Eusebii Caesariensis opera, 1

331쪽

νους καταβέβληκεν. 5 εἰ γαρ ἄστροις καὶ ειμαρμέννου μόνα τὰ ἐκτός, ἀλλα καὶ τὰς κατὰ λογισμον προθυμίας ἀναθετέον, καί τις παραίτητος ἀνάγκη τὰς ἀνθρωπίνας ἐκβιάζεται γνώμας, οἰχήσεταί σοι φιλοσοφία, οἰχησεται καὶ ευσέβεια ουδέ τις ην τοῖς σπου- 'δαίοις μαινος ρετῆς, ουδε τις θεοφιλία ουδε τωνεν ἀσκήσει πόνων καρπὸς ἐπάξιος, ἀνάγκης καὶ ι- μαρμενης την αἰτίαν πάντων ἀναδεδεγμενης. i. οὐδ ουν προσήκει καταμέμφεσθαι τοι περι τον βίον πλημμελουσιν, ουδε γε τοις σεβέσι καὶ ἐπιρρητοτα- ρs24sὶτοις, ἀλλ' υδε του σπουδαίους θαυμάζειν ταυτὴδε, ς φην, οἰχήσεται καὶ το μέγα της φιλοσοφίας κλέος ου αυτοπροαιρέτου μελέτης καὶ ἀσκησεως, ἀλλ' Ἐκ της των στρων ἀνάγκης ἀπ θωρημένον. 7. ρα ουν εἰς οἷον κακῶν δογμάτων βυ ν οι θαυ-Uμάσιοι θεοὶ καταβεβλήκασι, καὶ σκέψαι ς ει ἀσωτίαν και ἀδικίαν και ἄλλα μυρία κακὰ παρορμα καὶ προτρέπει τουτὶ το δόγμα, ἀνατροπην του παντος βίου θρόως κατεργαζόμενον. 8 ε γουν τις αυτόθεν

1 πιστευσειε τοῖς θαυμαστοῖς των θεῶν χρησμοις, τι πτε το ἀληθεύειν καὶ το ψεύδεσθαι υχ μέτερον ἔργον ην, ἀλλα της ἀπαραιτήτου ιμαρμένης, καὶ το θέλειν επὶ στρατείαν η π' ἄλλο τι των πρακτέων ορμῆν, και το μη θέλειν τὰ τοιάδε, πῶς ου αν μελήσειεν ἀμελεῖν και καταρραθυμεῖν ἐν ἀπασι τοῖς βμη ἄνευ καμάτων και πόνων και η ημῶν αυτῶν προθυμίας κατορθοῶσθαι δυναμένοις; . εἰ γαρ ξείμαρμένης τόδε τι γενήσεσθαι νομίζοι, εἴτε πονοίημεν μεῖς περ αυτ και σπουδάζοιμεν εἴτε καὶ μο, πῶς ου αν τις ἐθελήσειε το ραον αἱρεῖσθαι, παρεὶς

εαυτὸν καὶ ἀμελῶν, ς ε εἱμαρμένης και ἀνάγκης

γενησομένου του πραχθησομένου 10 οθεν καὶ λεγόν

332쪽

των ἔστιν ακοῶσα των πολλῶν οτι ἄρα πραχθήσεται τοὐτο, εἴ γε ψαρταί μοι, καὶ τί με χρη παρέχεινεμαυτῶ πράγματα; 1l. εἰ γὰρ ὁ ἐπι στρατείαν ορμῶνου ἐκ προαιρέσεως οἰκείας τολυπραττεν, ἐλαυνό- μενος δε υπὸ της πωθεν νάγκης, δῆλον τι καὶ ὁ ἐπὶ ληστείαν καὶ τυμβωρυχίας καὶ ἐπὶ τὰς ἄλλας ἡτοιἀνοσιουργίας καὶ κολασίας η κοσμίους καὶ σώφρονας ἐπιτηδεύσεις τούτο γαρ αν εἴ ἀκόλουθον τω

