장음표시 사용
411쪽
tensiia i lectum siligulare discernit, at uni. t salis propositio secundum uri uiri extremum , cum vi iuersale sit, intellectu eognoscituri propterea singularis delii it in lens si, quia a praedicato rone percepto in subiecta 1ensu cognitiam, tanqua in vita tu tenditiir. . Attende praeterea rationes has proeedere, rn passione communem de subiecto in muni, vel de singulis per se inferiori biis de . monstra aure; haec enim erat quaesti iuria ex his demonstratio potior est et .
Demonstrationem affirmativam negativa digniorem esse , atq; ad scientia mag s idonean .
3 'Vod aut m monstrativa sit dignior priuatiua, hinc mansessum : sit. v. haec demon nratio melior al*s eisdem existent Uiu9 quae est expa Eoroiu petitionibus, authιρρω-tion Ius, aut propositionibus: se enim notae simιlιtersunt, celerius cogηrsere per has inerit,hoc autem et bilius est Ratio aιιtein prostositionis, auod melior, aus ex notιorib , uniuersaliter h est: si enim consimiliter esset hoc, quod est, nota esse media, priora notiora ese sent. Sit demonstratio p dem per m dia B. c. D. quod A. ipsi v. inesse quae al. r. vero per ' F. G. quod A. 0β D. Con-
c. similiter ita pιese habet, quod A. ipsi D. iness, ct A. ipsi E. quod A. inenin D. prius, o notitus est, qudm quod A. ipse E. per hoc enim ibad demo Bratur: credibilius autem est id, quod es per quod . igitur demonstratis, quape pauciora , est melior , alf eiuranexistentibus. - Amba igitur oe per terminos tres oe propositiones duas monstνant: sed haec quidem esse aliquid actipit, illa uero oeesse, oenonese aliquιd, perplura uitur, quare peior est. PUtam,quonιam ni Uratumsuit;
tibus priuatiuis propositionibus fiat filogi tu , sed hanc quidem oportet talem esse,illam verδ, φιod inest .
Amplius ad hoc oportet hoc acciste . . re , predicatiuas enim aucta demon,
stratioηe necessarium est fieri plures, priuatiuas vero imposissile est plures esse una in omni fauimo: Si enim nulli in existens 'sum O. in pιoiρ-
sum B. c. ver3 omni inexistens ipsum B. si ver3 oportet rursιs augere ut Fque propositiones, medium inj tedum,
ipsis p idem A. B. sit D. ipsius uerόB. c. E. E. quidem igitur manissitum, quod es predicatiuisn, o vero de B. quidem praedicatiuum, ad A. uerὸ ut privativum ponitur: V . enim de omni
B. A. autem nulli oportet eoram, qua
medium praedicativorum terminorum. praeficatiuum ad utraqPe,priuatiuι autem in altera priuatiiιum necessarium
est esse: quare hae una talis sit propositio, alia uerὸ praedicativa. Si igitur notius per quod non sim stuti eredibilibus: monstratur autem priuativa quidem per praedicativam rhoe autem per illam non monstratura prior igitur, s notior existens, ct credibilior melior utique erit.
est uniuestis propositio immediata test autem in monstr . tiua psidem affirmatiare , in privativa vim negatrua uniuersalis propositio , Uirmativa a tem negatiua prior, oe notior; propternamque assismationcm negatio nota.
Et prior assirmatio , quemadmodumo ipsum ine imm non esse, quare me
lius principium Inostratius, piam pri
412쪽
Compa. A B soluit modo secundam Praestio iem, ratis sit ri nimii si affinianua demonstrationem innitia e Iedignorem priualiua & Leit prinium atae moti gumentum tale: Demonstratio,quae paucicus1M.ta ribus med ijs indiget, ut ad inutiediata redi negat. Principia, lignior est ea,quae pluribus; Prima eaeteris tamen omnibus paribu ιse ja Ernia- ratio. tiua indiget paucioribus, qui in negativa; is go illa est dignor. Nota , Ploci dxeit eaeteris PMib r inpe quod utraque sit ex veras,&necessarijs, & per se, nam si quae processit expaueic tib. no P ex his, aut sit ex causis reni tis,aut elli lib. non erit clignior, similitet m
tram seniat aequales terre in s. na si negat I ua sumitterarii cs superiores, assima tua inferiores. pauetortia medijs in ligebit negati.ua,debet igitur esse sors quilis a portionaliter utri u in reliquis omni b. di noc aduerte. Proba- l'Iob I n aio in dupliciter: primo ilia partitio naa. culaIicu Idntaeque notae vitaequae proposi- iam s. tri nes uellio bis, ut nitiara, vel sina pliciter, ut
dieit Alber,iloea sit has positiones, vel suppositiones, uel propositioius idest, dignita.
ras ut ostendit veritatem demonstrationis inon enim on nes eisdem utuntur principijs. Plobat igitur r cligitius est citius c gnoscere,q ilam tardius, sed tu propositio sonives sunt Tu notet citius cognol Elmus cum palis Olatu ut media, quam cum plura,ergo
dignius est cognoscere per ea , quae patin 1 ribus indigent naedi si nam,ut dicit Philop. tu actus potissimus intellectus sit simplex, quo rem di scursu eognoscit, citro magis ad ipsum aceeclutar . a ius est perlectior, cuius ad hiu rationem adducit Lync v. inuis enim est optinaum, Quod nullo indiget, ut Deus,& let Hua. Quo pauc. Phus indigent perfectiora,& nutiora sunt, unde Arist. 1. Mcli.c. I .clinat eleganter: qiranto ro perscctiores tu ut, tanto paucioribus actionibus suum M. nuni conse lusit ut, unde linquir Deo absilue via actioiae bonum inest , est enim ipluna bonum & sclicitas: illis uero, qui propitiqui sunt ipsi, per unam, alijs remotis per plures ursemus tuam. hoc ua natura eueniri Min-
per enim natiira res in tam per fictionε is
elinit per pauciore actiones inquantum postest: unde et et renta recte in sua lora renci sit, quia linea recta est breuissima: haee intellitave semper eaeteris patibiis , est enim melius per plures actiones ninius e sequi bonum , quarn paucioribtra min re t colligitur ergo persectius esse lauetoribus nicili n indigere, quam pluribus, cum caerem paria sunt, Bepropositiones aequae notae.
