Tacuini sanitatis Elluchasem Elimithar Medici de Baldath, de sex rebus non naturalibus, earum naturis, operationibus, & rectificationibus, publico omnium usui, conseruandae sanitatis, recens exarati. Albengnefit De uirtutibus medicinarum, & ciborum.

발행: 1531년

분량: 163페이지

출처: archive.org

분류: 약학

41쪽

Aperit apo nonam . Facit opita tiones Quando h

s Album, fran

itioni . Cum rebus Aii tribus.

in Temperata P torresa -

Visceribus hinnidis. Exasperat Pe

et C

'. Temperater torres a 2 ctum.

larim Generat Insationem Cum Taectatos

incita et

. Complete

filia

R E ipsa

eius.

42쪽

Hordeum. Sauicii Tritici. Amylum. Frumentum. Trati m. Aqua hordei. Saulati hordei.

Proprietate . niti iam dio, in

mus πgritudinis illitis, religit, licet sit signum teme

ras centrum.

Plinius lib., .

Schi. Eidi . ammones Dii Dropi xum. Fcumentiam. Eligitur russeum uisiosum, ponaerosum, A quod dentibus facile frangitur eo Repudias pro quod est multum nutritiuum,& est magis conueniens inter alia grana corpori semperato. Et quidam de Aethiopibus nutriuntur cum atqs:sicut nutriuntur Indi cum grano Rieton, ct Turcae eum Milio. Vel quia distant a locis temperatis, uel quia non tem peratur in illis partibus frumentum. Etsi mendi maneries diuersatur secundum diuersa genera ipsorum, terras, & complexiones anni,&aetates,& recentiam seu uetustatem ipsus. n lum. Eligitur, quando soluiti decoquitur, uel cum lacte patientibus iJuxum choleri cum &dysenteriam. Quia quando praeparatur cum Zacch. & oleo amigdalino, est iuvamentum tussi, asperitati pectoris, & reumati. L. Debent tamen appo ni pro qualibet i Amyli, tria rotula aquae.& decoquatur donec redeat sicut Hiccus,&postmodum recipiatur.Hoe tamen est minoris nutrimenti inter omnia quae fiunt de frumento: sacit tam- en Opilationem Discositate sua. Nauieti Tritiei illud quod fit ex insusione Tutch frumenti iniri i7at, caliJitatem extinguit, ct sitim mitigat, quando bibitur cum aqua frigida, postquam solum fuerit multa toties eum aqua calida ad remouendum uentositates,&insi tiones . Et quod fit ex frumento elixo, est minoris uentositatis, & pluris caliditatis & nutrimenti, ut quod ex o infusione sauich non elixi. Rasis tamen dicit, . maris insit dat sauich Hordei: eo quod plus aquae imbibit. Hordeo . . Eligitur ex eo, id est subtilioris corticis,&multae medulloe, nouit, spissum, uisco sum & ponderosum. Et hoc est de quo madauit Hippocrates fieri succum Ki,hi Hordei.i.e fa Risis, uestina Hordei cum lacte:& qd est generatu in corpore ex eo sortificat,& mundificat. Et diuersae icis har. seeundum diuersos modos consectionum ipsi is . Quoniam quando ex eo fit sauich desierat: ει quando decoquitur cum aqua, humectat: &quando panis ex eo ei scitur, neet humectat, meis deliceat. Et Eouum ex eo, est minoris frigiditatis. Vetus&Mecorticatum, est ualde nu-Ditiuum: cuius proprietas est, cito descendere ad stomachum. Saul ii eiu . hligatur ex eo, quod est temperate torreia..im, modici iursuras, ta multae medullae, & lotum cum aqua dulci frigida: quod bibitur, ad infrigidandum, ante introitum balnei duabus horis, in Aestate cum Zacch. S stringit naturan cum sympo constrictiuo. Hippocra. si hibitur hora quaeimi aqua frigida infunditur,stringit: posi aliquod tem

