Polybii Historia edidit Ludovicus Dindorfius

361쪽

εὐζώνους ποιήσας διῆλθε τὰ στενὰ την νύκτα καὶ κατέσχε τοὐς υπὸ των πολεμίων προκαταληφθέντας τόπους, ἀποκεχωρηκότων των βαρβάρων κατὰ την51 συνήθειαν εἰς την πόλιν. ου συμβάντος καὶ της ζμερας ἐπιγενομένης, οἱ βάρβαροι συνθεασάμενοι 5το γεγονὸς τὰς μεν ἀρχὰς ἀπεστησαν της ἐπιβο-2 λῆς μετὰ δε ταυτα θεωρουντες το των υποζυγίων πλῆθος και τους ἱππεῖς δυσχερῶς ἐκμηρυομένους και μακρῶς τὰς δυσχωρίας, ἐξεκλήθησαν υπὸ του3 συμβαίνοντος ἐξάπτεσθαι τῆς πορείας. τουτου δὲ 10 γενομένου, και κατὰ πλείω μέρη προσπεσόντων των

βαρβάρων, οὐχ ουτως υπὸ των ἀνδρῶν ώς υπὸ των τόπων πολὐς ἐγίγνετο φθόρος των Καρχηδονίων,

σης γὰρ ου μόνον στενῆς καὶ τραχείας τῆς προσ- I5βολῆς, αλλὰ καὶ κρημνώδους, απὼ παντὸς κινήματος καὶ πάσης ταραχῆς ἐφέρετο κατὰ των κρημνῶν 5 ὁμόσε τοῖς φορτίοις πολλὰ των υποζυγίων. καὶ μάλιστα την τοιαυτην ταραχὴν ἐποίουν οἱ τραυματιζόμενοι των Ἀπων ' τουτων γὰρ οἱ μεν ἀντίοι συμ- dii πίπτοντες τοῖς υποζυγίοις, οπότε διαπτοηθεῖεν εκ

τῆς πληγῆς, οἱ κατὰ την εἰς τουμπροσθεν ορμὴν ἐξωθουντες παν τὸ παραπῖπτον ἐν ταῖς δυσ-6 χωρίαις, μεγάλην ἀπειργάζοντο ταραχήν. εἰς ἁ βλέπων Αννίβας, και συλλογιζόμενος ώς ουδε τοῖς δια- 25

φυγουσι τον κίνδυνον εστι σωτηρία τοὐ σκευοφόρου

διαφθαρεντος, ἀναλαβὼν τοὐς προκατασχόντας τqν νύκτα τὰς ἡπερβολὰς ώρμησε παραβοηθήσων τοῖς τ τῆ πορεία προλαβοῶσιν. ου γενομενου πολλοὶ μεντων πολεμίων ἀπώλλυντο διὰ τὸ ποιεῖσθαι την κἔφοδον ἐξ ἡπερδεξίων τον Αννίβαν, οὐκ ελάττους 8 δε καὶ των ἰδίων' ὁ γὰρ κατὰ την πορείαν θόρυβος

362쪽

L. III. INITIA BELLI PUNICIII.

ἐξ ἀμφοῖν ηυξετο διὰ τῆν των προειρημενων κραυγὴν και συμπλοκήν. ἐπεὶ δε τους μὲν πλείστους 9των 'Aλλοβρίγων ἀπέκτεινε, τους δὲ λοιπους τρεψάμενος ήνάγκασε φυγεῖν εἰς τὴν οἰκείαν, τότε δὴ 5 τὸ μεν ἔτι περιλειπόμενον πλῆθος των υποζυγίων καὶ των ῖππων μόλις καὶ ταλαιπώρως διήνυε τὰς δυσχωρίας, αυτὸς δε συναθροίσας ὁσους ἐδύνατο 10 πλείστους εκ τοῶ κινδύνου, προσέβαλε προς τὴν πόλιν, ἐξ ἐς ἐποιήσαντο τὴν ορμῆν οἱ πολέμιοι. 10 καταλαβὼν δὲ σχεδόν ερημον διὰ το πάντας εκκλη- IIθῆναι προς τὰς ωφελείας, εγκρατὴς ἐγένετο τῆς πόλεως. ἐκ δὲ τούτου πολλὰ συνέβη των χρησίμων αὐτω πρός τε τὸ παρὸν καὶ προς τὸ μέλλον. πα- I2ραυτίκα μεν γὰρ ἐκομίσατο πλῆθος λπων καὶ υπο- 15 ζυγίων καὶ των ἄμα τούτοις ἐαλωκότων ἀνδρῶν,