Rario aurem propositionis, quod me xlior,sit, c. 1 A
Viii uel saliter probat modo illam maiore, e non limitando, cliinci propositiones sitit satiliter notae . inimo pri,bat natiores eIIe, M u lux: priores , quae ex paucioribus sunt, re loeus' iste non parum est obseuriari ratio aua haee tul emest, sumtur propositio, honio est Lbstantia, ma Qui quae demonstratur pertria naclia, primo per
animi est subistantia s secundo: vst vigens est substantia, recito per eorpus est substanat Ia: tune elariam est quod potior est secunda demonstratio, scilicet, omne vivens est sub stantia, omne animal est vitiens, ergo omne animal est shbstatuta, quam, prima,scilicet, omne animal, est substantia, omnis homo est substantia, quia secunda eertior est prima e cum enim praemissae se eundae sint certiores, & priores conclusio ite, emut Eleer riores pratui pijs pilinae,nam cocluso sem dae praemista est prina ae, ob eandem rati
Sunaatur piaeterea alii propositio, nun e rus est diuisibilis , qtiae duo media habet, cquantitas diicieta est diuisibilis,& quantitas est diuisibi Iis, tune peto, ista animii Hur te tiae,an sc curidae notum est, Piod te cunctae, cum duobus indigeat mediis, sed illa est certior, & praestantior i ergo & haee; est igitur
praestantior quae paucioribus indiget Ine. diis 1 haee ratio est valde notatis a quam alii.git Philopon. sed nun plene. Arist. uero so.
luin vi ana partem priorem posuit. Dicit ergo , si simi luet nudia cognita sint, idest ex ea dena cooris in M. ite, Inc Pri . ta notiora sun , & preibat ex Eplo, sic, onrne E. est A. scilieet, oinnis homo est lubstatui aper ri ia naedia, B. C. D. nempe, ani mali usauens, corpus, sit iterum secunda propositio . omne D.est A. nempe oaine animal est tu stantia, per B. C. uen re per vivens, opus,
413쪽
quae prepositio fimiliter se habet , idest ex
Quamuis aliquis textus habeant P. G. media , ut sit diuersa propositio, ut supra dixi.mus , sed melius est sequi nostrum textat in . Tunc, Imaure , melior erit plior den3on stratio D. A. Plain Λ. E. quia ista per illam probatiit, hic est addenda altera pars al umenti, ut diximus, ex quo concludis, uniuer. 1aliter,derrionstratione reti, expauel Oribus,certiorent, & digniorem elle caeteris p ta bus , ut diximus, di praeterea illMn tiuae ex pluribus medijs est,nera experieu laetam cogni-IaIn , vel aliut de certatudo , & dignitas ad alat, plua ex materia vel alia via.
Ex his habes primo, quod demonstrationes passionum , Piae naagis acta dant subiecto, iant potiores illιs, quae magis recedunt: nam posteriores praesupponiant pta es: ha- tres etiam demon stiationes subalternantium scientiarii tri else potiores subalternatis, quarum principia per illas probaticiit, ob ea tui eronem,& tande potiores eas esse, pinagis ad per se nota, de iiii ediata praticipia accedui. Prtha alio mitioris
Ambe igitur, et per terminos tr , oec.
Hactenus nisi orena illius primi in cgis. nil probauit, nunc vero probat mitiorem , quod nega tua demonstratio pluribtra indi. geat mea us, quam astir uua, quia negati . ita inalgeat propositionibus atlita natiuis , &ne, aliuta, uL denio lillietur; atat Etitia ilia solis astitariati uis, quamuis non plureS Ictant ni sint iii una quam in alia; in Ornni. n. de non
stratioue tulit tres: notant Philop. & Αl er. Se sere alij oci, iton ei Ie IIitelligendii, mi odplura ine ala numero habeat negat tua, quana assumatiua,cum utram aequales habere possit, seu plura speete, tiam aliud est ad concludetula astitniatiui praemii lam , aliud spee: ead negati uani: atina stirinati ita media l. iiit Iut detri rationis, nempe a.I coticludendas tia ite praemii las, Juae aflirmativae sum . Dices , Maiori t on videtur correspoitile. Ie nillior, cum maior sit se pluralitate n e. dioisi etiam iniri. rao, ut proba: si est in affirmativis illis cinnibus: duinviti veto hoc eltri a num,& ego miror interpretes, quom doloeti in huiic con sum tetuluerin L.
Appoliti. mouet dubiuna, scd non soluit, dico imites expolitionem Albe . in isto cap. Hile ad itendum, quod negatiua Propola,
Log. Tolet.tio ptiiratare mediis etiam numero indiget,
quam assi Gnatiua , ut patet si sumamus similiter propositiones: sit a stirinatiua distans a steti erat illimo per duo nieci in, s. omne ani mal est substantia per uiuens, & eorpus, sumamis eanden negativa in de alio gratatali uimo , L nullum animal est qualitas , tune
inueniri tria tare dira , uiliens,corpus, substantia; minus. n. clistratona ne subiectiina a ii,oas firmatim inan ediato, qlia a filo negat luo,
cuius ratio est pulclara , qui h am renatiuo distat per intern edia subluinpta sub maiori extrerno,at a negativo distat per intermedia eadem,& per omnia sita praedicata tu petiora, a ciuiblIs tale negativum praedicatam remoueriir, & ista huius loci declaratro est.
