Augustini Valerii, ... Libri tres, de rhetorica ecclesiastica. Synopsis eiusdem rhetoricae ab ipso auctore contexta. Adiunctis tribus prelectionibus, ab eodem habitis quibus omnis huius Rhetoricae explicandae ratio traditur. Accessit item index rerum

111쪽

et facta es mulier gladius illi ; et addendum ess, cur expingis te, ut alij pereant ' ubi est istud praeceptum : Diliges dominum Deum tuum,et proximum tuum sicut te sim decorem non esse accusandum,stfelicitatem corporis , et animae: dicet urbanam uestem cauendam maxime ne noceat: ac illa in medium aferenda fiunt per increpationem di1 licet serina, quam uobis donauit Deus i in is arguitis, et reprehenditis omnium formarum ac totius mundi artificem, cum eam emendare,cum abycere conamini,et ab aduersaris aditamenta sumitis,quomodo praecepta Deicustoditis lineamenta non custodi entes' Dominus dixit: uis ue Irum potes capidum album exatro facere i contenditis cum Deo impie sumite de simplicitate candorem , de pudicitia ruborem, depingite oculos uestros uerecundia, inferentes in aurem sermones Dei, annectentes ceruicibus iugum

Christi, caput maritis sub Dite, et satis ornatae eritis: uestite uosserico probitatis, bysso saucit itatis, purpura pudicitiae, ita ornatae Deum habebitis amatorem: ita ex Tertudiano , paucis mutatis, aliquibus etiam additis minas ad pudici iam excitabit Ecclesiasticus ora tor . 6 m uero ille sexus sanctae Ecclesiae testimonio sit nobilitatus, eae ad christianam h 'italitatem, ad opera pietatis, ad infirmorum curam excitandae sunt, et proponenda sanctarum mulierum exempla, tit idud Sunamitis, quae uirum deprecata , mansionem Eliseo ad scauit, in eaque letitum, etsistam, et mensem, et candelabrum posuit , ut praeteriens haberet quo diuerteret et illud uiduae,quae Eliam hos itiosi cepit, eique cum nihil aliud haberet, quam, ut siriptura declarat, quantum pugillus capere pote arinae,et paulum olei, omnia impertiuit. Ipsi AIediolani sermoni interfui illius rivitatis Archiepiscopi, Cardinatis Forrhomaei, qui habitus fuit ad matroncs, ut ad

pietatis opera excitarentur. quibus, cum S. Helenae Constantini imperatoris matris exemplum esset propositum , nimirum ut illa crucem

112쪽

Christi quaerebat,ita ipse eundem Christum in pauperibus quaererent,

inique miniArarent, miro pietatis studio accensinuerunt. De fiunt opera digna, quae a mulieribus uere nobilibus , et praesertim a viduis, quae non habent uiros, qui eas interpessent, exerceantur. deinde homt dount ad fundendas ad Deum preces,illis Apostoli uerbis: auauere uidua est, instet obsecrationibud, et orationibus die, ac noste, ut e sina ista prophetissa faciebat, quae usque ad annos odioginta quatuor non disicedebat de templo, ieiunijs, et obsecrationibus, seruiens modie ac die. Ad has uirtutes B. AuguHinus in libro de uiduis,uidua his uerbis adhortatur: Ectos ta,humilis, et quieta,misericordiae,et iustitiae opera indesinenter exerce,et quisiquis te in opprobrium habeat, quisiquis issubsannet,et inuideatitu tantum Deo placeas,et quae Chri- 'isium geras: ante omnia incessabiliter domini tui meditare madata, orationibus,et psalmis instanter incumbe,esseri potest, nemo te aliquando , nisi aut legentem inueniat, aut orantem. Virgines uero cohortandae sunt ad taciturnitatem , quia qui custodit osseum,et linguam siuam, custodit ab angustys animam fam: ad humilitatem, quia dominus resticit humilitatem ancillaeseae: ad castitatem animi, et corporis, quia mulier innupta, et uirgo cogitat i, quae domini sunt: ussancta, et corpore, es tritur ad modereiam, ne cum sint filiae

