장음표시 사용
171쪽
semper in Domino. Saepe utitur lamentationibus Ecclesiacticus orator,quae ualet plurimum ad ostendenda eius charitatem,et pietatem, in populum: commode autem hoc modo, adhiberi potest hie jura: Ati miseerum, quid laboribus, uigilist, praedicationibus meis , quid meis precibus ad Deum, quid mea in hunc populum paterna pietate
sum consecutus, cum me hortante, me rogante, me obsecrante, per uersi haecsaltandi consuetudo,iacperniciosa demonum ars,qua au mae irretiuntur, non tollitur . quae dicendi ratio ad alia uitia, et ad alia peccata accommodabitur, et eo magis, quo grauiora erunt.
inarum exempla plurima reperiuntur in libris prophetarum, ut illud Esaia Vab qui confiurgitis mane ad ebrietatem siectandam, et ad potandum usque ad uesteram,ut uino aessuetis. inantis per sonam commode assumet orator, si minetur res quae imminent, aut quarum memoria molestissima sit populi 1, uerbi causa: nisi res pistamus , nisi ad paenitentiam conuertamur , sumpturum paenas Dominum de peccatis nostris, maxime timendum est, ita eius exi gente luctitia, terraemotu, lautorum inundatione, bello, fame, ae peste puniturum populum. Vtatur hac figura in caetu hominum, eo maxime tempore, quo procesiones fiunt, et in Iubiliis,quae a Christi Vicario, populis concedi solent,
Qua ratione terrere irariat optare possis orator. c A P. XXXVII.
TE R. R ε 3 r τ orator, si incommoda belli, penuriae, pestis, et maxime diuinae indignationis esse tus, ante oculos ponat. quae jura maxime adhibenda eri in oppidis, et prae sertim ruri; verbi causa colligetis messes, atres, fit uestri immatura
morte vobis praeripientur, uarys calamitatibus opprimemini, quia Deum non agnoscitis, quia eum blat hematis, quia decimas fraudatis. Miratur interdum Ecclesiasticus orator, inde occasiones-V a mens s
172쪽
mens, agendi gratias Deo, uerbi cause, cum ecclesiam alicuius orapidi, admodum nobilem, et magnifice construdiam intuetur, cum aliquod praeclarum , et nobile institutum imitatione dignum, in onpidis reperit, cum dextera excelsi mutatione facta animaduerterit. uae figura raro adhibetur , et magna cum cautione, ne dum mirantur, tacite laudare, aut adulari uideatur. Hae forma dicendi, uti
possunt fortasse episeopi commode, dum dioecesim suam usitant. Optationis exemplum ect illud Esaia Vtinam attendisses mandata mea aftafuisset sicut Iumeu pax tua, et iustitia tua sicutgurgites
maris. Ecclesiasticκs antena orator, eum aut ex munere fustinui ad nobilissimum contionandi munus missus fuerit, optantis personam sepe induet. cum enim paterna charitate complectatur eos,apud quos dicit ; quae patres optant filist sis, hoc eu quae eorum uitae, et eorum commodis fiunt necessaria, ea pro animarum salute, et pro uuaestir tualis incremento, ipse debet optare : et ideo, proprio nomine appeDIans villam, aut oppidum, aut ciuitatem, in quasermonem habebit, ubi quae agenda fiunt christiano, decuerit, explicans euangelium aut epiriolam , poterit dicere: Vima Feres, uIinam intel teres , ut nam nouisma praeuideres, utinam tibi attenderes,utinam Dei uoces audires. et unam, aut harum duas quas dicimus optationes, poterit pluribus uerbis explicare.
De libera uoce, et de exclamatisme . c a P. XXX TILI.
LI 3 ε RA M uocem protulit Fregorius 'Iae,nc in laudibus
Cesarij, cum dixit: Meum munus eA oratio, quam etiam fortasse posteritas exceptura est, nunquam intermorientem , nec eum, qui ex hac uita migrauit, prosus abiresinentem, uerum in auribus animisq. hominum, quem ornandum fusi eris,semper construantem , eius . qui desideratur ,imaginem expresus, quam in tabula
173쪽
tabula proponentem. liberam interdum uocem proferre poterit E clesiasticus orator, raro tamen admodum 1, uerbi causa: Euid potui facere, fratres, et non feci ' nunquam per multum tempus a uobis disicesi, uobis sanctifima sacramenta ministraui, uerbum Dei e plicaui pauperibus, quantum potui, opem tuli f., paterno uos omnes amore dilexi; pro quibus rebus, quas gratias mihi habetis, fatres 'nihil profuit mea diligentia, obfuit potius quibusdam,qui me moneu rem ferre non possunt, et uelutiphrenetici, animarum suarum medicum auersantur. Sed adhibenda est maxima cautio, ne hae figura nimium delectari uideatur Ecclesiassicus orator. Exclamationensius est Nariam in pologetico, cum dixit: Ad peccatam,huiusq. medicos, et depulseres, frontem aperte perfricamus, nudo capite, uteri in prouerbio, in flagitium omne prorumpentes; o insignem Avom rem,aus quo alis nomine aptiore, Mi modi affectus appellari potes quosq. ut praeclare de nobis meritos, amore prosiqui decebat.
