장음표시 사용
341쪽
De mustitudine istium huius em xij.
Comportati pisces diuersarum specierum ex pisic
turis superiorum fluminum in hunc locum, mer- toribus longinquarum prouinciarum rerum com Rerum commutatione venundantur: dc hoc in colligatis fasciculis mutatis se quingentarum grauium librarum, quod pondus illic pud Both. est xlitatius : & praeterea in malimis vasis Cale conciti pisces, seu alio modo suavioris caporis conciliandi gratia fumigati. Ad hanc insulam frequentiorem nauigationem Hot menses , Abo enses, Raugmenses, & Ere- grundenses, quotannis in maximo capiendo lucro instituut, ac mercimonia no pecuniarii numeratione sed qud i gens illa numos non aestimat sed commutatione rerum necessariarunc, prout libro quarto fuit enar- ν' ratum, distrahunt. Et id quidem fit, quia ad hoe empo Wύο muni ob populi simplicitatem, ac crudelitatem, plerunque a dolosis mercatoribus importata moneta, deprehensa sit falsa, vafro praesertim ingenio Moscho uitarii. qui illuc circa aestiuale solstitium cuti ego anno millesimo quingentesimo decimon ono vidi) in magno numero, nauigia in humeris aliquando inter dista tes aquas portantes , concurrere solent. Sed dolus eorum clim detegiatur, repentinam illic b
342쪽
De piscatura Salmonμm. cap. 3Ix alicubi in tota Europa uberior salmonum Y scatura reperitur, quam in Bothnico mari versiis Lappones, e quorum montibus & terris,vastissima flumina dulcium aquarum descendunt con '. que pulcherrimo spectaculo, quasi milites micantia tas ammis, sub solati aestu ascendere videntur salmones, tanto praesertim agmine, Ut superiores montium aquae praedam reseruent piscatoribus suis. Dicitur nanq; salmo a saltu: caudam enim ore replicat,& reflectit, firmiter eam ore tenes, donec saltus agilitate locum abruptum conscendat: ad quem tendens contra fluminis impetu,
a proposito non desistit,quousq; dulcibus aquis quas avide desiderat reficiatur: ae postea vicissim desiliedo,
ad nota domicilia intra cauerno fas rupes reuertitur. Gaudet enim alternatim saliis,& dulcibus aquis.Cr
scit hie piscis in longitudine 6. vel 7.pedum, magno 6- et 7 'e praeualens robore, sed ponderosus &grauis:omnisque tam μηθ' quam habet agilitas, a potentia virtutis eius est po-- im. tius,quam a leuitate corporis. Carnes eius rubeae sunt: quae licet dulces & gratae sint, valde tamen satietatem citd manducantibus ingerunt: quod verum est recentes auidius sumptae. Dum verb sale condiuntur, gratiores aestimantur, ita ut magno pretio ac multitudine emptae, ad superioris Germaniae partes usque, primum
nauigiis, & demum curribus adue tantur. Neque s
343쪽
nus hoc piscium,quantumcumque capiatur,deficere videtur ;n loco nativo suo. Vidi enim ego circa aesti Iesbistitium in extremis Bothniae littoribus circa Tho nam,adeb magnam eorum multitudinem capi, atquε in tanto numero extrahivi fortissima retia rumperentur.Nititur enim hic piscis,dum sentit se retibus pressum, omnibus viribus se liberare, caudam ad os appli cando, ut circulari saltu exiliat. idque,licet tardus lit,et piger ob suam pinguedinem, celerrime ostendit. Cor Salmonis eius extractum diutius omnium cordibus animalium cor disti mouetur.In Rheno & Vistula, ac Duna, vel DEuina in virinprope Rigam in Livonia,magno pretio comparantur
limones: hiq; fumo querno ad gratissimum saporem
indurantur . prout generaliter fieri solet apud omnes aquas Septentrionales. In regionibus autem Ostrogothorum ac Vestrogothorum,etiam plurimi capiuntur. Flumina enim illic in plerisque locis Io. vel 3 o. pedum altitudine reperiuntur, maximὲ penes Vestrogothos inmit :neia VVe elandia dicta, quae olim regio titulo decorabatur: ubi lacus duleium aquaru,centum millibus passuum in Iongitudine, & o.in latitudine pater, lata
cui homen Venerest:in quem 24.magna flumina amo D stretibus Noru egiae illabuntur,unum solum exitum ver- εις i.ωrili sus Meridiem habentia: qui Tmlhetta, id est, daemonu inest caputium appellatur: In fluminibus illis recentibus in
maxima copia salmones capiuntur: inque genere suo maxima producunt oua, cicerculas, vel pisa in quanti- tate superantia, ac maculas nigras in cute respersas habentia cum magno decore. Maximus denique horum
piscium, ubicunque capiuntur, quaestus est,& adhibito ingenio cuiendi maior in dies excrescit. Depissatura Vitulorum marinorum. cap. .
