장음표시 사용
151쪽
48 CAP. I. DE SCRIPTORIBUS ET SCRIpTIsanum ex indice librorum expurgatorum impresso Madrili , A. is . utrobique quatuor illi indices, quorum paulo ante . mentionem laci. Quid multis Utrobique pagina paginae, linea lineae respondet, literarum Upi utrobique iidem. Sola tituli facies mutata est. Cum enim Frane. kerianae editioni hic titulus sit praefixus: S ιιmi Florentis Tertulliani Carthaginensis Presbyteri, Auctoris ansigus i opera quae adhuc ν perira potuerunt omnia I Ex editione Pamelli Brigenis sis. Euibus forsim adHιae fiunt annotationes Beati Rhenam Selet diensis, auctae censura inquisitionis Hispanica: Itemque casigationes ac nota pers'cua - , brmes Franciscι Junia Biturigis, tum ex Mara. fis, s Latini Latmii Viterbiensis, aliorumque symboΔου comportata, tum conjecturis gravissimis atque Iectis-
M accuratae. Communes praeterea ιndices accessis trunt locorum Scripturae sacrae, atiorum auctorum, rem
que verborum S rerum locupleti simuου. Frane era . excudebat Avidius Rarius, ordinum Fristae Typographus. N Z. in editione Commetiniana titulus ita se habet: siti Septimas Horentis Tertulliani Carilaginensis 'era teri, opera omnιa 2 Ex editione Iacobi Pamelii Mensis. Accedunt hujus superiorisque avi doctois
rum virorum emendationes ac nota, item indices t eorum Scriptuma Sacra, aliorumque auctorum, Demverborum s rerum locupletissimi. o bibliopolis
unde satis apparet Commelinum Franeherianis exemplaribus novum tantum titulum adaptasse. Ceterum
152쪽
desita oris ingenio, qui multa conatus,an es utus sit, quod monebatur,doctorum erit judicium. G. J. Vossius in praefatione ad libros de Historicis Latinis Iunium a sinistro hoc Thuani judicio vindicare conatur, & hac occasione ad Iunianas in Tertullianum notas delatus agnoscit in dissicili ad eo scriptore multa a Junio relicta esse, quae vel Delio natatore, vel 2Esculapio indigeant, nec contendere audet, quod in iis, quae vidisse se putavit, semper Lynceus fuerit. Imo nec illud inficiatur, Tertollianum multis in locis cer.
tius & explicari & restitui potuisse ab aliquo aliis studiis
minus occupato, quam a Iunio multis aliis curis obruto factum est. Ex Iesiuitis Iunianas in Tertullianum notas impugnat Iacobus Gretserus, qui tractatui suo de modo agendi Iesultarum annectit vindicationem locorum qu rundam Tertullianicorum a perversis, ut loquitur, Francisci Iunii Calvinistae depravationibus. Iosephum quoque Maligerum de Iunii in Tertullianum notis praeclare non sensisse ex eo patet, quod in Scaligerianis p. 47. dicatur: Mea aliquid fecerat in Tertustianum, sed bene fecit, quod non edidit. Q ibet melius faceret quam Iunius. φLXVIH. Tertulliani argumentis, explicationibus& notis a Johanne Ludovico de la Certa Toletano The logo Societatis Iesu illustrati duo tomi Parisiis prodierunt,
primus, qui tredecim Tertulliani tractatus continet/.I62
secundus, qui quinque Tertulliani tractatus continet, A. 16so. lucem publicam aspexit. Quod autem Oudinus str psit in supplem. de Scripto recus. p. res Ludovicum de laCerda omnia Tertulliani opera duobus tomis illustrasse &Parisiis edidisse falsum est. Nam neque in primo neque
153쪽
νο CAP. I. DE SCRIPTORIBUS ET SCRIPTIssus Judaeos, adversus MarcionitaS, adversus Hermogenem, adversus Valentinum, adversus Praxeam, de fuga in persiecutione, cle exhortatione castitatis, de monogamia, contra Gnosticos, de pudicitia adversus Psychicos, ut carmina Tertulliano adscripta saceamuS.