Nouum aliud argutii erum hic possumis componete, sicut componit Themist. p. i. oliod tale: pii tilia dem 6 stratio indiget a Lnrmativa, assirmativa autem n6 in dio et negativa. ergo illa est potior: antecedens patet, na in impossibile est,clliod negatim sit utraq; prae milia, sed una saliena debet ella affirma. illa, at utram proposuio potest esse aflirmata ua i tune ulterius inaugumerata dei non stratione, ut est in prosyllogizatione /emonstrativa, deiNonstrautes negativam praemissam ex una tantu in negativa propositione,altera uero assit maliva demonstrabimῖS; at praernillam amrinatiuam ex utraque a stiriaratioua, ergo indiget negativa a Trinatione .
Et ille est tensus illius 1 priuatilias in omni syllogismo plures una elle n6 posse : Opor
at a stirniatiuas plutes ellaeontingit. Exeniplo comprobat: su demota stracio, nulluna H. est A. Omne D. cst B. nullum C. est A. si pro lsi pietate Opori et I lGren a oportet ina ei e nredium b. de quo negetur R. led quod asticinetur de B. si enuli nna D. est A. omne B. est D. ergo nulluni B. e st A. at si oportet minor ena cle in otistrare, sian en dirin est medium a stir m Miuum de utroque.puta S omne E. est R. Omne C. est E. ergoo inneta est B.& sic fit ut alijs syllogismus,
unde coneluditur praena illam negata uana ex una, a stirinatiuam ueto ex utraque assi Imativa demolistrari, indiget ergo negativa demonstratio assirmatὲua, non ecoiitra , ergo
414쪽
Conelu Haec est eon elusicytorizias argumenti, Vn sio toti de patet non bene exposuisse Philop.qui noarguine rati ne in , sed coracilata una praecedentia uer ii. ba esse assitan auit, itnλ aliter interpretatur stra in ductu est, se a ci diximus certiora sunt.
6 Anaplius si principium syllogipui.
. ratio. Tertium arguarentum ad idem proban' dum hoe est , cariat uni principia inninediata sui t pracita', & demonstrationes sunt potiores led principia assumat uiae dealonstrationis sunt potiora principiis negarit v, ergo u Ia poti est: minor probatur,prin et pisi a stirmativae est lintri ediata assicinatiua, principiune alii ae et i med ma negativa, affirmati vero prior est negatione, licui esse pratis est, si non esse, unde e6cludit repetendo. secvnaiam ration ira, es Ieamrinatura divitote in . obie- Dices quomodo esse pri in est non esse,cti . euiri prius res non sirerat,qui in si dico in Dissolu particulam stimendo, prius est hanc rem non τιο. esse, Piam essetanien communiter , & a tineo genere, semper ens praecessit natura nonens nam si nihil est et, nihil fieri posset, propterea Deus ab aeterno est.
AIia o Dices, quomodo astarn alio dieitur priorbictio. ςgMione, uni utravae sit species hoe sol. vide siti u/n us lib. de interpietatione, ubi etiam hae Iulionε lom m e plicuimus , illie vide lai E.
inesse ipsi B. o R. ipsi c. quare cotingit
igitur potest A. im B. inesse , se igitur B. ipsi C. confessum est inesse; A. ipsi B. impossibile est inesse.
Termini Utur consimiliter ordi- 3nantur. V seri autem utra sit notior propositio priuatiua, νιrum quod A. isty B. non inest, an qDod A. ipse C. comigitur conclusio est notior,sιod non est, φιae ad impossibile fit demonstratis , cum autem in syllogismo sit, demou-
atura autem prior est, quod A. ip
si B piam quod A. ipsi D inest e pri
on enim si contingit ablatum G sse aliφιid, boc est concluseo , illa vero
ex quibus f nt, hoc pacem est, lx φιο θοοgismus est, s i ditiqxe sic se habet, νι aut totius ad partem, aut Pariis ad totum habeat ratiouem: sed A. c. oe . B. propositιones non se habent ita interse. Si igitur quae ex notioribus, ct prio- οribus melior, se ni autem ambae ex eo,
cantua,eu manifestum, quod ea, qua ad impcdibile ea melior. Quoniam vcro praedicativa. Compas terminatq5nem tertiam, nεpe osten rario de Ise lauae iis priore ea , quae ad impossibilem5stmdu ir, sunt asit haec vel ba cotinua cis illis ca- lionis Pitis Reedentis, ut oratio sit l quod quidem l erilivaepaicati ira dignior plauatiua nranifestu in elu & ad im
415쪽
IR. I. Poster. 2 2praeditativa sit potior negarauat his vet3 sit
potior dueente ad impossibile, etiam praedi. Catiua erat posior ista, & ita omnis ostetis uatana praedicativa, quam negata ua erit potior ducentem impossibile: ante tamen . quam probet, differentiam unusque eonstituit. id de Dixi inus aut latE 1. Prior.e. I 4. Oliensis a monstra demonstrationem esse, cum aliquam prOP tio oste- sitioile, siue a stiriuatiuam, siue negati ut d sua. Inostra nuta, per sita principia ipsa inseredo.Quid de At demonstratio ad in possin te est,cu E-
Inostra- positione aluiuam n5 per te,sed stram oppotio ad si tam filiam ostedendo, vetae iste proba MISI in possi- moclus asit proba di, est sumendo oppositam bilo. probandae esi aliqua preta illa alia manifest vera, ct inferendo coelii lione fallain in bona conle quecia, Mindeco'ligatur talis praei Lla falsat esi falsiun ex salia scit lariu , ac ran de in illa prima propositio vera. V. G. sit istas ada visi ni possibile, nul lus h6 est ir ro .