QVia in mari Bothnico & Finnonico maxima vituloru mari norit , siue phocaru multitudo reperi--tur: idcirco natura eius,& demu venandi modum, quem Videram,paucis annecta. Vitulus marinus,
qui & Helcus Latinὶ dicitur, a similitudine terrestris Helem. vituli sortitur nome, habetq; corpus durum & carno-
344쪽
suto,ideoque dissiculter interficitur, nisi elisis temporibus capitis. Vox eius est,ut tauri: quatuor habet pedes, non aute auriculas: quia regimen vite eius,& mansio est in aqua. Si enim auriculas haberet, inultum humorem susciperet, natationemque sibi in aqua proh
beret. Animal generat completum: parit ut homo om-e, sedini tempore, sed maximὸ cum primis capris. Vitulus marinus pilo vestitus, auerso coitu,ut canis, inuitus adhaeret: parit animal in terra more pecudum, nunquam tamen plures geminis foetus, licet author de natura rerum dicat, tres. Foetum no ante duodecimii diem a partu in mare producit,subinde assuefaciens. Ipsis in somno mugitus, unde nomen vituli. Accipiunt tamen disciplinam, voceque pariter & visu populum salutant, in condito fremitu: nomine vocati respondent. N ullum animal grauiore somno premitur. Pinnis, quibus in mari utuntur, humi quoq; pedum vice serpunt, sursum
deorsumq; claudicantium more se mouetesaeelles eorum etiam detractas corpori, selisum equorum retinere traditur,temperd; aestu maris recedete inhorrescere. Dextra pinna vim lo-- Lo Y A soporiferam, somnosque alliciendi
capiti subdita habet. Pauidi fulminum, tutissima putant tabernacula e pellibus vitulorum marinorum confecta,ed quod solum hoc animal in zaequore, ut aquila in aethere, a fulminis ictu immune est, di securum. Hoc animal, catulos mammis lactat. De modo
345쪽
De in do pistandi res,= Gram medicina. cap .PIscator mentita pelle nigra,cum longa hasta ferro hamata, super glacie curuatus iacet, mugituq; vitulum vocat, qui mox accedit,putans nouam susci rhulmina ere coiugem, propria interfecta: est enim super omnes rim, in feeluas crudelior uxoricida, ut unam alteri super indu- minasi meat, donee ab aliqua earu in defensione fuerit interem- erudelis. plus: verhm non consortem, sed iaculu, non luxuriam, sed laqueu inuenit, ut occidatur. Nam spiculii per hastam immissum manet in corpore, donec debilitata belua ex suscepto vulnere, per funem attrahatur Capitur etiam dormies,presertim humano mucrone, quia profundissimὸ dormit, ut & alij quidam pisces, de quibus
infra de rosmaro dicetur.Canicies uti homini, & equo sic quoq; vitulo marino accidit: senectutiq; reuerentia iuniores semper habent. Vbi enim in scopulis 3 o. vel
Sena inteν vitulos marinos reum remia. Phocaram
Vnus e toto grege in scopulo montano,iato, vel in glaciei parte natante remanet,nisi pariendi causa. Nam si mare turbatum in fluctus surrexerit , & pilus similiter erectus exurgit: si vero mare pacificum fuerit, pilus in planum sternituti seq; maris status in re insensata, &mortua deprehenditur. Bothnici nautae prognosti confusicipiunt ex vestitu proprio, de pellibus huiusmodi composito,an mare traquillum,& prospera nauisatiose speranda, vel periculum in mari subeundum. Due de ,retiae baim bestiae. cap. . Te bestiae hae ad eb animose sunt, ut audito tonitru, , . I visoq; fulmine ae coruscatione, gaudentes ascendat planos moticulos, sicuti rans exultat accesila pluuiarii. Nauigaturi Bothnieses, seu Aquilonares nautae, versus Germaniam in asperrima hyeme, pinguedine huius beluae lini ut tabulas nauis, ne glacie congelentur ad na- fuis demersionem.Item pinguedo haec, Seeltraan vulgariter dicta,plurimum valet ad inungendum diuersa genera coriorum,ac pellium,quas alutas appellant: unde
346쪽
caligae molliores conficiutur: quemadmodum videtur quomodo in Pruseia hac pinguedine per aquarum roritas aluta praeparatur, atque distrahendi gratia in Flari driam,& tandem in Italiam, Galliam ac Germaniam transportatur. Tegora etiam bovina, nisi vii ista fuerint hac pinguedine, vel ceti, non valent ad consciendum ocreas viatorum in pluuia, eb quod arcet omnem humiditatem,& diutissimὶ conseruat eas: nec mures hae pinguedine calceos vel ocreas unctas rodunt aut lora equorum ad praesepia ligatorum, sicuti alia, scilicet bovina,vel arietina pinguedine uncta. Imb hoc bonum naturaliter inest huic corio, ut fulmine non tansatur. ubicunque fuerit alligatum.