IX. Novem Tertulliani opera a se emendata Parisiis in X. edidit Nicolaus Rigaltius, qui postea 1634.& Nierum secundis curis A. 16 1. Omnia I ertulliani opera cum observationibus & notis suis, & glossariis styli Asticani, edidit. In hac editione leguntur ab aliis Tertulliani edit ribus omissi Dao libri ad Nationes. Neque hic tacendum, quod Typographus, qui A. 1634. prumam Rigallianam Operum Tertulliani editionem procuraverat, anno sequenti 163s aliorum ad Tertullianum anno. tationes in unum volumen collegerit, & textui editionis Rigestianae accommodaveric. Continentur ergo hoc volumine primum Iacobi Pamelii ad Tertullianum annotationes, cum ejusdem epistolis dedicatoriis, vita Tertulliani, paradoxis & proverbialibus formulis, prout Pamelianae editioni praemisia sunt, & singulorum librorum argumentis. Annotationibus ad librum de pallio ipse textus ex Pamelii editione praemissus est, cum a textu Rigallianae editionis plurimum disserat. Ob eandem rationem Pame. lii annotationibus in apologeticum Tertulliani ipse Temtulliani textus ex Pamelii editione una cum p raphrasi Francisci Zephyri praemissus est. Similiter annotationibus ad carmen in Senatorem quendam apostatam, ipsum carmen praemittitur, cum in Rigalliana editione non ha
heatur, sicut &NOVatiani liber de Trinitate & ejusdem de
154쪽
ECCLEsIΑs T. SECULI SECUNDI. - rcibis judaicis epistola, cum apud Rigallium desint, una cum
Pamelii notis in hoc volumine comparent. Pamelianas ad Tertullianum annotationes, quae maximam hujus volu
minis partem faciunt, excipiunt loca Tertulliani post Pa- melli editionem per Latinum Latinium restituta, & Beati Rhenani ad Tertullianum notae,& ejusdem de nonnullis Tertulliani dogmatis admonitio. Sequuntur deinde in librum Tertulliani de pallio Iohannis Merceri, Edmundi Richerii & Theodori Marcii ii lucubrationes, Iohannis a Nouuver ad opera Tertulliani emendationes epidicticae,& Gabrielis Albaspinaei notae in quosdam Tertulliani libros, & Iocorum quorundam dissicilium elucidationes. LXX. A. I6 6. Georgius Ambianus Capucinus suas in Tertullianum lucubrationes evulgavit, Parisiis impressas, & tribus voluminibus distinctas, quas Tertulliani redivivi nomine insignivit. Quem titulum sugillat Rigaltius cum ait, Tertullianum vix ab ullo mortalium redivivum dici posse, qui jam sub horrendis vegrandium commentariorum sarcinis obrutus sit & contritus. Quae Rigallii verba leguntur in praefatione ejus notis in Cyprianum praemissa, quibus ad Cyprianum notis novas ad Tertullianum notas adjunxit. Integer titulus, quem Georgius Λ-hianas suo Tertulliano pravixit hic est Tertullianus redivivus, schotiis F ovem ttoniatus astustratus. In quo utriusque juris forma ad oria inem suam recensem' D insta pietatis Amatori us inquirendi norma praesieribitur. Auctore P. Geomgιo ; Ambianate, Minorita Capucino, Parisiis apud μ- os Professore Theologo. Consecrat hic superstitiosus Monachus primum Tertulistiani
155쪽
