장음표시 사용
171쪽
tiatri speciem .quae meitur potentia, vel impo Elia militat .s. nec intelligamus de illo prict eipio ritu ci non est naturale, idest a narum concestum, sed a nob s eonquisitara . . - Αdire e se tuto, qvitis huius pomulae erumst aptis est gradus lὸii species. Prima est qua iam naturalis pro in ptirudo a belles a
tendit aliquia, seeundiam qua sunt honiano
mugillatores, tinctatores, usest naturalem ha Dent quandam in suam potentiam ad ista opera; nec loquimur de his qui arae , & viii ides. Emunt,nam tune ad priniam pertinerent spe. ciem, sed de his, qui naturaliter id praestinet fimiliter sunt aliae innumerae aptitia ines ho'rninum laetvulum quas nataraliter inelinam tur ad Hesse opera aliqua exerrendia. Secunda species est naturalis quaedam ponaenua, secundum qua aliquid fortiter res stit sibi contra m s,& ad uerlantablis, secuti sum quam diciantis homine sala es,quilnis talis inest potema , in Unntibus nocivis fortiter res stant , rem1hllel 1 notrat; 1n hae est durities, qhraal quid
ad istit diuisioni.& sectioni, vae tendat in ip sus destructiorum. Tertia est quplam activa Potcntia, se emulum quam dissicia licet aliquid agit,iliralis e st hebetudo, seu Igenil,seu correris mi operationes ex i&so.Qt arra est Maeda potentia Ma ah Nis facile suscipit id clysbi a siret satur, & in sui destructionem te isti6 Ma poteta dicimiis homilies iii saltssire
vii semper valetudinarii sunt a natura.& ornvia eis nocent illiniliter mollities est in his, securiclum Parn facile res sui durisioliem pari vis. Et maxime norandum est duiis priores uocari a b A rast. natiuales poteritias,dilas uer eo steriores , Naeprioribus eoiratiae sunt iniis potentiis naturalest & merato , quia potentia viperandi dii uulter, potius clicariar Potent aaeon operandi facile, Ac potentia nota resisten
ali, & pnjetuli, i orentia resistendit ira in
men ista intelligas, ut noti propterea existi Os imporetitiam esse priliationem, seu ne gationem potentiae, sed dicit qualitatem pinsitivam eontra Nam potentiae Pei Meenellii
in E intelligiturasta speetes.& sensiis Arist.. DubSavis, quare hoc genus duplici nomii te sub alliuέictioiit explicatur: dleo id esse . quia non et Unicuri non est , quo istas
Ianicu qualitates explicenius, ideo duplicimul nom ne Aristote stulas: dicit enim
Agereditur explieare tertium viali ratIsge Nota nus, & quia iste testius cbmira et est , de do ctrina etintinet Gbsertrandana, aliquot funda.menta opus erit praemittere. Primo passio tripliciter uanium pri, praesenti sussicit, apud
Arast. aecipitau. Vnonio pro receptione ea. iusque sornaae, siue tendentis in rei perfectio. ne siue inesse tinententii,nt paramurq iido recipimus calore, siue iste sit notium, sitie pro
sensus docet pati quando me plutat specie, dc similitudinem obiect . Alteria nio accipi reupassio pro receptione scirine issi se uenia is,
α omisae. qirandorii ectu patitur sibi eaload alluerium . Tertio ino passio signifieat ilia
qualitatem. quae ex passione Prouet it, tan-ὀuMn ipsius effectus, ut nigredo,quet ex eo rastione procedit, dicitur etia pastio, de harum daaru Meeptibi,si meminit Metaph M.
Aduerte secumlo. istae qualitatre tripliaciter se habent ad passionem seeutido invio Noe. .
dictam . Quaedae solum sunt principia acti num,seu passionum . quae faciunt Nitionem. non tame fium expallione alia, qtrales sunt . primaequatuor qualitate eator, scis as, simis Di, intilitas. Qitaedam sunt eisinus pasti nun , tamen ipsae non effieiunt passione pro priam in a Ito,quales sunt colores,a enim passione primarumqlianior qualitatu fiunt ta inen ipsae non in alio patuloriem effetutu Mcum colores per se nihil frigefacient, uel ea
te faciant, uelat si eolorem priHueant. Quae- dant aliae sunt qualitatcs, quae etiam fiunt eT
passionib. secundo modo, & ipta sunt cau. Deratam passionum in alio , quales sunt odorii es. A sapotes t hi enim ex pti inis qualuau.
hus fiunt si euteolores; tamen ipsis rursum esi fietant passionem in sensibus . eum odor, &sapor calefaciant, exsecent, B: humectent: Sehine est, quint miniis multo defatigamur vi. dentes, cu non patiamur a coloribus, citiam gustalites, Sc Olfacientes,qaia patimur.
Aduerte tenio,ciuod isticolores, aequalia Not. I . trio, quae sunt effectus passionum . sunt in uipliei distetentia . Quaedam prouenmia ex naturali passione . quae fit simul eum ipsa rei generatione , ut albedocra it , n gred e uir hi enim colores sunt ex passione illa, aut sint inter qxinstares, quatula ista geu Lata
172쪽
rata sunt . uaeran prouentant ex passione accideratali, scilicet vae non est 1 nati litate. innien est passio perseverans. qui ea ali.