eos ut hostes ulciscimur. Idem in laudιόus Henonis: Tandem a uem sano, et impio magistratu correptus, o nobilem calamitatem, o sacra tua uulnera, uirgis quidem, egregio tuo corpore laceraris, sed ita
tamen, ut non tuosepplicis, sed alterius missam supplici', interesse
uidereris . Exclamabit interdum Ecclesiarilaus oratorio tempora, o mores, o prauad consiuetudines, operuersa hominum ingenia,O misi rum seculum, o calamitosam rempub.christianam. Adhibebit tamen modum in exclamationibus, illasq. post reprehensiones vitiorum, praesertim publicorum, collocabit l, uerbi cause,si oppida, aut ciuitates
cum episeopis suis contendant, si non pareant sensia matri Ecclesiae . si aliquo publico peccato sint contaminatae 1,si uo loco adhibeantur.
mam importunae exclamationes, ut alio loco diximus, auctoritatem adimunt dicenti.
174쪽
O M M Usec A τ r o r s exemplum ea in actis e s. tibi legimus, Sit ne magis hominibus obtemper dum,quam Deo, si iudicate. Gregor.mariant in oratione de moderationeseruanda in distulando: Gltis igitur, inquit, si contentionis huiuste causam proferre,an mihi potius medici munere fungenti, eam exponendam,et emendandam relinquitisi Eleganter etiam Ecclesia lictu orator uti poteri gura communicationis,hoc modo Laudandi sint iiij, qui parentes desierunt Z laudandi patres, qui prouocansbos suos ad iracundiamflaudandae uxoressiuperbae,quae tyrannidem exercent in uirost laudandi uis L qui fugiunt uxores suas tanquam pe Ilem ' uos is iudicate: haec flens dico, hac dicendi moderatione utor, ne vos conjundam. Hac figura interdum maxime commouentur auditores, ita ut eos pudeat peccatorum suorum, et ad paenitentiam conuertantur. Interrogatio quae premat, et urgeat, e t apud Basilium in oratione de diuitibus An non te tres omnino cubiti manent 'nonne ad cusodiam infelicis corporis, lapidis extrui pondus satis erit i quamobrem laboras i quamobrem leges, et iura uiolas Z Ita orator poterit commode interrogare: Stim Aristiani dituntur,qui iniurias remittere indignum putant i num qui uiuimi, sunt primitiuae ecclesiae christianis similes ' num imitamini uos atavorum, et proauorum uestrornm religionem, frugalitatem, e moderationem snobilitatis, si bonorum externorum haeredet fuciis, e Iote etiam religionis, et liberalitaris christianae. uuaefigura ut assert gratiam
orationi, si interdum adhibeatur, ita si saepe usiurpetur, fu Iidium parit. Oratio qua aliud profertur, aliudsignificatur, ironia agraecis appellatur, quaepraeclara es apud Nain: de Iuliano, initio prioris
175쪽
orationis: Atque haecsapiens, inquit, noster imperator, et Iegislator ;et in eadem oratione, eundem appellat uirum omnium prudentis simum , et optimum reipub. antistitem. Sic autem hanc adhibebit
dicendi formam orator: Hsuntsideles Christi, hic est populus Dei,
hi auditores optimorum contionatorum. Quae ironia, ut facile e lanimaduertere, valde movet. Haec de ilarijs dicendi formis, et ornamentissatis dicta sint. Consequens es, ut reliqua quae ad de- eorum Ecclesiasticae orationis pertinent , in medium asseramus.
affecta, et morata. c A P . X L .