1 CAP. I. DE SCRIPTORIBUS ET sCRIPTI stiani sui tomum Christo &Mariae, quam his inter alia verbis compellat: UAm me, h=c quod sium ae possιm, hoc quis quid ingenii s Ao est, tibi, o De*ara, debeo, reddo, olf ro. Suscipe, quod tuum est, excipe quod meum: tin istud Dpprimatur , iPud non chartis solum ιmprimatur, sed canimis. Duc me, quo lubri, o Domina, chenum ad pedes pro ratum respice, S ad caesim tandem erige. Amen. Cujusmodi Ma.riae compellatio etiam tonio secundo praefixa legitur, ubi inter alia dicit: Per te operamus veniam delictorum, s m te, Beatissima, nostrorum es evectatio praemiorum. An
tequam autem ad ipsa Tertulliani opera accedat scholiis suis & observationibus illustranda, praemittit vindicias Teriatullianicas, quarum prima parte de Tertulliani patria, educatione, studiis aliisque ad vitam ejus naturalem spectantibus agit. In secunda pat te inter alia disquiritur, quibus motivis ad Christianam fidem adductus fueriti an statim a Conversione baptismo initiatus fueriti an & uxorem ad fidem traxerit i an Ecclesie Doctor, an Sacerdos, an Mo . nachus, an Martyr fuerit an Episcopatus Carthaginensis repullam tuleritὶ quae lapsus & secessus causa fuerit Z Γertia vindiciarum pars de Tertulliani doctrina ejusque scriptis tam apologeticis, quam polemicis & paraeneticis agit. Ita autem de doctrina ejus agit, ut ejus errores in bonam
partem interpretari nitatur. Dicit enim p. 27. errores e ius non tam varios esse, quam varie imputari, quosdam ejus non esse, quosdam autem plane erroreS non ei se, quosdam non tam Tertulliano quam ejus aevo ascribendos este, quosdam verbis dubiis extortos potius esse quam expressos, alios ex scrupulo prosectos, alios ex zelo expromptos, denique si peccavit, non haere: s genio tribuendum, sed virtutis studio condonandum esse censet. Verum omnino
156쪽
Tertullianum ab ecclesia orthodoxa ad haeresin Montani defecisse, contra Monachum hunc Capucinum probat Natalis Alexander dis p. sec. a. ubi etiam Pamelium, qui Tertullianum ob repulsam EpiscopatusCarthaginensis ad Montanistas transiit Ise asserit, resutat, & culpam potius partim in austerum & severiori disciplinae addictumTertulliani ingenium, partim in Cleri Romani invidiam conjicit, quam nonnulli ex dissensu in doctrina de baptismo haereticorum, alii ex aliis caulis natam suspicantur. LXXI. A. 1638. Carolus Moreau Eremita Augustinianus itidem Parisiis Tertullianum vulgavit. Editio haec perinde ut illa Georgii Ambianatis tribus tomis in solio distincta est, & hoc titulo satis absurdo signara:
ordinem, hactenus intentatum Ffacis m, omnibus utriusque fori Oratoribus, rerum humanarum d Dinarumque Professoribus at Scri tor/bres uralem, exposita, ligustrata. Pera Fratris Caron Afore au -- gust. Ordinis Eremitarum, Communit. Bituricens Conventus Regina Margaritae, insub urbi is S. Germani Paris. Et primus quidem hujus omniloquii tonius tribus partibus constat. Prima exhibet Tertulliani opera ordine alphabetico digesta. In secunda discutitur alphabetum errorum Augustino perperam ascriptorum. Tertia complectitur alphabetum errorum & haeresium Tertulliani. Secundus vero & tertius tomus continet locos communes alphabetico ordine dispositos, & ita tractatos, ut primum verba quaedam Tertulliani ponantur, ac deinde illorum
157쪽
occasione Tertulliani dogmata ex Scriptura, Patribus, Co ciliis, aliorumque Scriptorum sententiis illustrentur.