S, summam eius opposita cu pr milia ela-rE vera, si e 1 omnis ii si est irrationalis, Omne aiat ronale est honao, infero, ergo om eaIaltonale est irrationale:coiilem uentia est bona, conclusio falsa,ergo & al ultra praemii la, non
minor, ergo ma Or, ergo eitu opposita nega tilla erat vera I cu in non eonianeat in I nate.
a necessalia contrarias simul eis e filias, aut sun ut veras. Sicut negativam propost Oilem denisistramis,ita afficinatiuam, iuniendo opposita in negariua , demonstrare poterimias.
uult solum probate modo negationa olteus iam eii e priore in ducente ad impossibile, ni inde probatur quod eriam affit niatiua stea pocior, evin lit potior quam negativa.
Exempli uri ponia ollensiuae negata uae in.le, nullu in B. eii A. arite C.est B.ergo nil l . turn C. st A. At uero non sic est adlin possibile, tu patet hoc exeinplo, si t tu aliquis demonstrare illam propositaOr e, q raeerat ri a.
tot syllogitati olieii liui, ne inpe inillilm B. est A.adtiri possibile. sie de aioli strabit sit ine, do oppostia,Onant B.est A.& aliam elat E se. ram, l. omne C. est B. inseratur, ergo o te C. est A. clitae in filii, nam eunt haee M sal.sa , aluria erit praenii ita falia, non minor,
cmo opposita uera nullum B. est A . Utu aduπκ, quod oportet illam propositionem, Quae eoassam Itur la opposita probandae else notam, uel quia malit sestὸ uera, uel quia data a i fideliteι alias non demonstrabitur vis impossibile, nani indetis dicet non oppositana probandae, sed eoassuinptam esse fit sim: aduerte etiam l hie non turnit conis tradi elotiatn oppositam, quavis id uelit Phrulop.non.i1 essent de omiti sed lumi contra-Nam, quia in materia necessaria partieulatis,
uel indefinita aequiuale uniuersali, & si una est uera, altera falla, siciu in contradictori , di conuasi una falsa, alcerauera est.
Termini igis cUmiliter ordinatur, etc. t
Si ilitudine inter utraml; demonstratio. neni assignat , nepe in ordiriacione letan in .
Ium: sicut.n.tres terni in Fin figura in ost eu sua ordinantur,ita in demonstratione ad impossibile sun tres termini Fin figuratri aliquam disposti, quamuis non eodem inodo ut anuli conclutionε probet ut dictu est, sed disseruiri hae demonstrationes in negativa propositione, in quo termino,& qualis sit.
Ptopter quod aduerte quod in syllogismo Nota
illo ostenti uo est una praeni illa negativa, Puta maior . ti ultu B est A. In qua maius egite.
st de medio praedicatur, in syllogismo uero ad impossibile est Et una negativa, puta opposita conclusionis talis illatae, ex cuius ueritate colli3imus conclusionein falsi inint si dieas Ois ho eli urationalis,omne rationale est h6,ergo ronale est irrationale; at nullum rGnale esturationale, ergo conelusio est salsa,
& percon soluens aliqua praeissa. Vide iei
ur quomodo in hae demonstratione est illa negatrua, Du una rationale est irrationale . quae est ex marciri extremo de minori negavito, quod dicitur nullum C est A. Dicit modo Atis . cum talis negativa est notior e nega uua naaior ostensiit , possvinus
per hanc iubare ad ini pols bile illa maiorei
cum nraIor est notior, manebit demonstratio oli Esiua, tisi ad Hira possibile. v. g. ii quis uelit probate ad in pollibile. nulliri h6 est irrationalis, sic dicet i o inlita h6 est irratiotialis, Omne animal tonale est h6, ergo oe aiat ronale est irrationale, sed nullsi alal rouale est irrati uale, ergo conclusio falsa , εἰ aluiua prae . ni illar ista est Da Maasistrario, quia notius est, nund auraial r6vale esse urat lotiale qui nullu in hontine ei leuratronal E, proster exinpteiIam repugnautia : qd li non ei Iec notior
416쪽
Axe negativa, non possemus aliam probare, quia utramque admittere nollet quis; sed ni
Sensus elarus est, sieut in syllogismo ad impossibile propositio eoassu nipta csi opposita probandae deteile elare iura, ite ei Alsi trac5clusionis attribuatur , ita & esie lusio elare falsa,& ei opposita manifeste uera , ne aliis quis data conclusione vicat esse uera , & opposita falsim: in probatione ergo ad in pollib. te negativa est claritarc iam negat ua praemissa de insistrationis ostesium Aduerte igitur literi, dicit. n. differt, in quo,& cpialis
sit notior pratiatiua l. v tra eg. t tua sit notior,
an quae est syllo'itati oli Esiui maior, puta illa, nullu in B.est A.Mi Plae est opposita eoclusioni ex qtia est sellogis riis ad rinpossibile, puta nullu C. est A. si haec n.quae conelusiodi notior est, fiet syllogi sinus ais ina pollibile, cu uero ea, ouae in syllogis o ostensivo erat, notior est,htissi ille ostensituri,& non ad impossibile, propter rationem quam dedimus.