Dei sons Christi, angelis quam simillimae, impudenti ua in i

queos mali daemonis incidant. Verum nihil vi, quo uesementius seminae ad omnes uirtutes excitaripsint, quam exemplo T. Viseginis Mariae, matris Domini,reginae caeli, et terrae, aduocatae uostrae. auare recitanda erunt ea, quae in lib. de uirginibus Sscripsit e brosius, quorum haec e Uummar uitam S. Mariae non arminarum

solum,sed humanigeneri uisse disiciplinam: uirgine ui se corpore,

et mente, humilem corde, uerbigrauem, prudentem, non loquendi,

sed legendi studiosam, non in incerto diuitiarum, sed in prece P peris

113쪽

peris stem reponentem, intentam operi, uerecundam siermone, solitam arbitrum mentissolum Deum quaerere,neminem laedere,aequalibus non inuidere jugere iactantiam, rationem sequi, amare uirtutem, prodire domo neficiam, nisi cum ad ecclesiam conueniret , et hoc sium cum parentibus aut propinquis. cum his moribus, seminarum mores comparans orator, eas increpabit, ad imitationem istius, quam uenerantur, cuius auxilium implorant, cuius humilitate, et obedientia, infamia femine exus deleta est, excitabit.

Quo modo commouendi sint parentes, et filii. c Ap. xxv II.

I M ueto quia inter auditores christianos, multi fiunt patres, mustisiunt iij, et filius sapiens es gloria patris, ita filius insipiens, et peruersis moribus praeditus, non solum est ignominia, sed etiam calamitas patris: excitandi sunt flij, ut non immemores tantorum beneficiorum,quae acceperunt, et obliti maximorum laborum, quos pertulerunt parentes fiui, praecipuo amore , ut paulo ante diximus, istos non solum diligant,sed eis etiam obediant in omnibus, quae ad adminictrationem domus, reiqfamiliaris pertinent ; hortationes, obiurgationes,etsalutaria medicamenta,ut maxima indicia, amoris,accipiant: intestigan iij si erga parentes fossatis gratos esse non posse, istos omnibus honoribus prosequantur . et uerba in Tobiae quae magnam uim habent ad commouendum,explicet sepe Ecclesiasticus orator: onori simper habebis matrem tuam,memor enim esse debes quanta pericula passast in utero suo propter te: et quod alio in loco riptum edi, dicat: Gemitus matris ne obliuificaris malaefamae esse qui dereliquit patrem, et maledictum a Deo qui exalterat matrem succurrendum parentibus,eorum uitam sectentandam,tristitia non esse es ciendos: uituperandos maxime, qui clandestinis matrimonus eos conturbant, iusti imo Dei iudicis caepe accidere , ut cla

G destina

114쪽

H DE RHETOR CA ECCLES.

destina matrimonia, poenitentia, calamitas, ac etiam infamia con sequatur. Exclamet interdum Ecclesia licus orator, peruersio tam

rum mores commemorans , et calamitatem multorum parentum

ante oculos ponens, peruersitatem, et contumaciam filiorum suorum, esseparnam eorum indulgentiae, esse medicinam, qua eorum mostities

sanaripsit: quo loco in medium proferat, et pluribus uerbis explicet sententiam illam Salomonis in prouerbi,s; aut diligit filiumsuum,

inflanter erudit eum et dicat, a natura insitum esse, ut parente bos suos tueantur, et nutriant, atque a sandia religione, in qua nati, et

educati sumus,hoc singulis impressium esse parentibus, ut a peccaἰis , quantum in ipsis est, eos reprimant, in bonis moribus instruant, caseripiant, quando opus est, ae etiam puniant: Hubit iam esse in corde pueri, uirgam disciplinae jugare eam eum qui parcit uirgae,orio habere filium suum: multos parentes in perpetuam calamitatem incidisse , quia negligentia sua, aut indulgentia iij sivi deteriores euaserunt: haec a parentibus posulari, ut Ny in js erudiantur,quae ad religionem chri Zianam pertinent: eum, qui doce lium suum, ut scriptu sacra Gerbis utamur, laudari in illo, et in obitu suo non tridiari filium sapientem utitiam a ferre patribuo silium sultum marsulam esse matris suae . Multa occurrent hoc loco, quibus, ignauiam parentum multorum Ecclesiasticus orator post reprehendere ; quod multi corrumpanis Eossos exempli: quod ultionum eos mini iros atque haeredes, ut perpetuo sint miseri, esciunt: quod eos disicipulos atque adiutores ad occidendos homines usiura, multi exhibeant: quod duritia sua ,sbos suos ad iracundiam prouocent, et ita prouocent , ut pumo,ut inquit cis Iolus, animos ant; quodplerunt. accidit incontinentibus

patribus, quinouis aut nouercarum, aut meretricum amoribus ire

titi, paterni amoris obliuisiuntur: quorum ignominia, ante oculos auditorum, interdum Ecclesiastico oratori est ponenda ; eorum m

xime a

115쪽

xime, qui, patrimonium quod a parentibus acceperunt, etflipsis

deberrat relinquere, iam imminuerunt.

