Eusebii Caesariensis opera, 1

481쪽

426 USEBIIs2is3 διόπερ γνείας ἐπὶ ἀσι τοι τοιούτοις ἔταξεν ου 367 μην ουδ επι ταῖς των παίδων γενεσεσιν ἐπέτοεψενευωχίαν συντελεῖν και προφάσεις ποιεῖσθαι μέθης,

ἀλλὰ σώφρονα την ἀρχην ευθυς της τροφης ἔταξε,

και γράμματα παιδεύειν κελευσε τὰ περὶ τους νόμους, καὶ των προγόνων τὰς πράξεις ἐπίστασθαι, τὰς μεν να μιμῶνται, τοι δ' ῖνα συντρεφόμενοι μητε παραβαίνωοι μητε σκῆψιν αγνοίας ἔχωσι. 38. της εἰς τους τετελευτηκότας προενόησεν σίας, υπολυτελείαις ἐνταφίων, ουδε κατασκευαῖς μνημείωνἈθὐεπιφανῶν, ἀλλα τὰ μεν περὶ την κηδείαν ἔταξε τοῖς

οἰκειοτάτοις ἐπιτελειν,-ἀσι δε τοῖς παριουσι θαπτο- μενου τινος και προσελθεῖν και συναποδύρεσθαι νόμιμον ποίησε καθαίρειν δε κελεύει και τον οἶκον και τους ἐνοικουντας ἀπο κηδους, να πλειστονi:

ἀπεὶρ του δοκεῖν καθαρος εἶναί τις φόνον εργασάμενος. 39. γονεων τιμην μετὰ την προς θεον δευτε ραν ἔταξε καὶ τον ου ἀμειβόμενον τὰς παρ' αυτῶν χάριτας, αλλ' εἰς τιουν ἐλλείποντα, λευσθησόμενον παραδίδωσι. 40. και παντος του πρεσβυτερου τιμην ς ἔχειν του νεους φησὶν, πεὶ πρεσβύτατον ὁ θεός. 41 κρύπτειν ουδεν α προς φίλους, ου γαρ εἶναι φιλίαν την η πάντα πιστεύουσαν καν συμβη τις ἔχθρα, τούτων ἀπόρρητα λεγειν κεκώλυκε. 42 δικάζων εἰ δῶρά τις λάβοι, θάνατος η ζημία περιορῶν κέτην, βοηθεῖν ἐνον, πεύθυνος ο μη κατέθηκέ

τις, ου ἀναιρησεται. Ἀων αλλοτρίων ουδενος ἄψεται. δανείσας τόκον ου λήψεται ταῶτα και πολλὰ τουτοις μοι την προς ἀλληλους μῶν συνεχει κοι

νωνίαν. sil

i 43. Πῶς δε και περὶ της προς ἀλλοφύλους επιεικείας ἐφρόνησεν ὁ νομοθετης ἄξιον ἰδεῖν φανεῖται

482쪽

γὰρ ριστα πάντων προνοησάμενος πως μήτε τὰ οἰκεῖα διασθείρωμεν μήτε φθονήσωμεν τοι μετέχειν

των μετερων προαιρουμένοις. 44. σοι μεν γαρ θώλουσιν πο ους αὐτοὐς ἡμῖν νόμους ζην ὐπελθόντες,5 δεχεται φιλοφρόνως, ο τω γένει μονον , αλλὰ καιτη προαιρέσει του βίου νομίζων εἶναι την οἰκειότητα τους δε ἐκ παρέργου προσιόντας ἀναμίγνυσθαι τησυνηθεια οὐκ θέλησε. 45 τἄλλα δε προείρηκενων η μετάδοσίς ἐστιν ἀναγκαία -ὰσι παρέχειν τοῖς a δεομένοις πυρ, δωρ, τροφὴν, δοὐ φράζειν, ἄταφον μη περιορῶν 46. ἐπιεικεις δε και τὰ προς τους 308, πολεμίους κριθέντας εἶναι ου γὰρ ἐλτην γην αυ- τῶν πυρπολεῖν, ουδε κόπτειν μερα δένδρα συγκεχώρηκεν ' ἀλλὰ και σκυλεύειν ἀπείρηκε τοὐς ἐν τηi μάχη πεσόντας, και των αἰχμαλώτων προυνόησεν,οπως αυτῶν βρις ἀπῖ, μάλιστα δε γυναικῶν. 47 ου- τως δε πόρρωθεν ἡμερότητα και φιλανθρωπίαν διδάσκειν μῆς ἐσπούδασεν στε οὐδε τῶν αλόγων