LXXII. In eadem urbe Parisiensi A. i66 . Philip pus Priorius Tertullianum cum suis & Variorum observa tionibus in lucem publicam emisit, de qua editione nihil addo. Addo potius nonnulla Tcrtulliani opuscula vel f orsim vel cum aliorum operibus edita. Tertulliani enim Iibrum de pallio Salmasius notis suis illustratum Parisius I6χχ. edidit, quas cum Petavius sub nomine Antonii Gr-koetii perstrinxisset, sub Dancisci Franci nomine Salmasius xespondit. Idem liber Tertulliani cum notis Theodori Marcilii Parisiis A. 161 . prodiit. Idem liber Tertulliani eum Satyra ex somno, quae pallii exulantis & in professione destituti titulo gaudet, lucem publicam aspexit edente celeberrimo Theologo Dorscheo, etsi nomen ejus suppressum suerit. Idem Tertulliani liber notis latinis, & intem pretatione gallica illustratus ab Edmundo Richerio A. iclo in lucem prodiit. Tertulliani apologeticum Parisiis usi cum notis Desiderius Heraldus edi procuravit. Tertulli ni libros duos ad Nationes primus juris publici iecit suasque notas addidit Iacobus Godoliredus Generae A. I6 .impressas. Librum de praescription ibus adversus haereticos Iohannes Quintinus Heduus A. Issia edidit. Idem prostat eum notis & scholiis Christiani Lupi Bruxellis 167s. editus, in qua editione postrema hujus libri capita, quae catalogum aliquot haeresium continent, omissa deprehenduntur, cum illa alium quam Tertullianum autorem a gnoscere videantur, etsi hactenus sub nomine Tertulliani
vuIgata & allegata fuerint, & Dodvvellus in dissertationei singulari de successione Pontificum Romanorum probare
158쪽
ECCLESIAST. SECULI SECUNDI. Initatur catalogum illum haereticorum vel ipsi Tertulliano, vel saltem auctori coaevo tribuendum cile. Tertulliani poemata cum notis suis Andreas Rivinus Lipsiae 181. publicavit. Primum inter illa locum dedit Rivinus carmini de Jona & Ninive, quod Parisiis opera Pithoei & Iureti
prodierat & postea etiam bibliothecae Patrum Parisiensi secundae editionis insertum fuerat, etsi neque a Pamelio neque a Rigallio aliis carminibus Tertulliano adsicriptis asditum suerit, unde Isaacus Vossius in notis ad Catullum hoc carmen nondum hactenus esse editum perperam putavit. Aliqua etiam Tertulliani poemata Georgius Fabricius inter Poetas suos Christianos produxit. Tractatus de patientia, de poenitentia,& ad MarWres in bibliotheca P trum ascetica, quae Parisiis I661. collecta est, legitur. Fragmentum Tertulliani de execrandis gentium Diis Johannes Maria Suaresius Romae I63o. publici juris secit. De quo fragmento Sirmondus in epistola ad Sua resium tona. 4.var. Oper. p. 6s9. ita judicat: De fragmento Tertuditant, vereor ut persuadere omnibus Rosiis. Aliud certe Ga -- nostrorum palato sapere .detur. Euin etiam aenre se ariduci posse dicunt, ut amicos shic, quos tecum sentirescribis, Frio atque animi sententia locutos credant. Cui Sirmon
di epistolae subjecta legitur Suaresiti epistola ad Rigallium,
in qua fragmentum hoc genuinum esse pluribus argumentis probare contendit. Nonnulla opuscula Hieronyrino vulgo adscripta Tertulliani genium &stylum sapere, nempe epistolam ad amicum aegrotum, & aliam ad amicum
aegrotum de viro perfecto,& tractatum de vera circumcisione Erasinus judicat Tom. II. Oper. mer. ff. δΙ. 23. σNec defuit Vir quidam doetus, qui in epistola adHenricuin Valesium acta passionis Perpetuae & Felicitatis a Tertulli
159쪽
6 CAP. I. DE SCRIPTORIBUS ET SCRIPTI sano scripta esse, ex collatione actorum istorum cum Temtulliani scriptis probare conatus est. taeterum inter scripta Tertulliani dubiae fidei sunt liber de Trinitate, & epistola de cibis judaicis, quae duo scripta Pamelius Nova Gano adscribit. Aliqui etiam carmina sub Tertulliani nomine edita incerto potius autori, quam Tertulliano tribuere malunt. Cur duo libri ad Nationes suspecti sint Hoornbeckio, videatur in ejus miscellaneis ρ. ros. ωα rasino & Rlienano librum de patientia suspectum esse, sed illam sententiam a Rigallio ut & aliis recte resutari notat Labbeus de Scri'. eccI. T. a. p. 3o. Verum haec non ad librum de patientia, sed ab librum de poenitentia spectant, quem Tertulliani non esse Rhenano Erasmus persuasit, a Rigallio in notis ad Tertulliani librum de poenitentia refutatus.
