Herodoti Historiarum libri 9 curavit Henr. Rudolph Dietsch

201쪽

ἐν τῶ αἱ λιθοτομίαι ενεισι. του ων δη ουρεος τούτου

παρα την υπωρέην ηκται η διῶρυξ απ' ἐσπερος μακρηπρος την ηω, καὶ ἔπειτεν τείνει ἐς διασφάγας, φερουσα απὸ του ουρεος προς μεσαμβρίην τε καὶ νότον ανεμον ἐς τον κόλπον τον ' άβιον. τῆ δὲ ἐλάχιστόν ἐστι και συντομώτατον ἐκ της βορηίης θαλάσσης υπερβῆναι ἐς

την νοτίην και πρυθρην την αυτην ταυτην καλεομένην, απὰ του Κασίου ουρεος του ουρίζοντος Αἴγυπτόν τε καὶ

Συρίην, ἀπὼ τούτου εἰσὶ στάδιοι ἀπαρτι χίλιοι ἐς τον Ἀράβιον κόλπον. τουτο μεν τὸ συντομώτατον, η δὲ &ῶ-0υξ πολλω μακροτέρη, ἔσω σκολιωτέρη ἐστί. την ἐπὶ νεκῶ βασιλέος ὀρύσσοντες Αἰγυπτίων απώλοντο δυώδεκα μυριάδες. μκῶς μεν νυν μεταξὐ ὀρυσσων ἐπαμσατο μαντηίου ἐμποδίου γενομένου τοιοsδε, τω βαρβάρω αυτὸν προεργάζεσθαι. βαρβάρους δὲ πάντας οιI59 Αἰγυπτιοι καλέουσι τοὐς μη σφίσι ὁμογλώσσους. Παυσάμενος-της διώρυχος ὁ Νεκῶς ἐτράπετο προς στρατηίας, καὶ τριηρεες αἱ μεν ἐπὶ τῆ . βορηίρ θαλάσσημοιηθησαν, αἱ δ' ἐν τῶ Ἀραβίω κόλπω ἐπὶ το πρυθρῆθαλάσση, των ἔτι οἱ ὁλκοὶ ἐπίδηλοι. καὶ ταυτροί τε ε tρῆτο ἐν τῶ δέοντι, καὶ Συρίοισι πεΣ Ο μκῶς συμβαλὼν ἐν Μαγδώλφ ἐνίκησε, μετα δὲ την μάχην Κάδυτιν πόλιν τῆς Συρίης ἐουσαν μεγάλην εἷλε. ἐν τὴ δὲ ἐσθῆτι ἔτυχε ταυτα κατεργασάμενος , ἀνέ κε τω Ἀπέλ- λωνι πέμψας ἐς Βραγχίδας τοὐς Μιλησίων. μετὰ δὲ ἔκκαίδεκα ἔτεα τα πάντα ἄρξας τελευτὰ, τω παιδὶ νάμμι παραδοὐς την αρχήν. ita 'Eπὶ τουτον δη τὸν νάμμιν βασιλεύοντα Αἰγυπτου ἀπίκοντο υλείων ἄνδρες, αυχέοντες δικαιότατα και κάλλιστα τιθέναι τὸν εν Ουλυμπίη αγῶνα πάντων ανθρώπων, καὶ δοκέοντες παρὰ ταυτα ουδ' δν τοὐς σοφωτάτους ἀνθρώπων Αἰγυπτίους οὐδὲν ἐπεξευ-

202쪽

oεῖν. ώς δε απικόμενοι ἐς την Αἴγυπτον οἱ 'Hλεχι ἔλεγον τῶν εῖνεκεν απικοντο, ἐνθαυτα ο βασιλευς bυτος συγκαλέεται Αἰγυπτίων τους λεγομενοους εἶναι σοφ-άτους. συνελθόντες δὲ οι Αἰγύπτιοι ἐπυνθάνοντο τῶν υλείων λεγόντων απαντα τὰ κατηκει σφέας ποιέειν περὶ

τον αγῶνα ἀπηγησάμενοι δὲ τὰ πάντα ἔφασαν ηκειν ἐπιμαθησόμενοι, εἴ τι ἔχοιεν Αἰγύπτιοι τούτων δικαι τερον ἐπεξευρεῖν. οἱ δὲ βουλευσάμενοι ἐπειρώτων τους υλείους, εῖ σφι οἱ πολιηται ἐναγωνίζονται. οἱ δὲ ἐφα- σαν καὶ σφέων καὶ τῶν ἄλλων Ἐλληνων ομοίως τῶ βουλομένω ἐξεῖναι αγωνίζεσθαι. οἱ δὲ Αἰγύπτιοι ἔφασάν