QVi A diximus distinctos auditores etiam aetate, ut alii sint sines, alty iuuenes, alij media aetate consistentes,iacsumus -contenti dictinctione ; quia exquisitam istam disincti

nem aetatum, non es necesse in medium proferre. e Usenes conuertendus eri sermo: qui ob usium rerum, quem habenticum metuant

fasti, sint si licis, sint timidi, sint avidi, sint di Fciles adsperan

dum ,sint etiam plerun . inuerecundi: Ecclesiasticus orator eum illis ita agat, ut ostendat, hoc illis tantum metuendum esse, ne a se ipsis udantur, ne se ipsos ignorent, ne nimiumst libastant, ue temere i dicent , honores huius secub, opes , quibus tantopere delectantur, fustestas habeant: istam timiditatem, quae,refrigescente calore, illis inest, conuertant ad humilitatem amplectendam: considant in D mino, in quo, qui confidit, nunquam confusius est:pruisentiam suam, qua didicerunt fallaces esse hominum stes, et incertas cogitationes non tanti faciant, ut promissiones Dei, eiusq. liberalitatem, eadem mensera, qua pollicitationes mundi, qui eum sit hypocrita, semper

decipit, metiantur: si qui, eos magnifacere non uidentur,non admodum curent: uereantur Deum, cuius oculis patent omnia: miser

cordiam, ad quam, naturae quadam infirmitate, fiunt inclinati,exemerant : prosint consilio: a toritate, qua possint, doceant, quae usis illos docuit . uicinorumsilios liosuos putent,hortentur,reprehendant, subueniant: si uero diuites sunt, quominus opibus egent, breui ex hae

usta migraturi, eo libentius eas communicent egentibus: cum naturae

beneficio, tyrannide impurae uoluptatis sint liberati, dent operam, ut honorum, et diuitiarum cupiditaιest Iderent: et ut in rebus humanis,

a fluxis,

116쪽

fluxis, et caducis, prudentia, et longo use edocti, nihil audeant affirmare, addant quin potiussimperfortasse: ita etiam cum detractores, aut maledicos audiunt, inculcent infortasse non ita se res habet: et cum in rebus agendis, moderationem quandam prae erant, ean dem moderationem adhibeant in expetendis honoribus, in optanda hac vita. Mia hunc locum pertinent ea quae S. cribit e vostolus ad

Timotheum: Senes sebri, sint,pudici,modest, sani infri,in dilidiis

ne, in patientia: anus in habitu sancto, non criminatrices, non multo uinoseruientes, ut prudentiam doceant. Cavebit Ecclesiasicus orator,ne sines increpet hortetur eos potius ut patres t, iuuenes ut fratres; anus ut matres ; adolesientulas ut forores in omni castitate: commemoret parum interesse, aetate quis an moribussit iuuenis: delicato, et

uoluptuario sine nihil excogitari posse inforticius.

uo modo commouendi sint iuuenes, et media nate consistentes. cAP. A X I X .

AD i r UENEs uero sermonem conuertens Ecclesiassicus orator, quoniam faciles erant, et quia sunt rerum ignari, et quia abundant sanguine,ostendat quam incerti sint ex tus rerum, et quam periculosumsit, de diuina m sericordia nimium considere. Cum uero plerunque ad liberalitat sint propensi, cum nesciant, quanto labore parentur opes e, ostendat prodigalitatem esse multorum crimintim originem: et eum, qui ,subtrahit aliquid patrifo,aut matrigrauis e peccare. Cum uero etiam ad magnanimis rem inclinati uideantur; magnanimitatem christianam a Frmet in animi perturbationibus sidandi , et in remittendis iniurijs, quae maxima uictoria exissimanda est, esse positam: et moneat, quando naturae beneficio non fiunt fusticis i, caueant, ne decipiantur facile, ne uoltiptate capiantur , ne , pessimus consilior mundus, eos id mini-

