장음표시 사용
441쪽
adeoque creatae potestatis, Act. . s.& quod de coniugibus dictum est, I. Cor. .non est aut frater,aut soror in huiusmodi subiect'.Paruit Dauidi puer iubeti eum qui Saulem se Christum
Domini occidisse mentiebatur, percutere, Σ.
, sa. Reg.I.Non debuit Sauli parere Doech cu aliis Γι .missariis Regiis emissariis aut satellitibus,ut Domini facerdotes trucidaret,I.Reg. 22. Non serui tortores aut carnifices tyrannis heris, ut saeuirent in sanctos Christi martyres .Et apud Graecos quidem hunc esse lectionis ordinem notat D.Hieronymus, ut haec particula o G ad praecedens referatur: quosdam autem hunc locum ita legere, ut postquam hucusque distinxerint, inferat in omnibus piacentes, dc sic contra distinguere M habere Gr cos hodie codices annotat Erasim id est, ut in omnibus placeant, porro iv κρίμα idem Hieron. non plenE inquid licet, ex parte tamen aliqua interpretari possumus,ut sibi co- placeat, ne videlicet super c5ditione sua videatur iniqua esse Dei sententia,sed uti pauper iuxta mensuram suam saluari potest, mulier in s xus infirmitate ὶ Dei regno non excluditur, Momnis conditio secundum ordinem suum beatitudinem caperepotest, sic & serui sibi copi iceant quδd serui sint, nec ideo putet Deo se seruire non posse, quod hominibus subiecti sint, sed in eo Dei magis placere voluntati, si & dominis suis subditi sint in omnibus,& in sua sibi conditione coplacuerint,& quq deinceps Apostolus praecipit,exequatur. Et cur sibi tatopere
442쪽
displiceretὶ erat & Saluator subiectus parentia scintM ρ bus suis,Luc. 2.&nihil a seruo differebat, domi r g - nus omnium,cum duodecennis, necdu ad peta p. fectam viri aetate, quae posset haereditatem c i . Pere, peruenerat, sed & alibi patri subiiciedus, quasi omnibus nondu ei adhuc subiectis, scribitur, I. Cor. Is . Quin & pro nobis seruis Domiti' subiicitur,& vel subiectus dicitur, vel non suta
iectus, si Deo vel subditi fuerimus, vel no subditi.Subtilis quide expositio, sed & paulo for-tε coactior, ut serui scilicet sibi, non heris sivis
placeant aut satisfaciat,& suam fortunam,seruitutem,&subiectionem,qualiscunque sit,boni in Christo consulant,quod piissimu quidem est, sed ab huius loci interpretibus Graecis, de
Latinis aliis discrepat,& sequetibus,de non responsando aut contradicendo dominis, minus cohaeret, quibuscu magis congruit, ut placitos,&quod Latinus habet Chrysostomus,gratos, quique modis omnibus dominis suis placere studeant,hic intelligamus. Nam & Paulus -- αν alibi dixit, quod gratum esset & placeret, Rom. I . qui in hoc seruit Deo,placet Christo
2. Cor. . contendimus siue absentes,sive praesentes la ι Mi , placere illi, Phil. . h stia placente Deo. D. Ambr.legisse videtur ivαρ επς, na vertit optimos. Aquinas pro sua diligetia utroq; referri posse obseruauit,ut intelligantur vel in omnib' subditi,ad quae scilicet se ex- tedat ius dominatiuae potestatis,uel in omnib' placiti. Debet enim servoru ea esse subiectio,
443쪽
primo visne offensione, murmure,& tardit - te serviant, per omnia placentes Deo, Col.I. M hominibus, sicut per omnia omnib' placeo, I. Cor. Io. Sed cotra, Si hominibus placere, Chri Pi cerς λ' -seruus n5 essem, Gal. i. respodet,placere hQmia liciat. mini propter hominem VituPerabile: propter Deum, laudabile. Secudo ut sint sine repugnantia, nec repugnent aut rebellent:ideo subiugit,
Non contradicentes, μη αντιλiὶ τ ς, quod elegater
reddidit Ambrosius,resposatores. Sunt autem RQ U freque tativa Latinis non infrequetia, Resp5so& Resp5sito, quod vel maximu esse seruoru vitiu notat &merito Hieron. dominis aliquid iubetibus cotradicere, resp6sare,secu mussatare, a Nurmurare. Monet itaq; ut per doctrina sana 1 seruis Christianis istiusmodi auferat passione, Si enim quae hel' imperat, necesse habet serie implere, cur id non cum bona faciat volutate, sed&dominu offendat,tandem quod iubetur,
facturus λSic enim cum murmuratione faciens Murmuralis & homini ingratus est,& mercedem no habet nis malum. apud Deli: maxime clim & ad aquam contradictionis offensu esse se passim queratur,& alibi
de murmurante populo dicat,Desinat a me eoru murmuratio,& iasi morietur,Num. I7. iuxta Lxx. Porro seruile vitiu esse racere no posse,a-
γρο ρ' rinoscit in Ecyra Parmeno Teret. Et illud in-
datur ab Heb. Sapiete in seruo sue famulo celeritas, Vidisti aid viru veloce in opere suo,cora Reaib' stabit, nec erit ante ignobilis, Prou.2ῖ.