pus laxat,huiuiditate aquae. Et est de cibis quiescentium. ealefactorum: sed nutrimentii eius est minus nutrimeto sauich frumenti. Aqua eius. Liviatur, quae tit ex Hordeo liouo, pingui, S ponocroso. Cum iniuriditur, ex- corticatur,& teritur:& ponunt pro qualibet mensura Horuei. i . aquae: deinde decoquitur, deducitur, &despumatur. Et tune laxat naturam, sua uiscositate, &urinam prouoeat, ct sedat sitim sua humiditate, & aperit Opilationes sua abstersione,& nutrit sua substantia, & uincit caliditatem sebris sua qualitate. Et si immisceatur cum conssipativa, uel subtiliativa. erit subtilians, uel constipans. Ttiticum. Prohibetur quando fit eY azymo: propter hoc, quia est dii icilis au digerengum. Et cum supponitur et Ziicth. uel oleum Amigdalinum, confert aegritudinibus pectoris . Et quando decoquitur cum portulaca, S lingua aricii , con- A, , hiit Iseri sputo sanguinis. Et eum digeritur plurimum nutrimen- stibis sol 'tum teneratur. Et quando sanus uult sibi cauere iri Cinoue a nommento ipsius, accipit post ipsum uinum antiquum,& Caluo

miscet cum eo piper &ex hoc expellitur eius no mentiam.

43쪽

narratilina, quod crescit

incoctiara.

Cum sale de

Recentes, grandes. Tu ientibus cum sediri. II bilitati dentium. Cum decoquitur ciam oleo Amigdalino.

- πω

tur.

. Sedant acui talem sanguinis, Se consortat stomach m lancholis, coitui, Se ui sui

lunt plarganta scabie et malis liuinorab.

Dime te dige

ritur Ad se nait.

Qii dimittit

in eo am ritudo, εἰ come diiur ea ace io de muri.

vis sum, poderosum, plenum Si uallans. Corporihus

Tarde digesti

icosos. Cum multo sale

R E ipsa

REM Osiri Nocu menti

eius,

44쪽

pie mones, A D. priori .ro. izon. Eii cibus temperatus, leuis ad agerendii, S eonuertens naturam ad consipata nee C. maxime quod ex eo est rubeum: Rathii, quando decoquitur O oleo amigdalino, uel sesamile. no,aut butyro cocto non stringit uentre &mitigat morsi ira stomachi Simenin ι. Et quado G. st cum lacte recenter mulso, generat opilationes. verutamen austri siccitatem eius, ct impinia at corpus.Et quando praeparat cum oleo de careamo, non generat opilationes, & laxat. Et dixerunt quidam quod in ipso est aliqua caliditas. G. dixit quod addat in spe a te, re minuit urinam .etessiqnem & uentositatem Γα . prohibetur,quia facit inflatione, S molliciem carnio, X somnum, Alassitudinem. Et siccae sunt minoris nutrimeti cyrecentes. Et corticatae cocti cu Oleo amigdalino, sunt minoris nocumeti in alio, nutrimeti cii colle non excorticatae. Et medulla earu abstergit Et corti os eam sunt stiplicae:& ideo quida medici, temperata sabam cti aceto decoxerunt,& dederunt ad comedendii patientib.apostema intestinoruet fluxit. Et melius est,cIdec qitan , uel torrefianto oleo amigdalino, postqua elixant multotiens: uamne erat iuvamen ii pectori sin alio, exscreantibus ) Aufert malicia eam Orietansi & sal. G.di est,e conseruat sanitat .

in complexione sua propinqua est fabae, & propterea in comparatione est propinqua . Et in tardae digestionis in stomacho : sed cum digeritur, generat humorem laudabilem. Et est hona febricitantibus. Et laxat cum mi ascentur eum ea quaedam olera. sicut spinachiae. Et prodesteordi talias pectori) quando praepar tur cum oleo amigdalino.

visitam Phasiolo tim stitit albi se idi I i cci: re quidam rubet, caligitatem La

hentes, & insationem : modicum tamen inflant, & plurimum nutriunt. Est Eeminosis inflationis faba, cuius humiditas est exredens . Et rubri ex eis habent subtilitatem. per quam descendunt menstrua . Et debent comedi praeparati cum oleo, muri, Ssinapi, ct carui, S origano: S per haec ex-

Pellitur e tum malicia.

