장음표시 사용
121쪽
sed & prorsus non erit. Et quoniam ex impossibili a gumentatio pars conditionalis esξ , iure illud ostenditur, ad has omnino formas & eam redigi, quoniam robur ipsius ratiocinando tutamur. Denique illud quoq; facibus expugnari, quae rarius colligutur,aegrius defendi, sed Sc expugnare se inuice, quae particularia, quaeque uniuersalia sunt, defendi ab uniuersalibus latummodo particularia, prorsusq; esse facilius oppugnare, quam tueri. Agamus & de propolitionum copia. De nullo lingularia dicuntur, nisi ex accidenti. De summis generibus opinione reiecta nihil dicitur. Constet oportet quid sit de quo agitur, quae sin itio , quod eius Proprium, quid sequatur, quidue praecedat, quid inde a horreat,quae ut quid sint, litae propria, quae accidentia quae opinione, quae uero . sumendum quod re, no quod hanc rem sequatur, sed adiicienda particularis nota, ne fallat indefinitum.Totum sumendum, quod praeit, non quod sequitur. sumptis quibus comprehenditur subieetum, superuacuo sumpseris quae in uniuersu na sequantur. sume autem quae ipeciem proprie conseqtiantur, quaeq; sint ut plurimum, nec autem quae succedunt omnibus. Sume quae coin uniora, sed & medium inspice. siue demonsti as, siue colligis impostibili, uenari potes ex diagrammate sex illos quasi limites, quibus aut affirmes, aut neges. Nonnihil sibi & diuisio colligiti ea est imbecilla ratiocinatio. Sed noscenda omnium disciplinarii in principia, ut ubi quaque ratiocineris. Vt autem resoluas, propositiones captandae, uidendumq; utra in toto, utra in parte. sarciendum quod desit, reiiciendunt quod inane sit. Nec esse statim ratiocinationem crede dum, quod necessarium sit. Propositiones ad terminos redigedae. nam figuras inde singulas odorabere. Discernenda terminorum similitudo,notae addendae, ne discrimen exiguum fallat. Cauendtim a terminis perperam expositis, spectandus & habitus & quod ex habitu. Nosemper terna: nis imponenda nomina . Termini sic statuenda, ut primi nominum situs, propositiones casibus uariandae. od duplicatur,iuxta maiorem ponendum
122쪽
uariandi termini. Cum quid in plenum colligis, & aliquatenus,nomen pro nomine, sermonem pro sermone,alterum capiendum pro altero, dummodo idem ualeant. Caeterum pro sermone in terminis nomina capienda. Discrime articuli, notaeq; uniuersalis perviden clum,nec exti insecendum continuo , si quid ex terminis ericiatur. sic nos illis utimur, ut Geometra literis,
ut sensibus discipulus. Resoluendum quidq; ad ratiocinationem sitam, non ad aliam pariter concludentem. Finitionis partes in terminis, non integra finitio sumeda. Ad hypotheticas quod resoluamus non est,ex alijs figuris redigere,ad alias licuerit. Non est hoc,& est nohoc,diuersum significant, quare illud uidendum , ne in contradictionibus offendas. In secundo Priorum libro quaedam quasi adulterina tractati ir, quae ueritatem plerunque ementiuntur, quocirca dicenda breuibus. Plura semel colligi, ut particularia uniuersalibus, ex ueris falsa.nam contra uideri quam esse potius, praesertim si noprorsus falsa maior. Id in figuris omnibus. Recurrere demonstrationem recurretibus terminis, uersa in propositionem conclusione, sed recurrente coclusione manere alteram propositionem, clim tollatur altera. Posita conclusionis contradictione, atq; altera adsumpta
propositione, tolli alteram impossibili, quod eisdem peragi terminis quibus & iusta demonstratio. Ex contradicentibus quoque ratiocinationem cludi. Iam illa, quid principij petitio, quid non,ex hoc sequens, quod
salsae rationis discerniculum, quo pacto nec ratiocinando capiamur, nec refellamur,nec falso conuictos credamus,recursusq; illi etiam alterni extremorum ac medii, tum inductio,exemplum,auocatio,obiectio, signit, uerisimile,commentum, ignorumq; in physiognomico problemate exercitatio, reliquum sibi nutus uoluminis asciscillat.