περὶ εἱμαρμένης λόγω 12. πῶς οὐν ὁ αὐτα μη ἐξ

1 αυτο ηγούμενος ἐγχειρειν, ἀλλ' π της ἐξωθενstraaανάγκης προσέξο αν ποτε τω νουθετοῶντι καὶ διδάσκοντι μη αυτον ἐπιδιδόναι ἔκδοτον τοῖς προειρημένοις; 3 εἴποι γαρ αν προς τον νουθετούντα, καιτων προ ημῶν τισὶν εἴρηται, τί με, ἁ ἄνθρωπε, νου- 15 θετεῖς ταsτα γαρ υ δήπου ἐστὶν ἐπ μοὶ το μεταβάλλειν την προαίρεσιν η γαρ ειμαρμένη προκατε ληφε. 14. τί ουν δει συντετασθαι προ λουδε προθυμεῖσθαι δυνήσομαι, εἰ μη καὶ τοὐτο καθείμαρταί μοι προθυμήσομαι δε εἰ καθείμαρται, καὶ νευσM 2 της σης διδασκαλίας πο της εἱμαρμένης γόμενος. τί ουν μάτην σεαυτῶ ενοχλεῖς; 15 αλλ' εἰ καὶ το σεπαραινεῖν καὶ διδάσκειν φήσεις κατὰ ανάγκην ἐπιτελεῖσθαι εἰς το παραινεῖν και πείθειν με τοιαῶτα,

ἀλλα καν τούτω τί χρη σπουδάζειν αργὴ γαρ καιου ανωφελὴς ἡ παραίνεσις εἰ γαρ ε αρταί μοι, φιλο- πονήσω εἰ δε μ ε αρται, ματαίαν ποιεῖσθαι τὴν σπουδὴν αμφοτερους συμβήσεται. 16. πῶς δε ολμἀλ-λ- ἀπορραθυμῶν εἴποι αν προς εαυτον ο ταύτην ἔχων

την δόξαν, γε μηδαμῶς φιλοπονήσω, μηδε μάτην ,s ἐνοχλήσω ἐμαυτφ γενήσεται γαρ λείμαρτὸν ἐξ ἀνάγκης ὁ δε περί τι σπουδάζων, ἡ διδάσκων η προτρέπων εαυτον η ἄλλον καὶ τ πείθεσθαι καὶ το μη

333쪽

278 EUSEBII πείθεσθαι, και το ἁμαρτάνειν και μη το τε επιτιμῶν τοῖς άμαρτάνουσι, και το ἐπαινεῖν του κατορθουντας, πῶς ου ἐναργῶς ἐλέγχεται το μεν ἔργον καταλιπὼν του παρ' μῖν και του αυτεξουσίου, τοδε της εἱμαρμενης νομα αυτ συνάπτων μόνον 5 17. σπερ ει τις την του ἀγαθου φυσιν η κατὰ την παρουσίαν ἄριστα διοικεῖται το ζωον τω του κακουπροσαγορευοι νοματι. ουτω γαρ ἐπεὶ ἐνοργῶς αυ-

τῶν αἰσθανόμεθα μη βιαζομένων υ αλλης τινος αἰτίας ἐν τω παιδευειν τους υἱεις καὶ μαστίζειν του id οἰκέτας ἀμαρτησαντας, καὶ ἐν τω τόδε τι βουλεσθαικά μη βουλεσθαι, ἀλλ αυτοτελῶς εκ της ἰδιας ἐξουσίας εἰς τὰς τοιαύτας κινησεις ἀφικνουμένων, μαρ' τάνοι αν ταῶτα λέγων γίνεσθαι καθ' ειμαρμένην, προς το παραλυειν τάς τε μῶν αυτῶν προθυμίας ι καὶ τὰς ις ἄλλους γινομένας παρακλησεις καὶ νου- θετήσεις, ἐξ ων ὁρῶμεν μάλιστα κατορθουμενα τατων ἀνθρώπων πράγματα. 18. καὶ μην καὶ νόμους