ζωον λιγώρησεν, ἀλλὰ μόνην ἀφῆκε τούτων χρῆ-20 σιν την νενομισμένην , ἀσαν δ ετέραν ἐκώλυσεν. α δ' ἀσπερ ἱκετεύοντα προσφεύγει ταις οἰκίαις, ἀπεῖ- ,πεν ἀνελείν' οὐδε νεοττοῖς τοὐς γονέας αὐτῶν ἐπώτρεψε συνεξαίρε- φείδεσθαι δε κἀν - πολεμια τῶν ἐργαζομένον ζώων και η φονεύειν ρ 48. Ουτω πανταχόθεν τὰ προς ἐπιείκειαν περιεσκέψατο, διδασκαλικοῖς με τοι προειρημένοις χρη σάμενος νόμοις τοὐς δ αυ κατὰ τῶν παραβαινόντων τιμωρητικοὐ τάξας, οὐκ ανευ προφάσεως ζημια eγὰρ επι τοι πλείστοις τῶν παραβαινόντων ο θάνα-3 τος, αν μοιχεύση τις, ἰν βιάσηται κόρνν αν ἄρρενι τολμήση πειραν προσφέρειν, λυπομείνη παθειν οπειρασθείς. 49. ἔστι δε και ἐπι δούλοις μοίως

483쪽

νόμος παραίτητος αλλὰ καὶ περὶ μετρων, ην τις κακουργησειεν, η σταθμῶν η περὶ πράσεως ἀδίκου καὶ δόλω γενομένης, καν φέληταί τις αλλότριον, καν Ῥη κατέθηκεν ἀνέληται, πάντων εἰσὶ κολάσεις, οὐχ οἷα παρ' ετέροις, αλλ' ἐπὶ το μεῖζον περὶ μεν 4γα γονέων ἀδικίας η της εἰς το θεον ἀσεβείας,ssiet)καν μελλ τις, εὐθὴς ἀπόλλυται. 50. τοῖς μέντοι

γε κατα τους νόμους πάντα πράττουσι γέρας ἐστὶν, ου ἀργύριον ουδε χρυσος ου μην οὐδε κοτίνου στέφανος η σελίνου, καὶ τοιαυτη τις ἀνακήρυξις, iuαλλ' αὐτος καστος αυτω το συνειδὸς ἔχων μαρτυροροὐ πεπίστευκε, του με νομοθέτου προφητεύσαντος του δε θεολτην πίστιν ἰσχυρὰν παρεσχηκότος,)οτι τοῖς τους νόμους διαφυλάξασιν, καν εἰ δέοι θνήσκειν περ αυτῶν προθύμως ἀποθανειν, ἔδωκεν ο i5θεος γενέσθαι τε πάλιν κώ βίον μείνω λαβεῖν ἐκ

περιτροπῆς.

5 s. n.κνουν δ' αν ἐγὼ νυν ταῶτα γράφειν, εἰ 36s-δια των ργων ἄπασιν η φανερὀν τι πολλοὶ

καὶ πολλάκις δη των μετέρων περὶ του μηδε ρῆμα ἡ

φθέγξασθαι παρα τον νομον παντα παθεῖν γενναίως

προείλοντο καίτοι γε εἰ μη συμβεβηκε γνωριμονημῶν το ἔθνος ἄπασιν ἀνθρώποις πάρχειν, καν φανερῶ κεῖσθαι την ἐθελούσιον μῶν τοῖς νόμοις ακολουθίαν, αλλά τις δε συγγράψαι λέγων αυτὸ α νε- 25 γίνωσκε τοι Ἐλλησιν,4 που περιτυχειν ξ της γιθνωσκομένης γης ἔφασκεν ἀνθρωποις, τοιαύτην μενb εχουσι δοξαν ουτ σεμνὴν περὶ τοὐ θεοὐ τοιουτοις

