen iaciebat legatus, Cectatae fidei, & arcanis regis istoqueas,qui postquam Maniconglanum diadcm a s ep-
95쪽
sceptrum, sigillum, armillas,togam auream, Vt iussus erat,templo intulit, sacrauitque, regium diploma in publico pol iit, tum vero silmina laetitia, concurrcre, tem pia complure, agitare conuiui i, nocturno, igncs accCndere. Tanta vis prosperis est successibus ad latiorem: qua sortuna uat , omnes inclinant, noui in d cs nunc ij illa firmabant. Ahrismus porro. una re u reretur, Vetuit quenquam ultra Nilum sibi Occurrere, praetextu ne sumptu, aut longa via grauarciatur. rc Vera ne descr-tis locis incondita turba tumultum ci cret. Ad Nilum igitur quata ir. ano lacu euoluitur , in gens principum, nobilium, legatorum, priuatorumque rogem videre cupientium multitudo tentoria fixerat, naue .c mbasque complerant, iremitu, cantuque Om nia per Ionabant. Abis sinus in morem triumphantis coronatum, spectatissime vestitum , atque aruarium c crcitum ordinarat, Tacfarinatem, nobilesque captiuos patrio habitu interposuerat, praedam curribus mulis, camelis, elephantis vch bat, magnis interuallis, quod singula curatius spectarentur, ipse currum sublimia auro gemmisque fulgens in si stebat, quinque iti patorum
millia, equites peditesque cingebant. Horridum a men , Ut cui praeter ferrum cristis ue purp rcas nullus ornatus, ipsi atque cqui scrro iceti, nudis glad is, aut ad ictum intentis lanceis ibant , cum citatiore gradu incedorent, collisa arma , loricaeq; longae lori tu dabant. Illo in satellitio maiestate plenum silentiunt. Haec non fastu, scd solerte consit io faciebat. non ignarus inania illa plurimum apud vulgus valere. Taleq; se toto regno maiestatis opimone habiturum, qualem pri mi spectatorum seci sciat. Erat alioqui magnificu,,nec 'Vanus ostentator, veru adolesceriae sue auditoritate conciliare publicae pacis intereste credebat. Hoc ord ne adsum cia accessit, utrinque ad derm p sui in m ha turba
spectabat, ad eius plausum turbatae bcst ae .cxtraq; o , bitam vagae quosdam obtritiem . Praec puti sa chi)Tu A
blisini periculu,grandibus candiditu; e qai, Vcctabatur,
96쪽
rui pretecipue generi pavor inest, igitur territi in abri
Ptiam ibant, milites hastis rotas sufflammabant,& co Poribus obnixi currum tenuere, donec abicissis loris effutis aurigis, suge aperta est via. Rex improuiso periculo torritus mansuetiores equos iugi imperauit. Ari
1i genus hominum rude,&futurorum male prae sagum, regi magnam, sed breuem gloriam, vitamq; regno cladem portendi vaticinabantur: Eos Bomilcar Poenus Elephantorum magister, irae impotens beluis obiecit conterendos, Vltro insultans, irridensque quod sit se tortunae ignari, fata regi ac regno canerent. Melior regimens , doceri se aiebat admonitu numinis , duxamesic, quae morituro a morituris datur, ploriam, cum in amore plausuque fauentium pericula sedem ponant. insidiasq; struat ipsa felicitas. Haec Deum agere, ne in rebus tam splendide vanis mortalium animi a quiescant, coelum potius, unde origo, ubi sinis illis es continuo spectent. Facto Bomilcaris grauiter ostensiis est, quiassuum,& alieno tempore. Ille tamen procerum sententia absolutus est, militariter magis quam ex aequo. Ob tendebat Ariolis mortem legibus iam olim decretam, plebem veri insciam, fraudibus illis dementari, impro bis spes nouas ostetari Dominantibus ex imposiura vatum certa pericula enasci. Hoc loco ac tempore seditionis occasionem suisse. Se non disputando, sed re ipsa fallacias detexisse , turbas compressisse , cui cum nemo pro mortuis, & improbis contradiceret, causam obtinuit. Eum mox grauior procella excepit. Castra numerosi boum ou i una, porcorum greges sequebantur, principes in flumine iussi regem praestolabantur, quo in navim quietius exciperetur, litora undique acclivia, & naues ampi theatri speciem efficiebant. Inde secundo fiumine quingentis passibus natatu porcorti grex traduccbatur, duo tresue in scapha coiecti, vexatiq; totum agmen in auxiliu grunitu ciebant. atq; ita in aduersu littus ibatur,ce medio in flumine ortus Auster scapha ta porcos rapintabat