Lentes. Prohibentur habentibus complexiones melancsolicas: quia inducunt in eis ali enationes, & febres quartanas, & lepram. Et quae ex eis non sunt excortica ,lubricant e pessiones. Et quando δ in decoctione, prima aqua eiicitur, postmodum stringit. Et quando ex aqua earum sit garus, prodest squinantiae, & lubricat uentrem. Et sunt iuuatiuae ma sis quando comeduntur cum Onach as, bletis, cum multo oleo: S peiores sunt, quando comeduntur eum Themelach, id est, camibus siccis salitis. ma. Habent in cor- ti suo acuitatem, cum qua laxant. Et earum medullae strin iant. Lupini. Uliando coquuntur donec irunseat amaritudo ipsorum, hunt dauicilis digeihonis, & non laxant uentrem: & amaritudo earum facit eos ueloris descensionis, eum qua i

terficiunt uermes ct digeruntur, &numunt nutrimento conuenienti hepati. Et uniuersaliter urinam prouocant amaritudine,&sanguinem menstruosum Ssci tum G ducunt,&aperiunt opilationem splenis hepatis,&pulmonis. Quorum aqua melius Operatur,et eorum substantia. G. Sanguis generatus ex eis non est malus. I . Generant humore rossiim &mala.

m. Frumentum est m. Eit tardae digestionis descensionis , generans itumores uiscosos, iis . non descenderit. Et generat lumbricos, ct cucurbitinos. Et succus qui fit ex farinarius, & D. quamstu,quae fitex eo, prosunt tussi,&aegritudini poctoris, S apost eman pulmonis. Et in debet decoquc, cooperiatur bene hyeme cum pasta, quae sit inter eoopertori um,Sollam: & decoquatur lento igne bene: nec discooperiatur,donec perfecte sit eo ni : post eius persectam

decoctionem agitetur.

Adde quae

pras l. i.

Raeon Lentes Lupini: irumentum elixum.

45쪽

panis de Simila. Opirus. Azymus. Panis Riron. De Furno. In tesia coctus. Gastellaceus.

vra Cninionen Philo obolum. Electiones.& Pron te atra. patria de ii illa. Ueleuatur: quia propter generatione uti litatis Cpilae, x inducit dolore,

arti lorum, &lapidem: 5eli e si a uiscostate, ct quia tarde digeritur. Et est nutribilior inter alios panes. Et ut amoueatur malicia eius comedatur brodium quod fit cum carnibus, uis,et speciebus, et aqua compositum: et Tobeget, id est, cibus frixatus de carnibsta peciebus, ubi lint salita cum Prehidebergit,ct Raberigit.Et qui fit ex farina proximo molita stringit uentre,et habet in sede ignea caliditate. Et panis ex longinquo molitus econtrario. Et panes magni &ς ossi sunt meliores uel ni imbiliores &u loriores ad descendendum. Pani, Opirus. Eligitur sabentibus colicam, Sirigidis complexionibus: quia est uelocis de scensionis salia nutrimenti )& habet aliquid de sursu re: quia abstergit intestina ct ob hoe est minoris nutrimenti. Et deliceat: & ad remouendum eius siccitatem, et ad augendum eius mi vimentum, ualet, si comedatur eum unctu sis, & cibis coctis eum lacte dulci. Et obdua ex eo est pluris nutrimenti, εἴ uelocioris descensionis salias nutrimenti quam sit gidus : S ille qui fit e grossa farina . sciit tarde mollescit insidiis aqua clam conficitur se se habet huius esse in Omacho. panis Trumu . A mi nutrimentum iris sum, tardum, grossum: de nil trimentum eius mulium, quando descendit a stomacho. Verumtamen generat lapidcm, opilat splenem. et hepar. Et est de cibis utentium labore graui. Et eum necessariun suerit comedere ipsum, accupiatur post zinriber, seu trifera. Deinde bibamr aqua mellis. Et addatur his post hoe