ἀνατρέποι ν ουτος ο λόγος τους του συμφέροντος ενεκεν ἀνθρώποις κειμένους τι γαρ δεῖ προστάττειν,

η ἀπαγορευειν τοῖς φ ετέρας ἀνάγκης κατεσχημένοις ἀλλ' οὐδε τοὐς μαρτάνοντας δεήσει κολάζεινμη παρὰ την αυτην αἰτίαν ημαρτηκότας, ουδε τοῖς τακάλλιστα πράττουσι τιμὰς ἀπονέμειν ων κάτερον πολλην αἰτίαν παρέσχηκεν εἰς ἀναστολην ἀδικίας καὶ, εἰς ευποιίας τοιμότητα. 9 ἀλλα καὶ την προς τοθεῖον εὐσέβειαν ἀνατρέποι αν ηδε ἡ δόξα, εἴ γε μηθit 5 δεν μῖν ὁ θεος μηδὲ μην αυτοὶ οἱ τῶνδε χρησμφ' δοὶ μή ευχομένοις μητ ευσεβουσι συμβάλλονταιειμαρμένης ἀνάγκαις πεπεδημένοις. 20 το δὲ δίκην γἀφυχων λέγειν κινεῖσθαι μὰς τῆδε καὶ τῆδε πότινος ἔξωθεν δυνάμεως νευροσπαστουμένους, εἰς το

334쪽

ἐπάναγκες ἐθελῆσαι τάδε πρῆξαι, καὶ λέσθαι παρὰ προαίρεσιν τερα, πῶς ου αν εχ αναιδες καὶ ἀναισχυντότατον, ἐπείπερ ἐναργῶς αἰσθανόμεθα εαυτῶν ημετέρα ορμῆ καὶ κινησε τάδε τινὰ προθυμουμένων, καὶ ἀμελούντων, πάλιν εαυτῶν αντιλαμβανόμεθα, καὶ παρὰ ταυτην την αἰτίαν κατορθούντων η μη κατορθούντων, καὶ α οὐδενὸς ετέρου βιαζομένων, ἀλλὰ ἡ τὰ μελέκουσίω γνώμη αἱρουμένων, τὰ δὲ φευγόντων καὶ παραιτουμένων ἐκ της ημῶν αυτῶν προαιρέσεως; 10 21 ούτω δε ἄρα ἐναργης ν ὁ του αὐθεκουσίου λόγος ἄστε ομοίως ο ἀλγεῖν καὶ το δεσθαι, καὶ τοτόδε τι ορῶν, καὶ τόδ' ἀκούειν - συλλογισμω, ἀλλ'

ενεργεία καταλαμβανομένων, συναισθέσθαι εαυτῶν 144Jἐξ ημῶν αυτῶν καὶ της μετέρας βουλης ορμώντων,1 καὶ τάδε τινὰ αἱρουμένων τινὰ δε ἀποστρεφομένων, ἄστ α παντος το ἐλεύθερον καὶ το αὐτεξούσιον της ν μῖν λογικης καὶ νοερὰς φύσεως ἐνδίκως ομολογεῖσθαι. 22. εἰ δε καὶ παρὰ προαίρεσιν μυρία συμβαίνοντα μιν του πολλους τῶν ἀνθρώπων τα- 2 ράττει, διαιρετέον ἐνταὐθα την τῶν ἐν οἷς ἐσμεν φύσιν, καὶ τον λόγον, καθ' οὐτὰ ου ἐφ' μῖν γίνεται, ἐπιθεωρητέον ούτω γὰρ καὶ τούτων το αἴτιον ουτις ἄλογος ἀναδέξεται ιμαρμένη, λόγος δε πάλιν ἄλλος της τῶν ολων προνοίας ἀπηρτημένος -- ουν ἐπι- α μελῶς το πρόβλημα ἐπισκεψώμεθα. 23. Πάντα μεν ἀθρόως ἐκ θεο προνοίας εἶναί. τε καὶ διοικεῖσθαι οἱ της ἀληθούς ευσεβείας θεσμοὶ διαγορεύουσιν 24 ηδ δε κα εἶδος ἰδίως εκαστα τῶν γιγνομένων τὰ μεν ξει, τὰ δε φύσει, τὰ δεμ ορμη καὶ φαντασία, τὰ δε λογισμῶ καὶ οἰκεία κρίσει τε καὶ προαιρέσει κινούμενα, καὶ ἄλλα μεν κατὰ προηγούμενον λόγον γιγνόμενα, τερ δε κατ' ἐπι-