I at mi rem aliqMem diuturno eon traxit palidum.vel rubrum vel suam inimdam mo leniunt m acci lentali passio tae, sed non perseueranti. Si facile recedenta, vel rabe.M. quae ex verem nisi a. dc pallor ciui exti. more procedit. Hi autem rem rusi quali. ratum . de sunt ratione ectepor . ut hi quo dixtinus. x sunt aludiandi, rari ne nunt et,& aaim salua , furor, Ornentia, quaepimentulit,& ex passo tu nativa, Ac ex pas fione accidental I perseueranta , Sc atriuanda
ex passione subita, de non diuabili. R. uerae quare quintillae qualitates quae
sunt ouis pallionum . non solum effieiunt palsionem in i cibi , sed et arri in aliis inulistis, ut calor, qui calefaci I omli a mina Falt. quae lolum efficiunt Nisonem in alii malibus. Ut odorra.de lapotor tarne ab Arist omnes sumuntur,quia In ferrunt animal linis pas.fionemrquia nodis istae omnes passiones notiores uni , qui animalia tu mire i non enim cognosco Ene in altera. i ligiis incialis Ie pasisonem, ain per Passionem . Iatra ego expemor cognoscens, Sc lat gens lignum,& lxii EZ pM His suppositis deueni liniis ad Arist. haecus rex. enim particula coni uti quatisυν. t ramo i P diem exemplis stxplicat. & probat enumeratas esse qualitates. Secundo ostendit. quo motici dicantur passibiles qualitates. Tertio
iusti inre inter passibiles qualitates, & passones constituit . Quarto id in Qua luat,bus secui dum mentem etiam explicat.
D icit ergo primo,ges, tu torium qualit cis ei se passibiles crialitates,& passiones, elu Ies sunt dulcedo mari Dad albedo , n gre do. M caloriae sinat lca: quod autem hae qualitates sim .mani sestsi est: pereas enim die riusistriectistri P ais, mpe albis dulce , catulta
eam par tiar. vi calor i n manu reoprias dici,
Tertio dieitur Passibili 1 qualitas. quia ire e . .
sectus passonie, radix mus. Hoe supposito Ostendit h is qualitates no vici Nisibiles r eo quod ipsariam vibiectiun aliquid patiturinsi
sapores : quia lant ess ctus pallionis. quales sunt mi ,res. Dupli eum ergo passibilin quatrias die e. vel qvia est eausa passionis in alici lubiecto. l quia est effect ' ipsius passionis.
Hie ostendit Aristori eo tri omnra esse efRct is passi arriam , & tale est argumentiri Colores isti , qui a nariira sunt, finities sunt ijsq ii filint ex aeessenti:sedi ex accid&1.Lqui proueniunt ex verecundia vel timore. fiunt ex alii a passione i ergo existims lian est illos etiam qui a natiira sunt .ex passione mouenisse. Et nora admodu hanc ration
ex ea . r. 'educes pulchram ram naturales causas il datarit t. pertes causas aeculentales .
quinens narit ram metaticholicorum, eos e.
tria natura pirat en re existimat.
Statim sit it has qualitates, quae essint spassicilium sunt, ei se in dupliei difirentiat quidam proueniunt ex passione durabili, de
cille it .se licet inutio, uel quolibet alior Ae stae diruntur passibiles qualitates t & quae a sint effictiis passinaum,irae ii si durant, lederati unt, & istae non dicuaior quatria te sed palliones: 3e primat, quia simplicitet ab
his no denoto Inamur inrales, nou enim quam mirem rem trahit ex verecundia, ri1beus chelitu,sed pastiri rii reari militelligam cpistemibor nullo inciso sit quolitas, eum iri hoe praelicamento fit,ie.l limi Pq latituria ad Miti minationem, L lute non est direcida qualitas , ut telicet perinanem. Na vi ab ea talis denominem r. se lieri iube istDnti tabis . quate hic n m n eminit Odo Dabia mira, si saporum, cum tari en passibiles qualitares suis. suas enim Masae passi uiri in sensitati
173쪽
rum,ptrars est eadem ratio, nec odores, nisi per se porri cognoscisntrur,adeo, ut serὰ eisdem nominibus nominent ut speeira, de dis. et entiae odorrum,& saporiam , ut docet 1. de anima, Gy.propterea non meminit odoriam. quia sub saporibus ea ratione eompreh&lun ruri uel Pilation erat necesse connumerare omitesqualitates, & praesertim onus notas.
De lono vicit Alberti uon meminisse: quia non fit ex Pialitatibus prinus, sictu reliqnaequalitares passibiles: sorsan pollet dici, potius esse passionem animae, quam passibilem clino Dubist. l. Diem, e in non si perseverans. Dubitatur' clara Sannameolores videntiu causa passionis, omnis enim sensus patinar , sensibili. ut
similit linea .cl uae nou eo ria inpit, dico secudo,cl uod colores aliqui agunt passione eotici. pilua, sed id non sitiat Oile coloris, sed subiecti,ia quo tales colores sunt, quod est humi.duin, uel siccum,uel splendens magis, uel minus,& liade prouenit, quod lae lat, uel delectet Dubisi . t uitu .Dubiatur secundo odores, & sapores' iant etia effectiis passi Oir irra, ut viximus, triquid et go inagis is cuntiat qualitates passibi. 1 f. quod sint causae passionis, clita quod sint effectus quin .loquidem iuria uiue habeant hoe loluti in promptu est, dignius. .est esse eausa passionis qn1 .ss est si, S uti si luod . que a Principaliora lumeIe deuotniuatiotie.