σφεας ουτω τιθεντας παντος του δικαίου ημαρτηκέναι 'ουδεμίαν γὰρ εἶναι μηχανην, οκως ου τῶ ἀστῶ ἀγωνιζομενω προσθήσονται, ἀδικέοντες τον ξεῖνον. ἀλλ' εἰδη βούλονται δικαίως τιθεναι και τούτου εῖνεκεν ἀπικοματο ες Αἴγυπτον, ξείνοισι ἀγωνιστῆσι ἐκελευον τον αγῶνα τιθεναι, 'Hλείων δὲ μηδενὶ ἐξεῖναι ἀγωνίζεσθαι. ταυτα μὲν Αἰγύπτιοι πλείοισι υπεθηκαντο. άμμιος δὲ ἔτεα μουνον βασιλεύσαντος Αἰγύ- I61πτου καὶ στρατευσαμένου ἐς Αἰθιοπίην καὶ μεταυτίκα

τελευτησαντος ἐξεδεξατο Ἀπρίης ὁ φάμμιος, δς μετὰ

ναμμητιχον τον εωυτου προπάτορα ἐγενετο ευδαιμονε-

στατος τῶν πρότερον βασιλεων, ἐπ' Λεα πέντε καὶ εἴκοσι ἄρξας, ἐν τοῖσι ἐπί τε Σιδῶνα στρατὸν ηλασε καὶ ἐναυμάχησε τῶ Τυρίω. ἐπεὶ δέ οἱ ἔδεε κακῶς γενέσθαι, ἐγένετο ἀπο προφάσιος, την ἐγὼ μεζόνως μὲν ἐν τοῖσι Λιβυκοῖσι λόγοισι ἀπηγήσομαι, μετρίως δ' ἐν τῶ παρεόντι ' ἀποπέμψας γὰρ στράτευμα ὁ ωπρίης ἐώ, Κυρηναίους μεγαλωστὶ προσέπταισε , Αἰγύπτιοι ταυτα ἐπιμεμφόμενοι ἀπέστησαν ἀπ αυτοs, δοκέοντες τον 'Aπρίην ἐκ προνοίης αυτοὐς ἀποπέμψαι ἐς φαινόμενον κακον, ινα δη σφέων φθορὴ γένηται, αυτος τῶν λοιπῶν

203쪽

Aἰγυπτίων ἀσφαλεστερον αρχη. ταυτα δὲ δεινα ποιεύμενοι Ουτοί τε οἱ ἀπονοστησαντες καὶ οἱ τῶν ἀπολομέ- 162 νων φίλοι ἀπέστησαν εκ τῆς ἰθεης. Πυθόμενος δε Ἀπρίης ταυτα πέμπει ἐπ' αυτοὐς ασιν καταπαύσοντα λόγοισι. ὁ δὲ ἐπείτε ἀπικόμενος κατελάμβανε τοὐς Αι γυπτίους, ταυτα μη ποιέειν λέγοντος αυτου τῶν τις Αἰγυπτίων οπισθε στὰς περιέθηκέ οἱ κυνεην, καὶ περιτιθεις ἔφη ἐπι βασιληίn περιτιθέναι. και τῶ ου κως ἀεκουσιον ἐγίνετο τὸ ποιευμενον , ῶς διεδείκνυε. ἐπεί

τε γὰρ ἐστησαντό μιν βασιλέα τῶν Αἰγυπτίω, οἱ ἀπεστεῶτες, παρεσκευάζετο ῶς ἐλέων ἐπὶ τὰν 'Aπρίην. πυθόμενος δε ταυτα ὁ ωπρίης ἔπεμπε ἐπ' ασιν ανδρα δόκιμον τῶν περὶ εωυτὸν Αἰγυπτίων, τῶ ουνομα ηι Πατάρβημις, ἐντειλάμενος αυτῶ ζώοντα υμασιν ἀγαγεῖν παρ' εωυτόν. ώς δὲ ἀπικόμενος ὁ Πατάρβημις τονυμασιν ἐκάλεε, ὁ ωμασις στυχε γὰρ ἐπ' ιππου κατη- μενος) ἐπαείρας ἀπεματάγε, καὶ τουτό μιν ἐκέλευε υπριθἀπάγει . δμως δὲ αυτὸν αξιουν τὰν Πατάρβημιν βασι