335쪽

συμβεβηκότα τοῖς προηγουμένως γεγονόσι, ποικίλην

και πολυτροπον την του παντος συνεστήσατο διακόσμησιν, κάμω γένει τω οντων ἰδίαν καὶ ἀφωρισμένην τινὰ φύσεως κατασκευην του των ὀλων αἰ- τιου διατείμαντος. b. σχολὴ μεν ουν τις τον περὶ των αλλων διεξέλθοι λόγον, τον δε περὶ του αὐτεξου-s216 σίου ραον αν καταμάθοι δε 26. ἐπεὶ μη μονογενες

χρημα μηδ' ἐκ μιας συνεστὼς φύσεως τυγχάνει ν Οἄνθρωπος, ἐκ δυοῖν δὲ ἐναντίων εἰληχε την σύνοδον, σώματος καὶ ψυχῆς του με κατὰ συμβεβηκὸς οργά- ρνου τη φυχῆ δεδεμένου, της δε νοερῆς ουσίας κατὰ τον προηγούμενον υποστάσης λόγον, καὶ του με ἀν-γου της δε λογικῆς τυγχανούσης, καὶ του μεν φθαρ- τοὐ της δε ἀφθάρτου, καὶ θατερου θνητοs, τέρας

δε ἀθανάτου, σω μῆς θηρσὶ μεν ἀλόγοις ἀδελφὸν :φέρειν το σῶμα ψυχὴν δε- λογικῆ καὶ ἀθανάτω, φύσει συγγενῆ ταύτη τοι εἰκος το διφυες τουτὶ βλάστημα διττῆς ἄτε φυσεως κεκοινωνηκος, διττῶ καὶ διαφόρω το ζην ἀπευθυνειν τρόπω τοτε με φυσει σωματος δουλεῶον, τοτ δε τῆ θειοτέρα μοίρα την λοἰκείαν ασπαζόμενον ἐλευθερίαν ώς καὶ δουλον εἱ- ναι τον αυτὸν και ἐλεύθερον, τοιαυτην τινὰ παρὰ

του θεοί, δι' ους οἶδε λόγους αυτὸς κεκληρωμένον φυχῆς καὶ σώματος ἐπιμιξίαν. 27. εἰ δη υν τις τὰ κατὰ φύσιν τοι του σώματος η καὶ της ψυχῆς, εἰ ν μαρμένης νόματι χρωμενος υ αἰτίαν ανάγκη καταβάλλοι, διαμάρτοι αν της οἰκείας προσηγορίας. εἰ γὰρ ιμαρμένης ἀνάγκη τις ην κώλυτος, πολλὰ δετων ω σώματι καὶ τῆ ψυχὴ κατὰ φύσιν προσόντων παραποδίζεται, μυρία τε ἔξωθεν ἄλλα συναντῶ παρὰ ω φύσιν κατά τι συμβεβηκος καὶ ψυχῆ καὶ σώματι παρεπόμενα, πῶς αν εἴη ταυτον ειμαρμένη καὶ φύσις;