444쪽
Reprehenditur ibidem piger,qui si quo mittatur, causationibus detractat ossicium, & dicit, Leo est foris, in medio platearum occidendus sum, Vrsus insidiatur, caelum es incomodum. Extruditur, non mittitur, ad omnem interim occasione cessat,& haeret, ne si mature redeat,
ad aliud negotium ablegetur. Est autem serui laus maxima nihil cx Domini iussis contemnere, sed impigre industrieque vel supra vires conari cuncta exequi,& illius animi sententia,ut audiant potius quam loquantur, ad quos diciatri GTace & Audi. Sic Philo,in lib.De eo, quis Rer. diuinarum haeres sit. Sic Cato Censorius, Plutarch. teste, seruos instituerat,vi quaerenti bus quid faceret, nihil nisi nescire se responderet. Oppositum huic extremu notat prou. Seruus verbis nequit erudiri, quod dicis, inteuligit,& respondere cotemnit. Media inter liqc, responsio mollis frangit iram, Prou. Is . Addo,&cita & prompta, Heris enim breui tantum
verbo opus esse,ut vel annuat vel renuat,
aut verbis quidem, sed dimidiatis interim &semiplenis sat habere, si quid actum velint aut nolint, significare, Sic volo, Sic iubeo, ut extat de Domino multa simul sciscitante,& serui responso hic a Lochiensi lusus,
Seruum importune,quae sueta insania multis. Commotin simul hoc omne rogabat herus, Die scelus,an venit' an domi erat' luitne egat 3
Cui trepidus famulus, non,itaini aliquid. Nec pluribus verbis simul utuntur, aut minus
445쪽
394 IN EPIsTOLAM sit iuxta prouerbialem veteremque versiculum Omnis hera βω- , quam Omnis herus ferus monos stabus. In cuius exposi- M.,, tr. xionpannotatum a doctis obseruat Erasmus, A L monosyllaba & dissyllaba, ys, Davus,&c. nODia se ua mina seruis conuenire. Rursus magnatum nomina faciunt poly syllaba,qualia sunt Arioba
zanes,Nabuchodonosor, Teglaiphalazar,Pharnabazus. Plauto polypirgopolinices, Megalodorus,& hi scilicet principes,singula verba sua velut lege accipi volunt,ut quos saepe quamuis pauca,grauent Verba, quique solis nutibus suis obsequiu,& fide non ta orationi qua personae deberi putent. Vnde iis aptiore esse breuε dictione notat in Inuetione dialectica li. 3. cap. s. Rodolphus Agricola. Et Crassus apud Gelliulib. I. cap. is. Corrupi dissoluique ossiciti omne imperantis ratus est,siquis ad id quod facere iustiis est,non obsequio debito, sed consilio n5desderato respondeat: Certe tali praeceptorri. . , . quales ide ibi Crassus, Posthumius,& Manlius mimis quais fuerunt,nihil in mandato recepto faciendu est liter eri ρος aliter,qua praeceptu est. Sed quia de dominio OP ε. ciuili illic agitur,ad herile reuertor , & ad domesticu servoru obsequiu redeo,in quo Paulus tertio requirit ut sint no raudates, Hieronymo, non furantes,sive suffurantes,non furaces. Hic
unum remouet,nempe fraudem, mox alterum
astruet, nimirum fidelitatem. Ergo post cotradictionem, resposationem, tarditatem, dc aliud seruorum vitium doctrina Christi corrigit,
446쪽
νοσφιζοώνης. Est enim decerpere ac furtim detrahere,cum totam rem tollere non au-ss, quod serui solent, Sicut Ananias Act. s.