δε νόμοις πολῖν αἰῶνα βεβαίως ἐμμεμενηκόσι, πάντα αν οἶμαι θαυμάσαι δια τὰς συνεχεῖς παρ' αὐτοῖς μεταβολάς ἀμέλει των γράψαι τι παραπλήσιον εἰς πολιτείαν καὶ νόμους ἐπιχειρησάντων ως θαυμαστὰ

484쪽

συνθέντων κατηγοροίσι φάσκοντες αυτοὐς λαβεῖν αδυνάτους ποθέσεις. 2. και τους με αλλους παραλείπω φιλοσόφους, σοι τι τοιοὐτον ἐν τοις συγγράμμασιν ἐπραγματεύσαντο Πλάτων ὁ θαυμ

μαζόμενος παρὰ τοῖς Ἐλλησιν, ω καὶ σεμνότητι βίου

διενεγκων, καὶ δυνάμει λόγων και πειθοῖ πάντας υπεράρας τους ἐν φιλοσοφία γεγονότας, πο των φασκόντων δεινῶν εἶναι τὰ πολιτικὰ μικρο δεῖν χλευαζόμενος κά κωμωδούμενος διατελεῖ. 53 καμ1 τοι τακείνου σκώπτων συχνῶς τις αν εὐρο ραον καιτὰ των πολλῶν εγγιον συνηθείας αυτος δε Πλάτων μολόγηκεν οτι την ἀληθῆ περ του θεοῖ δόξαν

εἰς την των οχλων ἄνοιαν ουκ νησφαλες ἐξενεγκεῖν. 54 ἀλλα τὰ μεν Πλάτωνος λόγους τινες ιναι κενοῖς 15 νομίζουσι, κατὰ πολλην ἐξουσίαν κεκαλλιγραφημένους χαλιστα δε των νομοθετῶν Λυκοὐργον τεθαυ- dμάκασι, και την Σπάρτην ἄπαντες υμνοῖσιν οτι τοῖς ἐκείνου νόμοις ἐπι πλεῖστον ἐνεκαρτερησαν. 55 ουκ- ουν τοὐτο μεν ομολογείσθω τεκμηριον αρετῆς εἶναι,2 το πείθεσθαι τοι νόμοις οι δε Λακεδαιμονίους θαυμάζοντες τον ἐκείνων χρόνον ἀντιπαραβαλλετω- σαν τοι πλείοσιν η δισχιλίοις ἔτεσι της μετέρας

πολιτείας και προσετι λογιζέσθωσαν τι Λακεδαιμόνιοι μεν, σον ἐφ' αυτῶν χρόνον εἶχον την ἐλευ-25θερίαν, ἀκριβῶς ἔδοξαν του νόμους διαφυλάττειν, ἐπει μέντοι περι αυτοὐς ἐγένοντο μεταβολαὶ της τύχης, μικρο δεῖν πάντων ἐξελάθοντο των νόμων ημεῖς δὲ ἐν τύχαις μυρίαις γεγονότες, διὰ τὰς των βασιλευσάντων της σίας μεταβολὰς, οὐδ' ἐν τοῖς arsi:ι ἐσχάτοις τῶν δεινῶν του νόμους προύδομεν. 56. αὐτα μεν καὶ γώσηπος περ της κατὰ Μωσέα Ῥουδαίων πολιτείας. περ δε της ἐν τοῖς υπ'

485쪽

αυτο τεθεῖσι νόμοις ἐπεσκιασμένης και αλληγορι' κῆς θεωρίας πολλὰ ἔχων ειπεῖν ἐπαρκεῖν γοῶμαι τὰς Ἐλεαζάρου καὶ ριστοβούλου διηγήσεις, ανδρωντο μεν γένος βραίων ἀνέκαθεν, οὐδε χρόνον κατατούς Πτολεμαίων χρόνους διαπρεψάντων. 57. W0 Κλεάζαρος και τω της ἀρχιερωσύνης ἀξιώματι τετι'b μημένος μικρῶ πρότερον μῖν δηλοsτο, ο δη τοις παρὰ βασιλέως ως αὐτοληκουσι πρεσβείας νεκα της των Ἐβραῖκῶν λόγων ἐπὶ την Ἐλλάδα μεταβολης