εἰς δὲ τὰ μέλλον ἔσχε μὲν καὶ σίτου καὶ θρεμμάτων ἐπὶ δύο καὶ τρεῖς ημέρας ευπορίαν, τὸ δε συν- 13έχον, φόβον ἐνειργάσατο τοῖς εξῆς, πρὸς τὀ μὴ τολμῶν αὐτω ραδίως ἐγχειρεῖν μηδένα των παρακειμε- 20 νων ταῖς ἀναβολαῖς.Tότε μεν οὐν αὐτοί ποιησάμενος τὴν παρεμβο- 52λήν, και μίαν ἐπιμείνας ημέραν, αυθις ωρμα. ταῖς 2 δ' ἐξης μέχρι μέν τινος ασφαλῶς διῆγε τὴν στρατιάν ῆδη δε τεταρταῖος ων αυθις εἰς κινδύνους 25 παρεγένετο μεγάλους. οἱ γὰρ περὶ τὴν δίοδον οἰ- 3κοῶντες συμφρονήσαντες ἐπὶ δόλω συνήντων αὐτω, θαλλοὐς ἔχοντες καὶ στεφάνους ' τοsτο γὰρ σχεδὸν πῶσι τοῖς βαρβάροις ἐστὶ σύνθημα φιλίας, καθάπερ τὸ κηρύκειον τοῖς Ἐλλησιν. εὐλαβῶς δὲ διακείμε- 430 νος πρὸς τὴν τοιαύτην πίστιν Αννίβας ἐξήτασε φιλοτίμως τὴν επίνοιαν αυτῶν καὶ τὴν ὁλην ἐπιβολήν. των δὲ φασκόντων καλῶς εἰδέναι καὶ τὴν τῆς θ

363쪽

L. III. INITIA BELLI PUNICI II.

πόλεως ἄλωσιν καὶ την των ἐγχειρησάντων αυτον ἀδικεῖν απώλειαν, και διασαφούντων δτι πάρεισι διὰ ταυτα, βουλόμενοι μητε ποιῆσαι μητε παθεῖν δυσχερες μηδεν, υπισχνουμένων δε καὶ δώσειν εξο αυτῶν ὁμηρα, πολῶν μὲν χρόνον ηὐλαβεῖτο και διη- οπίστει τοῖς λεγομένοις, συλλογιζόμενος δὲ ως εἰ λάβοι τα προτεινόμενα, τάχ αν ἐυως ευλαβεστερους καὶ πραοτέρους ποιήσαι τους παραγεγονότας,μη προσδεξάμενος δε προδήλους εξει πολεμίους αυτούς, συγκατένευσε τοῖς λεγομενοις και συνυπε- 107 κρίθη τίθεσθαι φιλίαν προς αυτούς. των δε βαρβάρων τα δμηρα παραδόντων καὶ θρέμμασι χορηγούντων ἀφθόνως, καὶ καθόλου διδοντων σφῆς αντοὐς εἰς τὰς χεῖρας ἀπαρατηρήτως, επὶ ποσὸν ἐπίστευσαν οι περὶ τον 'Aννίβαν, ἄστε και καθηγεμό- 158 σιν αυτοῖς χρῆσθαι προς τὰς ἐξης δυσχωρίας. προπορευομένων δ' αὐτῶν ἐπὶ δύ' ημέρας, συναθροισθέντες οἱ προειρημένοι καὶ συνακολουθήσαντες ἐπιτίθενται, φάραγγά τινα δύσβατον καὶ κρημνώδη 53 περαιουμένων αὐτῶν. ἐν ψ καιρῶ πάντας αν ἄρ- mδην ἀπολέσθαι συνέβη τοὐς περὶ τον Ἀννίβαν, εἰ μη δεδιότες ακμὴν ἐπὶ ποσὸν καὶ προορώμενοι τὸ μέλλον τὰ μὲν σκευοφόρα καὶ τοὐς ἱππεῖς εἶχον ἐν τy πρωτοπορεία, τοῖς δ' ὁπλίτας ἐπὶ τῆς Ουραγίας. t 2 τούτων δε ἐφεδρευόντων ἐλαττον συνέβη γενέσθαι 24 τὸ πάθος ουτοι γὰρ ἔστεξαν τὴν ἐπιφορὰν τῶν βαρ-3 βάρων. ου μην αλλὰ καὶ τούτου συγκυρήσαντος πολύ τι πλῆθος καὶ τῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν υποζυγίων 4 καὶ τῶν Ἀπων διεφθάρη. τῶν γὰρ τόπων υπερδεξίων ὁντων τοῖς πολεμίοις, ἀντιπαράγοντες οἱ θοβάρβαροι ταῖς παρωρείαις, καὶ τοῖς μὲν τὰς πέτρας ἐπικυλίοντες, τοὐς δ' ἐκ χειρὸς τοῖς λίθυις τύπτοντες,