8 Sim. liter autem his, s secundum
Postquam Aristot. ostendit esse passibiles vialitates seeundum corpus,quet efffectus sint palsonu in , & sim liter esse passiolus, hoetilem esse etia in in qualitatibus secundumani inam ostenditi sunt. n. aedam qua Ili res prouenientes ex passione secti tritum antoniam, sed a natillitate.utalenientia, secutiam quam traicitur demetis: lunt etiam quae ex pallione accidentali, sed permanenti pro. iiiunt, ut dementia ex morbo , uel aliquo alti diu perieuerante. Stin tetra natis ex passon scito Iecedenti, ut denaen tra ex ita subita, paIuo tempoIc doram, quemadai risuiu antem tuae duae priores qualidiues, dire uis tur qualitates, quia secundum eam dioebais ut qualesιtertia uero non qualitas. passo erat, cum secundum ea ni sub ectu ira non viceretur quale; ita similiter in his quae sessi duin trietem sunt. illae duae priores lutit qua litates, de ab eis quales denominamiir, polimrior uero non qualis, sed passio diremta est. nec sectin. si eam quale quid dieit', non enunclicitur demens, tui ex breui ita an qua cui minentia breuissiniE d: uante in incia. t, sed p tius dicitur passus est de Iera tram. L
Quartum uero genus pιalitatis o '
Rhra, erc. . . Aeeedit iam ad ultimam qiralitatis speei quae est figura,uel forma. Dubium autem est, tuus per haee duo intelliga . Amm .existimat Ia per figura intelligere eam, riae in rebus inani
malis est , per formam uero eam,quae inaesmatis est. non autem hie loquimur de furina substantiali rerum, sed de illa exaeriori sensi. b. I i. quam ars imitatur . . Boet. & Simpl. per turmam intelligunt 1. senti Hem,quod perpulehricii irem, per figuram uero eam solam, quae in quantitate risi stit. Λl betae 1.iden exissimat elle figura, & soromam, sed ratione differret nani finita dieitur M respecia quantitatis, cuius , extrema faciunt figuram: forina uero dicitur respinu subimeti nattitae. Praelibet enim natura speeifica sua in habet propriam figuram exteriorem, quae dicitiit forina .
At prosccto mihi plaeet sententia lambit. 3 Sent. ut e fert S. ni pl. hieministi ei per figiva intellisei ea, quae in solis in athematicis est quatitatibus, i elle trian uiu, quadragula, cubum,& reliqua:&per horina intelligi eam quae tueorporib.l1aturalib. est. Et hoc patet ex ipsi Aran. qui probat figuram eisequalitate, quia secundum ea ni die. tur quale: ista subdit exe.pla .elle triangulare, quadrangulare. Huie gelieii adiungit Arist. Liuia talem,&rectituditie, citiaeqlialitates sunt: quia quodamo in figulae luat quamuis impei sectae . Vbi uotat Amalo. Ac bene. quod excali 1n- titatibus procedunt pastioties.seu affect . fi utae,& formae, sed no haec Omnia ab omnius quantitatibus i a liuea procedulit isse. ct his, scilicet et tuitas, rectitudo etiam, & au. gulus. a superficit coluiuetui longituditiq&IM .
174쪽
I D.u lati linem prore Inn affectus stili re angustia, amplitudo,etiam procedunt fiomae. iei . licet triangulus, quadrangulus, & reliquae si Dirae supeificiales i. corpore trem procellunt affectus, grauitas leuitas, similitet figiuae,sei. licet oibus, pyram 1, procediant etia sorinae tali quantitare, tu est in subiecto substati a. liromnia autem Ista,quae a quantulata diana nant,qualitatra sunt.
. Exelititit dubium. Possire quis dubitare, an istae qualitates stri . t sis fido eo quale scrappareat. Respondet non esse qualitates , pCritas perili ere ad politioiae quae ad alictu id est .qd ex hoisi definitione apparebat,est .m rarsi , qtuus paries sibi habet bistantes iiivire spissum os partes sibi coniunctas habet, aspersi qm i partes in Utialiter habet insurgetes, lene quo l paries rectitudinε quacia obtera it et, haec alit ad parti si poliriot. e sp ctat:ι6eludit has esse qualitates ι qt ae tria inre qualuato
dicta, uris reusan autem alius apparebit modi 2 qiari ratι .l Haec urata in disputatione exam, nabuntur
Hm est seeunda huius ea pitis pars prinei
palis. in otia de ipso q Iali Atist tract. ipsum erae describit .Quales liquit e st quod a qualitat bus clan ailii liue Scitur, vel quomod libet aliter. Haec descriptio dura Labra partes. Altera
est , Prale dici denomi ratiue a qualitate di x inuenim superius, tune dici denominariisue, qu in do iii liomine est quintam eoii uenientia eum exue iratis cli, entia ali ra, Ee in re est quaedim fornis , & id q us sor. nam participari patet autem ita esse in mulistis quainis bus, ut eandor,& caiulidus, albo do,albus,ealor, calicit Selii his conetera den mia,tiue sunta qualitatibus ipsis abstractis. Altera pars e sis ut quo Holibet aliter, quia aliquat do non fit denomii alio ab aliis quibus qualita abiis. Mi qtita ornen eis non in impositum, it dicuntur pugili Mines, sar solo. potetitia quadam nariarati turrendi.& actum pugnis exereendi, i porentiae non est ilommi impositum, sicin sunt nomina m. posita altibus,quibus haec fiutu. Dicimus. napugillatistes dici & ab arae & a potentia qua cla in naturali: limiliter mariores, it ictatoreS. tibus quidem nomen impositiam est, sed nos pormata j s.