τον τρόπον ποτυπούμενος της ἐν τοῖς ἱεροῖς νόμοιςi Isi8J ἀλληγορουμενης ἰδέας, τοιαύτην πεποίηται του λόγου την διδασκαλίαν 1X Aξιον δε ἐπιμνησθηναι διὰ βραχέων των υποδειχθέντων π αυτοὶπρος τὰ δι μῶν ἐπιζητη θέντα νομίζειν γὰρ τοι πολλοῖς περιεργίαν χειν τινὰ των ἐν τῆ νομοθεσία, λέγω δε περί τε βρωτῶν καὶ ποτῶν καὶ των νομιζομένων καθάρτων εἶναι κνωδάλων. πυνθανομένων γὰρ μῶν δια τέ μιας καταβολῆς ἴσης, τὰ μὲν κάθαρτα νομιζετοι πρ0ς βρῶσιν, τὰ δε και προς τηνάφήν δεισιδαιμό- νως γὰρ τὰ πλεῖστα την νομοθεσίαν ἔχειν, ἐν δετουτοις παλιν δεισιδαιμόνως προς ταλα ουτως ἐνήρξατο Θεωρεις, ἔφη, τὰς ἀναστροφὰς καὶ τὰς ομιλίας, οἷον ἐνεργάζονται πρῆγμα, διότι κακοῖς μιρολήσαντες διαστροφὰς ἐπιλαμβάνουσιν ἄνθρωποι, καὶ ' ταλαίπωροι δι λου οὐ ζην εἰσίν ἐὰν δε σοφοῖς καὶ φρονίμοις συζῶσιν, ξ ἀγνοια ἐπανορθώσεως ει τον βίον ἔτυχον. 4. διαστειλάμενος ουν τὰ της ευσεβείας καὶ δικαιοσύνης πρῶτον ὁ νομοθέτης μῶν και διδάξας εκαστα περὶ τούτων, ουκώπαγορευτικῶς

486쪽

μόνον, ἀλλ' ἐνδεικτικῶς, καὶ τὰς βλάβας προδήλου. Mi, και τὰς πὀ θεοὐ γενομένας ἐπιπομπὰς τοῖς αἰτίοις. 3. προυπέδειξε γὰρ πρῶτον πάντων ὁτι μόνος ὁ θεός ἐστι καὶ διὰ πάντων η δυναμις αυτου φανερὰ γίνε-

ται πεπληρωμένου παντὸς τόπου της δυναστείας, καὶ ουδεν αυτόν λανθάνει των ἐπὶ γης γινομενων υπ ανθρωπων κρυφίως, ἀλλ' ὁσα ποιει τις αυτωφανερὰ καθέστηκε καὶ τὰ μέλλοντα γίνεσθαι. 6 ταὐτουν ἐξεργαζόμενος κριβῶς καὶ πρόδηλα θεὶς εδειξεν

10 οτι καὶ ἐὰν ἐννοηθρ τις κακίαν πιτελεῖν ου αν λάθοι, μὴ οτι καὶ πράξας, δι' ὁλης της νομοθεσίας τοτο θεου δυνατὸν ἐνδεικνυμενος. I. ποιησάμενος ουν την καταρχην ταυτην, καὶ δείξας τι πάντες ιλοιποὶ παρ' μῆς ἄνθρωποι πολλοῖς θεους εἶναι νο- i5 μίζουσιν αυτοὶ δυναμικώτεροι πολλω καθεστῶτες ων

σέβονται ματαίως ἀγάλματα γὰρ ποιήσαντες ἐκ λίθων η ξυλων εἰκόνας φασὶν εἶναι των ξευρόντων τι προς το ζην αυτοῖς χρήσιμον, οἷς προσκυνοῶσι, παρὰ πόδας εχοντες την ἀναισθησίαν. I. εἴτε γὰρ

20 κα ἐκεῖνό τις θείη, κατὰ την ἐξευρεσιν, παντελῶς ἀνόητον τῶν γὰρ ν ν κτίσει λαβόντες τινὰ συνέθηκαν καὶ προσυπέδειζα ευχρηστοτάτην την κατασκευὴν αυτῶν, ου ποιήσαντες αυτοί δι κενὸν καὶ μάταιον του ὁμοίους ἀποθεουν. 9. καὶ γὰρ ἔτι καὶ νυν ευρετικώτεροι καὶ πολυμαθέστεροι τῶν ανθρώπων τῶν πριν εἰσι πολλοὶ καὶ ουκ αν φθάνοιεν αυ- τους προσκυνουντες. 10. καὶ νομίζουσιν οἱ ταῶτα διαπλάσαντες καὶ μυθοποιήσαντες τῶν Ἐλλήνων οἱ σοφώτατοι καθεστάναι. τῶν μεν γὰρ ἄλλων πολυ-3ο ματαίων τι δει λέγειν Αἰγυπτίων τε καὶ τῶν παραπλησιων, οῖτινες ἐπὶ θηρία καὶ τῶν ερπετῶν τὰ πλεῖστα και κνωδάλων την ἀπέρεισιν πεποίηνται, και