364쪽

εἰς ὁλοσχερῆ διατροπὴν και κίνδυνον ἡγον, ουτως 5ῶστ' ἀναγκασθῆναι τον 'Aννίβαν μετὰ της ἡμισείας

δυνάμεως νυκτερεsσαι περί τι λευκόπετρον οχυρὀνχωρις των Ἀπων καὶ των υποζυγίων, ἐφεδρευοντα 5 τούτοις, ως ἐν ὀλy τρ νυκτὶ ταυτα μόλις ἐξεμηρυ- σατο τῆς χαράδρας. τῆ δ' επαυριον των πολεμίων 6 χωρισθέντων, συνάψας τοῖς ἱππευσι καὶ τοῖς υποζυγίοις προῆγε προς τὰς υπερβολὰς τὰς ἀνωτάτω των υλπεων, ὁλοσχερεῖ μεν οὐδενὶ περιπίπτων ἔτι συ- 10 στήματι των βαρβάρων, κατὰ μερη δε καὶ κατὰ τμπους παρενοχλουμενος υπ' αυτῶw ων οἱ μὲν απὸ Ιτῆς Ουραγίας, οἱ δε ἀπὸ τῆς πρωτοπορείας ἀπέσπων

των σκευοφόρων ἔνια, προσπίπτοντες ευκαίρως.

μεγίστην δ' αυτω παρείχετο χρείαν τὰ θηρία καθ' 8 15 ον γὰρ τόπον ὐπάρχοι τῆς πορείας ταῶτα, προς τοὐτο τὸ μερος οὐκ ἐτόλμων οἱ πολεμιοι προσιέναι, τὸ παράδοξον εκπληττόμενοι τῆς των ζώων φαντασίας. ἐναταῖος διανυσας εἰς τὰς υπερβολὰς αυτου sκατεστρατοπέδευσε, και δυ' ημεὐας προσέμεινε, βου- 20 λόμενος ἄμα μεν ἀναπαυσαι τοὐς διασωζομένους, ἄμα δε προσδέξασθαι τους υπολειπομένους. ἐν ω I0