At Pia inlita taegata ua sullogismi ad impossibile sit notior, tiatura th prior est illa naa. ior ostensiui, ne impe prior est , nullurn i, est R. P ae erat inaior, mi a nulla in inest A. quae ei a in syllogisino ad impossinite otiol probat: quia haec est eoncitisio syllogismi illius
Ilesiui citius mitor prociata r, puta titillum B. est A.omne C.est B.ergo nullum C. est A. Donclusio auten posterior est natura propositionibus iii itera demonstrat Ione. Et nota attificium Arist. luod aliqtii non intelligentes uitio dederui, ut ine in in t Pni. I p. h l. t .eum reprelien iebant, mala in syllo gysino ad impossibile non probatur malorostensii, , sed eadem onclusi.3, se uo. adue tulit clubd Aras .non probat illa in uz tn. o e led ut quanta propontionen . ut alla sit quae probatur ostea siue, ali aliae ad iiDp illini rse .l illam in syllogistrio, & de monit catione sumpsit, ut metrii, ostende et ii eg. iiii Maa in
syllogi lino ad iri polli te, et Ie illa posteriri. rem natura . cum ex il la ostensiit propter quid demonstretur. Nee oportet te intelligere I. mper demolistratiotieni a l impossibis e procedere ex negaracia posteriori iratura, nisi mi ira illa ex ith atho oollinus ostensi uti, si, cst in seniora stra. Ioue ycoecer quid .
Diees nonne si illa non e llae in demon stratione propter clinii, tuine negativa demonstrationis ad impossibile ellet prior dico , esse qui leni, sed hic de in onstra; ione potissi ara, quae per causam est loquimur.
Non enim si cotingit ablatum scis c.
PolIet qui dubitate , quomodo si per illa
conclusionein i eguitia in ad lin pollibile probamus maiore in illam negativam, pol sit ella quod ista sit prior, ex clita enim probamus , posterior erit: respondet, non ideirco quoi ex illa conclusione negativa rei nota ea inus oppositam praedictae maioris, inλιOr habeo. trationem conclusiotiis illatae ex illis, taliqui ex causis,& praemittis, hoe eni in siuet si talis maior esset sub illa negativa sumpta , licue pars sub toto, idest ii cui particulare sub utinuersal ,at non si e nitri itiir, ii ullum 8.est A. sub illa, nullum C. est A. ted potius contra, ut dictu inest.
Si igitur psae ex notioribIta, c.
Aig imentam colligit cli Ointenta in conclusiouem probat i po. ior est demo uniatio citiae ex prioribus, & certio: ib.tratura proce ait, qua in ea qtiae non sic se h ibet, at nega i-ua ostensiva est ex prioribus , & c edibiliori. bus natura quan quae diicit ad lin pollibile. ut ii otuin est, ergo erat praest 4ntro: illa, istit. naMlua uero est potior ne allua : rigo cite etiam potior ducente ait it polsibile. ergoo Innis Ostensilia potior .
Quae scientia celetior,ac prrior sit: qua Vna, quaeue diuersae ariter se scientiae situ. Et catioci eiusde in plures e IIb de nioni traiciones pollint.
Cap. XXIII. ciecita aiu em est certior, o prior scientia, piae ipseχs quo .i, propter
417쪽
L meo autem ex appositione, ut unitas es Dbstantia sene positione , punctus uerisDbstantia cum positione, boc
auim ex appositιone. 3 Vna autemstientia est, quae est uniaus generis, quacunqγe ex primis corn-
Ionuntur, o pauessent,aut passiones
orum per se. e Altera vero scientia est ab altera, quarumc nq; principia,neq;ex memnes,altera ex alteris sunt, huius auton signum ci m ad in demonstrabilia venem. oportet enim imis eodem genere esse cum bis,qus demon nranrunsignuautem ct huius, cum ea, qua In Uran
tur per ipse, in eodem genere sint, oe
cognata.s Plurre autem demonstrationes esse timem euenit, non solum ex eadem coordinatione accipienti non continuum medium, in eorum, quae M. Bae. D. . σ E. sed Gr ex altera,vt-.4 .transmutari in quo autem D. moueri, immvero B, laetari, cr russ E. quiescere.
D. praedicari: nam quod laetatur move tur,ex' quod mouetur tramutatur: rursus M.de E. E. de B. verum pysiaca-3I: quoe per altera media,s no ex ea- . dem coordinatione 6llogimus est, non tamen, H neutrum de neutro dicatur
mediorum: neceβαest eidem alicui ambo ιnes: considerandum autem est operatιaxsiguras, Pot modis contingit
Ρααisi Scientia antem eri certior, cte.