487쪽

432 ELISEBII ταὐτα προσκυνοόσι, καὶ θύουσι τουτοις καὶ ζῶσι καιτελευτήσασt; l. συνθεωρήσας τοιγαροῶν καστα σοφὸς ων ὁ νομοθετης, και υπὸ θεου κατεσκευασμενος εἰς ἐπίγνωσιν των πάντων, περιέφραξεν μας ἀδιακόποις χάραξι καὶ σιδηροῖς τείχεσιν, πως μηδενὶ των αλλων ἐθνῶν ἐπιμισγώμεθα κατὰ μηδεν αγνοὶ

καθεστῶτες κατὰ σῶμα και κατὰ ψυχὴν ἀπολελυμενοι ματαιων δοξῶν, τον μόνον θεὸν και δυνατον σεβόμενοι παρ' λην την πῶσαν κτίσιν. 12. θεν Αἰγυπτίων οι καθηγεμόνες ἱερεις εγκεκυφότες εἰς πολλὰ ἡ bib, και μετεσχηκότες πραγμάτων ἀνθρώπους θεοῖ προσονομάζουσιν μῆς ο τοι λοιποῖς ου πρόσεστιν, εἰ μη τις σεβεται τον κα ἀλήθειαν θεόν αλλ' εἰσὶν ἄνθρωποι βρωτῶν και ποτῶν και σκεπης η γὰρπῶσα διάθεσις αυτῶν ἐπι αὐτα καταφεύγει. 13 τοι i5

παρ' ἡμῖν εν ουδεν ταῶτα λελόγισται, περὶ δὲ της του θεο δυναστείας δι λου του ζην η σκέψις αὐτοῖς ἐστί. πως ουν μηδενὶ συναλισγόμενοι μηδεομιλοῶντες φαύλω διαστροφὰς λαμβάνοιμεν, πάντοὶ θεν μή περιέφραξαν γνείαις, και διὰ βρωτῶν καὶ, ποτῶν και φῆς και κοῆς καὶ ράσεως νομικῆς.14. ὁ γὰρ καθόλου πάντα προ τον φυσικον λόγονομοι καθέστηκεν, υπὸ μιας δυνάμεως οἰκονομούμενα, καὶ καθ ῖν καστα ἔχει λόγον βαθύν, αφ' ων ἀπεχόμεθα κατὰ την χρῆσιν καὶ οἷς συγχρώμεθα. 2515. χαριν δε υποδείγματος εν ῆ δεύτερον ἐπιδραμών σοι σημανῶ μὴ γὰρ εἰς τον καταπεπτωκότα λόγον εἰσέλθηὶς οτι μυιῶν καὶ γαλῆς ἡ ων τοιούτων χάριν περιεργίας ποιούμενος ἐνομοθέτει ταῶτα Μωσῆς, ἀλλὰ προς ἀγνὴν ἐπίσκεψιν και τρόπων ἐξαρτισμὸν,

δικαιοσύνης νεκεν σεμνῶς πάντα ἀνατέτακται. G.