καιρῶ συνέβη πολλοὐς μὲν ιππους των ἀπεπτοημένων, πολλὰ δ' υποζύγια των ἀπερριφότων τὰ φορτία, παραδόξως ἀναδραμεῖν τοῖς στίβοις επόμενα 25 καὶ συνάψαι προς την παρεμβολήν. τῆς δὲ χιόνος θέῆδη περὶ τοῖς ἄκροις ἀθροιζομένης διὰ τὁ συνάπτειν την τῆς Πλειάδος δύσιν, θεωρῶν τὰ πλήθη δυσθύμως διακείμενα και διὰ την προγεγενημένην ταλαιπωρίαν καὶ διὰ την ετι προσδοκωμένην, ἐπει- 230 ρατο συναθροίσας παρακαλεῖν, μίαν ἔχων αφορμὴν εἰς τοὐτο την τῆς 'Ιταλίας ἐνάργειαν ' ουτω γὰρ υπεπεπτώκει τοῖς προειρημένοις ὁρεσιν ῶστε συνθεω-

365쪽

ρουμένων ἀμφοῖν ἀκροπόλεως φαίνεσθαι διάθεσιν 3 εχειν τὰς υλπεις τῆς ολης 'Iταλίας. διόπερ ενδεικνύμενος αὐτοῖς τα περὶ τον Πάδον πεδία, καὶ καθόλου τῆς ευνοίας υπομιμνήσκων τῆς των κατοι- . κουντων αυτὰ Γαλατῶν, ἄμα δε καὶ τον τῆς - εμης αυτῆς τόπον υποδεικνύων, ἐπὶ ποσόν ευθαρ- 4 οεῖς εποίησε τους ανθρώπους. τῆ δ' ἐπαύριον ἀναζευξας ενήρχετο τῆς καταβάσεως. ἐν ὴ πολεμίοις μεν ουκέτι περιέτυχε πλὴν των λάθρα κακοποιούντων, υπὸ δε των τόπων καὶ τῆς χιόνος ου πολλῶ id λείποντας ἀπεβαλε των κατὰ την ἀνάβασιν φθαρέν-d των. ούσης γὰρ στενῆς και κατωφεροῶς τῆς καταβάσεως, τῆς δε χιόνος ἄδηλον ποιούσης εκάστοις την επίβασιν, παν το παραπεσὸν τῆς οδοὐ και σφα-6 λεν ἐφέρετο κατὰ των κρημνῶν. ου μην αλλὰ ταυ- i5την μεν υπεφερον την ταλαιπωρίαν, ἄτε συνήθεις .7 ὁντες ἐδη τοῖς τοιουτοις κακοῖς' ἄμα δε τῶ παραγενεσθαι προς τοιουτον τόπον, δν οὐτε τοῖς θηρίοις οὐτε τοῖς υποζυγίοις δυνατὀν ὴν παρελθεῖν διὰ την στενότητα, σχεδὀν ἐπὶ τρία ἡμιστάδια τῆς ἀπορ- κρῶγος καὶ προ τοs μεν ουσης, τότε δὲ και μὰλλονετι προσφάτως ἀπερρωγυίας, ενταίθα πάλιν ἀθυ-8 μῆσαι καὶ διατραπῆναι συνεβη τὸ πλῆθος. τὸ μὲνουν πρῶτον ἐπεβάλετο περιελθεῖν τὰς δυσχωρίας ὁ τῶν Καρχηδονίων στρατηγός ἐπιγενομένης δε χι4- ανος καὶ ταυτην αδύνατον ποιούσης την πορείαν,

ωαπεστη τῆς επιβολῆς. τὀ γὰρ συμβαῖνον ἴδιον ἐν

καὶ παρηλλαγμενον. ἐπὶ γὰρ την προsπάρχουσαν χιόνα καὶ διαμεμενηκυῖαν εκ τοὐ πρότερον χειμ νος αρτι τῆς ἐπιετους πεπτωκυίας, ταύτqν μεν ευ- κδιακοπον εἶναι συνεβαινε καὶ διὰ το πρόσφατονουσαν απαλὴν υπάρχειν καὶ διὰ τὸ μηδεπω βάθος

366쪽

L. III. INITIA BELLI PUNICI II.

ἔχειν. οπότε δε ταυτην διαπατήσαντες ἐπὶ την ἡπο- 2 κάτω και συνεστηκυῖαν ἐπιβαῖεν, Ουκέτι διέκοπτον,