123쪽
S O N i A M syllogismus omnis ex duabus salte
positionibus crisatur, maioreq; & minore maiore toties posita quoties Spolitionu annumeratio , toti sautem ipsi minore, annexa, ita quingentis septuaginta sex maioribus propositionibus cum minoribus multiplicatis, euenit totos syllogi ilicos & asyllogi incocmodos congregari in myriadas triginta tres, mille septingentos septu astuta sex. Ex modorum autem mixtura duodecies rursus totidem colliguntur. Vel eni in maiore propositione neccssaria posita, minore lacro uel contingente uel impossibili, uel maiore existente minore uero necesiaria, uel contingente uel impo Tibi li, uel maiore contingente, minore necessaria, uel Exi siente uel impolsibili, uel maiore impollibili, minore autem necessaria uel existente,uel contingente,duo decies multiplicantur omnes praedicti , ut iam ut onaries immix ri& mixti in myriadas tricenas nonaginta octo& mille tricenos duodecim perueniant abloluendi. Nasi trinam dicimus esse materiam . necetiariam , contingentem,& in postibilem,contingentem certe Arist. iii duo diuisit, in euenientem & futuram , & etieniententquidem existentem nominat, futuram uero propti Econtingentem. Ex harum autem qtiatuor mixtura pcrconiugationes, syllogismos in mixtionibus exponit. Cum itaque trinae sint figurae, & in unaquaque figura tot sint texti syllogismi, triplicati enumeratorum Omnes fiunt, ut omnino sint numero quidem myriades mille centum nonaginta quatuor, ac tria millia nongeti triginta sex, syllogistici pariterq; asyllogisti. In prima quidem figura myriades sexaginta sex , & ter mille quingentaduo syllogisvai, In secunda similiter totide.
Iu tertia myriades centum denae ac quinae nongenti
ac uiginti, ac simul omnes Syllogistici myriades ducentae quadraginta ter nillic uiginti quatuor. Reli-
124쪽
qui autem a syllogisti myriades octingentae quin qu
ginta una nongenti duodecim, ut si ad asyllogistos ratio syllogisticorum modorum in prima ae secunda figura sub quinta multiplicatione,in tertia autem sub daplicatione terquinquies,& caetera. PIura uide apud Nicephoruua.
NOTA quδdgCaeca haec dictio ου, quae latine, a quod re quoniam referre potest, in ueteri translatioue fere semper nulla intelligentiae ipsius inerae habita ratione, in quoniam translata frit. Nos uero diligentius graecae literae intellectum animaduertentes, ut res ipsal tostulabat , ct in quod & in quoniam ipsam transtuimus .
Advertas etiani quod distro haec graeca iu ueteri translatione serὰ semper in hanc latinam uniuersale,translata fuit,cum tamen & uniuersale & uniiuersaliter possit significare, uniuersale quidem clim rei naturam,ut si hominem dicimus, uniuersalem naturam significamus, uniuersaliter uero cum id quod latini si-gmini distribuens appellarunt,ut si omne aut nullum dicimus uniuersaliter propositionem proferimus, qua rem in libro Peri hermen. iii x. Secti initio docuit Aristoteles. Nos itaque Aristotelis doctrinam insequentes & in uniuersale & in uniuersaliter ut conueuiens fuit ipsam transtulimus. Errabat pariter uetus tractatio dictio es has ιν μερει& κατὰ/χερος in hanc particularem uerteus, cum tamen non particularem,sed in parte uel secundum partem uel particulariter importent, signis cantia distribuentia propositionem, non autem naturam aliquam denotantia.