citet v. ac tria liuoremata in capite praesenti ponuna scien notatu diglia, qtimi se prinὶ utri est: Una scientia Gr- tradicit ut in 'ritor . 5ζ priora alia i ipliciter ,
tior de Plinio illaeeitior est quae, qui, & proterprior quus, simul docet, idest, veritate, & esus a Ia. musani docet, quam ea, Suae t Ulum , idest veritatem Deet, vel abessem ii, vel a no, vel rausa remota. Secunt 8, scientua rertior est quae non est de subiecto, quam quae est de subiecto : no. eat Philop. non debere voeari: scientiam, o ut non est de subiecto, singularem, sicut in capite de sisbstanti alleci vocat seientiani non esse de subiecto, ouae tractat c e re abstracta a suis biector lubiectu ira aut voeae materiam tensiis bilem , ut norant S. Tho. Alb t. Aegid. Seinuuetro. Nitie scietitia, quae abstrahit a materia lensibili tertior est illa. quae eonluserat laes in ina terra lensibili, Geometria quam Peripecti ira, & Arathineta ea , quam Musica Graior est: nam Geometria, & A tamethleasulit magis abstraci istini litet Metaphysica, quippe quae a niateria sensibili abstrahit: hu
ius certitudinis Alterio. recidit rationem in aquanto res materi alior, tanto magis exposi-
sita est pro iratis per aeculens, qu impedio est lentiam, ut triangulus in matella sensibili, idest aeneus,uel terreus est albus, ea lusus, &similia per aecideris, a 'urbtra liberatur strahensa nisteria huiusmodi. Tertio scientia, cluet ex additi ione est, minus est certa quam ea,quae no ex ad diuione, ut Arithmetica eertior est, qlia Geometrias nan: prinmpium Arithnutieae, pura unitas, est fine positione,at ptinet pium Geometriς, nempe punctum, dicit positionem ι positici aut esto do partium in ordi ite ad locum . quam positionem habet continuum petana nens,de quo agit Geonaetria, non autem di . scretum, de quo est Arithmetica, quare ista certior: non eni in ea ponuur praeditatis pera den , quς ex situ, dc loeo oriuntur. Dices Inonne iste modux Grei nidinis est idena, qui praecedens respoluset Aegid. & Deue, nouel Ie eundem. nam illic consideratur abstractio a materia sensibili, hie alia abstractio a contιnuo, & positaone.
Dico a sit ex appositione, ut unitas, cte.
Explicat,& pta,hiat qiιod Geonaeuia , sic Ceonimea additione ad Arithnietica in , Per prinei. tria est pia ipsarum; nam pri iret pisi Genauuiae est ex acia pili ictu tu, linc aut eli stibilantia postalidest ticine ad habent positionein: no intellιDs, quod pun- Arit mecti ini secuti dum te positionem habear, cum tiram. non lecundunt se sit in loco,est.n. secundum corpus,quod luperlicieiHibi , lineis,&pun. ira terni inatat r unitas vero est 14bstantia
418쪽
sine Iostione, ergo abstractior est, & minus sed de generali habitu seientiti Alberraui, S. sectitaex additione. Tho.Aegid.&alij nonnulli, sie expotiere vi theore Dii bitat Plitis. nam vuletur, quod unitas dentur,iu Arist. ueluq riror ostendere,quq Π a. sit ex adestio ite ; nam illini qiloa dicitur si. sub una scia continenti ir,quoi si primum est, Pr I in ne adsit tot ei micili timest: respolidet nolis viticu eo mimine obiectum, esiprehettiles om exposi se id actiunctui liquod, sed tantaim dicere nia,quet sub talistia sunt, si eut est corpiis na- ti. D. Neg tionem postrionis, negataci autem non tiuale in Phystea, ens in Metaph. & tale vo. Thom, est addi tio realis . Giit oenus ieientiae: hoe aut debet ella viali, Alta MDubitabis: qsio punctum,& Unitas cliea. vel vi, ni si, vel sutem analogd: analogia n. aliorsi tur substantia, cu acclileiicia sint: te spolia et non in pedit seientiam , ut expresse docet I hil. id seeutulum Ph agorie dicivellar Arist. 6. Metaph. e. a. alterum est principia die istin abant. n. lineas. puncta, stipei scies. lcientis i sunt eni in in qualibet scaenua provdi c. esse reriani liabstacias, de crio dii pii at di positiones per se riotae, , inde mostrabiles iubietaph. e. s. & op. 8. At S. Th. id lecti . 1lla, ex quibiis procedulit elux ernon 'irati duin Platonicos dii lictu melle censete utra. nes, ut superius est dictiim; tertium est, parie, luc opinio & S. Th. di Philop. veta estέnam illius subiecti: per partes intelligi in t species tam Platonici, F ni Phythagoraei fuerum inferiores subiecto , ut Physiciis tion ibi una huius sei tetiae, ut tabetur L. Metaph. ter. 24. Corpus naturale, ted etiani ipsius specl 1, pu- Aliter alii exponuut, ut per substatui atri in an ii talia,ptatas, dc reliqua mixta, & ho intelligamus naturam tam lubstitiae quam Ium species ec siderat, ut docet, Arist. q. Me accidentis, ut sumitur I. cap. ait repraedie. & aph. e. h. species inquit.& sipeeres specie. exponit Alber. . , ruat unius scientiae genere est eosiderare: pet 'Alii per lubstantiam, idem quod indiui. partes etiam intelligit ni partes essent ales, Sciibue itu elligunt; inret hos est Averro. Alij integrales lubiecti, & iii seriorum subiecit. per substantiam intelligui it veratri substan. quas, omnes una scientia eo ii siderat, Physi tiarn ; sed haeecticuntur lubstantia, quia eis nei .n. est considerare paries corpolri nMu- ablatas substantia destruitur; Ha exponit Aeri ratis. materiam, forma,partes an maliun , Sct d. quaelibet ex his est congrua expositio , plantari m , di teli Iota eor potum tiatura- prima mihi mxim E placet. , , itum , similiter passioties lubiecti, inferiora Circa has certitudi tres tres, aduerte ex At lubiecti, de partium eoisi, ut uotu est in quali her.&S. Tho. quod dupliciter potest lumi bellitentia: sic illi exponui,&siue dubiod