ἀλλ' ἐκέπλεον ὀλισθάνοντες ἀμφοτέροις ἄμα τοῖς ποσί, καθάπερ επὶ το γρ συμβαίνει τοῖς διὰ των

5 ἀκροπήλων πορευομένοις. το δὲ συνεξακολουθουν 3 τουτοις ἔτι δυσχερέστερον υπῆρχεν. οἱ μὲν γὰρ ἄν- 4δρες ου δυνάμενοι την κάτω χιόνα διακόπτειν, οπότε πεσόντες βουληθεῖεν η τοῖς γόνασιν η ταῖς χερσὶ προσεξερείσασθαι προς την ἐξανάστασιν, τότε και 10 μὰλλον ἐπέπλεον αμα πῶσι τοῖς ἐρείσμασιν, ἐπὶ πολυ κατωφερῶν ὁντων των χωρίωw τὰ δ' υπο-5ζύγια διέκοπτεν, ὀτε πέσοι, την κάτω χιόνα κατὰ την διανάστασιν, διακόψαντα δὲ ἔμενε μετὰ των φορτίων άτον καταπεπηγότα διά τε το βάρος καὶ διὰ 15 τὸ πῆγμα τῆς προυπαρχουσος χιόνος. ὁθεν ἀπο- 6 στὰς τῆς τοιαυτης ἐλπίδος ἐστρατοπέδευσε περι την ράχιν, διαμησάμενος την ἐπ' αυτῆ χιόνα, καὶ μετὰ ταυτα παραστήσας τὰ πλήθη τον κρημνὸν ἐξωκοδόμει μετὰ πολλῆς ταλαιπωρίας. τοῖς μεν ουν ἡπο- Teto ζυγίοις καὶ τοῖς Ἀποις ἱκανὴν ἐποίησε πάροδον ἐνημέρα μια. διὸ και ταὐτα μεν ευθέως διαγαγὼν και καταστρατοπεδευσας περι τους ἐκφευγοντας ῆδη την χιόνα τόπους διαφῆκε προς τὰς νομάς, τους δε 8

Νομάδας ἀνὰ μέρος προῆγε προς την οἰκοδομίαν,25 και μόλις ἐν ἡμέραις τρισὶ κακοπαθήσας διήγαγε τὰ

θηρία. και τάδε συνέβαινε κακῶς υπὸ τοὐ λιμου δια

τεθεῖσθαι ' τῶν γὰρ υλπεων τὰ μὲν ἄκρα και τὰ 0 προς τὰς υπερβολας ἀνήκοντα τελέως ἄδενδρα καὶ ψιλὰ πάντ ἐστὶ διὰ τὸ συνεχῶς ἐπιμένειν την χιόνα 30 καὶ θέρους και χειμῶνος, τὰ δ' υπὀ μέσην την παρώρειαν ἐξ ἀμφοῖν τοῖν μεροῖν υλοφόρα καὶ δενδροφόρα καὶ τὸ ὁλον οἰκήσιμά ἐστιν.

367쪽

Mννίβας δὲ συναθροίσας ὁμοs πῆσαν την δυναμμιν κατεβαινε, καὶ τριταῖος απὸ των προειρημενων 2 κρημνῶν διανύσας ῆψατο των επιπέδων, πολλοὐς μὲν ἀπολωλεκὼς των στρατιωτῶν υπό τε των πολεμίων καὶ των ποταμῶν ἐν τη καθόλου πορεία, πολ- Sλοῶς δ' υπὸ των κρημνῶν καὶ τῶν δυσχωριῶν κατατὰς υλπεις Ου μόνον ανδρας, ἔτι δε πλείους Ἀπους 3 καὶ υποζύγια. τέλος δὲ την μεν πάσαν πορείαν ἐκ Καινης πόλεως ἐν πέντε μησὶ ποιησάμενος, την δε τῶν υλπεων υπερβολhν ἡμέραις πεντεκαίδεκα, κα- Ioτηρε τολμηρῶς εἰς τα περὶ τον Πάδον πεδία καὶ τὰ