λέος μεταπεμπομένου ἰεναι προς αυτὁw τὸν δὲ αυτῶυποκρίνασθαι , ῶς ταυτα πάλαι παρασκευάζεται ποιέειν, καὶ αυτῶ ου μέμψεσθαι Ἀπρίην ' παρέσεσθαι γὰρ και αυτὸς καὶ ἄλλους ἄξειν. τὸν δὲ Πατάρβημιν ἔκ τε τῶν λεγομένων ουκ ἀγνοέειν την διάνοιαν, καὶ παρασκευαζόμενον ὁρέοντα σπουδη απιέναι, βουλόμενον την ταχίστην βασιλέr δηλῶσαι τὰ πρησσόμενα. ῶς δὲ ἀπικέσθαι αυτὸν πρὸς τὸν 'Aπρίην ουκ ἄγοντα τὸν ασιν, ουδένα λόγον έωντῶ δόντα ἀλλὰ περιθύμως ἔχοντα περιταμεῖν προστάξαι αυτos τά τε ωτα καὶ την ρῖνα. ἰδόμενοι δ' οἱ λοιποὶ τῶν Αἰγυπτίων, οῖ ἔτι τὰ ἐκείνου ἐφρόνεον, ἄνδρα τὸν δοκιμώτατον ἐωυτῶν ουτω αἰσχρῶς λυμη διακείμενον, Ουδένα δη χρόνον ἐπισχόντες ἀπιστέατο πρὸς τους ἐτέρους και δείδοσαν σφέας αυτους

204쪽

Aμάσι. Πυθόμενος δὲ καὶ ταὐτα ὁ ωαρίης ἄπλιζε τους 163 ἐπικούρους καὶ ηλαυνε ἐπὶ τους Αἰγυπτίους. εἶχε δε περὶ εωυτὀν Κῆρας τε καὶ 'γωνας ἄνδρας επικουρους τοισθμυριους, ην δέ οι τὰ βασιλφα ἐν Σάς πόλι, μεγάλα ἐόντα καὶ ἀξιοθηητα. καὶ οι τε περὶ τον 'Aπρίην επὶ τοὐς Αἰγυπτίους ηῖσαν καὶ οἱ περὶ τὸν Αμασιν ἐπὶ τοὐς ξείνους. ἔν τε δη Μωμέμφι πόλι ἐγένοντο ἀμφότεροι, καὶ πειρήσεσθαι ἔμελλον ἀλλήλων. Εστι δὲ Αἰγυπτίων επτὰ γένεα καὶ τούτων οἱ μεν 16 ἱρέες, οἱ δὲ μάχιμοι κεκλήαται, οἱ δὲ βουκόλοι, οἱ δὲ συβῶται, οἱ δὲ κάπηλοι, οἱ δὲ ερμηνεες, οἱ δὲ κυβερνῆται. γενεα μὲν Αἰγυπτίων τοσαsτα ἐστὶ, οὐνόματα δε σφι κέεται απο των τεχνέων. οἱ δὲ μάχιμοι αυτῶν καλέονται μὲν Καλασίριές τε και Ἐρμοτύβιες, ἐκ νομῶν δὲ τῶνδε εἰσί κατὰ γὰρ βη νομοὐς Αἴγυπτος ἄπασα διαραίρηται Ἐρμοτυβίων μεν οἶδε εἰσὶ νομοί Βουσιρίτης, 165 Δαῖτος, λεμμίτης, Παπρημίτης, νησος η Προσωπῖτις καλεομένη, μθῶ το ημισυ. ἐκ μὲν τούτων των νομῶν μοτύβιός εἰσι, γενόμενοι, οτε ἐπὶ πλείστους ἐγενοντο, ἐκκαίδεκα μυριάδες. καὶ τούτων βαναυσίης Ουδεὶς δεδάηκε οὐδὲν, ἀλλ' ἀνεῖνται ἐς το μάχιμον. Καλασι- 166ρίων δὲ οἶδε ἄλλοι νομοί εἰσι ' Θηβαῖος, Βουβαστίτης,

Ἀφθίτης, Ἀνίτης, Μενδήσιος, Σεβεννύτης, Ἀθριβίτης, Φαρβαιθίτης, Θμουίτης, υνουφίτης, Ἀνύσιος,