De perplexitate comedentium ennes huius Vituli tempore Iesumj. cap. 6.
CVm hoc animal earnem habeat,& Iaridum, more domesticorum porcorum, nonnulli scrupulosὸ se torquerhi, ne his, scilicet interioribus ςamibus, vescantur in Quadragesima, ea securitate, sicuti lardum vel pinguedinem, quae foris est,& auulsa carnem retinet sibi coniunctam. Quocirca rectoribus Ecclesiast cis haec causa discutienda committi consueuit: duinq; in unam oc alteram partem physica ratione multa ad duci, probarique solent, nec satis concorditer diffiniri, simplicioris ingenu viri, multis post habitis causis, in Vtranque partem prolatis,dicunt,& probant, ex ipso vitulo marino sumendam fore demonstrationem, hac videlicet, ut chm partum fecerit in littore, si ad sylvasa venatore compulsa belua fugerit, abstinendum eius esu erit tempore prohibito:si vero ad aquas, securissi
me ea vescendum erit. Et ita seruatur, ut infinitar hominum multitudines hac pingu dine utatur in obsoniis suis loco olei:atque ob eam causam carnes in maxima quantitate,veluti latera porcorum, in vasa res
duntur. Pinguedo tamen huius vituli marini solidior,defertur ad amplam Germaniam.
347쪽
De Lupis ine Luciis. cap.7. SVne lacus dulcium aquarum in montanis Lappo niae, o o. miliarium Italicorum longitudine latitu dine verb ioo.&lius: in quibus tanta est lupo- θ πρη mm aquatilium quan uis & aliorum piscium) copia. μγ ές ut non solum alendis hominibus,per quatuor amplissima septentrionalia regna sufficiant, sed etiam latius, sale soleq; siccati, nauigiis velut lignoru magnae strues in amplam Germaniam vendedi exportentur. Itidem de lacubus Fin Iandiae cesendum erit. Est igitur lupus,
piscis fluviatilis, ore lato, dentibus acutissimis, minorum piscium deuorator: cui tamen perca squamis &pinnis asperrimis armata resistit,ut sibi non prεualeatriamen ex insidiis transuersam percam,ore compressam lupus ipse minutim lacerat, & deglutit: adeo nullus, etia armatus piscis, a voracitate eius permanet immunis. Vescitur lupus seu luctus, bestiis venenosis, ut bufonibus, ranis, & huiusmodi : nihilominus aegrotanti, bus consilio medicorum deputatur inter canos cibos. Retibus inclusus facillime euadit, si attrahendo retia piscatores lento utuntur tractu: celerrime etenim retia attracta non evadit. Lupus hic aquatilis nominatur,& si fluuiales aquas cibumque pro vita sufficiente habuerit, successu temporum ad longitudinem octo pedum euadet piscemque fere ad sui magnitudinem vorat, Nam ubi victum subegerit,caput primum ore comedit, quo digesto, paulatim sequentia, donec totuna consumat. Pari quoque generi suo parcere recuset, vel ob naturalem crudelitatem, vel quia auidus est cibi, ra pinaeque impatiens. Praeterea & propria semina persequitur, ubi induerint formam piscis : neque ab habetibus spinas acutas, ac squamas acui alas abstinet: stomachum nanq; ha: bet ita gutturi continuatum,qubd aliquando ei j cie eum,auiditate glu
348쪽
De eius piscis est ra. cap. r. Foemina huius piscis chm oua spargit, multum a loco, ubi morari consueuit, abscedit, ibiq; oua parit. ut filii sui non sint sibi impedimento ad praedam eapiendam: idq; fit vel naturali crudelitaxe, vel rapin ε inuidia. Capitur multis modis, hamo videlicet lato,ex aurichalco, vel rutilante aere ad hoc fabricato,cui appostatus est piscis candidi coloris. Item furca ferrea dentata sub tenebris,ad ignem piceis tedis accensum: quem quum auidh miratur,serro furcaq; percutitur. Insuper
uando sub glacie ludit in sine Marth: tunc enim pro-hcit sua, tantum aquae strepitum valido capitis motu ostendit,ut ultro piscantibus signum suae captura: d monstret. Domunculis etiam capitur,ex asserculis longis confectis, ac in arundine firmatis: quas ingressus grassatur in quonibet pisces deuorandos. Proceres gule, qui hoste pisces in piscinis pro claris hospitibus e cipiendis, praecipuὸ in Germania, seruant, plus in eos