4 τῶν γνσόμβρων ἔθνος, ἔχων διασωζόμενον μέρος τῆς μεν τῶν Λιβύων δυνάμεως πεζοὐς μυρίους καὶ δι χιλίους, τῆς δὲ τῶν Ιβήρων εἰς ὀκτακισχιλίους, --πεῖς δὲ τοὐς πάντας οὐ πλείους ἐξακισχιλίων, ως 15αυτὸς ἐν τῆ στήλη τρ περὶ του πλήθους ἐχούσab την ἐπιγραφὴν ἐπὶ Λακινίω διασαφεῖ. κατὰ δε τοὐς αυτοὐς καιρούς, ως ἐπάνω προεῖπα, Πόπλιος ἀπολελοιπώς τὰς δυνάμεις Γναῖω τῶ ἀδελφῶ, καὶ παρακεκληκὼς αυτὸν ἔχεσθαι τῶν ἐν 'Ιβηρία πραγμά- εο των καὶ πολεμεῖν ἐρρωμένως ωσδρούβα, κατέπλενσε6 μετ' ολίγων αυτὸς εἰς Πίσας. ποιησάμενος δὲ την πορείαν διὰ Τυρρηνίας, καὶ παραλαβὼν τα παρὰ τῶν ἐξαπελέκεων στρατόπεδα τα προκαθήμενα καὶ προσπολεμουντα τοῖς Βοίοις, ἐκε προς τὰ περὶ τον 25 Πάδον πεδία καὶ καταστρατοπεδεύσας ἐπεῖχε τοῖς πολεμίοις, σπεύδων συμβαλεῖν εἰς μάχην.57 Hμεῖς δὲ ἐπειδὴ καὶ τὴν διήγησιν καὶ τοὐς ηγεμόνας ἀμφοτέρων καὶ τον πόλεμον εἰς Λαλίαν ήγάγομεν, προ τοὐ τῶν αγώνων ἄρξασθαι βραχέα βου- ωλόμεθα περὶ τῶν ἀρμοζόντων τῆ πραγματεία διελ- 2 θεῖν. ἴσως γὰρ δή τινες ἐπιζητήσουσι πῶς πεποιη-

368쪽

L. III. INITIA BELAEI PUNICI ΙΙ.

μένοι τον πλεῖστον λόγον υπὲρ των κατὰ Λιβυην καὶ κατ' 'Ιβηρίαν τόπων ουτε περὶ του καθ' υρα- κλείους στήλας στόματος ουδὲν ἐπὶ πλεῖον εἰρήκαμεν ουτε περὶ τῆς ἐξω θαλάττης καὶ των ἐν ταυτρ5 συμβαινόντων ιδιωμάτων, ουδε μην περὶ των Βρε6 3τανικῶν νήσων καὶ τῆς του καττιτέρου κατασκευῆς, ἔτι δε των ἀργυρείων καὶ χρυσείων των κατὰ την'Iβηρίαν, υπὲρ ων οἱ συγγραφεῖς ἀμφισβητουντες προς ἀλλήλους τον πλεῖστον διατίθενται λόγον. 10 ημεῖς δ' ουχὶ νομίζοντες ἀλλότριον εἶναι τουτο τό 4 μέρος τῆς ιστορίας διὰ τοὐτο παρελίπομεν, αλλὰ πρῶτον μεν οὐ βουλόμενοι παρ' ἔκαστα διασπῶν την διήγησιν Ουδ' αποπλανῶν απὸ τῆς πραγματικῆς υποθέσεως τους φιληκοοὐντας, δεύτερον δε κρίνοντες θ15 ου διερριμμένην Ουδ' ἐν παρέργω ποιήσασθαι την περὶ αυτῶν μνήμην, ἀλλα κατ' ἰδίαν καὶ τόπον καὶ καιρὸν ἀπονείμαντες τῶ μέρει τουτω καθ' ὁσονo Ioί τ' ἐσμὲν την αλήθειαν περὶ αυτῶν ἐξηγῆσα- σθαι. διόπερ ου χρὴ θαυμάζειν ουδ' ἐν τοῖς εξῆς, 6 20 ἐὰν επί τινας τόπους ἐρχόμενοι τοιουτους παραλείπωμεν τοὐτο τὸ μέρος διὰ τὰς προειρημένας αἰτίας. εἰ δέ τινες πάντως ἐπιζητοῶσι κατὰ τόπον καὶ κατὰ γμέρος των τοιουτων ἀκουειν, ἴσως ἀγνοοsσι παραπλήσιον τι πάσχοντες τοῖς λίχνοις των δειπνητῶν. 25 καὶ γὰρ ἐκεῖνοι πάντων ἀπογευόμενοι τῶν παρα- 8 κειμένων ουτε κατὰ τό παρόν οὐδενὸς ἀληθινῶς ἀπολαυουσι τῶν βρωμάτων Ουτ' εἰς τὰ μέλλον ωφέλιμον ἐξ αυτῶν την ἀνάδοσιν καὶ τροφὴν κομίζονται, παν δὲ τουναντίον, οῖ τε περὶ την ἀνάγνωσιν sso τὰ παραπλήσιον ποιοίντες οἴτε τῆς παραυτίκα δια