τῶν γὰρ πετεινῶν οἱ χρώμεθα πάντα μερα καθε

488쪽

στηκε, και διαφερε καθαριότητι πυροῖς καὶ ὀσπρίοις χρώμενα προς τροφην, οἷον περιστεραι, τρυγόνες, ἀττακοι, πέρδικες, ἔτι δὲ χηνες και τὰ ἄλλα ὁσα τοιαῶτα περὶ ν δε ἀπηγόρευται πετεινῶν, εὐρή- σεις ἄγριά τε καὶ σαρκοφάγα, καὶ καταδυναστευοντατ περ αυτ δυνάμει τα λοιπα, καὶ την τροφηνἐχοντα την δαπάνησιν των προειρημένων μερων μετὰ ἀδικίας ου μόνον δε ταὐτα αλλα καὶ τους ἄρνας καὶ ἐρίφους ἀρπάζουσι, καὶ του ανθρώπους 1 δὲ ἀδικοῶσι, νεκρούς τε καὶ ζῶντας. 17. παράσημονουν ἔθετο δια τούτων, ἀκάθαρτα προσονομάσας, ὁτιδέον ἐστὶ κατὰ ψυχην, οἷς η νομοθεσία διατετακται, δικαιοσύνν συγχρησθαι καὶ μηδένα καταδυναστεύειν πεποιθότας ἰσχύ τρ αυτῶν, μην ἀφαιρεῖσθαι μηδεν,1 αλλ' ἐκ δικαιοτάτου βίου διακυβερνῶν ως τὰ των προειρημένων πετεινῶν μερα ζῶα τὰ φυόμενα των ὀσπρίων ἐπὶ γης δαπανῆ καὶ ου καταδυναστεύει προς την ἐπαναίρεσιν ἴτε τῶν ποβεβηκότων υτε των

συγγενικῶν. 18. διὰ τούτων ουν παρέδωκεν ο νομο- 373 2 θέτης σημειούσθαι τοι συνετοῖς εἶναι δικαιους τε

καὶ μηδεν ἐπιτελεῖν βία, μηδε τη περ αυτοὐς ἰσχύrπεποιθότας τέρους καταδυναστεύειν. 9 ὁπου γὰρουδ' ἄψασθαι καθῆκε τῶν προειρημένων διὰ την

περὶ εκαστα διάθεσιν, πῶς ου φυλακτέον παντάπασι 25 του τρόπους εἰς τοὐτο κατακλασθῆναι; 20 πανταουν τὰ συγχωρηθέντα ἐπὶ τούτων καὶ τῶν κτηνῶν τροπολογῶν ἐκτέθεικε. - γὰρ διχηλεύειν καὶ διαστέλλειν πλης νυχας σημεῖόν ἐστι του διαστέλλειν ,εκαστα τῶν πράξεων ἐπὶ το καλῶς ἔχον 21 η γὰρ ω ἰσχὼς τῶν ὀλων σωμάτων μετὰ νεργείας ἀπέρεισιν επὶ τους μου ἔχει καὶ τὰ σκελη μετὰ διαστολης

ουν ἀπαντα ἐπιτελειν προς δικαιοσύνην ναγκάζει τω

489쪽

434 EUSEBII σημειουσθαι δια τούτων, τι δὲ καὶ διόt παρὰ πάντας ἀνθρώπους διεστάλμεθα. 22. οἱ γαρ πλείονες των λοιπῶν αυτοὐς μολύνουσιν ἐπιμισγόμενοι, συντελουντες μεγάλην ἀδικίαν, καὶ χῶραι καὶ πόλεις ολαι ἐπὶ τούτοις σεμνύνονται. ου μόνον γαρ προς οἄρρενας προσάγουσιν, ἀλλα καὶ τεκούσας, ετ δε καὶ θυγατέρας μολύνουσιν. μεις δε απὸ τούτων διεστάλμεθα. 23. περὶ ὁ δε ἐστιν ὁ προειρημένος της διαστολῆς τρόπος, περὶ τούτο καὶ τον της μνήμης εἶναι κεχαρακτήρικε πάντα γαρ ὁσα διχηλεῖ καὶ ρμηρυκισμὸν ἀνάγει, σαφῶς τοῖς νοουσιν ἐκτίθεταιτο της μνήμης η γαρ ἀναμηρύκισις ουδεν τερον ἀλλ' η της ζωῆς καὶ συστάσεως πόμνησίς στι. 24 το γαρ ζq δια της τροφῆς συνεστάναι νομίζει. διὸ παρακελεύεται δια της γραφῆς λεγων ουτω i

d μνεία μνησθήσ κυρίου του θεου του ποιήσαντος I 220 ἐν σοὶ τα μεγάλα καὶ θαυμαστά 25. κατανοούμενα

γαρ ἔνδοξα φαίνεται, πρῶτα μεν ἡ του σώματος σύμπηξις καὶ η της τροφῆς διοίκησις καὶ ἡ περὶ εκαστον μερος διαστολὴ πολλῶ δε μὰλλον ἡ τῶν αἰσθήσεων,