125쪽
RI M VM dicendum circa quid de quo est intentio: quoniam circa demonstrationem, disciplina demonstrativa est De n de determinandum quidpropo
siuio, quid Terminus quid Syllog semus,quisperfectuσ,et quis imperfe9us. Posia uerὸ quid est in toto esse,uel non ese hoc in il, D, quid dicimus de ormi, aut de nulla praedi ri Proposivio ergo est oratio mi matria:uel negativa alicuit, de aliquo. Harc autem aut uniuersalis,aut particularis,aut indonita. Dico autem ἔ.ὰ jm quidem, cum aliquid omni, aut nulli inqui: Ahist inesse,Panicularem uero,cum alicui, aut no aliaut non ali- cui, aut non omni inesse:Indefinitam autem cilicui, sic & ple inesse, uel non inesse significat, sine uniuersa ruq li 3 ubi l particulari, ut contrariorum eandem esse particularita disciplinam,aut uoluptatem non elye bonum. Distis notae prae fert autem demonstrativa propositio a dialectica posita relin- quoniam demonstrativa quidem sumptio altero larern 'Nam . n enim interrogat non Dialectica uero inter apud Aristo. rogatio cor tradictionis est. il autem refert,
126쪽
6 Iut fiat ex utraque f3llogismirus,ram ct qui demonsrat, qui interrogasilogi t umens aliquid de aliquo esse:uel non este. re erit16llogistica quidem propositio, simpliciter agrinatio uel negatio aliculo de aliquo secundum dictum mora. Demonstratius uero si uera sit,et perprimas propositionespumpta. Dialectita autem percontanti, q/ιidem interrogatio contradictionis est,s logisanti uerosumptio apparentis, probabilis,qu3 admodum in Topicis dictu es.suid est ergopro
positio, quid disseri θllogistica a demonstrat ua dialectica, diligeκtiuου quidem in sequenti
bri dicetur. Ad piissentem uero utilitatem, sufficienter nobis determinata sit, quae nunc dicta sunt. Termixum autem uoco, in quem resolviatur propositio, ut praedicatum, de quo praedicatur,uel apposito,uel separato esse inel non esse. Di
logi inra est oratio, in qua quibusda positis,aliud
quiddam ab his,quae posita sint,ex necessitate accidit eo quod haec seunt. Dico autem eo quod haec sunt:propter haec accidere. Propter haec uero accidere,est nullius extrinsecum termini indigere, ut fiat necessarium. Terfectum uelia uoco systogismu, qui nullius alius indige praeter ea quae sumpta sunt,ut appareat necessarium. Imperfectumuerὸ,qui indiget aut unius,aut plurium, quaesunt quidem necessaria persubiectos terminos:non autem sumpta sunt per propositiones. In toto lautem esse alterum in altero de omnipraedica ri alterum de altero idem est. Dicimus autem de
ex Greco est: ilostri ratiocinationem aP pellant, collectionem tamen plurium ad ratiocinari .
127쪽
LIBER Li ni praedicari quando nihil est sumere subiecti,
-- de quo non dicatur alterum, O de nullo similiter. De conuersione absolutarnm propo- 'ionum Cap. II.
α O 2 I A M autem omnis propositio est ,
aut de inesse,aut ex necesitate ines,aut coratingere inesse. Harum autem , hae quidem vise malivae: illa autem negatiuae fecundum unam quamque appellationcm. Rursus autem assi malinarum, O n aliuarum, alia sunt uniuersales , alia particulares , abae indefinitae . Vn Ner alam quidem priuatiuam de eo quod est in- Neo: bonii et li,necesse est in terminis conuerti.Vt si nulla uo- nultu, super' est bonum, 'neq; bonum nullum, erit uο- tio,neq;, ne- p di sitiMam autem conuerti qui nigantque duae nec sarrum est, non tamen uniuersaliter , sed in negationes parte : Et, si omnis uoluptas es bonum: bo- , Particularem autem afPu grλς-- quidem conuerti necesse est particulariter. Nam si uoluptau aliqua bonum , O bo- num aliquod erit uoluptas. Privativam uelia non
es necessarium. 2bn enim si homo non inest alii i i cui animali. animal non es alicui bomini. Primum ergo sit priuatiua uniuersalis,ab, propo tio,s ergo nulli b inest ames nulli inerit b: nasi alicui inest ut c: non uerum erit nullum b esse a. nam c eorum: quae sunt b aliquod U.Si uerὸ omni b inest a: O b alicui a inest: nam si nulli , neque a , nosti b inerit , sed positim erat , -
128쪽
T ILI O M. ni inesse. Similiter autem, O si particularis en propostulo: nam si inest a alicui bi ob alicui eorum quae sunt a neceste es inesse: si enim nulli,
nec a , nulli inerit b. Si autem a , alicui eorum, quae junt b, non ines: non necesse est est b, alicuia non inesseruis b quidem sit animal, a ucro homo: homo enim non omni animali , animal uero omni homini is est. De conuersione propositionum de
NODEM autem modo se habebit in necessari snpropositionibua , nam uniuersalis quidem prinatiua uniuersialiter conuertitur. A rmativarum autem utraq; particulariter. 2 m si necesse in a, nulli b ineue, nece se est ob nulli a messes enim alicui contingit:sta, alicui b continget. Si autem ex necessitate a, omni uel alicui b nesset b,alicula necesse est inesse. si no ex necessitate inest, neq; a, alicui b ex necessitate erit.Particiι laris uerὸ priuativa no couertitur,pp eavde cam,pp quam et upra diximus. In cotingentibus Me si quonia multipliciter dicitur contingere, na est necessarium, est non necessarium, posissile contingere dicimM. In asi matriis quidem,similiter se habebit secundiim conuersionem in omnibus. Namsia,Omni aut alicui b contingit Ob, alicuia contingiis enim nulli, nec a ulli b:ostensum enenim hoc prius.In negatiuis ueris nosmiliter: sed quacunq; quidem contingere diculur,ex eo, quod ex necessitate non insunt,uelis eo,quod no ex no cem.