certitudo in scietia, vi O rnodo ex parte rei, ctrina est uerisii ina , maximin; irotanda, altero modo ex parie Inovi cognitionisi ex cyramuis non ita uti eatur textui respoiti ere parte rei, qua sores est inaniatet talior, tisina Philop. Miter hanc literam interpreta- 2 Ex isplicior, tanto ei es cognitio est certior, ut diis tur,ut sit senius, vita scietitia dicitur,quvliez.sitio cit Averr. materia enim obstat cognitioni , sicut circa viraim genus theorema: uiti, id est Philop. cum it aterialibus mitta per acetileus insiti: conclusioti si dein strabit Mina, tulit aut theo
X patae Fero movi, cum res per causam co4 Ienlata untias generis, plae c6st alit ex eiciem
gnoscitur, eius est certior cogiticio; potior ta Prinelpi Is illius raeneris , si eut geometricamen est haec priora; nec decipiaris existimari theoremata oia fiatu ex lincis, ex tri gutta, idem esse dignitatem, bc Gitit lineinr i iam ex figuris: vel ex aliis,quae sub Genere GeodignHas potius a rei nobilitate, qua in abi in metric contitientur, puta continuo. similiterniaterialitate, vel a cnodo cognoueodi sumi omnia sua lex iI3e principi)s, & dignitati tatuti tu igitur haec duplex iit certitudo, prior illius subiecti a praeterea salit minus generis dilobus vltimis Inodis eoiHinetur, posterior Parteri& passiones hora, nempe principi - . vero primo, ut explicatiun est. τι - , t theor critatum; partes incipiorum . . sunt putes integrantes. vel essentiales sutaeis
Vna aurem 1 untιa es , qua ens diorsi, hi partes ei reuintum, quadratorum svnius generis, c. corpor si . passiola es principiorum, ut passio. Seeundum Theorema constituit, de uni--lii ariars,quet sunt principia figuratum. late,de diuersita e scientiarum loquitur autE scilicet frangi, concurrere,& simula. non desticita peculiari aliturus coclutavis, Inini lusere etiam Possum , par tb -
419쪽
remanimi alio Ido. n. n ultae neritium simul demonstrant Ir , quartana sngulae 8 fit partestiuorematis illius, ut demonstrat Euclu . an-Palos atqui cruris qui suiu ad basim esse miniles,& qui sunt extra basim esse aequales et ιsunt i sta duo , quor ni singula cireuntiar paris res: et intelligere possumus passiones theor
malum, quae sunt Illae quae adueritatena demonstratam consequuntur , quale illud est, ex victo theoremate sequitiar, nempe a gulos extra basim aequierauis esse miores tu,qui sun rantra basim . sunt et alia multa,qra uerta theorematib. demo stratri sequii vir. Ita exponit Philop.& bene, qirasmiis lueuius forsan possimus Arist. interpretari, ut sit sensus: scientia una est,tiae est unius generis, Lquae de II , qtiae sunt eiu laeni generistinctati explienasit quae dicantiare ius de generas, & dicit ea esse, quae ex eliaetra principiJs fiunt, ut ho leo, pia tua, & mixta, acet menta eiusde generis escuntur , eum omDdem principiJssati sunt. n. ex materia,& sommai fultitit passiones hortun, quae eri eisdem
principiis fiunt, nempe ex prinei js sit biecti scientiae esse eisdem etiam generis , ut in uita seientia sit subiectum,eius pranei pla, &passiones, & ea quae eisdem pranei poeon. sante per partes autem ide, 'inia per passim nes uitelligit,& sic patet sensus literae .
4 Altera vero, Hresia Gabaltera, cte.
De di- Diuessitate seientiarum modo constilliit uersitate direns, scientias esse diuersis, quae tractanticientia--rebus q uae non fiunt ex eisse principiis, rum . nee principia unius tant ex principijs alterius, si eiu Physica, & Mathematical habent enim pranei pia cliuersa: illa. n. quae tractat de ijs, quorum praneipia sunt ex ei Mena, ficiuprincipia hontinis,leonis, & equi sum ex eisdem principi Is,ut ex nurteria.& forma,non aetunt cliuersas seielicior si luerea, quo ri m praneipia unius fiunt ex alijs , ut hominis principia ex principijs geneti talis, ii5 faciunt diuersatri scientiam i quamuis istapoi Iemiis intelligere de principijs complexis, & cognitioliis, sed Idem est sensus. Poni mem duo signa, alterum latre sol. uamus re in ultima pia ipia sua. & sie e gnoscemus an ex eisdem principijs res fiant, ut equum in m Metia, Si inraram, figuram in lineas.quae cum diuersa sint principia, Mi iti
erub Periinebunt scientias; alteriam innum
est ad eognoseenda ipsum principiti, an ce
ssiversum, nεpe eum non fiterit erui de seneri s. & prox in si & eognat si eum ipso principiato: sunt. n. principia, & ea 'i'ae ex plincipijs fiunt eiusde generas rhaec cita intellige de principus naplexis, & eonclusionibus .