ἐνοσφitu π,fraudauit,seposuit,detraxit,auertit Minteruertit de pretio agri, quem Deo consecrauerat,partem tantum afferens ad pedes Apostolorum,& in Ecclesiae conspectum reprςsen tans. Sic serui callidὸ aliquid surripiunt, ne totum ad Dominum perueniat,ab eius oculis r mouent, sibi& in usum comodumque suum seponunt atque recondunt. Quidam heri st dio relinquunt alicubi nummos aliquot, velut Ier obliuionem,ut exploret an furax sit famu-us. Verum id non tam est furacitate explorare, O D- quam docere,obiecta nimirum occasione,quae saepe corrumpit etiam integros. In nullis ergo siue rebus sibi creditis,sive obsequiis, in nullo seruitutis debito servi Dominos , aut opere ac labore sibi imperato fraudent,ut ne cum laborare debeant, otio vacent, aut fraudulenter ex rebus Dominorum aliqua minuat, aut alioqui infideliter seruiat. Seruis enim committuntur
Dominorum bona,vi est in parabola hominis nobilis,qui peregrE profecturus, seruis ad se vocatis tradidit bona sua, Matt.2s. Luc. 19. Talis laseph M i Ioseph AEgyptio hero ministrabat,& omnibus Mg ab eo praepositus gubernabat credita sibi do rnu,& uniuersia sibi tradita,nec quicqua aliud, t '' 'nisi panem,quo vescebatur, nouerat. Ecce sinquiens Dominς Dominus meus omnibus mi
hi traditis , ignorat quid domi suae habeat, de
447쪽
nihil non in mea potestate est, vel quod non
mihi tradiderit , praeter te , qu. T VXor eius es, Genescos 39 . ubi eandem idem gratiam clausus apud carceris magistrum siue praefectum inuenit, qui ei tradidit uniuersos vinctos, ut nihil omnium nosset, cunctis eidem creditis. quicquid fieret,sub eo esset,& eius administratione fieret. Et vero illi contigit quod tanto post Salomon scripsit, Prou. χχ. Virum
in negotiis diligentem, a regibus euocandum, non apud homines obscuros rem asturum. Vna enim die e seruo Dominus, e vincto liber, ex carcerarij vicario pro rex factus,Gene. 4 I. Regiam inhabitauit pro carcere,extrema ignominia versa in honorem maximum . Hi sunt inquit in libro de eo Philo piorum euentus,facta enim sunt haec, & fient cepius, quando Deo placuerit,modo subsidat aliqua probitatis scintilla in animo, quam necesse est per occasione excandescere. Et huius igitur occasione, qui defraude omnium in herum maxima ab hera te-tatus est, sed Dei gratia, non impulsus, n5 possum non hic obiter stomachari scortationem in famulis adeo frequentem esse, &pro leui culpa neglectam. At cum scabiem in domum inuehunt, liberos ac familiam inficiunt heram quoque interim & herum, an tum etiam lenis culpa videbitur Z Non opinor, humanum est amare, praesertim licita, sed hic amor multa mala docet, dum improbis artibus quaeritur, quod detur petaci amicae,quod ad cultum nitia
448쪽
AD TITVM. CA I 397 diorem suppetat. Omniumvero maximε dete- Comae δώstabiles,qui domum in qua famulantur,inqui mm Gallieanant, & velut aues immundar, nidum suum ' μ' γ' libidine conspurcant. Quo argumento, Vt nubium in Comoediis Gallicis frequentius , ita
vix alia in re nihilo interim Domini seruis in lius se gerunt, aut minus ventris voluptatibus seruiunt. Merito turpe esse Socrates aiebat, si quis talem se faceret, quales nemo domi vellet habere seruos. Quos etiam se mirari dic bat Diogenes, qui cum viderent dominos plus aequo voraces, non iis cibos eriperent, Na hoc esset dominorum valetudini consulere, & seruis magis conuenit edacitas. Sed ad furacitate redeo,Ne fures ergo serui sint. Furem autem hic Hieronymus non solum in maioribus, sed etiam in minoribns iudicat, Furatis enim ines, non id tantum quod furto ablatum est, attenditur, quantumcunque seruus abstulerit, furti crimen incurrit. Vnde in Moysi lege fur interim quadruplum aut septuplum reddere compellitur,interdum venditur, interdum & obtruncatur, Exod. 2I. . Hoc autem in seruo si