336쪽

28. εἰ γὰρ παράλλακτον φασιν εἶναι τὴν εἱμαρμένην, καὶ μη δυνασθαι τι παρ αυτὴν γίνεσθαι ἀνάγκην γαρ εἶναι παραίτητον πολλὰ δε ώς ἔφην, παρὰ τὰ κατὰ φυσιν καὶ ψυχῆ καὶ σώματι συμβαίνει,

- αν ρθῶς τις ὀνομάζοι ταυτον εἶναι λέγων ει μαρμένηρο καὶ φυσιν. 29. γένοιτ αν ουν - οντων

ἐν μῖν τὰ μὲν κατὰ λογισμον καὶ προαίρεσιν την ἐφ' ἡμῖν γιγνομενα, οἷα τὰ κατὰ φυσιν ψυχῆς, τὰ δὲ

κατὰ φυσιν του σώματος, τὰ δε τουτοις μὲν συμβε- ih βηκότα, ψυχὴ λέγω καὶ σώματι, τέροις δε συντελου- μενα κατα φύσιν Ἀλλ' υτ της ψυχῆς το ἐφ' μωουτε του σώματος το κατὰ φυσιν, ουδε μην των ἐξωθεν το κατὰ συμβεβηκος, ἐνδίκως αν τις ἀποστεροίη τον αἴτιον 30 θεὸς γαρ αὐτος ο των λων

1 καὶ των ἐφ' ἡμῖν, καὶ των κατὰ φύσιν, καὶ τῶν 247, κατὰ συμβεβηκος δημιουργος ων ἀποπέφανται. καθόλου γὰρ περὶ πάντων ἀκουστέον της θείας γρα- Molφῆς το αυτος εἶπεν, καὶ ἐγενήθησαν αυτος ἐνετείλατο, καὶ ἐκτίσθησαν' ἀποφηναμένης. 4 l. εἰ 2 δ ουν βουλομένοις ποτέ τινα τερα παρὰ τηνημετέραν γνωμην συμβαίνει, πομνηστέον αυτους ώς ἄρα τουτ' ην ἐκεῖνο το διττον καὶ τερογενες της

ἐν ἡμῖν συμπλοκῆς, λέγω δὴ ψυχῆς καὶ σώματος,

παρ' ο καὶ υχῆς ουσία, τὴν φύσιν υσα νοερὰ καὶα λογικὴ ἐν νηπιάζοντι κατὰ φυσιν σώματι παρὰ φυ- ,σιν-έὴ χώραν λόγου μετείληφε καὶ νους ο ρονήσεως οἰκεῖος ἀφραίνει πολλάκις κατά τι συμβεβηκος, παρατραπεὶς ἐν περβαλλούσαις φέρε σώματος

ἀρρωστίαις. 32. πολλάκις δε καὶ γῆρας ἐπελθον σώ- ω ματι κατὰ φυσιν των κατὰ τὴν ἀκμὴν κατορθωμάτων τὴν διάνοιαν ἀπεστέρησε της νοερῶς ψυχῆς το λογι- κον παρὰ φυσιν ἀμβλυναν. 33 αἰκίαι δ' - παλιν

337쪽

καὶ ἀλγηδόνες σώματι πηρώσεις τε ἐπισυμβῆσαι παρὰ φύσιν το αυθεκουσιον της ψυχῆς παρὰ το συμβεβηκὸς ἐξενίκησαν, ἐνδουσης ταῖς ἀλγηδόσι διὰ την προς το σῶμα συμπλοκήν , ἁλίσκεσθαι δεσμὸν ἄφυκτονεμποδὼν προβεβλῆσθαι τω κατὰ ψυχὴν ἐλευθέρω οτοτε μεν την του σώματος φύσιν, τοτ δε τὰ ἐκτος ἐπισυμβαίνοντα. 34 ην δε ἄρα καὶ το της ἐφ' μῖν προαιρέσεως εἰς τοσοὐτον κον ἀρετῆς καὶ ἰσχυος ώς ἀντιβαίνειν ἐπὶ πολλῶν τολμῶν καὶ ἀντιλέγειν τητε του σώματος νύσει καὶ τοις ἔξωθεν ἐπισυμβαίνου 1οσιν. 35 η μεν γε του σώματος φύσις ἐπὶ την των