γωγῆς ἀληθινῶς ουτε τῆς εἰς τὸ μέλλον ἁφελείας

στοχάζονται δεόντως.

369쪽

58 Aιότι μὲν ουν εἰ καί τι των τῆς ιστορίας μερῶν ἄλλο, και τοὐτο προσδεῖ λόγου καὶ διορθώσεως ἀληθινωτέρας, προφανὲς ἐκ πολλῶν, μάλιστα δ' ἔκ 2 τούτων. σχεδὸν γὰρ πάντων, εἰ μή γε, των πλείστων συγγραφέων πεπειραμένων μὲν ἐξηγεῖσθαι 5 τὰς ιδιότητας και θέσεις των περὶ τὰς ἐσχατιὰς τόπων τῆς καθ' ημῆς οἰκουμένης, ἐν πολλοῖς δε των 3 πλείστων διημαρτηκότων, παραλιπεῖν μεν ουδαμῶς καθήκει, ἐητέον δέ τι προς αυτοὐς ουκ ἐκ παρέρ- 4 γου καὶ διερριμμένως, αλλ' ἐξ ἐπιστάσεως, καὶ ὐ iοτέον οὐκ ἐπιτιμῶντας ουδ' ἐπιπλήττοντας, ἐπαινουντας δὲ μἀλλον καὶ διορθουμένους τὴν ἄγνοιαναυτῶν, γιγνώσκοντας ὁτι κἀκεῖνοι των νυν καιρῶν ἐπιλαβόμενοι πολλὰ τῶν αυτοῖς εἰρημένων εις διορ-5 θωσιν αν και μετάθεσιν ἡγαγον. ἐν μὲν γὰρ τῶ 15 προγεγονότι χρόνω σπανίους αν ευροι τις τῶν Ἐλ-

λήνων τοὐς ἐπιβεβλημένους πολυπραγμονεῖν τὰ κατὰ 6 τὰς ἐσχατιὰς διὰ τὸ τῆς ἐπιβολῆς αδύνατον. πολλοὶ μὲν γὰρ ἡσαν οἱ κατὰ θάλατταν τότε κίνδυνοι και δυσεξαρίθμητοι, πολλαπλάσιοι τούτων οἱ sol, κατὰ γῆν. ἀλλ' εἰ καί τις ἡ κατ' ανάγκην ἡ κατὰ προαίρεσιν ἐξίκοιτο προς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμέ-8 νης, οὐδ' οὐ τως ήνυε τὸ προκείμενον. δυσχερὲς μὲν γὰρ ἐπι πλέον τινῶν αὐτόπτην γενέσθαι διὰ τὸ τοὐς μὲν ἐκβεβαρβαρῶσθαι, τοὐς δ' ἐρημους ειναι ροτόπους, ἔτι δὲ χαλεπώτερον τὸ περὶ τῶν ὁραθέ ο των διὰ λόγου τι γνῶναι και μαθεῖν διὰ τὸ τῆς 9 φωνῆς ἐξηλλαγμένον. εὰν δὲ και γνῶ τις, ἔτι τῶν