Μυεκφορίτης' οὐτος ὁ νομος ἐν νησω οἰκέει, ἀντίον Βουβάστιος πόλιος. ούτοι δὲ οἱ νομοὶ Καλασιρίων εἰσί, γενόμενοι, οτε ἐπὶ πλείστους ἐγένοντο, πέντε καὶ εἴκοσι μυριάδες ἀνδρῶν. ουδὲ τούτοισι ἔξεστι τέχνον ἐπασκῆσαι οὐδεμίαν, ἀλλὰ τὰ ἐς πόλεμον ἐπασκέουσι μουνα, παῖς παρὰ πατρος ἐκδεκόμενος. α μέν νυν καὶ τοὐτο l67 παρ' Αἰγυπτίων μεμα κασι οἱ Ἐλληνες, ουκ ἔχω ἀτρεκέως κρωαι, ὁρέων καὶ Θρηικας και Σκύθας καὶ Πέρ-

205쪽

σας καὶ Λυδους καὶ σχεδον πάντας τους βαρβάρουε ἀποτιμοτέρους των αλλων ηγημενους πολιητεων πους τας τέχνας μανθάνοντας καὶ τους ἐκγόνους τούτων, τους θ' απηλλαγμενους των χειρωναξιέων γενναίους νομίζοντας εἶναι , καὶ μάλιστα τους ἐς τον πόλεμον ἀνειμένους. μεμα κασι δ' ων τομο πάντες οἱ Ἐλληνες , καὶ μα- λιστα Λακεδαιμόνιοι , ηκιστα δε Κορίνθιοι ὁνονται τους

ι68 χειροτέχνας. Γερεα δέ σφι ην τάδε ἐξαραιρημενα μον- νοισι Αἰγυπτίων πάρεξ των ἱρέων, ἄρουραι ἐξαίρετοι δυωδεκα εκάστω ἀτελέες. η δὲ ἄρουρα εκατὀν πηχέων ἐστὶ Αἰγυπτίων πάντn, ὁ δε Αἰγύπτιος πῆχυς τυγχάνει ἐυος ἐὼν τω Σαμίω. ταμα μὲν δη τοῖσι ἄπασι ην ἐξαραιρημένα, τάδε εν περιτροπῆ ἐκαρπosντο καὶ Ου- δαμὰ ωυτοί' Καλασιρίων χίλιοι καὶ Ἐρμοτυβίων

ἐδορυφόρεον ἐνιαυτὸν εκαστοι τον βασιλέα ' .τολοισι

δ' ων τάδε πάρεξ των ἀρουρέων ἄλλα ἐδίδοτο ἐπ' ημέρρέκάστη, οπτos σίτου σταθμὸς πέντε μνέαι εκάστω, κρεῶν βοέων δύο μνέαι, οἴνου τέσσερες ἀρωστηρες. ταυτα τοῖσι αἰεὶ δορυφορέουσι ἐδίδοτο.i 60 ' hίτε δὲ συνιόντες ο τε υπρίης ἄγων τους ἐπικούρους καὶ ὁ υμασις πάντας Αἰγυπτίους ἀπίκοντοες Μώμεμφιν πόλιν, συνέβαλοπι καὶ ἐμαχέσαντο μενευ οἱ ξεῖνοι, πλήθεῖ δὲ πολλῶ ἐλάσσονες ἐόντες κατὰ τοὐτο εσσωθησαν. υπρίεω δε λέγετια εἶναι ῆδε ἡ διάνοια, μηδ' αν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι --αι τῆς βασιληίης ' ουτω ἀσφαλέως μυτῶ ἱδρυσθαι ἐδόκεε κα ὶδη τότε συμβαλὼν ἔσσώθη, καὶ ζωγρηθεὶς ἀπήχθη ἐς Σάrν πόλιν, ἐς τὰ λυτοs οἰκία πρότερον ἐόντα, τότε δὲ Ῥμάσιος ήδη βασιλήια. ἐνθαλα δε τως-ἐτρέφετο ἐν τοῖσι βασιληίοισι, καί μιν ωμασις ευ περιεῖπε ' τέλος δὲ μεμφομένων Αἰγυπτίων, ώς οὐ ποιέοι δίκαια, τρέφων τον σφίσι τε καὶ εωυτῶ ἔχθιστον, Ουτω δη παρα-

206쪽

LIB. II. CAP. 167 - 172.205δι3οῖ τον Ἀπρίην τοῖσι Αἰγαπτίοισι. οἱ δέ μιν ἀπωνιξαν καὶ ἔπειτεν ἔθαψαν ἐν τησι παπρωίησι ταφῆσι. αἱ δέ εἰσι ἐν τ' ἴρῶ τῆς 'ΑθWαιης, αγχοτάτω τοὐ μεγάρου, ἐσιόντι ἀριστερῆς χειρός. εθαψαν δὲ Σαῖται πάντας τους εκ νοι οὐ τουτου γενομένους βασιλέας ἔσω εν τῶ Φῶ.