prohibetur, quanto magis in libero , ne iudex rapiat, miles aliena vastet λ Pulchrd quidam vir apprime grauis, laudanti iudicis integritatem, dicentique quod fur non esset, respondit,optimum seruum facere, si nec fugitiuus esset, tan- tu furti suspicio ab omni libero aliena esse debet. Haec obiter de furto Hieronymus ad literam. Sint itaque serui dominis in omnibus
449쪽
398 IN EPIsTOLAM subditi, sint conditioni suae placentes, ut serus- tutem asperὸ non ferat,Dominis non contradicant, neque fraudent aut furentur m in omnibus boram fidem OLIendentes,ut summam,& ut i gunt Ambrosius & Hieronymus cum Graecis, omnem fidem seu fidelitatem heris praestenti& verbis & factis, etiam in minimis quae illis creduntur dc conceduntur , vel in omnibus actionibus suis Christianam fidem bonam esse, id est, utilε ostendant,& in opere bonum esse quod credunt, commonstrent, quod satis conuenit ei quod sequitur, & nusquam non diligenter urgent Apostoli,In coniugibus,ut scin uicem Deo lucrifaciant, I. Petr. 3. In parentibus, ut liberos in disciplina Domini educent,
Eph. .in ux oribus,ut viros ament, ne verbum Dei blasphemetur,supra eode.& propter eandem causam in seruis,ut heros honorent, non contemnant,I. Tim .c .ne nomen Domini, α
doctrina malE audiat.Ita hic quod subiugitur, ad omnia superiora de seruis erga dominos praecepta refertur, uasi diceret, Quo haec cum cha fine faciendaὶ num propter herilem fauore, ac non potius ob Dei gloriamὶ utique ut sic faciendo doctrinam Saluatoris nossra Dei ornet In omnibus , Ornamentum enim doctoris, honesta discipuli conuersatio,vt & infirmi sanitas, m dici laus. Si ergo ex operibus fidem,& nos esse bonos ostendimus, glorificatur pater caelest.. Mauli. s. Laudatur Christi doctrina : eadem
450쪽
propter nos secus facientes maledicitur, Esa. 2.EZech. 6. Rom. 2. Ita hic chin serui Christi fideles facti , deuotius utique Dominis se uiunt , neque se subducunt , ex talibus eois
rum obsequiis collaudatur Christiana religio , quae seruos sic instituat heris esse suis fideles atque subiectos . Si enim apud ca nates Dominos in minimo fideles fuerint,
incipient eis apud Deum maiora committi . Ornat autem doctrinam Domini , qui conditioni suae apta facit . Confundit, qui non est subiectus in omnibus , cui condicio sua displicet , quique contradictor Mfraudator in nullo bonam fidem ostendit. Quo enim modo fidelis esse potest in se stantia , id est , doctrina Dei, qui carnali Domino fidem exhibere non potuit iuxta illud Domini, Lucae decimosexto , eum qui in minimo modicovὶ iniquus est , Min maiori iniquum esse . Si ergo in iniquo mammona, & alieno fideles non fuistis, quod verum est, & vestrum est, quis dabit aut crode utobis λ Bonis ergb operibus & fide doctrinam dicit ornari Dominicam , tunc enim =iarita placidam esse ac decoram , si eam qui pro- in decora. fitetur , amabilem facit, non exosam, factis scilicet abnegans. Nec enim indecorum esse
potest, quod verum est : Cum ergo dicta sequentibus factis implentur, ostenduntur vora, ac per hoc decora. Tunc possunt Domini