Hii nitarius aliquam o nomina quidemura posita sunt qualitaribus . se i non ab illis
idem significans,ut qualitas quaeda in dieitur vir tara, t ed non ab ea virtuos clitis , sed studiosus dieiriari sed ista non sunt inulta; inni a mn haec qualia clinuntiN, quae utcunque aqualitatibus sumuntur. Dubitatu .vuleraut Aristot.no seruasse prae Dubia, G pisi illud s. Top nec6 ttatur ei reuius indefinitioniblis. Munii per aliud, & hoe ite aper illud d. finiatura hie aurem qu i ita E per quale, M quale per qualitatem deseribit. Ad hoc respondet Boetusta noe se proprie deficiaton scit deseriptione qua claro, in quan 6 est xliu absunt si ut unu per auersi delati.batiar, t aqua per liotius nobiso & hoc itet si stillud tanquam per notius naturai atrumnobis est notius,cu sit magis compos si, & c5- posita liobis lunt notiora s at valitas est no tior natura , & minus itobrincitat est enim prior natura qualitas, qaam qualin & est ipsius qualis mulat unde postqriam ram nobis
manifesta est qualitas po ipsum quale, it
rum q rate , per qualitaten manifestamus. tanquam per notrias natura. ut cogi Oscamusrallicem,& causam ipsius qualis elle quali a tem a rimaste est circulus, tune enim hie fit, quamlo utem e st modus cognitionis.
ri I ea , qtiae qiralitatibiis in seni; haee amori sunt tria. Pilino est qualitatibus inesti cori. rat Ietatem. quod exemplis marii sestatur, iustitiae enim iniustitia. & albedini nigredo c5t atra IlIr.& non solum hoe obstrinis ratibus, seis ipsis q labbus iii est,it,st iuri en in iniusto , & aliauri nigro contrat,a sunt, hoc
ramei non omnibus inest viali ratibus; nam rubedri
175쪽
Dubili Dubitabis hic aliquis, nam iste loeus vurristia ritur aduersari steri la s. physic cap . ubi dieitur non solum extrema, sed et am
sa, di inter se contraria,& esi virtute, qus est
in medio: Lineralitas enim, Prae n medio est. IOdlgalitata . Ec auaramae contrariatur . Ad
Ioe dico . dupitarer aliquid posse alteri con
reuiari r uno modo secunc si se primo, altero modo secundiam alictaid, viod in se parti. pat : verbi gratia, ignis aquae est contrarius, non quidem secundiam se . sed ratione eat.ris,de fragiis irat x, quae in eis sunt, at ipse ea-lor, Se silvclitas serundum se contraria sunt. Modo dico P colores medii cot traman rurea tremis, sed non secundum se, sed ut magis is , ut alteri accedunt extremm .i rubrum aduersarii lial,quia magis participat nigrum ipsi e torre . extremi seminet si se eontrarialiant. dc per hoc patet concordia hui ut i cu
Ad illud levit te respo ulet Alber. a. s.
vi timem contrariari extremis In ratio exis
tratui ridest inquantitur virtus bonum mora te est,extrema vero mala salit . iamsi autem.& malu in i xtrema sint.
Dub si Dubitabis, eum multa et ara minit pla res s si si selit proponi qualitariam non baiantium
contraria, figma enim. 8t serena contraria noti halaem, ut qui I Aristot. h decolo ii Ismedi Itiquod non sitis perspectum erat, pri
vostru litisicio meo,ia non sine eausa Acta
esse ellistimandum est: e usa igitur huius est, mintelliramus peti stam , &-con uarietatε inesse extremis, Si aliis ipscitum ratione ac propterea uerbis sequenti, alteram eontrarior in proprietatem subiungit.crisin alta extrema, quae lub eodem genere snt, ut si unum ad qualitatem, & alterum etiam ad qualitatem l pectet: sunt enim con uaria in uno, di eodem praedicamento.
Inest etia qualibus suscipere magis,& mitius nori totum Mit unu ni altra magi I. hsi, calidu. aut frigidum est, led ε unum , &Mem auodo album, modo magis a-na est .
Sed posset quis duia rare . an gran sti se . Dubita
piunt contrarietatem qualitates, limat qualia ita suscipiant rilam n agis, vel minus, u una sit magis albedo , et M in alia. Et dicitia e quibusdam uisum fuisse, inter quos sitit Plato, ut resatur Alexan. Boet &Α, t. At ipse Arist. giga edit ad hoe, non at sttacta, ted conorea magis, uel nuntis,usci I xuiit: ista tamen propraetas noni trest omnia
nus, sed ratio earum in indiuisibili consistit tuta liquid uulelieri sit cireulus, dei non sit. conuenit ab Iolute Inon uero dieitiat maga. uel ininus, circulus,quam alter. Nec qiradra. gulam unum vi potὸ quacitatum, est magia quadrangulum altero . sit altera parte lota gius: sed abiolut nisi Pιe est,& vicini r q-drangulum. seu num ratum: esse enim rarc luna, uel aliam nguinin consistit in unica ra. thone non sulcipienti uariationem: hoe idem in ipsis concretis. Quadratum alit ciuitasAgura plana , quatuor rinis liners aequalita conterata: ltera ireto parie longius,quod drigulum uocant,est ex quatuor lineis, hi existentibus inaequalibus, allis dirabias. 3
Ost Edit nullsi ex hiscinoia esse proprium
quali tacita es no insit omni,is: propterea uerae propriuan ponit omni . Se soli eonveniens, ut lecu udum sol 1 qualitatem diei confingat simile. uel dissimile Ne auie existimes fi mile, Si dissimile esse qualitates, sui Henim ad alio quid i sed sunt Dassiones qualitatis, nee estine5ueniens quod res it uno praedicari e uo, di eius passio In altem collocetur, at dixi mirarhorriciem min substantia, arrisibile in quali. tale est e ita qualitates huius prae sita mentilinat,at limite, M diffinule ad aliqvus p inci.
st uero non decet centurbari, se.
Haee est ultima rapitis pars, in qua Aristoteles respoudet clausa in odiectioni , quae ei ex dictis praecedenti is Oblje porerar, litape, in Praedican tento ad aliquId collocata sunt scientia. S h. tritus, nurus autem unum.& idem in dureus praedicamenus est constat udum: ergo non lumina in praedicauisito
176쪽
valitat s. Hi non sunt ad aliquid .