προ τοὐ δυσχερέστερον τὸ τῶν ἐορακότων τινὰ μετρίω χρῆσθαι τρόπω καὶ καταφρονήσαντα τῆς πα- 30ραδοξολογίας καὶ τερατείας εαυτos χάριν προτιμῆσαι τὴν ἀλήθειαν καὶ μηδὲν τῶν παρὲξ ὁντων ἡμῖν

370쪽

Li. III. INITIA BELLI PUNICI II.

ἀναγγεῖλαι. διόπερ οὐ δυσχεροῶς, ἀλλ' αδυνάτου 59 σχεδὸν ἡπαρχούσης κατά γε τους προγεγονότας και- ροὐς της ἀληθοsς ιστοριας υπερ των προειρημένων, οὐκ εἴ τι παρέλιπον οἱ συγγραφεῖς η διήμαρτον,5 ἐπιτιμῶν αὐτοῖς ἄξιον, ἀλλ' ἐφ' ὁσον ἔγνωσάν τι Σκαι προεβίβασαν την εμπειρίαν την περι τούτων ἐν τοιουτοις καιροῖς, ἐπαινεῖν καὶ θαυμάζειν αυτοὐς δίκαιον. εν δὲ τοῖς καθ' ημῆς των μεν κατὰ την 3Aσίαν διὰ την υλεξάνδρου δυναστείαν, των δε λοι- 16 πῶν τόπων διὰ την ' μαίων υπεροχην σχεδὸν απάντων πλωτῶν καὶ πορευτῶν γεγονότων, ἀπο- 4

λελυμένων δὲ και των πρακτικῶν ἀνδρῶν της περὶ τὰς πολεμικὰς καὶ πολιτικὰς πράξεις φιλοτιμίας, ἐκδε τούτων τὰς μεγίστας ἀφορμὰς εἰληφότων εις τὸ 15 πολυπραγμονεῖν καὶ φιλομαθεῖν περὶ των προειρημένων , δέον αν εἴη καὶ βέλτιον γιγνώσκειν καὶ 5 ἀληθινώτερον ἡπὲρ τῶν πρότερον αγνοουμένων. ὀπερ ημεῖς αυτοί τε πειρασόμεθα ποιεῖν, λαβόντες 6άρμόζοντα τόπον ἐν τρ πραγματεία τῶ μέρει τούτω, m τούς τε φιλοπευστοsντας ὁλοσχερέστερον βουλησόμεθα συνεπιστῆσαι περὶ τῶν προειρημένων, ἐπειδὴ γκαὶ τὸ πλεῖον τούτου χάριν ὐπεδεξάμεθα τὰς κακοπαθείας καὶ τοὐς κινδύνους τοὐς συμβάντας ημῖν ἐν πλάνy τη κατὰ Λιβύην καὶ κατ' 'Ιβηρίαν, ἔτι δε

25 Γαλατίαν καὶ την ἔξωθεν ταύταις ταῖς χώραις συγκυροsσαν θάλατταν, ῖνα διορθωσάμενοι την τῶν 8 προγεγονότων ἄγνοιαν ἐν τούτοις γνώριμα ποιήσωμεν τοῖς Ελλησι και ταυτα τὰ μέρη της οἰκουμένης. νυν δ' ἀναδραμόντες ἐπὶ την παρέκβασιν θω τῆς διηγήσεως πειρασόμεθα δηλοῶν τοὐς γενομένους ἐκ παρατάξεως ἐν 'Iταλία 'Pωμαίοις καὶ Καρχηδονίοις ἀγῶνας.