καὶ γὰρ το του Ἀμάσιος σῆμα ἐκαστέρω μέν ἐστι τοs μεγάρου ῆ τὸ του Ἀκριεω καὶ των τούτου προπατόρων, εστι μέντοι καὶ τολο ἐν τῆ αυλὴ τοs isos, παστὰς λιθίνη μεγάλη καὶ ήσκημένη στύλοισι τε φοίνικας - δένδρεα μεμιμημένοισι καὶ τῆ ἄλλη δαπάνy. ἔσω δὲ εν τῆπαστάδι διξὰ θυρωματα ἔστηκε, ἐν δὲ τοῖσι θυρώμασι ἡ θηκη ἐστί. Εἰσὶ δὲ καὶ αἱ ταφαὶ τos ουκ οσιον ποιεό- 170μαι ἐπὶ τοιουτω πρήγματι ἐξαγορευειν τοὐνομά ἐν Ἀζἐν τῶ ἱρῶ τῆς υθηναίης, ἄπισθε τοs νηοs, παντὸς του τῆς Ἀθηναίης ἐχόμεναι τοίχου. καὶ ἐν τῶ τεμένεῖ οβελοὶ ἐστῶσι μεγάλοι λίθινοι, λίμνη τέ ἐστι ἐχομένη λιθίνη κρηπῖδι κεκοσμημένη καὶ ἐργασμένη εὐ κύκλω, και μέγα ς, ως ἐμοὶ ἐδόκεε, ὁ περ ἡ ἐν Θήλω ἡ τροχοει

παθέων αυτοs νυκτὸς ποιείσι, τα καλέουσι μυστήρια Αἰγύπτιοι. περὶ μέν νυν τοότων εἰδότι μοι ἐπι πλέον, ῶς ἔκαστα αυτῶν ἔχει, ευστομα κείσθω. και τῆς Θήμητρος τελετῆς πέρι, την οἱ Ἐλληνες θεσμοφόρια καλέουσι, καὶ ταύτης μοι πέρι ευστομα κείσθω, πλὴν ὁ ναυτῆς ὁσίη ἐστὶ λέγειν. αἱ Θαναοs θυγατέρες ἐσαν αἱ την τελετὴν ταύτην εξ Αἰγύπτου ἐξαγαγομαι και διδάξασαι τας Πελασγιώτιδας γ χναῖκας ' μετὰ δὲ ἐξαναστάσης πάσης Πελοποννησου υπὸ Θωριέων ἐξαπώλετο ἡ τελετή, οἱ δὲ ὐπολειφθέντες Πελοποννησίων και Ουκἐξαναστάντες 'Αρκάδες διέσωζον αυτὴν μοsνοι. 'Aπρίεω δὲ ωδε καταραιρημένου ἐβασίλευσε υμα- 172σις, νομοὐ μὲν Σαῖτεω ἐών, ἐκ τῆς δὲ ἐν πόλιος, ου-

