Aristotelous Peri poietikes. Aristotelis de poetica liber, graece et latine, cum notis

81쪽

7 ARISTOTELIS probi non ex felicitate in infelicitatem deiner gi debeant, hoc enim nec terribile neque mi serabile, sed scelestum apparet,) neque nefaria ex infelicitate in felicitatem provehi, hoc enim a Tragoedia prorsus alienum, nihil enim

continet quod ejus proprium sit 3 nana neque hominum utilitati consulit, ' neque misericorcsiam, nec terrorem eXCitat) neque perquam scelerati a felicitate in infelicitatein praecipit m. talis scilicet rerum constitutio hominum utilitati consulit sed neque misericordiam nec terrorem excitabit. illa enim oritur ab infortuniis alicujus immeritis, hic vero ab infortuniis aequalis nostra. Misericordia sane Oritur ab infortuniis immeritis, Tereor autem ab infortuniis aequalis . adeo ut eventus nec miserabilis nec terribilis appareat. - Medius horum reliquus . is autem est, qui nec virtute nec

justitia excellit, neque per scelus & improbitatem in infelicitatem ruit, sed per offensam aliquam in quam saepe incidunt ii qui summa gloria fruuntur & felicitate. exempli gratia-

OEdipus & Thyestes, & quot illustres Viri ex

talibus familiis extiterunt. necesse autem in

ut pulchra Fabula simplex sit potius quam

duplex, ut volunt nonnulli in & mutetur non in felicitatem ab infelicitate, contra autem R

82쪽

DE POETICA. 7S felicitate in infelicitatem, non per linprobitatem, sed per offensam Mavem, aut talis qualem csiximus, aut melioris potius quam deterioris. usus demonstrat hoc. olim enim Poetae temere Fabulas vulgares protuleriant a nunc vero optimae Tragoediae in paucis familiis versantur; sicut quae scriptae sint - de Alcmaeone, OEdipode, Oreste, Meleagro, Thyeste, &Telepho, & de aliis qui gravia aut perpessi

fuerunt aut patraverunt. optima igitur secundum artem Tragoedia ex hac constitutione Constat. quapropter in errore versantur ii qui

Euripidi vitio dant, quod hoc in Tragoediis

suis efficiat, & quod illarum plurimae exitu infelici terminentur. id eniin, ut diximus, rectum est. cujus hoc maximum indictuin est -- in scenis scilicet & in repraesentationibus ta- .llas videntur maxime .tragicae, si recte procedant. Euripides etiam, etsi aliorum OEconomiam minus calleat, certe Poetarum m ime tragicus videtur. -- Secunda autem Trahoediae

species squae prima ' a nonnullis aestimatur Constitutio) ea est quae duplicem habet constitutionem, sicut Odyssina, & contrarium exittundat probis & improbis. haec autem videtur prima propter pravitatem Theatrorum. ita enim se genim Poetae ut obseqtiantur studiis

83쪽

6 ARISTOTELIS Spectatorum. haec autem voluptas non Tragoediae at Comoediae potius propria est. ibi enim quamvis inimicissimi sint in Fabula, sicut Orestes & AEgisthus, sub finem tamen sine

C A P. XIV. E R R o a sane & Misericordia excitari possunt ab Apparatu. possunt etiani ab ipsa constitutione reriana, quod excellentius est& melioris Poetae. oportet enim, nulla etiam re visui objecta, Fabulam adeo constitutam esse, ut, factis auditis, & horreat quis & misericordia commoveatur ex circumstantiis e. evenit Cum audian ius Fabulam OEdipodis. hoc vero per Apparatun efiicere minoris est artis & Choragi opem postulat. illi autem qui non terribile sed monstri quid solum volunt apparatu efficere nihil tragicuinasiectant. non enim onanimoda voluptas a Tragoedia derivanda est, at illa tantum ejus propria sit. quoniam vero Poetam Oporteat imitatione comprehendere voluptatem quae a naisericordia & terrore oritur, manifes