- me

117쪽

me cogitantes, in aciem sarbanae, relicta acie Christi, prauis con siuetudinitus attrahat ad misericordiam proni, msereantur animarum harum et caueant pericula, quibus eorum lubrica aetatis ea exposita uerecundiae amatores, vereantur uiros bonos, sed in primis Deum . Sed cum maxime iuuenum animi perturbentur, explanet ,

nihil esse miserius, quam domesticis seruire tyrannis editiosam, lachrymabilem, eamque domesticam esse tyrannidem, si regina ratio, ministris, atque ancidis, nimirum cupiditati, et iracundiae turpi Simeseruiato quo loco uerta Petri in medium asserre poterit 1, Obsecro uos abstinere a carnalibus desideri,s,quae militant aduersius animam. Porro cum inconctantiae multa signa dare confiueuerint iuuenes ; d erat Ecclesia licus.orator t, inconstantia matrem esse leuitatem , cum facile credant, uerba ista S.Ioannis recitentur Charisimi nolite omni stiritui credere. non inferant iniuriam, quia odios siunt iniuriosi, et iniuriarum finis es calamitas: cum sint laudis cupidissimi , quia ha- beri uolunt qui non sint , mendacium maximefonti omnis ueritatis di licere: tendet p et dedecus etiam mentientibus afferre modum adhibeant in omnibus: Io fimam uitam esse ueluti momentumium poris, et veluti florem , qui mane uirescit, uellere decidit non esseidisserendam paenitentiam sibi ipsi et propriae saluti consilendum ad testentia calorem,et impetum Iandiis exercitationibus,et pijs operibas temperent: alicui disti inaese tradant: aliquem uirum bonam, e ius exemplo, et consilio,prudentiores, et meliores esticiantur,deligant: adolescentiam periculorum, et insidiarum plenam aetatem, valvisius es tam habeant. d uiros, media aetate consistentes, ita sermo accommodandus est ut quo magis in illis i stet ingenium, iudicium, et memoria ; eo magis diuinis muneribus ad aliorum tisium , et ad animarum salutem, utantur: in ea, ad quam natisiunt, et cuia primis annis e dediderunt , arte,se exerceant sinesuco et sentatione, 'penum

118쪽

senum eo uetudine , prudentiam augeant .mtae moderatione, et gra subus colloquijs iuniores erudiant. Quia disciplina dictinguuntur mussiri a discipulis:religioni clerici Restanet quod magistrisint sacerdotes , qui Christum sequuntur , et eius pra

cepta docent. cAP. XXX.

disiciplina ; ut alij dicantur m iuri, alij uero disicipuli: et

inter magictros, alijsint rerum diuinarum, alij humana rum . quae dictinctio non solum ad mares, uerum etiam ad feminas pertinet: hoc uno excepto, quo eminis non licet seras literas d cere: quo loco erunt admonendae quaedam uiduae curiose,per urbem cursitantes, ut moderationem retineant, orent, familiam fluam bene

administrent, concionibus intersimi, missas, audiant, operibus sese dedant, silentio modectiam prae se erant Aristianam. Porro magiastrum optimum fuisse Ioum folium 'D.M. Ecclesiassicus orator sepe ostendat: docuit enim utilia, breui tempore, facile docuit,omnia fecit quae docuit: quibus de rebus erit fortasse utilius oratori Ecclesi sico, pluribus uerbis disserere in synodis, cum iussu episeopsermonem interdum habet, aut in conlpregationibus, quae in discoesibus,disicendi. etsi mutuo consolandi causa inctitutaesunt. Si ad populum interdum expiaans euangelium, hunc locum tractauerit ; ita illum tractabit, uisenon bonum magiarum prius esse fateatur, atque ut tinetur populum ad orandum Deum, ut boni magistriad erudiendam plebem Dei mittantur uerum magiarum dicat esse svristum sanctos Ap stolos, et eos qui illis succeserunt, epsicopos, eius fuisse bypodidasicalis, aut, ut usitato uerbo utamur, repetitores: pesimum magiarum esse satianam, quandoquidem Fuggerit res inutiles, et pernici fas,docere omni tempore Ulecie etiam uirtutissancto allere 1, docere disicipulos