207쪽

υμασιν Αἰγύπτιοι καὶ ἐν οὐδεμιῆ μοίρη μεγάλp ηγovλε δη δημότην τὸ πριν εόντα καὶ οἰκίης Ουκ ἐπιφανεος, μετὰ δὲ σοφίη αὐτους ὁ 'Ἀμασις, ουκ αγνωμοσύνΓ προσηγάγετο. ην οἱ ἄλλα τε ἀγαθὰ μυρία, ἐν δε καὶ ποδανιπτηρ χρυσεος, ἐν τω αυτός τε ὁ Ἀμασις καὶ οἱ δαιτυμόνες οἱ πάντες τους πόδας ἐκάστοτε ἀπενιζοντο ' τOsrον κατ ων κόψας ἄγαλμα δαίμονος ἐξ αυτου ἐποιησατο, καὶ χρυσε της πόλιος ὁκου ην ἐπιτηδεώτατow οἱ δε Αἰγυπτιοι φοιτέοντες προς τἄγαλμα ἐσέβοντο μεγάλως μαθὼν δε ὁ Ἀμασις τὰ ἐκ των αστῶν ποιεύμενον συγκαλέσας Αἰγυπτίους ἐξέφηνε φας ἐκ τοs ποδανιπτηρος τωγαλμα γεγονέναι, ἐς τον πρότερον μεν τους Αἰγυπτίους ἐνεμέειν τε και ἐνουρέειν και πόδας ἐναπονίζεσθαι, τότε δε μεγάλως σέβεσθαι. ηδη ἄν ἔφη λέγωνομοίως αυτὀς τω ποδανιπτηρι πεπρηγέναι ' εἰ γὰρ πρότερον εiναι δημότης, αλλ' ἐν τω παρεόντι εἶναι αυτῶν βασιλευς. και τιμὰν τε και προμηθέεσθαι λυτου ἐκέλευε. τοιουτω μεν τρόπω προσηγάγετο τους Αἰγυπτίους i73 ῶστε δικαιοsν δουλευειν. Ἐχρῆτο δε καταστάσι πρηγμάτων τοιηδε ' τὰ μὲν ὁρθριον μέχρι ὁτευ πληθώρης

ἀγορης προθυμως επρησσε τα προσφερόμενα πρηγματ , τὐ δε απὸ τουτου ἔπινέ τε καὶ κατέσκωπτε τοὐς συμπότας καὶ ην μάταιός τε και παιγνιημων. ἀχθεσθέντες δε τουτοισι οἱ φίλοι αυτos ἐνουθέτεον αυτὸν τοιάδε λέγοντες ' βασιλεv, ουκ ὀρθῶς σεωυτοὐ προέστηκας, ἐς τὸ ἄγαν φαυλον προάγων σεωυτόμ' σε γὰρ χρην ἐν σεμνω σεμνὸν θωκέοντα δι ἡμερης πρήσσειν τὰ πρήγματα. καὶ οὐτω Αίγύπτιοί τ' δυ πιστέατο, ώς ὐπ' ἀνδρῖς μεγάλου ἄρχονται, και ἄμεινον συ ἀν ῆκουες 'υον δὲ ποιέεις Ουδαμῶς βασιλικά. V δ' ὐμείβετο τοισίδε αυτούς ' Tὰ τόξα οἱ κεκτημένοι, ἐπεὰν μευ ὁ ε ω2

208쪽

ται χρῆσθαι, ἐντανύουσι, ἐπεὰν χρησωνται, ἐκλυ- ουσι. εἰ γὰρ δη τον πάντα χρόνον ἐντεταμένα εχ,εκραγείη α,, ωστε ἐς το δέον οεκ ἰν ἔχοιεν αὐτοῖσι χρῆσθαι. ουτω δη καὶ ἀνθρωπου αατάστασις ' εἰ ἐθέλοι κατεσπουδάσθαι αἰεὶ μηδε ἐς παιγνίην τὰ μέρος εωυτὰν ἀνιέναι, λάθυι ἀν ητοι μανεὶς η ο γε ἀπόπληκτος γενόμενος. τὰ ἐγὼ ἐπιστάμενος μέρος εκατέρω νέμω. Tαυταμεν τους φίλους ἀμείψατο. Aέγεται δὲ ὁ ωμασις, και l74δτε ην ἰδιώτης, ῶς φιλοπότης ην καὶ φιλοσκώμμων και οὐδαμῶς κατεσπουδασμένος ἀνηρ ὁκως δέ μιν ἐπιλείποι πίνοντά τε και ευπαθέοντα τὰ ἐπιτηδεα, κλέπτεσκεῶν περιιών. οι δ' ἄν μιν φάμενοι ἔχειν τὰ σφέτερα χρηματα ἀρνεόμενον ἄγεσκον ἐπὶ μαντηιον, οκου ἐκάστοισι εἴη. πολλὰ μεν δη και ηλίσκετο υπὸ των μαντηειν,αολλὰ δὲ καὶ ἀπέφευγε. ἐπείτε δε και ἐβασίλευσε, ἐποίησε τοιάδε ' ἔσοι μεν αυτὸν των θεῶν ἀπέλυσαν μηφῶρα εἶναι, τούτων μὲν των ἱρῶν Οἴτε ἐπεμέλετο οἴτε ἐς ἐπισκευην ἐδίδου ουδεν, ουδε φοιτέων εθυε ώς οὐδενὀς εοsσι ἀξίοισι ψευδέα τε μαντηια κεκτημένοισι ὁσοι δέ μιν κατέδησαν φωρα ειναι, τούτων δὲ ώς ἀληθέως θεῶν ἐόντων καὶ ἀψευδέα μαντήια παρεχομένων τὰ μάλιστα ἐπεμέλετο. καὶ τοsτο μεν ἐν Σάῖ τη Ἀθη- l75 να- προπύλαια θωμάσια οια εξεποίησε, πολaῖν πάντας υπερβαλλόμενος τω τε Γψεἶ και τω μεγάθεῖ, ὁσων τε τὰ μέγαθος λίθων ἐστι και ὁκοίων τέων, τοὐτο κολοσ- σοὐς μεγάλους και ἀνδρόσφιγγας περιμηκεας ανέθηκε, λίθους τε ἄλλους ἐς ἐπισκευην ὐπερφυέας τὸ μέγαθος ἐκόμισε. ηγάγετο δε τούτων τοὐς μεν εκ των κατὰ Μέμφιν ἐουσέων λυθυτομιέων, τοὐς δὲ υπερμεγάθεας ἐξ Ἐλεφαντίνης πόλιος πλόον και εὐκοσι ημερέων απεχούσης απῖ αῖος. τὸ δε οὐκ ηκιστα αὐτῶν αλλὰ μάλιστα θωμάζω, ἐστὶ τόδε ε ολημα μουνόλιθον ἐκόμισε ἐξ