Hoc est tertium ineorema, in quo Pra nisi Tertia mihi ur, rationem reddere vi quare per pria theor rapia assignauerit scientia tu diuel litati Inrito uia. ceti unius rei plures posse esse dein Gnstra tiones, non solum ex uno ordine, sed et auiersor in quo manifestat posse de eadem retiarias esse scientias, ae proinde inelius per principia diuertitatem earia in assignari. Diei tergo, Plures possunt esse demonis strationes unius, non solum ateipiendo meis dium non continuum ex eodem orisne, sedettion accipiendo ex diuerso. In primis per eundem ordinem intelligit eande im generis moti inationem,ut omne Baest A .potest is monstrari per C. & per D.& per E. nempe hsi est shbstantia, per animai,uiue 1 eDrpus per media diuersi orilinis intellure in disian si inuicem ora irina, fient ut Themi st. diale,
bipes, & Gnale, per quet demonstratur 2Ial. Sed diees, quita per medium non consi nuum intelligita aliqui intelligunt medium mediatum , sicut uiuens est homo aliquiniectium iu diuerso syllo sino, non contiis nuum dicunt: at eum in eodem syllogisma plura n ed i a disponiintur, scut fit in eoglobato lyllogismo, dicuntur continua, ut Ornune eorpiu est substantia,& Omne uiuens eor. pus,& omne animal uiuens, & omnis homa animal ,ergo Omnis homo est substantia. Sed iudicio meo, per non continuum meis
diu in eodem orta ine , intelligit mediai si Q. premo in astituram o, ut sit senius,ad A bau- sum De in holem esse substantiam plura meis
Ponit eren,plii ira demonstrationis r perplura media diuersi ordinisset Gelusio, ornis ne laetans transmutatiir; Onine B. est R. sint duo media, mouens D. & quiescens E. tianescet omne D.est A.omne B.est D.ctgo orti e B. est R.idest,omne quod Innuetur rians. n 4 mutatur
420쪽
ittatis transmutatur, simi lyer et diceriir, ornrae E est A.omne B est Hergo omne B est A.
de laetitia seisibili, similiter iste est sensius it
i iis inasoris, Diescens mutatur,ulestest triu-tabile, nulli erit m qui ea inest, cui non inlu dc motus,& mutat lo aptitia sine, est enim idem
Cum media diuersi oratinis,etu Me esse doctus leti ostenclit no esse adeo datiersa media, vi in praelicentiri in ulterni nam erilem aliis
inii ii,sunt, inter se ergo praedicanti r, quamuis non essentialiter, ut quiescens mouetur, adest, cui quies inest . motiis inest; al:qui te. st ne, eluod non praedicentur; sed exissimo melius len, sicut exposiriim est a tanti m eoncliti it polle etiam in alvi figurarum ni odin
Ptimsi Oeentiniit aliquae lini cultates in line ea..Argit r. phei est auterv argirinenium primoni, si ii nascietitia esset,viae unius est 'trieras, semieretur liuod uni ea esset ictentia de substantia,cuae unum geniis est, conseviens aut est fallum, na alia seientia est Medi ei na, alia Phusi ea alia Λstrologia, alia de Angeli , qtrae t fioIa lub uno substatutae genere conli rentor . 4 Argi . See tincto, si eiusdε scientiae esset eoostri erare Remis, Sc ipsius speetes, sequeretiit cla Metaphystra quae ite substatia tiactat.& Jeatus ye uetabias,cies species teriam considerit, nulla te Ieremia reliq effer, qvid salsum est. Aun. Tertio,si scienti di iter lςclitiet a lisis principia , ergo non elleiit eadem principia ccia mittis scienti si hoc uero salsa est,na sunta ignitates multis,& ali viae Oibus iciet 0 5es.
a. AS rario, si iuuino lusio tot anilia habe
re media,ergo sti geni ut demonstrati cinerim parte melorum, cuius OppDsiliis octiit Ari
praecipue ex explicare oportet in pite isto. Circa argumentiam primum oporte ali. Prima quot praen, Hrere fundamenta, & eone luso Fundapram tim sit, triplictim esse unitatem inscientus, sic utan alij, aecidentibus: est. n unitas numeraca, specifica,& generim i scientimctistinguuntiat liuia ero penes subiecta . quas bus iiiliae reiit illi. n. alia est albedo tira alia il-lms,PPssiliersitatem subiectorum, ita alia Triplex Dialectica huius, alia illius, si lite se aliis unita, scientiis; de Me autem unitate non est sermo numeri in prae letiti. sed de unitate specifica. & gene ea speci-riea,& haec ab obitistis, tilest a rebus .deqiii. si , g biis scientiae tracta iit, sumi vir: Itiatin d uersae neta a seientiae secunii una diu cisitatem rerum de qui biis luit cuius rationem iuit tinctus T homo; scis ii.est quaedam operatio animae in
Ies,ut igitur motus situlini speciem a teranin 1s a d quos suiu, ita scientiae ab obiectis.su secuitisum sumi ametutini: aliter sἡ h bet res, seu obiectum, quos scitur mi inteum tum, a latet Ies quae lentatur ad sensum et rea enim leo litari sint quod est , ilexnpe iiii gula. I s. n loco, p aelens, & cuni aliis cotidit Dii bus set Iis non intelligitur se ut est leti abstracta in uniuei siti a conduionibus materialiab iis; tinde ut sese trita sit opus est . ut si aliqua si quae cc gnos tur, & sit quaedam necessa IIa colutilio, irempe quod sit abstricta a materia, sic tignisi ioneombulat .nisi sit aliqua nate Na,S pro in as ex quo fit, ut ciui dic taliqii id esse stibile .cticat rion solliri retra ei . ius scientia est, cloani Caieti uorationeni serinalem subquar non est, 1gitur is: uersitis s)iεti Hulra tam si in inter sua te ter una Finsb, ted simul eun diurata abit racii Oile . N hoe estelliocl dic sit Metas Itysici, scientias militi xxiiseeundum cs: uel si arena terii in formalem in ratione scibili, is est, lemi iusti in aluit de io.
nem tur an . res enim constituitur In gratere
seibili per abstractionem, D est'. elie tit sit
unum genus entas,& diuersa genera scibilia,
sicut cor pira, & Angelus unius generi, tune Ainr in genere rei, tanteii dura rix genere se bili, ctio ea ga magis abstractus est Angelus, quam cor disset eupti is militer potest esse quous sint diici gene- tia conista Fin rem, & uiuini ria genere te mili , quia stituens ni inii uni habetat eandem abstractionem , ni scie se