exercitium,balneum, fricationes cum eis, et longus somnus. Et multi inter eos qui eomedunt incidunt in pessimas aegritudines,' . moriuntur ante senium. pa ita uiron. oetestatur,pivpter liccitatem eius adquii tam per ignem, quae additur liccitati naturali: Ob quam est tardae digessionis. iaciens uentostate, et colicam, quae propterea pro paratur cum quibusdam rebus subtiliatiuis. Et modus quo melius comedatur ad mol hscandum pectiis, ess brodium rumicis, cum oleo amigdalino, et cum Rahit, , id est,iacte acetoso facto ad mitigandam caliditatem, S cum aliis stipites, sirin gentibus. Et Riron colorem faciet efiicit bonum,et uidere bona se nania facit, et impinquat corpus . Panis de turn . uel foeulario. Detestatur, propter combustionem superit ei, de semipse: nam cocturam profundi. Et diximus multotiens, quod panis Azymus, & non coctus, est de cibis exercitantium fatigantium: et quiescentibus multum obesi: & utentes eo sentiunt de nocumento ipsus tractu temporis. sed ad remouendum nocumentum erus, desiccetur& torresat, & misceatur cum a-

Panis in tresiis Acti . mitis qui coquitur in tesia, est maius: maxime, quando miscetur cumcleo. Quia naturam strinnit, generat Opilationes, & humores malos crudos in corpore. Et qui indiget comestione ipsius, multiplicet eum, frumentando salem in aliis, bene fermentando salem & faciat eum bene de qui . Et licet oleum Opilet poros, & prohil ne ingressum ignis decoquentis in eum ideo companagium melius cum isumitur, esi cibus qui fit ex speciebus aromatteis sin alio acutis.) Se

C. Paril odisthlli, rtinis gasi staceus est, qui fit super paruis lapillis igneis: Leut sit in

M. uillis. In quo pane haec tria sunt mala: quia combustus in superficie, semici udus interius, &R. mixtus cineri: propter quod in peior pane decocto in furno. Et quando comediturio. cum earnibus unctuosis coctis, abscinditur aliquid maliciae ipsius. Et melius quod fit post comessionem ipsus est, cum bibitur uinum purum: &consequenter moueatur motu laborioso: quia ex hoe

ludae

Can ne

47쪽

pinione, i iiii iophoitim.

Ilec ione, 'T P prietate . G.Ior. Ea Ge. lor. G. Sanguis generatus Lactucis, est melior generato ex alqs oleribus, dema. amplioris nutrimenti, & melioris descensionis, & ne fringit, neet laxat: quia in ea Ori. non est stipiteitas , neet salsedo. Et eligitur ex eis illa, quae non habet lac: quia sit eidior aliis: &est conueniens puncturae stomachi. Quando autem abluitato. tur aqua, debilitat uisum, & mitigat sitim. Io. gida de humida in primo, prodest pectori & nocet stomacho. Ha. Scariola. Licet sit frigida A humida temperate, nisilominus praestatur psi de aliorum natalo. turis. quia fit in aestate calida accidentaliter, cum fiat amara : δd in autumno sicca , H. ct propterea inprossat de exasperat: desedis hoc in hyeme& tiere, cum amaritudine sua aperit Opilationes splenis & hepatis. Et ex eis sylvestris sor