Ad hoc dnplieiter respondet. Priamo in uitiarentiati ,& habitu in genere ella ad ali I Ild,
liiqucinκino ad aliqvid periinere, quod nos supra dixinuas contra A non
Dabiu Dubitalia vis pacto fieri potest. Mimns, mulsi. Uaod de natura immeriim est, fit in uno prae dicam Elo, Se species in atro,curei supra doctuinxit Arist.*ilemaiddexfie esIetitialiter praedi- ria et de Ipecie praedicabitu r. Ad hoc resp5det Alex belei ira lectando nam tam suam est qualitas quia subiectum ipsi m pri in disponit seeuttis a i r ex scientia aut similiter, x ex habitu valet tu qui sa respectus ad Obiectiunddi rata otit: hua in te spectus, qui non esti alii in scietui sed a natiua fluit,est in praesteamem ad aliquid, sicut risibile rone lii biecti est in substantia, ratione risibilitatis est in qualit ter trieteri ut sunt in pt dieameto,in quo estinatura sua grauris.& ita hic tu .na scientia, &hisbitus lemuidum narii ram suam in qualita.
4e tulit. Et hoc est quoil ne dicit sint ps quia species scientiae, di trabili is psius, non sunt scientiae. 8c habitetis species,quatenus illa sunt ad aliquid, led ut litates sunt. Dub:fi Tanieu.est aliud dubium, o I maximὸs ut hoc ipsunt manifestat. N euita consideratio
a nauit;s Prae et missa est. Nam sicut a natura scientiae iis communi fluit quictam respectus, ct comparab. litas ad obiecti ini scibile ineom
filiu rei pectus particularis ad stitiai tib rectur, ergo qua satione genus ad aliquid spectu, ira
etiam ipsae speeris pertineburri. Prael et ea infi icietur recta doctrina, propterea serentiamelle acl aliquid,'ma respectus exeaeoti sequa- tu , introne calux ad aliciuus est: eodem ei. in modo daccle tute Petriis est in qualitate IaIio ne coIoms, qvi in eo est.
D. aa noe, & est valde notandum,quod scientia in eornmutii non totum liabet illum respectum, is et nomen ipsiun scientiae, de
tale qtialitate in simul cum respectu sigili ficat tu in ic entia dis a tur ab hoe , quos eu se re,& cognoscere aliqui k fit reliquae scientiae partim ares habeia cla idem te p ctu .ns lotaro in inlli plaria in solaria et litatem ii respectu sigil in cartit, ut Glamnati , Rhetorica,
Geomet lia: & inde non dicia tur ad conueristentia eum obiector uon entiri diei ita Grammat ea est . ut ita loci .at Hir gramina acabilis grana triaticat licui dicitur icientia est Litilis
re poliniit ad alicliuid pertinere ratione alia
nien ipsius speeusi di hoc valde obferitae mea hunc textum, atque haec de Opuis Inter.
Vtrum qua Bar sit genus, ct de eius
. ratum diussione. HOe praediramen si dignum est speeula
Mone Pe rerum obseutitatem, Se ipsa ta
speclet Inaenaria, si videtur. .no elle sterius, contra cum Arist. dicat qualitatem multipliciter di, risi, P. s.ci,quod i sevi seriar .ac aequi iuuediet, vel sa'. no i irilem alia lox eae, ut quinu Ara M. Metein. h. Rei us . Pi terea,quia genus sigilificat aliqua eoen au . natu a o is suis speciebus: at non paret,quq rgit. ista sit natiua coni Itinri, quam dicitqiralitas. I. a xv.
xand & alii este uniuo eum genus . hone iii reaeterea Simplic.& Bi, et eredunt alias es. illas lita se qualirati, trietes, prae ier has . Ammon. & tkior spe Albet. non esse ullii aliud genus. cit s. RAPraeterea, in iussicientia huius diuisiouis illius Dipolitet abΑrastor. DOi conuentulit, quida in uision seni maluet quam ali, illani sun sit In prunis cx Ain. Λ uini 1 .sic procedit. Qualitates se habent in moti.
177쪽
daplici dissetentia, quaedam dicunt: poten
nam, vel impotentiam. & hae Letunt secundam speciem : viae lani di eunt ad Lim, & haerii us sunt in different a duplici: qu piam sunt perfectivae, val deprauatiliae subiecti: quaedam nee persectivae, nee deprauatiliae: vorant irr perfectivae, quae simul sunt csi a tura rei, ut rator ignis albedoniuis; vel quae tendunt in perfectionem rei, ut viri . sciemtia: deprauatiuae vero sunt,quae subiectoriam sunt destriinsuae . N ipsortim imperfection Eribent, ut Mor vini,putredo pomi r vocat autem non perfecti irasi quae non sunt Iecianda natura in rei, sed fium per aliquam rei mutata nem, ut duleedo in liue, quae fit eum ait ratiotae iuris. Sitnilirer inlux,& sorinae, luae nee sum etiam deprauat iugi ct m non tedant in rei corruptionem.
Tettia subdiuisio . Quae sunt persectivae,
vel deprauatitiae, sunt ad hire in dupliei disse. tentia : quaedam insens tales, idest, quae non sensu alititio pereipiunt , Prales sunt habitus tarn NHai,quam mali, & dispositiones,3c e faciunt prima in speciem: quaedam sunt sensu perceptibiles, i. quae aguntan sensus nostrias,& istae sunt illae qualitates passibiles, qint causa passionis, ut calor, frigiditas, sapor. Illae asit, quae nec persectivae, nec deprauatiuae sunt, tersi sthfit duplicitet equae a in sunt in superficie exteriori sol si, siciat figura.di forma quidam di in profundo corporrum. v eolor,& aloedo,de reliqui colores, quiqua..is soli superficieiaciesse videantiar,tfieorum causa a prosundi mutatione prouenit. Si ini.