αφροδισίων ὁρμην τον ἄνδρα καλεῖ, Ῥε ψυχὴ λόγω

σώφρονι χαλινὸν ἐμβαλοῶσα τω πάθει κρείττων καθί- σταται της του σώματος φύσεως καὶ πάλιν η μεν πεινῆν καὶ διψῆν καὶ ριγοῶν καὶ τὰ τοιαῶτα προσαναγκά- 15ζουσα ἐπὶ τὰς κατὰ φύσιν θεραπείας τε καὶ πληρώσεις παρακαλεῖ δε προαίρεσις λόγοις σώφροσιν ἀναπεισθεῖσα, καί τινας ἀσκητικὰς προτροπὰς αυθεκουσίως ἀγαπροασα, πολυημέροις ἀσιτίαις καὶ καρτε-9ίαις παρακρουσαι την το σώματος νύσιν ἀρετ λειν λογισμοὐ κρίνασα τοίτο καὶ ελομενη. 30. καὶ αυ παλιν η με κατὰ φύσιν πάσαις δοναῖς χαιρε καὶ τὴ 248 λεία των σωμάτων κινησει, η δε προαίρεσις ἀρετῆς ἐπιθυμία τον ἐπίπονον καὶ τραχυν σπάσατο βίον.37. εἰσὶ δε- καὶ ἐπὶ το χεῖρον τραπεντες ' μετήλλα- 25ξαν την φυσικὴν χρῆσιν εἰς την παρὰ φύσιν ἄρσενες ἐν ἄρσεσι την ἀσχημοσύνην κατεργαζόμενοι. 38 ουτως αρα καὶ τῆ φύσει ου κατὰ πάντα ἐνδίδωσιν λογισμὸς κρατεῖχε ἐν πλείστοις, καὶ κρατεῖται , καὶ τοτε μεν αυτὸς ἄγει, τοτ δε αυτὸς αγε κται, ως καὶ προ ρας ἔσω οπ χερσὶν ἐπισπάσθαι την παλλαγην οὐ σώματος, τε το ζην αυτῶ μη

338쪽

λυσιτελες κριθείη. 39. εἰ μεν ουν προς μόνην τηνδε, οἰκείαν του σώματος φύσιν ὁ πῶς ἀγων αυτω, μέτριος αν ν ουτος ἐπεὶ δε την πολιτείαν καὶ τον

ἐν ἀνθρώποις βίον ὁ θεος αυτω μεταξύ πολλῶν καμ ταβέβληται, ἁ μετὰ θηρίων καὶ εὐπετῶν ἰοβόλων,

ἐν μέσω τε πυρὸς καὶ δατος ἀέρος τε του περιέχοντος καὶ τῶν ἐν τούτοις πασι παρηλλαγμένων καὶ διαφόρων φύσεων τὰς διατριβὰς πεποιησθαι, εἰκότως αυτω η διαμάχη καὶ ἔνστασις ου προς την οἰκείαν, ἐστὶ καὶ συνημμένην αυτω μόνον φύσιν του σώματος, ἀλλα καὶ προς μυρία τα ἐκτος συμβεβηκότα, ν ἐν

μέσω ζ ὁ τον θνητον βίον διεξάγων, στε καὶ προς ταῶτα καρτερῶς ἀντέχειν. 40. πολλαὶ γουν δη καὶ