LXXIII. Sitne hic Tertullianus noster a Tertulliano JCto, cujus in Digestis aliqua responsa extant, diversus, ut Franciscus Balduinus statuit, an idem cum illo, ut Cu-jacius existimat,in medio relinquisus. Pamelius Tertubhanum nostruiti cum Tertulliano veteri JCto non con fundendum esse censet, attamen non dubitat, quin noster Tertullianus juris optime peritus, & antequam Christianus fieret, causarum patronus in patria Carthagine iuerit. Uerum locum ex quo Pamelius Tertullianum causas egisse probat, id non probare notat Salmasius ad his. de patho p. ach Id certum est, fuisse Tertullianum in jure Romano non minus ac in omni literatura versatissimum, cum id scripta ejus abunde ostendant. Unde&Eusebius Lb. a. hιst. eccl. e. a. Tertullianum Romanarum legum peritum vocaliubi & locum aliquem ex Tertulliani apologetico allegati
160쪽
Conseratur praeterea de Tertulliano Hieronymus in catalogo Scriptor. eccl. c. H. ubi inter alia, quanti Cyprianus Tertulliani scripta fecerit, memorar, Vincentius Lirinensis in commonitorio c. u. Augustinus de Lures. c. SC & alii. Gelasius in decreto: Sancta Romana eccos a censura sua Tertulliani libris autoritatem adimit, sicut & Hilarius can. F. Commentar. In Matthaeum scribit, quod consequens h minis error scriptis probabilibus autoritatem detraxerit.
Historiam Tertulliani & Origenis Gallice descriptam Parisiis 1671. edidille Dia. de la Motte, indicat Mabillonius in
bibliotheca eceseliastica, quam tractatui suo de studiis monasticis adiunxit. Recusa autem est illa Dn. de la Molle historia Lugduni 169i. quam editionem ad manum habeo. Genium & laudes Tertulliani delineasse Nicolaum Fayolium Gallum notat Spanhemius in introductione p. as. Erudita Anonymi dissertatio de vita & scriptis Tertulliani autorem habet Petrum Allixium, qui inter alia asserit, non solum libros de pudicitia, de jejuniis adversus Psychicos, de fuga in persecutione, de monogamia, & de exhortatione castitatis a Tertulliano jam Montanista scriptos esse, ut vulgo traditur, sed etiam plerosque ejus tractatus histribus tantum exceptis de baptismo, de poenitentia & de oratione. Chemnitii judicium de Tertulliano in ejus oratione de lectione Patrum videatur. Analysin scriptorum Tertulliani exhibet Scultetus in medusta Patriam D. I. In Tertulliani scriptis omnia probanda & bona tenenda judicat Hieronymus in epistola ad Tranquillinum. Confestio Tertullianiana&Cyprianiana in quatuor libros digesta Theodori Petrei Carthusiani ordinis Parisiis i6οῖ. prodiit, cui accessere, quae vana hominis illius gloriatio est, antidota adversus impias, ut impie criminatur, Lutheranorum & Cal-