Iitet εt se habent aliae qualitates,quae in profundo etiam tanta 3c hae vel sunt durabiles,&mne dicunmr qualitates passibiles,quae sunt effectus passionum vel non sunt dura, Ies,dcsunt passiones: haec inter alia dicit Ammon. Se s 'ofecto ista doctrina no videtur exa.cta,non enim explirat quae sit Imio mihisque
hora in generrumi quod maxi Ine refert. Prae.
ora dieit *1alitates primae speciei ella sensu
Fari perceptibiles, cum tamen constet oppositu ex ipsis Arist.exemplis: dicit enim calorem,
di frigiditatem ei Iedispositiones, de polia fieri habitiis, & ta AEn ista sensi,lia sinu .R.5 diui Simpl. aliter Procedit, inqari , Prat Itate fionis se ha re in duplici differentia. aeda sunt uti ex ad illitiae,3c aePessitae: & istae faciat primarum pli. speeie Praeiani naturales, & istae vel client, potentiam, vel actum, Ialcant Potentiam eonstituunt stesiclam speciem si vitaintacto, vel est in ipsumto biecti,& sie est tertia, vel in supficie exteriori, di sic fit quarta species.
At nec hac videt aromnino exacta senten. Ita et non enιna explimi rationes specreriimhatum, nec sufficientiam. Praeterea, quia ponit qualitates prinia speciei aduerulitas. e stat autem secundum Aristotis lanitatem esse
in prima, quae innitu naruralis est qualitas. Propterea aliter in hac parte est procedeα- Pt irrisidunt.Est igitiar primo contiderandum e qua. suridis litas est ii inualiud quam modus, Si determi RG vera natio eius, quo tubfferens est Inon tan- illius vi cui cui lue modus si hoc praediramentsir visio niti
sunt enim in re is eo derant adito , ita
rei,& ipsius operatio. N in substanti s eo breis est tertium aliud, quod qualitas cicitiatr& mitione horsi uiuar est in hfferentia qum n. Primo, res serit aclum suum esse solit ri consideratum nunet iliuifferens, ut be ne, vel male se habeati & determinatur quantum ad hoc per qualitates primae speciei,quae sunt habitiis, vel dispositiones, quae modificant rem, ut bene. vel male se habeat in se. Manet praeterea res indisserem, ut possit op rati , vel non possit operarit & qirantum ad hoc modifiratura vialitatibus see usae speciei, quae dicuntiar potantiae, per quas subimctum est potenso rara. Tertio manet indis, fetens et an qirantum ad operationes . Gu aedicuntur passiones sensus, quia scilieet vel iulas efficiunt, vel ex illis procedunt, & quantum ad hoe modificatur a qualitatibus teriit speeret. Tandem mutificariar res in sua qua titate a figura, vel forana quatitas enim temderet in infinitum, nisi a figura terminareis
uir. N eoncluderetur. Nec manet alius m
diis intrinseeus in ipso subiectornant m sit in
Ioeo. tempore,ad aliud, sunt ista ab extrinse. . eo. Ex quibus patet qualitaten ei Ieria dum rei intrinseeuna,vel secundum esse, vel seeundum operationem,uel secundum quantitat EEst seeundo considerandum . quλdoido Sec ad si
horum penerum no est su-ndus secundum
rem absolute, se enim potentiae praecedut babitus, sed seeundiim ordinem modificacidi. semandum que in habitara , & dispositio princedunt, qui aes se rei disponunt bene, vel in te,& aliae species, quae rem iptam totam, Eclubstantiam disponunt, praecedunt istuam.
quae estorea quantitateni exteriorem. Erunt
igitur rationes Malales singulorum geu
178쪽
tam iste. Blara speeira est qualitas Urim
subieci viri bene, vel male dii ponensis ec n.
da species , qualitas principii in operandi . Tettia species, modiuransleeundum pallio
Tertici Est tertio consideran viri, Viram, & ran furassi dem rem polle pertinere ad diuersa P ci-
cantenta, uel ad diruerse genera ei utilem prindicamenta diuersis ratioui trusi ut bene docet Simpl. Quemadmodum muri unitis e nci sionis, it dieitur 1. Pol .e. 18.potest ei e serensia,& etiam opι uici,s ab uno per demonstrao nem , ab altero per ratiouem probabilem tognoscaturr ira fimilitet res uar Is rat Ion
bin sorinalibus iis vati3s potest ei legeneri bus e verbi gratia, calor, dc frigus, si ut causa passionis euea sensirin lunt sitiriantur,aia ter tiam pertinent speeierat si tespectu sui subie cti considerentiar, quarenus illud bene, uel male disponunt: sunt habitus, vel dispoiret ura. Et ita conluserauit Aral tot. qui illa induo,is generibus eonstituit. Similiter ser. ma,& figura , si ut terminus viatuaris sunt, suurantur,iti quarta iant specie: at si ut sit,
lecti persectionem,uel imperfectione dicam, habitus liure, vel dispositiones. . Csicl. His stippositis est prima Gelusio.Qualus1
genus est ad omnia ista quatruor gene .H. cest sententia comunis: nee Simpl. liter voluitam rinate: tu hoc dixit species qualitatis noesse aeqirali aer persectas, & propccrea vocavit analogu'. ted analogia normpe litor in sit genus: nec obstat illuci verbo, multipliciter, sutnotae Porphyl.quod alui cici lignificat aequi uoce,aliquacio actat sol 1 nnii: itii sine absque aemuni attone,& hoc probat uerba Ariit.quet sequuntur: dicit enuri, Vua specles qualit tis est,qmia nisi esset genus.. dici non Pollet r& patet ratione, quia vicit ut i In naturam, scilicet esse modum intrinsecum,ue explicui, di praeditat non Palis se omnibus quatitau-bus,tu notu in est: ergo est genuia