tior est in hac operatione & confortat stomachum. Et succus eius conseri inflammationibus calidis. Et elixata bene, strin- rit uenirem, praeparata cum speciebus. C. Anium . hi gitur ad prouocanda metalliva. 8 urinam, expellit uentos tales, aperit opila R. cones, Ee confert stomacho. Crudum δέ coctum tarde digeritur, δέ propterea debet eum D. praecedere cibus, cum quo misceatur. Et solia ipsius purgant urinam, magis quam laxant: de radices sitae econuerso . Ru. Dicit, quod prouocat urinam, &stringit uentrem. Et consulendum est,quod non comedarur tempore,quo mouentur animalia uenenosa:eo quod aperit uias,& iuuat ad transeundu uenena interius. Et est duo, i modorum Napticum &R manu. M. Thathon. moris en Reaicorum praecipere, ut masticetur ante potum medicinam. Horribi C. tis saporis: quia stupefacit instrumentum gustus. Et modico exeo assum o,consert ad dige V, tendum de descindendum . mentha G. calida de sicca in tertio gradu, conserens nauseae. Et penerat uentositate. Et modicum ex ea,dieterit sua calida late naturali: Se multum ex ea crudia Mathumiditate superflua quae est in ea. Et aromatizat stomachum, digerit, εe appetere s cit. Et quando sola comeditur, inducit pruritum in cute. Et addit in coitu, 5e, appetitis ciborum , ct necat uermes. D. Eruca, lx Nasi urcium. Eligitur utentibus coitu: quia emittit uentositatem facientem uir H. gam erigere, de generat spernia, & laxat uentrem, & urinam prouocat. Et calesa G. cit calefactione manifesta, & subtiliat: δc propterea debet misceri cum aliis quo prohibente sumositatem ascendere ad cerebrum. Et Nasturcium calidum & siccum, necat uermes, Obesi stomacho, de uesicae, de inducit stranguriam, resoluuuem sitates, A iricidit se ina. padhaeuehi, id est Orimum . Prohibetur a uiomacho: quia est tardae algestionis de conia uertitur in choleram, &commouet uentosa tatem. Et ingreditur numerum ciborum subtili titiorum, mundificat humilitatem pectoris, & stringit, de laxat uentrem. Et non mirentur de hoc sermone nostro, cum dixerimus de una re, quia si ingit de laxat: eo quod possibile est habere in se duas uirtutes diuersas. sicut caulis: quarum altera sortificata secundum n turam materiae conuenienter operatur. Et possibile est, quod ipse cibus sese-

cus natoralit r, humidus accidentaliter.

Portulaea. de Citraria. Ixisonum uiaetur, quod res acetosa remouet stupefactionem dentium: nisi aeciderei ex uiseositate sua: & quia stiptica est confert excoriationi intestinorum. Apra hue qui ct dysenteriae, &fluxtii sanguinis mulierum, desputo sanguinis. Et sedat uomitum,& cum supra scis. Δ.sua frigiditate extinguit choleram, de abscindit appetitum coitus, δe mitigat arsu- .Canone. Q. ram Deseae, S renum, de delet porros. Cittaria, seu herba Apum,cali- notantur. da εἰ seca in primo, confortat cor, δύ hepar, δέ laetificat animam,& purificat sin alio uiuificat) mentem Se dissoluit melaneholia m. n 3 Lactuca. Scariola. Apium. Thachon. Eruca, de Nassurtium. Ocimum. Portulaca.

48쪽

Croso, non coriosa.

Addunt in

spei mare Apostemati rei mira, ct uel e

m ta

tulana.

Podagrae, de

tar apticum a cucum.

Prouocat urinam, S addit in itu. Cerebro . de sentibus. Caes o setiniano, sesanu

nis no corticatis.

C. G

-Grossum

unctuosis.

plet

pecens, de

Purus.

Visceribus

cholericia.

Pectori. de

quam qui is.

eius.

49쪽

G. Cicera. Nu. dicit, quod Operatur in carne, licui sermentum in pasta, Iacetum in terra. H. Et nigrum ex eis stangit lapidem , 5e prouocat urinam, S mensima, ct embrionemio. encere facit. Et album ex eis habet in se abstersionem: quia mundificat splenem, renes, & hepar . Sunt in eis etiam substantiae duae, salsa, S dulcis. Salsa Irixat uentrem, & dulcis urinam prouocat. Semen 'Nasturen deficit a Sinapi

G. sinapis . Hi Per,calia. S i cc. in quarto gradu, calefacit interiora Digida, cic subtiliat cibos in prolsos, S modicum ex eo prouocat urinam, & multum laxat. De Cimino nigro, meliusio. est ponderosius , S est ealid. 3c sicc. in tertio gradu, subtillativum, & resoluiiuum uentofitatum Digidarum. Semen Papaueris albi frigid. est in tertio gradu, & somnoriserum. Oleum Sesaminum calid. in primo, humid. in secundo, &sastidiens. Carui siccum in totum, resol uit uentositates, prouocat urinam, interficit uermes, Ciminum commune, S Naptiuum, id

est montanu emiceum sicut Carui: quociam inungit cutis, facit citrinii colorem. Ahere mi. iiii alio i Huri Aberetim,ia eii, temen iterulae est sicut Ciminii: Κ melius