84쪽

videntur exponamus. - Necesse est ut tales Actiones inter amicos, aut inter inimicos, aut inter eXtraneos, eveniant. si igitur inlinicus interficiat ininaicum, non misericordiam, seu agit sive acturias sit, aliter Commovet, quam

ipso facto : pariter sit si extraneus interficiateXtranetina . quando autem haec eveniunt in

amicitiis, exempli gratia - si Frater Fratrem, aut Filius Patrem, aut Μater Filium, aut Filius Matrem interficiat, aut interfecturias sit, aut aliud quid tale agit, - haec, inquam, quaerenda sunt. non fas est scilicet Fabulas nobis traditas immutare. exempli gratia-Clytemnestram interfectam ab oreste, & Eriphylen

ab Alcmaeone. ipsum autem Poetam oportet

nonnulla excudere inventione, & sibi traditis pulchre uti. dicam autem planius quid velim voce - Pulchre. institui enim potest Actio eo modo, quo pristini Poetae instituerunt, nempe ut scientes & conscii agant: sicut Euripides Medeam finxit liberos sitos interficientem. potest etiam ita institui Actio, ut ab insciis grave facinus patretur, & postea agnoscatur amicitia, - quod evenit OEdipodi Sophoclis. hoc quidem extra Drania est. in ipsa

autem Tragoedia : sicut Alcmaeon Astydamantis, aut ille Telegonus in vulnerato Ulysie. Porro autem praeter haec tertium est, nempe

85쪽

8 AR Isaeo TELIS - ut ille qui per inscitiam acturus sit gravo facinus amicitiam agnoscat prius quam agat.& nisi his modis fieri non potest. necesse enim est ut agant aut non agant: & scientes aut inscientes. omnium vero pessimum est ut sciens acturus sit nec scelestum enim est non tragicum: nam Ρerturbationis expers est. quapropter hoc raro facit aliquis: sicut Haemon Creonta in Antigone. Actio enim hic ordine secunda est. melius autena est ut insciens faciat & postquam fecerit agnoscat. nam scelestum id abest, & Amnitio animum

Vehementer Commovet. Optinaum vero est

postremum. dico nempe, sicut in Cresphonte - Μerope interfectura est Filium, non autem

interficit, sed agnoscit: & in Iphigenia - Soror interfectura Fratrem: & in Helle Filius. Μatrem proditurus, agnovit. quapropter, ut prius diximus, paucis in Familiis Tragoediae versantur. hoc enim non arte adjutrice sed cassi in Fabulis effeceriant. Coguntur igitur iis in Familiis versiici, quibus tales calamitates eveneriant. - De constitutione scilicet remana, & de Fabulis, quas qualeslue eas Oporteat esse, sitis dictum fuit. C A P.

86쪽

DE POETICA.

C A P. XV. N imoribus effingendis quatuor sunt speet anda et primum quidem - ut Boni sint. licae efficietur, si, ut dictum sum it, Semno aut AC-tio indicet voluntatem animi: Mores errant pravi si prava voluntas sit: si vero bona boni

Mores autem sunt in utroque genere : etenim mulier est bona, - & seritus. quinetiana fortasse horuna alterum quidem deterius, alterum vero pravum omnino. - SeCUndum autem, ut Mores sint convenientes. Μores enim sunt fortes, minime autem mulieri convenit viderisoriis aut quasi Virago. - Tertium, - ut sint

similes. hi enina chfferrunt a bonis & convenientibus Μoribus, ut dictum fuerit. --- turn, - ut sint aequales. quamvis enim quis inaequalis sit, ille qui imitationem instituit &tales Mores vult mprimere, selialiter inaequalem fingere debet. est exemplum autem improbitatis moriam non necesiarium; sicut Μenelaus in Oreste: minime autem decentium& non convenientium Morum,' Fletus Ulyssis in Scylla, & dictio Μenalippes: inaequalium vero Moriun, Iphigenia in Aulide. illa

87쪽

so ARISTOTELIS enim quae supplex est non omnino similis est posteriori. - Porro debemus in Μocibus, sicut etiam in constitutione reriana, semper quaerere id quod aut necessarium sit, aut probabile. ut Talis dicat Talia aut necesi ario aut probabiliter: Hoc fiat post Hoc aut necessario aut pro- habiliter. - Μanifestum est igitur ' Solutiones Fabularum ex ipsa Fabula oriri debere, nec

sicut in Μedea ab Arte, & in Iliade ea quae

de reditu scribuntur: Ars autem adhibenda est in iis quae sunt extra Drarna, quae aut prius evenerunt, quae non possunt Homines Cognoscere ; aut posterius, quae indigent praedicationis & coinmemorationis. Facultatem enim omnia videndi Diis concedimus, non vero quid rationis expers inesse rebus. sinminus, eXtra Tragoediana est: sicut ea quae sint in OEdipode Sophoclis. - Quoniam Vero Tragoedia est imitatio melioriam, eXemplum notas habere propositum debemus honoriin Pictorum. etenim ii propriam Formam exprimentes servant Similitudinem, at Pulchritudinem augent. sic etiam Poetam oportet imitantem iracundos aut furibundos, & Μores ejusi modi, eXemplum fingere verisimilitudinis aut

duritiae: sicut Agathon & Homerus Achillem.