Recedamus deinde ad singulas speetes, seu potius geuera. Et primo a reariu et an habitus . & dispositio disstrant speeie, ita ut Ent duae species,uel genera inter se. E luidem Anagno. ei. α Διbra. docent differre numero e simi affecto remissa , di albedo intensa: paruus ealor, Sc mgnus calor novisseiarsit specie, sed numero: ita disposito, di habrutusAE S Tho. prima laesidae q. 49 ar. a. optis me ad hoe te spodetrinquit. n.aliquos esse M. birus, qui noclifi rut nisi numero a dispotiisti erut ea lor, qui ficile mobilis est, si calor Pti fortiter radicitus est in subiecto, & aliqfidispositiones ex nunia radieatiorie in subiecto fisit habitust at aliae qualitates ex nariira fila sunt dispositiones,quet ex natura sua sunt faeile ni is es,ut ephi mera ex natura sua dispositio est,& D6 potest fieri habitus: alis sunt ha. bitus ex natura sua.l.ouet ex natura sua sunt disti ei te mobiles,ut habiriis uirtutiun , habiatiis seientiae, Ze in his elarum est, habitiam. 6ζdispositionem specie disserre. Et quia hoetea, pote solent praefigi audiis toribus aliquot tabula. , quibus ea , quae t praedicamentis singulta continentur, descripta sint, liret ita negoti, Dialecti ei non sit,
tamen quia citra utili tern non est, per
dum simplieis enarrationis proponemus est, quae in singulis his generibus eoinprehem utatur, aliqua reicitulenera, quae minus contaderatὸ-aliquibus ad ista genera trahun tiu : fiet et go per modum diuisionis, ut 'stea euilibet sit faeile omnia haec suis tabellia cecina incidath deseribere. Habitiis igitiit sunt in dupliei dissetetiae
vi ana sunt animae r quidam corporis i a Iu- maestant,qui ab anima Originem , tret inani. sede in habente eorporis sunt, qui praecipue lant in eorpore, & ad aluitiam Operati nem corpoream primo ordinanitu: & horum quidam in toto corpore sunt,ut sanitas,Ntitudo: cuidam in parie, ut habitus in nraisnu pulsandi: in peditnis saltatus i. Rursus , habitiis animae quidam acquisiti unt, quos labore, & industria paramus t quidani infusi, qui a solo Deo in nobis generantur, ut gratia, fides, spes,charitas, di rei, quae uirtutes,&dona infitis,quorum Aristo. rel. nullam habuit notitiam , sunt tamen in
ista prima speeie collocandi. Habitus aequisiti quidam sunt ii vellecti.
ui, utest existentes in intellectu: quillam sunt retiorales, idest pertinentes ad mores nostros, secundum quos bene, uel male, latus abiliter. vel uitiosE, operamur I hormn moralium quidani sunt virtutes, ut iustitia, priuientiar quidam uitia , fiue per excessum , u t prini,
179쪽
De Sectina ,& Tertiae species diuision e.
alitas temeritas:siue pet desectum, ut tita
Habituum ametri intellecti uorann quidam sapientia, quidam scientia, quulam iste Ilectus, ais, & prati entra sunt: & hi semper ve-m, idest per cium semper uerrum cognosci. nus e ali 3 no lea per veri sunt ut opinio. Ra plancta est remana aliasianarum e nitior haecs sit supernaturalis, idest cognitio noui nariarali aequi sta, sed a reuelatione Dei pericles. est Theologia : si naturata ter acqui uta, est Metaphysica scietitia est quadrii plex . Mat mattea, Physra, Moralis, Rationalis, Mathemtica, quae si mensiones corporiam, dc 'trantata thI papassiones eonsiderat I quae quadrii plex est 6-rithmetiea, Geon retria, Musit ea, Astrologia,
Physica, quae motus , & iterrum mutata ne
gnas moralem Philosophiam . Moralis mom instraui, vel singuloid proprios, & dicitur
Ethi eat vel eo in munitatis,& dicitur Politi ea: vel domorram,& familiariam particularia. Ectate ine orniea. Ratio illl triplex. m. niatira .R totiea . Dialecti . intellectu sui eo nitio principioi m pri ni ru nia Ars rutilistipux est,nmigatis, saluilis, militaris &Gomnes hi Labitus in hae pratna speeie
seu genere collo ntur. & Onania inferiora horum listriti irin I qui si non disseitc nussit. ea suerintos spositiones minit desectu enim unius nominis gelietici, idem genas duplici
secvniti species est naturalis potentii, Mampotentia: nec oportet itarum hane decla. rare, quia intratus interpremtione eam sitis exposiMinus e tantum ea, quae subra conti. neretur , explicabimus . Potentia duplex est, corporis, & animae: corporas, quaedam iacti.Ma, ut uirtus magnetis , & guttae , qu dana,
palliu a, ut salii nitas, mollities,durities. Potentia ani mae . qua inllea, myrari
vegetatiua , chiplex princialis,& ministerialis . Principalis triplex et nutritiua, pra
lauri et Mnerativa per quam sibi uinde ge.
Per quam vilis imam ae meri tuum a s se ait inmitum trahit latre ratim , seu sigestiua, perquam alimentiam disponiti receptrua, per quam ipsum retinet. ne,clum vigerit, Se dii pinnit elatituri expulsi ,Per quam superstuum νa
.' Sensita a, & intellectiva simi parres . rentiae coen istiuae. Inrellectilia est livelimctus t smhtiua duplex. exterior, quales sunt quinque sensus,int baiulirus, olfactus, g uus, tactus: interior . sunt sensus communi imaginatiua, phantasia, cogitativa. men ora Potentia appotitua duplex : concirpi se bilis;& irascibili Mm eo ursea len inclina mut in bonum,uel auerti inur aratum: peziniscibilem.tendimus in bonuni ardinum ad Minertis iuri . MI eout malum artauum ad euitatulum e reliquae passioues paraWulares, dest. amor Mimn,& reliqua non intra P
rancias, Iea uer passiones collocanda sunt. Loci motitia est uel uolatus, uel nataraclia uel progressiendi potentia . Inter appetitus noranta est uoluntas inst.n appetitus latinnalis.reliqui sunt appetitus sentiti uiis A. hane euans spem ena pertinet fere om trium specierum,3c generum P opriae Passi . . :nes,ut risibilitas,& i innibilitaMomnes apritudines, ct inclinationes particulares ad ali quid operaodum. Et non solum istae Mal tales in abstracto, scis etian iii concreto, si
in qualitat specie, ni possunt.