97쪽
to Methodus bat. donec ad eum locum venirent, ubi vado elephanti traducendi stabant, qui immundi animalis nec aspectum , ncc odorem tot crantes, in rabiem acti rectorcs,& praedam excutiebant. At Boi nil carduum serro consaucians, atque in scapham fugiens, cruentum gladium ostentabat, bellia dolore & ra stimulata insequitur Θ- cerrimus est elephanti vindctae sensus fremitu caeteros
aduocat, donec omnes transissent. Interea regem in nauem auratam, sub tentorio scrico proceres excipiunt, ibi selitae gratulationes, honores iue, iam vergznte invespcrum die, crcbrescere ventus, crispari fluctus, te in missis in cymbas principibus, turbo cuncta corripvit . CCeterae nauium contractis velis ipsae humiles facilis in ripam euasere, regiam sublimem, tabulato stratam, eminente tentorio, pompae, quam Oceano aptiorem procella in lacum ipsium dispulit, iamque venti pluuiae que noctem praecipitabant, nautico int i per ministcrio carebat. Clauum tenebat Barnagus nobilissimus principum, at cum imber caderet, tenebrae inhorre scerent, in carinam se abdidit . Tanta crat, vel periculi inscitia, vel ex metu amentia. Ad remos sedcbant lecti sis mi ici uenum, principum l. beri. in tranquillo decora corpora, in tempestate, rerum inscitia & conlicrnatione recta. quoque suadentes rurbabunt. Abiis nus, qui Ricim icta sibus excrcitationibus rem nauticam d d ccrat . clauum arripit, atque in lacum nauem de Orquet, ne ad coeca saxorum illisa omnes in fluctu, ess inderet. remiges eo dem tendere iusiit, sed illi neque os incia, neque nonii na nautica intelligebant, metuque torpentes, aut sol licitudinum nim ij m tuas os cras praepediebant. Nonnulli, quibus animus praesentior, tabernaculum dissecabant, atque in fluctus pro ij ciebant, media nocte vel tiposuere. Cissae e turri ignis apparebat, conauem rex diriget bat, lento tamen remigio ne ante lucem appellcre , 'multa per tenebrarum licentiani v ritus: Incredibili gaudio exceptus, curatis corportabus, in cons cetum te dedit. nec minus tamen toto regno sparsa fama,Abissi-- num
98쪽
Doctrina ciuilis. lnum haustum fluctibus. Principes enim qui lacum celocibus percursebant, cum tabulata,& velorum stricorun , ac temor ij iragmina natantia inuenissent, conuulsam procella nauem Vul Cauerunt , iam noua coepta se ditio castra vexabat. Natam bal prauae mentis,cui vetus prosapia animos, aes alis luna turbandarum rerum necessitatem adiciebat, coetus cogeba : Deum, sublatis i ityrannis, libertatem Aethiopibus v l inuitis reddere clamabat, concionabundus per turbas sese inserebat. ω- terrimis quibusque stipatus, nulla publici status cura, praedae Manicongianae oculos adiecerant, eam turbatis rebus libi destinarant. Nec ambigebant principes, si vel unica hora serius rex adueni: siet,magnam clade accepturos suis . sta regum fortunae in pessimi cuiusque fael Epotestate iactu tur. At Natanabal audito regem vi e re, pugionem in pectus adegit ictu invalido, serociam vis naturae tibi conciliatae inhibuit . Rex curari sau cium, venta donari, sumptu iuuari impcrat, tanquam mentis vitio errore, non sponte in facinus lapsiim L,in rem mirantibus, resipondit:. Obesse illum non pos se, te item rcgiae clementiae idoneum .Et sane plusqua ingratiosum in populos factum regis, cuius amplitudini par fama erat, fastigium hoc clementiae esse praedica bunt, vix priuatis tentatum, regibus insuetum. Rogatum quae cCgitatio in tempestate animum sub set Peria uente fluctu ad suprema animum parasse respondit.Se dato mari cogita se : Nulli ignaro nauigandi committendam nauem . Mansit c sic illi per vitam omnem cura, ne rei . admoueret regendi ne cios: atque ex eo ortam prouerbium est. Princ pes ad remum : cum negocijs re tum imperiti praeficiuntur.