τοιῶνδε τροφῶν φύσεις καὶ τοιαίδε συγκρασεις τουι περιέχοντος, κρυμῶν τε ἐπιφοραὶ καὶ φλογμῶν ἐκκαύσεις, πλεῖστά τε ἄλλα κατά τινας οἰκείους λόγους φυσικῶς μεν κινούμενα, συμβατικῶς δε ημῖν προσπίπτοντα τάραχον υ τον τυχόντα τω καθ' ημὰς αυ- τεξουσίω δια την προς το σῶμα συμπλοκην παρ- 146I8 έσχηκε της τῶν μετέρων σωμάτων φύσεως τὰς τῶν Λἔξωθεν ἐπιφορὰς ουχ πομενούσης, κρατουμένης δὲ καὶ νικωμένης πο τῶν ἐκτὸς κατὰ φύσιν οἰκείαν ἐπιτελουμένων. l. πάλιν τε αυ, ἐπειδη μετὰ πλείστων ἀνδρῶν ποιούμεθα τὰς διατριβὰς οι δε καὶ αυρο τοὶ της ἴσης μῖν λαχόντες οὐσίας το ἐφ' ημῖν αυτοῖς ἐπὶ της ἰδίας ε ξουσίας ἀποφέρονται, ἐλευθέρα τησφῶν χρώμενοι προαιρέσει, ταύτη πάλιν εἰκότως καὶ ταῖς τέρων γνώμαις ποκεισόμεθα του αυτῶν ἐκείνων αυτεξουσίου δέ πως μῖν κατὰ του σώματος ω περὶ την ψυχην χρωμένου. 42 ῶσπερ γὰρ η του σώματος μῶν φύσις νικάται πολλάκις προς τῶν δεξωθεν

προσπιπτόντων, ουτως ἔστιν οτε καὶ προαίρεσις πο

339쪽

284 EUSEBI Iia 9 μυρίων ἔξωθεν ἐνοχλουμένη προαιρέσεων, αὐτεξουσί γνωμρ πεισθεῖσα, εαυτὴν τοις ξωθεν ἐπιδίδωσι, καὶ τοτε μεν βελτίων, τοτ δε χείρων ποτελειται. οἶδε γαρ συνουσία φαύλη κακύνειν, σπερ αυ του αντίον ποιεῖν ἀμείνους των καλῶν μιλία 'φθε ερουσι γαρ θη χρηστὰ μιλίαι κακαί,' σπερ υνκαὶ σώζουσι βελτιοῶσα των γαθῶν αἱ συνουσίαι.

43. καὶ λόγοις με φλογικη της ψυχῆς δύναμις τωνεξωθεν ἐπισυμβαινόντων ἄδέ πως καὶ τῆδε φερεται i, ἰσχύει δε πάλιν οικεία καὶ λογικῆς ουσίας αρετὴ καὶ ρθείαν ς ληθῶς καὶ θεοειδῆ την δύναμιν ἐπιδείκνυται, τε προ πάντα τα ἐκτος ἀντέχουσα, καὶ ταπάντα ἐλευθέρω φρονήματι περνικῶσα, προς ουδὲν της οἰκείας ρετῆς φαμένη, φιλοσοφεῖν παρεσκευθασται. τε μὴν λιγωρεῖ, πο των χειρόνων τα χεί- ριστα διατίθεται, σπερ υν καὶ βελτιοίτα της εξωθεν τυγχάνουσα ἐπιμελείας. 44 τι χρὴ λεγειν ἐπὶ τούτοις, ως καὶ φοραὶ καὶ ἀφορίαι τοιῶνδε --χῶν καὶ σωμάτων, κατά τινα περίπτωσιν οἰκείως τῆ