209쪽

Η E R O D 0 T IἘλεφαντίνης πόλιος, καὶ τομο εκόμιζον μὲν ἐπ' ἔτεα τρία, δισχίλιοι δέ οἱ προσετεταχατο ανυες ἀγωγεες, καιουτοι απαντες ησαν κυβερνῆται. τῆς δε στέγης ταυτης το μὲν μῆκος εξω θέν ἐστι εἷς τε και εἴκοσι πήχεες, εὐρος δὲ τεσσερεσκαίδεκα, Γψος δὲ ὀκτω. ταλα μὲν τὰ μετρα ἔξωθεν τῆς στεγης τῆς μουνολίθου εστὶ, ἀτὰρ ἔσωθεν το μῆκος Οκτωκαίδεκα πηχέων καὶ πυγόνος, το δεεὐρος δυώδεκα πηχέων, το δὲ Γψος πέντε πηχέων ἐστί. αυτη του ἱροs κέεται παρὰ την ἔσοδον. ἔσω γάρ μιν ἐς το ἱρόν φασι τῶνδ' εἴνεκεν οὐκ ἐσελκυσαι, τον αρχιτέκτονα αλῆς ἔλκομένης τῆς στέγης ἀναστενάξαι Οιά τε χρόνου ἐγγεγονότος πολλου καὶ ἀχθόμενον τῶ ἔργω, τον δὲ υμασιν ἐνθυμιον ποιησάμενον ουκ ἐαν ἐτιπροσ-έρω ἐλκυσαι. ῆδη δέ τινες λέγουσι, - ἄνθρωπος διεφθάρη υπ' αυτῆς των τις αυτὴν μοχλευόντων,1:6-ἀπὸ τούτου ουκ ἐσελκυσθῆναι. Ἀνέθηκε δὲ και ἐν τοῖσι αλλοισι ἱροῖσι ὁ Ἀμασις πῆσι τοῖσι ἐλλογίμοισι ἔργατο μέγαθος ἀξι ητα, ἐν δὲ καὶ ἐν Μέμφι τον υπτιον