haec

88쪽

DE ΡΟΕΥICA. 8 Ihaec sane observanda sunt, porro etiam debemus consulere perceptionibus quas necessario excitat Poetica. etenim hac ex parte saepe peccatur. de his autem satis dictuni filii in iis Libris quos edissimuS. Naκωκὰκἄκωπ2Y2πωπΦY2κοκὰπ YΦYΦκC A P. XVI.

QUAE sit Agnitio, prius cliximus. Species

, autem Agnitionis hae sunt: prima quidem, & Artis expers maxime, & qua utuntur plurimi propter imperitiam suam, ea est quae efficitur per signa. horum alia naturalia sunt, sicut quam gestatat Gigantes; aut Stellae, quales in Thyeste adhibuit Carcinus) alia adventitia. horuni etiam nonnulla sunt in Corpore, sicut cicatrices) nonnulla vero extra, sicut Monilia r & sicut in Tyrone Agnitio per Cunas. his autem uti licet melius, aut deterius: exempli gratia-Ulysies agnitus fuit aliter per cicatricem a Nutrice, aliterque a Subulcis. Agnitiones enim quae fiunt ut fidem concilient artis experies maxime fiant 3 omnes e-

tituri hujusinocti. illae autem quae ex Peripetia oriuntur, sicut in Niptris) optimae fiant. Secundae autem illae quae a Poeta factae sant, & idcirco non experies Artis: exempli gratia

89쪽

Orestes in Iphigenia agnovit sororem suam, aginitus ab illa. haec scilicet per Epistblana, ille vero per signa. proinde Poeta dicit

vult, non autem Fabula: quapropter prope peccatur eo modo quem diximus : poterint enim quaedam etiam attulisse. pariter Radii vox in Tereo Sophoclis. - Tertia ea est, quae per memoriam efficitur, cum quis sentiat aliquid visu, sicut in Cypriis Dicaeogenis: nam simul ac conspexit Picturam, flevit. & in na ratione apud Alcinoum; audiens enim Citharistam, & recordatus, lacrymas edidit; unde agnitus erat. - Quarta vero ea est quae per Syllogismuin efficitur: sicut in Chloephoris similis quis venit, - sinsilis neino nisi Orestes, - ergΟ - Orestes venit. illa etiam Poly dis

Sophistae de Iphigenia: probabile enim erat

ut Orestes ratione concludat, quoniam mactata fulmi soror, sibi eodem Fato pereundum esse. illa' etiam in Tydeo Theodectis, quod cum venisset quasi inventurus Filium, ipse perit: illa quoque in Phinidis . cum enim lo- Cum conspexissent, ratione Fatum suum percipiebant, nempe sibi hoc in loco pereundum esse, quoniarn ibi expositae fuissent. - Est autem Agnitio quaedam quae efiicitur per falsam ratiocinationem Theatri; ' sicut in Ulyta Fal-

I inten. - Agnitio. a vid. Notas.

90쪽

Cum quem nunquam viderat; ille vero, quasi per hunc agnitus sit, ulcirco se falsa ratiocinatione decepit. - optima vero omnium Agnitio ea est, quae ex ipsis rebus oritur, excitata. admiratione per probabilia; sicut ea quae

est in OEdipode Sophoclis, -& in Iphigenia:

probabile enim videtur ut vellet literas mittere.) tales enina solum fiunt sine fictis sidinis, & monilibus :-secutulum locuna obtinent Blae quae ex Syllogisino oriuntur. C A P. XVII. P o R T E T autem Poetam Fabulas constituere & dictione perpolire, singulis ante oculos suos sedulo positis. sic enim acutissime lustrans quidque, quasi ipse intersit rebus, inveniat Deconina, & Contraria minime eum lateant. hujus exemplum est id quod vitio datur Carcino. Amphiaraus enim eXivit e Templo, quod fefellit non intuentem Spectatorem. In Scena autem excidit, spectatoribus hoc stomachantibus. - Oportet etiam Poetam, quantiun potest, in gestibus exprimendis elaborare. illi enim ad persuadendum maxime

I potivr - Stupore excitato, ἐκπλήξεως γεγομίν ς.