Transito Nilo pop si multitudinem, intra triduum, L
redite domum ius,it. cauitq; e licto, ne quisquam in ca- auis is rstra admitteretur,nisi quatridui cibari adferret,& ter- Magad tio die abiret.Disciplinam enim castrorum ignaus mul 'M titudinis contagio remitti videbat, annonam accendi, , perpotitaq; inter cinentcs iurgia. verebatur turbam,vet
99쪽
Methiam πnon hab; lem Od sortia, ita ad praua leuem, mobilem l
ipse iam cocursum, laudes,obsequia iastidiebat. Princ pi enim prudunti cita pomparum satias est nec si ecta- culum triumphi curat reponi. Quare Urbanos agrestes extra vallum tendere tui sit, & exercitus proficiscentis esse spectatores. Militibus etiam missionem petetibus . . concedzbat,praeda onerati dc diuites eam petebant,atq; is in patriam pacati, siue noxa discedebant, famaq; k- unda regnum implebant, ita multitudinem paci grauε minuebat. Magada χs exquisitis honoribus exceptus, coronatus cst. Initiamenta regni solita, addi consuetis nihil permisit, quamuis amor in illum subiectorum ad inusitata prosiliret; verum modellia famam augere, qua saltu offendere magis regium duxit.Magnificentiam de caerimonias recensere omitto, quando nihil in toto illo genere sublimius, aut spectatu dignius fuit, quam regis animus ista spernentis. LI. Ga dia plaudentis, & pene lasciuientis urbis atrox
Atroxμ captiui regis facinus clausit.In arcem suburbanam Abis sinus tristem ablegaraῖ;ne ex comparatione fortunae a lienae suam dolentius serret.Custodes addiderat,c te
ra obsequia ex pristino splendore adisse iusserat, iussi
que eius parere . cum proceribus ergo epulabatur, cla des alloquio, lusit, quaeque alia moeroris auocamenta
solabantur.Dein legatum ad Abistinum mittit, rogatq; ut Zanetibarem, ducesque cum illo captos ad se mittat, maius sibi suis ; solatium dari non posse .nec difficultςr impetrat. Prima die hilariter habiti, omniaq; amicitiae ad amussim simulata, sequenti luce, cum iam laetitia dis sunderentur, ipse cum paucis exurgens , monitis min stris, Zanzibarem paucosque alios vinciri quas per i cum,& lasciuiam iussit, qui cum magis mirarcntur,qua repugnarcnt, omnibus vinctae sunt fascijs, cingulisque
manus. Tum vero Tacfarinas vultu ac voce mutata intonat: O improba mancipia, Vestro metu, ignauia, surto,perfidia, proditione, exercitum, regnum,regeni,
postremo vos ipsi perdidistis. Hic vindibae locus est.
100쪽
atque utinam ut animo meo, ita etiam libera potestate, is ac re ipsa irasci possem. nunc meritas poenas nimium ceu lari nece euaditis: postquam omnia probra attonitis in- gessit sonare tubas,tvmpanaq; iussit, omnes varie tora tos laceratosque, praecipuE Zanetibarem, occidit. Relia , - cta inter epulas cadauera spectantibus horrori suere. Tacfarinas alio in conclaui conuiuiiim instaurari i bet. Abii sinus haud alias visus iratior, supra modum,' & regium decus excanduit. Missus e vestigio, qui ca G ptiuo exprobraret: Regem fraude elusum, diem se- ὸ stum. regiam domum, sacra mensae violata, fidem necti regi nec Deo seruatam,alienos captiuos trucidatos,er-
, go moriendum illi quoq;, mortis optionem tamen clari ri. Ad ista nihil Taci rinas:scelere efferatus, preces dedi gnatus, codicillos poposcit,atq; haec ad Abistinum exa- rauit. Mori me iubes, nec praeter morem quippe victor victum. Vtinam in praetoria tua cecidissem. sine sensuti ita exissem. nunc per ora hominum me circumduxi-ili sti,& fraude captum triumphalti, ut me victu ipse senai tirem . nec h9c accuse,victoria ostentationem pustulat.
t Illud insuper historiae mandabitur, eodem diem imi vi-9 uendi, tibi triumphandi finem suisse. Vitam non peto,
a calamitas voto mortis propior est . Necis optionem nos admitto,tu quPmori imperas, durus arbiter,etia mortist viam edice. Nolo illuci tibi debere. Nec tamen deest, quod te rogem, rex regem,captiuus regnantem. Vt liberos meos tibi commendatos habeas,quos opto no ni- mium me ut inisse se rege natos nec obliuisci. illud ne infelice stulti regnum affectent, hoc autem ut nihil or,gine sua inu gnum committant Quod ob seruos meos, . re prod tores iure cae s me accusas,inique facis: nec ta iudicem, nec tuos aOnosco. Causam meam reges,& se ma pol tima iudicabit . Bellum contra patrem tuum, russi rustiis linurn . te Victus nec ius in regnum , nec dominium iii seruos amis, calamitas opes meas Daugure potuit, non iuret eripere , quae me tam M - nicongi, qu ra te Aethiopiae regem faciunt. Cur me