κείμενον κολοσσον τοs Ηφαιστείου εμπροσθε, τos πόδες πέντε καὶ ἐβδομήκοντά εἰσι το μῆκος. ἐπὶ δὲ τp αυτῶβάθρω ἐστῶσι Αἰθιοπικου ἐόντες λίθου δύο κολοσσοὶ, εἴκοσι ποδῶν τὸ μέγαθος ἐὼν εκάτερος, ὁ μεν ἔνθεν, ὁ δ' ἔνθεν του μεγάρου. ἔστι-λίθινος ἔτερος τοσου- τος καὶ ἐν Σάς, κείμενος κατὰ τον αυτον τρόπον τῶ ἐν Μέμφι. τῆ σι τε το ἐν Μέμφι ἱρον υμασίς ἐστι ὁ ἐξοικοδομήσας, ἐὰν μέγα τε καὶ ἀξιοθηητότατον. iret ' Ἀμάσιος βασιλέος λέγοαι Αἴγυπτος μάλισταδῆ τότε ευδαιμονῆσαι και τὰ ἀπο του ποταμοs τῆ χω9yγινόμενα καὶ τὰ ἀπῖ τῆς χώρης τοῖσι ἀνθρώποισι, και πόλις ἐν αυτῆ γενέσθαι τὰς ἁπάσας τότε δισμυρίας τὰς οἰκεομένας. νόμον δὲ Αἰγυπτίοισι τόνδε υμασίς ἐστι ὁ καταστήσας, ἀποδεικνυναι ἔτεος ἐκάστου τῶ νομάρχn

210쪽

ταυτα μηδὲ ἀποφαίνοντα δικαίην ζόην ἰθυνεσθαι θανάτω. Σόλων δὲ ὁ 'Aθηναῖος λαβὼν--γυπτου τολτον τον νόμον 'Ἀθηναίοισι ἔθετο, τs ἐκεῖνοι ἐς αἰεὶ χρεονται, ἐόντι ἀμώμω νόμω. Φιλέλλην δὲ γενόμενος 178 ὁ Ἀμασις ἄλλα τε ἐς Ἐλλήνων μετεξετερους ἀπεδέξατο, καὶ δη κάὶ τοῖσι ἀπικνευμένοισι ἐς Αἴγυπτον ἔδωκε μ κρατιν πόλιν ἐνοικῆσαι, τοῖσι δὲ μη βουλομένοισι αυ- τῶν οἰκέειν, αυτοs δὲ ναυτιλλομένοισι, ἔδωκε χώρους ἐνιδρυσασθαι βωμοὐς κάὶ τεμένεα θεοῖσι. τὸ μέν νυν μέγιστον αυτῶν τέμενος καὶ οὐνομαστότατον ἐὸν καὶ χρησιμώτατον, καλεόμενον δὲ Ἐλλήνιοv, αχε πόλιές εἰσι αἱ ἱδρυμέναι κοινρ, γώνων μὲν πιος καὶ πως καὶ Φώκαια κάὶ Κλαζομεναί, Αωριέω ν δὲ Ῥόδος καὶ Κνίδος καὶ Αλικαρνησσὸς καὶ Φάσηλις , Αἰολέων δὲ η Μυτιληναίων μουνη. τούτων μέν ἐστι τOsτο τω τέμενος, καὶ προστάτας τοs ἐμπορίου αυται αἱ πόλιές εἰσι αἱ παρέχουσαι ' ἔσαι δὲ ἄλλαι πόλιες μεταποιεsνται, ουδέν

σφι μετεῖν μεταπομsνται. χωρὶς δὲ Αἰγινηται ἐπ' εω- τῶν ἱδρύσαντο τέμενος Αιός, καὶ ἄλλο Σάμιοι Ηρης, καὶ Μιλησιοι 'Aπόλλωνος. γ ν δὲ τὸ - παλαιὼν μούνη η 179 Ναύκρατις ἐμπόριον καὶ ἄλλο ουδὲν Αἰγυπτου. εἰ δέ τις ἐς. τῶν τι ἄλλο στομάτων τos Nείλου ἀπίκοιτο, χρῆν

ὀμόσαι μη μὲν ἐκόντα ἐλθεῖν, ἀπομόσαντα τu νηιαυτη πλώειν ἐς τὸ Κανωβικόπι ' εἰ μη γε οἱά τε εχπρος ανέμους ἀντίους πλώειν, τὰ φορτία ἔδεε περιάγειν ἐν βάρισι περὶ τὸ Θέλτα, μέχρι Ου ἀπίκοιτο ἐς Ναύκρατιν. ούτω μὲν δη ψύκρατις ἐτετίμητο. 'Aμφικτυμ 18υνων δὲ μισθωσαντων τὸν ἐν Θελφοῖσι νsν ἐόντα νηὸν τριηκοσίων ταλάντων ἐξεργάσασθαι ' γὰρ πρότι ρον ἐὼν αὐτόθι αυτομάτως κατεκάη, τοὐς Θελφοὐς δὲ ἐπέβαλλε . τεταρτημόριον τοs μισθώματος παρασχεῖν , πλανε ειοι