gentis tres , necessarium, non necessa
129쪽
' Hoc sequεs non respicit, sed praecede . ' De contin genti illo secudo modo,praesertim hoc in libro determinabit syllogis
L I B I. cesitate insunt similiter . si quis dicat hominem contingere non e sse equum, aut album pulta tunicae inesse.Horum enim hoc quidem ex necem tale inest illud uer) no ex necesitate inest, O s- militer conuenitur propositio Nam si contingit nulli homini equum inesse,Gr hominem contingit nulli equo inesse: si album contingit nulla tunica ,sttunica contingit nulli albo: si enim alicui
necessario,et album tunicae alicui inerit ex necessitate:hoc enim o tensum est prius. Similiter autem O in particalari negativa. uuaecunq; uerὸ ut iupluribus, in eo qu)d nata sunt dicuntur contingere oecundum quem modum determinamus cotingens: non similiverse habebat in priuatis is couersonibus. Sed uniuersalis quidem priuatiua propositio non conuertitur articularis ueris conuertitur. Hoc autem erit manifestum quando de contingenti dicemus. 2Vanc autem nobis tantum
sit cum hi quae dicta siunt,manifestum,quonia contingere nulli,aut alicui non inesse affirmativa habet figura .nam et contingit ipse est similiter omdinatur.Est autem, quibuscunq; adiacens praedicatur, i mationesemper facit, et omnino:ut est non bonum:ueces non assum:uel simplicite essn5 hoc. Ostendetur aute et hoc per sequentiasecydum couersiones au similiter se habebut in ali s. De modis I logisticis: afllogista abd&- tis primae Rurae. Cap. IIII.
HIs ueris determinatis, licemn, iam per quae,
130쪽
6se' quando,o quomodo fit omnis filogismus o
Bia uerὸ dicendu de demonstratione. Prius enim defllogismo dicedum, quam de demonstratione, eo quod uniuersalior estθstogismusmam demon
fratio quidem syllogismus quida est δγllogi simus
uero non omnis,demonstratio.urando igitur tres
termini sic se habent adinvicem,ut O poseremussit in toto medio, o medius in toto primo uel sit uel non sit, nece se est extremitatum perfectum esse syllogismum.Voco autem medium quod 0- sum in alio, o aliud in ipso est,quod ' positi
ne mediu est.Extrema uero quod et ipsum in alio, et in quo aliud est. Si enim a de omni b,et b de omni c.necesse es a de omni e praedicari. Prius enim dictum est,quomodo de omni dicimus. Similiter autem-y a,de uullo b, b autem de omni c:quoniama,nulli cinerit. Si autem primu quidem omni medio consequens est,medium uero nulli postremo:non erithllogisemus extremitatu Nihil enim necessarium accidit, eo quod haec sunt,nam omni, o nulli cotingit primum postremo inesse:quare neq; particulare,neq; uniuersalem necessaria. cilm autem nihil est necessarium,per haec non erit syllogismus. Termini uero eius quod es omni ine- esse, animal, homo,equus: eius uero quod es nulli,animal,homo,lapis.Quando uero nec primum medio,nec medium postremo ulli inest,nec sic erit Bllogisemus. Termini uero ut inhse,scientia,linea, medicina: aut non laeessescientia, linea, unitas. Universalibus igitur existentibus terminis, m