essestrinum quod assimulatur soliis Alue. Et ex Allie melior surculus, paruorum foliorum, est Scalid. & sice. & acutum. Critani duo sunt modi. Vnus ex eo est lonetorum soliorum, Origam . A est certioris operationis. Et aliud rotundorum soliorum, & est calid. & sice. Dcit digerere,& adpetere cibum, & resoluit uentositatem. Sumach, melius ex eo est rubeum, retinens fluxum cholericum. Rura G. calid. R sire. in tertio gradu. Dio. Confert toxiacatis, prodest uisui qnocet coitiai. q. i. minoris sunt operationis, quam Napticum, id est, montanum: minoris uero eis' G. sunt in subtiliatione & mundificatione: & conserui sanguini Hemorrhoidarum. Ruta uiridis . Io. calid. ct sice . in tertio gradu, conserens Epilentiae. Coriandrum, Hip. dicit, quod est calid. cum itiplicitate: generaliter. aliqui frigidum dicunt. Crocus calid. & sce. eonfortana membra interiora , aperit opilationes, &sacit transire cibum, cor laetiscat. Hos Cariami calid. & siec. inducens bonum saporem in cibis, & sacit e coqui carnes trossas: & in eo est stipitritas. Ru. Polia Asbe. Calida de licea, conserunt digestioni. Ex Asa melior ess, quae est boni saporis. D. Melior est Carmeni, quae est ealid. S sce. in quarto gradu, sortis subtiliationis dissoluti-G. onis. Digerit, & appetere facit cibum augens sortorem secessus. Piper longum calid. 8e sicci est, impinguat stomachum , θe mundificat ipsum,& caput. Spica aromatica, calid. est de M. Einetiber calid. & humid. in alio, sicc. in Darsni Glid. est in secundo gradu, sicci in tertio de quo melius est odoriserum leue. Prouocat urinam, de

G. i,m s sumitis, TConiert grossiciei pectoris, & pulmois gutturis X gulae obvians uentre H. contraria toxicis laxat stomachia auferes malu saporem cibon: qn ex eo condiunt. Oleum dero. nucibus sortis est ealiditatis dii tutiusi &iuvamentia complexiomb.frigidis. Oleum recens, μα quod fit ex cotu sione oliuasu uiriditi est stigi. et quod fit ex nigris antiquatis os . est.Et Reblebi dicil oleum quod d fertur sub bardis cam lom. Oleum Ompharinu, ciuod fit de oliuis recentibus, quo utuntur servitores in negociis suis. oleum Cartaminum calid. est et fastidiosum.Ees ut si sin alio & uasti.) cali. est & humi. mistim &sastidiosunt. - . Ap est, sue a. sititur ex ea, de ex succo uuae, quod vindemiat tempore suo, S tens non eum eortice . Ut linί de temoncelloae succo,qui fit ex decorticatis et cuius auferunt grana:de- Ciribi, inde premulis. Et de suem Sumael, eligit, quod decolat per terebelli ,manibus n5cotusum. Et es ibi 'de suco granatovi eligit qd tritia suerit in mortario uitreo, uel marmoreo. Et inter succos seu- ..hiti '' ctuum melius est tam odoriseriam, non horribilis uel mali saporis etqus non permutanε,nee 'in malis uasis reconduntur, imo uasa uitrea quibus recondi debent,lauentur cum ultro trito, & soliis scariolis uel solos Persicorum seu cum harena sale,& cinere.

succus Agresiae. olea uaria. Galanga. m. Anetum. sinapis.

50쪽

Quod fit

uino

Cholerae, Sigingiuis , Sappetitui.

ba. et non Polorata.

uocat uomi

Cum aceto.

n TE

Nisahuriis completa. F.bribus adurentibus, Seutinam pro

uocant.

Faciunt Ilio iarum dolore, ct ilotaesu. Cum melle.& oleia.

ctior in ore. Cum tient iis .et multitudine ac M.

nam.

tum Cum aceto

Addi i in coitu eo . datii e

rat nocumen

im qu fieri pos

set ex irinutatione aquam.

capite. Cum acet S lacte.

tis,de oleas.

R E ipsa

quam qupis.

eius.

eius

REMO tio Nocuo menti

SEARCH

MENU NAVIGATION