διακόσμησις, διανοίας ἐνέργημα, καὶ κίνησις όρατος, τε ὀξύτης του προς καστον τι πράσσειν, καὶ τεχνῶν ευρεσις, ἀπερατον περιέχει τρόπον. 26. διὸ

παρακελεύεται μνείαν ἔχειν ως συντηρειται τα προ

ειρημένα συνεχόμενα θεία δυνάμει πάντα γαρ τόπον, καὶ χρόνον ρικε, προς το δια παντὸς μνημονεύειντο κρατοῶντος θεου, συντηρουντας καὶ τὰς αρχὰς 1374 καὶ μεσότητας καὶ τελευτάς. 47. καὶ γαρ επὶ τῶν βρωτῶν καὶ ποτῶν ἀπαρξαμενους ευθεως τότε συγ- χρῆσθαι κελεύει. καὶ μην καὶ κ τῶν περιβολαίων κπαράσημον μιν μνείας δέδωκεν Ἀσαύτως δε καὶ ἐπὶ τῶν πόλεων καὶ οἰκήσεων διαδε σκεπάζεσθαιJ

490쪽

καὶ ἐπὶ τῶν πυλῶν καὶ θυρῶν προστέταχεν μωτιθεναι τὰ λόγια προς το μνείαν εἶναι θεοὐ καὶ ἐπὶ των χειρῶν δε διαρρηδην το σημεῖον κελεύει περιῆφθαι , σαφῶς ἀποδεικνῶς τι πῆσαν ἐνεργειαν , μετὰ δικαιοσύνης ἐπιτελεῖν δεῖ, μνήμην ἔχοντας της

εαυτῶν κατασκευῆς, ἐπὶ πῆσι δε τον περὶ θεου φοβον. 28 κελεύει δε καὶ κοιταζομενους καὶ διανισταμένους καὶ πορευομένους μελεταν τὰς του θεοί κατασκευὰς, ου λόγω μόνον, ἀλλα καὶ διαλήψει θεω-i ροῶντας την κίνησιν καὶ την πόληψιν αυτῶν, οταν εἰς πνον ερχωνται, καὶ την ἐγερσιν ως θεία τίς ἐστι καὶ ακατάληπτος η τούτων μετάθεσις ' 29 V Λέδεικται δε σοι καὶ το περισσον της λογίας της κατὰ την διαστολην καὶ μνείαν, ω εξεθεμεθα i5 την διχηλίαν καὶ τον μηρυκισμόν. 4 γαρ εἰκῆ καὶ

κατὰ το ἐμπεσὸν εἰς ψυχὴν νενομοθέτηται, πρ0ς ἀλήθειαν καὶ σημείωσιν ρθοὐ λόγου. 40. διατάξας γὰρ ἐπὶ βρωτῶν και ποτῶν καὶ τῶν κατὰ τὰς ἀφὰς καστα κελεύει μηδὲν εἰκῆ μήτε πράσσεινε μήτε ἀκούειν μήτε τη του λόγου δυναστεία συγχρωμένους επὶ την ἀδικίαν τρεπεσθαι. Gl. καὶ ἐπὶ τῶν

κνωδάλων δε ταυτον εστιν ευρεῖν. κακοποιητικὸς lγὰρ ὁ τρόπος εστ και γαλῆς καὶ μυῶν καὶ τῶν τού

τ0ις μοίων, σα διηγόρευται. πάντα γαρ λυμαίνον-25 ται καὶ κακοποιοίσι μύες, ου μόνον προς την αυρο

τῶν τροφὴν, αλλὰ καὶ εἰς το παντελῶς ἄχρηστον γίνεσθαι ἀνθρώπω τι αν δή πο ουν πιβάλληται κακαποιεῖν. 32. τό τε της γαλης γένος ἰδιάζον ἐστί χωρὶς γὰρ του προειρημενο εχε λυμαντικὸν κατά- ο στημα. δια γὰρ τῶν ώτων συλλαμβάνει, τεκνοποιεῖδε τῶ στόματι. καὶ διὰ Οὐ ουν ὁ τοιούτος τροπος τοῖς ἀνθρώποις ἀκάθαρτός ἐστιν οσα γὰρ δι κοῆς 28 Φ