De tertia Deae suasitatis, eias diuisione.
Tetria species est passibilis missitas uel paseso . Dixi aliis amem superi u lualitates Das. sibiles esse in duplici differeulia,quae u luntrauis passionis in sensibus qualia sunt obiericta .ractus,gustus, di odorarias,quaedam sunte flectus ex alulcia passione subi ecti proueniεtra disti tale Lainen mobilem nam si non sunt durabiles, non qualitates, sed passiones umeantur , passio enim, de passibilis Dalitas quae e st e ficetus pa trioni s, quales sunt eoi res luserunt penes facile,& disseile mobile , non alit Mut prima species, ut notat timet. nam qualitas primae speciei dξ facile uel itis fiet te motrilis ea rame est,quae tu ectum bene, i male sectan suu ede clisponit . At a stasirua species ea qinlitas , quae secundum parum
180쪽
N Ionem est sinan vel di melle mobilis. sub hae specie sunt passio in animae. tua,amor, gaudium,spes.& te liviae Similiter aliqui constituunt lumen.l E. Ac species,qui..has fit c ritio: led iudieio meo ista nulla mis tione in De specie eontinent , esi non sint, iter se mulae passionis, nee effect ullius pas. Donis i immo existimo Aristi non meminisse horrum,quin secundu communem sententia, lumen non erat accidetas, sed substantia. Possiliit in optime collocari in prima semaeie, lunien enim dispositio est, & speeresip aei sunt eitim istantalem Obilia; lux atrienniquae in ipso corpo ie luminoso est, habitiis quidam
ipsius est i de sono diximus potuis esse sub pastione AEst enim ci&ctiri passionis,ccollisi
Nis duoria in corporum .di Puiane non est.
muta speetes est figura,vel sornu, quam
in tintiis litrerpretatiorie explicuitnira, figura quae iam est discret omni, ut numerus tria.. gularis,quadrar gularis: est etiam figuraeon tinti turn, ut triangulus, 3c figruae Geometriis
. Praeterea , figura quaeda superficialisliae in sepetficie deseribitur, ut triangulus in superseierariae. Si est figura solida , ut eorpiis columnale, purami sale, atque hae dictae sunt sigillae persectMaliae vero sunt impet sectet: ut
Dexum, & similia. Et n uniuertiam o innes figinae , & formiae rerum a Prantitate proumnientre in hoeliant genete i siue naturales, .ue artificiatae sint. LDubisi. Dubitatur de raro,& spisso.leni,&aspero, an sint qualitates. Quare breuiter oportebit
1. . uia. ista explicat Boet.& Aug. vocant rarum eorpus. Pa d intra se habet concauitates, Ee p ros P osdam, quorunt Iatione alienum eo
pus potest reeipere in se ι ut spongia, & pu
me x. voeant autem densum corpus, quod intra te alie in recipere equit. . Sala. Alii vero voeant rarum cor ptri, quod sub magna quantitate paveam continet lilbstanis a In qua tuis porosum fit, ut cera luauefacta, spillam vero vel densum, uod subparua citrantitatae multa continet tuostantiae par xes, ut ferrit in . Utraque explicatio est bona.
s. Inia. Nec mihi placet quod dieit Alber. raram esse diaphanum. Si spissiim op mrn i potest
enim esse diaptunum, & IPisiuna, ut vittuna.& erystallus . Alfe uiri vero diei mr. euius partes exteriores inaequaliter insuigunt, Da vi quae a prominent s. qitaedain d pretiae si , lene vero cuius partes exteriores 2.lualiteran surgunt.Vu de patet diserimen ue lene enim. Si alpetu considerantur semitilum paries ex eriores: aer rum, & spissu in secun sum panes interiores: rari enim paries magis inter se distant,at partas spissi luter senisgis adun inrur. Hoe supposito eli sententia eommunis Al Respou beri Auer.Gilberti. & a tot uni, illa pili impa- sio litet ella positiones; 'euut enim indauc par. ciuinu.tium in tetis, at militas principaliter seeundario dicere qualitates, lecundum quas ista tactu pereipiuntur. Et qitainu sista lenteiit
mimi omnino non placeat, eum secutus si Aii. stor.nullatenus qualitates iiiiii tamen propter tantam Iletencium. authoi tatem hoc NisIecipiamusι non enim hic loeus est ex ctius
haee omnia inuestigaudi, & haec de qualitate
trarietatem, o magis, ct minuricatscere enim ei , φιod est frigo re contrarium est , o talefieri ri, p. odest stigorei, oe delectari ei, quod ess
eontristari; quare sustiolunt contrari tatem; o magis, s minus; est enim catseere oe magis, ct mrnus, scalesi ri magis, s minus, s tractari magis,
o minus, floripiunt igitur magis , σmin Magere, o pati. De his igituGot
tsicinniuν. Sta praedicamenta , nilae supersunt. sumismo compendio Aristoti Pei currit euius rationem traditiit Porphy. & Simpl. ieiripe, quod his qui discete ineipiunt. LMis sit, si ea lilae proposita, di triastata prius fiant optime
perceperant: eor ira vero quae sequutur, sum mi eam tenuerint, ut ad ipsa redigere vii In is quodque ex inferiorabiis ualeant .pivsertim