του παντος διοικήσει συντελούμεναι, ευ τε καὶ ὀρ--

θῶς ἔχονσα τω παντὶ, πλείστην οσην τοῖς κατὰ μέρος καὶ δη καὶ τοι ἐφ' μῖν παντοίας κινήσεως πειριουσίαν ἀπειργάσαντο; 45 πῶσιν δε καθόλου τοῖς ουσι τ οῖς τε παρ' μῆς γινομενοι καὶ παρὰ τηροημετέρα, αἰτίαν, καὶ τοῖς ἐξωθεν κατὰ συμβεβηκος, ἐπιοίσι τοῖς τε φυσικῶς ἐνεργουμένοις, μία παναλ κῆς καὶ παντοδύναμος ἐπιστατεῖ ἡ δια πάντων ἐπιπορευομένη του θεο πρόνοια ἡ καὶ τὰ πλεῖστα θειοτέροις μῖν τε ἀρρήτοις οἰκονομεῖ λόγοις, ευηνίως , το πῆν διακυβερνῶσα πολλά τε καὶ τῶν κατὰ φύσιν, ἐπὶ το προσῆκον τοῖς καιροῖς μετασκευάζουσα, συν εργοῶσά τε καὶ συμπράττουσα τοῖς ἐφ' ἡμῖν, καὶ τοις

340쪽

ἐκτω πάλιν συμβαίνουσι τὴν δέουσαν τάξιν ἀπονέμ

μουσα.

46. ούτων εις τρία τοίτον διρρημένων τον τρόπον, εἷς τε τα ἐφ' ημῖν, καὶ τὰ κατὰ φύσιν γινόμενα, τα τε κατὰ συμβεβηκὸς πάντων ε ἐφ' ἐν λόγοντο ἐκ θεο βουλῆς ἀνακεφαλαιουμένων, ουδαμουμεν ὁ περ εἱμαρμένης χώραν ξει λόγος. 47. γένοιτο δ αν ἡμῖν ἡρημένη καὶ η παρὰ τοῖς πολλοῖς ἀπορουμένη της κακίας πηγὴ, ἐν οὐδυεν με χώραν

10 εχουσα των κατὰ φύσιν, ουτ' ἐν σώμασιν οὐ μοὐσίαις, πολλοωδεῖ ἐν τοῖς κατὰ συμβεβηκος ἔξωθεν ἐπιγινομένοις εὐρεθείη δ' ἄν ἐν μόνη τῆ της ψυχῆς αὐτοπροαιρέτω κινήσει, και ἐν ταύτη οὐ οτε κατὰ qadi φύσιν δεύουσα την εὐθεῖαν βαδίζει, ἀλλ' οτε της i5 βασιλικῆς ἐκστῶσα οἰκεία γνώμη την παρὰ φύσιν τρέπεται, αὐτ εαυτῆς καθεστῶσα κυρία. 48. ἐπειδὴ τοὐτο γέρας ξαίρετον παρὰ θεολλαβοῶσα ἐλευθέρακα αυτοκράτωρ τυγχάνει, της οἰκείας ορμῆς το κριτήριον εις ἐαυτὴν ἀναδεδεγμένη νόμος δε θεῖος αυτῆ20 συνεζευγμένος κατὰ φύσιν λαμπτῆρος καὶ φωστῆρος δίκην, ἐπιφωνεῖ ἔνδοθεν πηχῶν αυτ καὶ λέγων, οδω βασιλικῆ πορεύση, ου ἐκκλινεὶς δεξιὰ οὐδενο)ἀριστερά βασιλικὴν την κατὰ τον ὀρθὸν λόγον πο- , ρείαν εἶναι διδάσκων. 49. Osτον γαρ απαση ψυχῆ25 φυσικον νόμον βοηθὸν αυτ και σύμμαχον ἐπι των πρακτέων ὁ ων λων δημιουργὸς πεστήσατο, διαμεν το νόμου τὴν εὐθεῖα αυτ παραδείξας ὁδὸν, διὰ δε τῆς αυτ δεδωρημένης αυτ εξουσίου ἐλευθερίας τὴν των κρειττόνων. ψεσιν ἐπαίνου και πο- ρ δοχῆς ἀξίαν ἀποφήνας γερῶν τε και μειζόνων ἐπάθλων των ἐπὶ τοῖς κατορθουμένοις, τι μη βε βιασμένως, γνώμη δε αὐτεξουσί κατώρθου παρον