singulo mense expedunt, quam in equos ad equestrem militia enutriendos. Sexaginta enim Iupi magni, mense uno plures pisces , quos carpiones vocant, aliunde quaesitos pede humano logiores,piscinis immis os consumunt, quam alias equi docem in pabulo. Habet etianonnulli, nedum pro voluptate, sed domestico usu fabricatas penes aquarum littora lacunas , ubi piscium agmen sub libera captiuitate ludentium, & delectatione reficit animos intuentium,& hospitibus parat appetitum. Currunt avidi ad manus hominum,& antequam cibi fiant, escas expetunt. Pascit homo delicias suas,& dum habet in potestate quod capiat, frequenter euenit ut repletus omnia derelinquat. Lupi autem sale conditi, longo tempore inter castrenses cibos se uantur. Sed siccati sole, sale, & vento, longe utiliores sunt: quia crudi, fuste vel malleo cutusi, escam exhibet
conuenientem. Sale vero conditi viscositatem sibi annexam etiamnum retinent. Dentes luporum combusti mediocriter,& in puluerem redacti, rapturas equorum sub ephippio aspersi, atque membrana cooperti,
349쪽
De piscatione per flammas. cf. 9. . QVia superius de furca ferrea dentata , qua lupi aquatiles facilὸ capiuntur, mentio facta es : idei, prima virtus eius erit hic ostendenda: quia ea, ob plures hamos, sagaces piscatores in captura Iuporum,ac anguillarum praecipue utuntur,maximumque questum facilitate talium instrumentorum assequuntur: eo tamen modb, quod in lintribus mono xylis,aut duobus ex lignis confectis, in prora piceis tedis, quoniam tenebrae sunt alacriori suscitata flama, videat lupos &anguillas admirationis causa in magna multitudine accedetes,atq; eos ferro hoc hamato transfossos, ad v-sus suos retrahant. Quandoq; etiam suppositis lignis grossioribus, in natatibus crustis glacialibus extructo igne, simili ferro, quasi in nauicula starent, acquirunt pisces: qui ita stupidi reddu tur, ut nullii adeste periculum putet. Similiter de frodibus in nauigio erectis capiuntur, quibus pisces quiescedi gratia sese submittunt. saepe etia accidit, ut saeuietibus tonitruis, anguille tanquam non secure in gurgite, aquas exilire volentes, vel retibus, vel hamis,vel cassibus, ac ligneis aedificiis quadratis perforatisque,in maximo numero capiantur: Et hinc est maior incolarum prouentus, quando tonante coelo, ab antris excitantur anguillae, alias difficu
ter exiturae. Item appense sufficientis ponderis faxo,
350쪽
euneata vaci lignea perforata,culmis pisorum repleta.& ad fundum usque demersa, pro ingressuris pistibus
seruant. Nec frustraralligatis enim funibus extrahuntur ad summum usq; repleta. Is modus est nouiter in- uentus,& mirὸ lucrosus. In hyeme latent in limo pro- ' do,ubi stagna non congelatur: quae si totaliter glacie constricta fuerint, simul omnes resipiraculsi ab aEre non habentes,pariter suffocata mori utur, prout alias, idi,&infra de glaciali piscatura dicetur. Diu etiam, inliut diebus anguillae extra aquas, praesertim Borea fiante,in agris pisis consitis vivere solent. sed fabulo,vel cinere sparso,inde egredi non possunt. Mirὸ de- Ieciantur sub frumentariis molendinis, obdulcedis nem farinae minutatim descendentis. Maxima anguil- ilarum multitudo in Aquilonaribus terris reperitur, tasale conditarum,quam iuino siccatarum, & hae crudae
De aestiua Piscarisne,Cr aucupio. cap. O.
DVO prscipuὸ obseruare solent prouidi piscatores.
ut in aurora ante solis ortum, quado visus piscisi maximἡ fallitur, gregatimque cibaria quaerunt, eum magno silentio piscari possint. Eliguntur ad hoc perficiendum aridi lan gi betulini ligni, quos maximos ea regio gignit: qui per vadosas aquas proiiciuntur, ut vasantes aues sint securiores. Λuceps autem magno