119쪽

sosfingere ; aliter docere, aliter uiuere. Sacerdotes interdum a loquens orator Ecclesiasticus, ostendet eos esse ministros Dei, ut iam

sepe dicitum en , illis multa dicita esse a prophetis, quae tanquam si

diuina uoce prolata essent , fiunt proferenda ; quemadmoduin illa Malachiae rosacerdotessi nolueritis audire, etsi nolueritis ponere super cor, ut detis gloriam nomini meo, ait ominus exercituum amittam in uos egeriatem, et maledicam benedititionibus uestris, et maledicam illis, quoniam non posuistis super cor: ecce ego projciam uobis brachium,et distegam super uultum uenrum, stercussolenn latum uestrarum, et assumet uos secum, et quae sequuntur. quo loco obseruare debet, ne locos huiusmodi tractans acerdotibus auctoritatem minuat, et populum contra illis irritet: prima persena utatur

cum de sacerdotibus ad populum dicit: uerbi causa, illa Malachiae tractans, dicat: nobis dicta sunt illa uerba, quaesine Iach mis uix

commemorari possunt, ideo . asseruntur in medium ut pro nobis, dilidi simi fratres, Oretis sed raro admodum coram populo a amcerdotes conuertendus es sermo. in synodis potius, et in congregati nibus quae ab episeopis haberisolent, hic locus est explicandus, et copiosi illa uerba Reati Ch fisomi explananda Multisacerdotes,paucisacerdotest,cathedra non efficissacerdotem se acerdos cathedram: et in primis ista Saluatoris nostri Vos entis sal terrae,uos estis lux mundi; et pluribus uerbis ostendendum ess, in sacerdotibus requiri bonitatem,sobrietatem,ca litatem cientiam, idque multissententi' poterit confirmare necessariam bonitatem demonstrabit,iectimonio Dauidis dicentis Sacerdotes tui induantur iussitiam;et E satae quiscripsit Mundamini qui fertis uasa domini: confirmabit necessariam essesobrietarem, istis Dei uerbis ad Maron, et filios eius: Vinum,et omne quod inebriare potest,non bibetis tu,et iij tui quando intrabitis in taberna eulum tentimoniyr ad quam uirtutem S. M solus Paulus Tim

120쪽

theum hortatur illis uerbis Sobrius ecto utetur etiam eiusdem Apostoli uerbis ad o lendendum castitatem in sacerdote requiri ; qui eundem silium fluum ebarismum monuit, ut in omnibusse sium cactum cum Hodiren, addet requiri in sacerdotibus bonos mores, eiusdem S. Pauli

uerba proferens: Nemini dantes ustam essensionem ne uituperetur minisserium nutrum , sed in omnibus exibeamus nos siciu Dei m

nistros: utile etiam erissaepe dicere, valde necessariam essescientiam; et uerba ista prophetae commemorare. Labia sacerdotis custodient scientiam , et legem requirent ex ore eius, quia angelus domini exercituum ess et incutere sacerdotibus timorem illis uerbis auia tu scientia repulisti, et ego repellam te ,'ne sacerdotio fungaris mihi. quae omnia a Deo paucis uerbis propheta petiisse usus est, cum dixit: Bonitatem, disciplinam, etficientiam doce me. eisque sacerdotes in primis ad auaritiam fugiendam adhortandi sunt, cum uerbis prophetarum. et praesertim istu .micheae: Principes eius in muneribus iudicabant, et sacerdotes eius in mercede docebant, et prophetae eius in pecunia diuinabant, propter hoc sion quasi ager arabitur, et Hierusalem quasi aceruus lapidum erit, et mons templi excelsa Fluarum t, tum etiam exemplis sensiorum hominum in primis sacerdotum, ut GregorijsPont. max. Sancti insanini episcopi, Sancti Dominici, et quam plurimorum aliorum, quossacrarum historiarum librisuppeditabunt.

ma ratione excitandi set auditores de sacerdotibus, et contionatoribus interdum non bene sentientes. cΛP. XXXI.

AD POP ι M uero cum necessario desacerdotio dicendum edi, uerba ista D. N. Isu Christi , in medium sunt asserendar uuae dicunt, seruate, et acite ; quae faciunt no

Iitefacere: non contemnendos Dei mim Iros, sed eorum calamitatem potius lugendam, quise tanto munere indignos octendunt, et