DEco' M Acclesiasticae orationis in hoc esΙpositum, ut oratio sit a fecta , et morata. e. e tum dicimus quasi
sanguinem orationis ; mores quasi animam. Erit autem assecta oratio, si Ecclesiasticus orator , inuehens in aliquod uitium, aut in aliquam prauam consuetudinem,nemiuem unquam nominauerit, neque etiam indicauerit sed dilectione, et amore Dei, si conmotum ea dicere senderit, sius quamque rem coloribus pinxerit: ut solo Dei commotus es, instantibus uerbis utatur, et vocibus, qu
bus utuntur irati. eis autem maxime conueniunt ficia nomina, ut
Dormitantium appellat L. I ieronymita haereticum Vigilantium.. Arata autem ilia censenda est oratio in ecclesia Dei,quae ad comprobationem utitur argumentis, et signis. Quare fit ut maximam apud omnes uim habere uideantur illorum patrum, qui Capuc ni dicuntur , hortationes.ad paupertatem amandam, ad sobrietatem, ad contemptum mundi , cum oratione enim non disicrepat ut ta. auod si litas corpore firmo, uultu proferens hilaritatem, mol- Iibus indutus uestimentis,eadem trafiet argumenta, multo dissicilius resuadebit. Euamobrem ad moratam orationem, atque ad comparandam
176쪽
parandam a toritatem in dicendo , quam siduciam loquendi, siue potestatem, sivestiritum,sive octensionems iritus licebit nominare, iac necessaria uidentur. ut orator Ecclesiasticus , uita sanctimonia ostendat,sta Spiritu sancto edoctum ,sanctis moribus ornatum, atque imprimis ad istud munus dicendi uocatum, et missum esse quomodo enim cum studiu,praedicarensunt myimitramuri Ionam, Mystem, Esaiam, Hieremiam, muelem, antequam mi ι essent, ne uerbum quidem ausis fuisse proferre, legimus ; Ioannem, antequam mitteretur,latuisse; Christum dominum fuisse a patre missum; sanctos O poctoli, , antequam audissent ista uerba , Euntes docere, silentium seruasse, nemo ignorat. Euare ostendetsi, aut munere suo, aut iussu episcopi, dicendi munus sumpsisse. Morata autem oratione utentes, illa figura utuntur sepe per interrogationem ut, avis hoc ignorat, scam omnium malorum esse uoluptate.8 haereticores verbos s Deum paterno imperio regere hunc mundum i bonis nihil deesset habet haec magnam vim, ne insipientes, et Hupidi esse videantur , qui audiunt. Verum ad assectam orationem pertinet, interdum grandi, interdum temperato, interdum siummisso genere Orationis uti ; quod fecisse senstos patres, iam ostendimus, in quorum
obseruatione , et imitatione , non minus quam in praeceptis rhetorum , decorum confictit. Quod in Dbris sanctorum patrum clerici uersari debent, ut decora
sit eorum oratio. c A P. X L I .
ITA et ε clericis legendus e iudiosi, et diligenter , adbili,
commentarijs doctorum hominum,et bonis magictris, B. Paulus, Ecclesianticorum oratorum praestantissimus, qui raptus ad
tertium coelum, coelectem loquendi formam didicit, quam in suis epistolis expresit: legendisiunt sancti doctores,cumgraeci,tum latini legenda
177쪽
legendasanctorum hominum, Nabantent, Nasiiij, Chasiostomi, Niseni, Gugustini, Gmbrosii, Meronimi, Uregori, pontis.
max. Leonis, Bemardiscripta,et ex his pulchriores sententiae excerpendae , et memoriae mandandae. in istis enim omnes loci continentur, quibus ad aeternamsalutem populus christianus infiruipos t. legantur orationes Nariantent, in primis ilia duae, altera de amore erga pauperes, elegantisma oratio, altera,quam habuit de plaga grandi nis,in qua,Deiprouidentiam pulcherrimis,et ualde accommodatis ad docenisum populum argumentis, comprobauit. B. Basiliiν ista: -- tende tibi, et aliae, contra Dam, Guaritiam, Superbiam, Luxuriam , degratist Deo agendis, prae manibus habeantur . nam mira-ἷilem copiam ad dicendum suggerunt. Homiliae S. Chasectomi adsentiochenum populum, saepe uoluetasiunt. asserunt enim copiam magnam. ac loci quidam ex commerari', praesertim in Saangelistas, in epi Iolas beati Tauli, atque etiam in psalmos colligendi. B. Mummscripta,clerici caute admodum legant: ita enim acumine in ny praeliitit, et de rebus di cilibus tam subtiliter di utauit, ut non mediocri ingenio praediti uiri, eius libros legentes, in errores at quando lapsi't;sed eius libros pulcherrimos de doctrina christiana, et egregios, quos habuit sermones, dum episeopus ad populum contionaretur , spe, et diligenter legant. imitationem S. e-brosii quidam docti homines clericos hortandos esse non existimant, quamuis libros de o cijs maxime probent,et memoriae commendandos censeant, quod in illis sanctissimi hominis scriptis, perficultatem desiderent: mihi uero omnia S. Gmbrosiscripta ualde probantur. R. Hieronymum, ut Naoandem cipulum, possumus agnoficere: ita copiastententiarum, uerborum stlendore, et uarijsfiguris eius i lustrata eri oratio. Verumfortas ad imitationem nullius, maiore cum fluctu, qusiqua e conferet, quam ad F. Chasiostomi, et F. Pax. . X Gregorij
178쪽
Fregorijpontificis maximi,quorum libri siententi,s abundant, et sunt morata oratione consiripti. in sermonibus S.ὶ Leonis magna inest grauitas, et dicendi male fas . in S. Ternardilibris inest admirabilis quaedam siuauitas, ita ut cum sancita animi uoluptate semper legantur . Sed hi, et multiat sanctorum hominum libri, hac adhibita cautione legendi Funt,ut quae ex illis colledtafuerint, non pro erantur;
nisi quae limibus, aliquorum, qui in doctrina scholastica sint uersati, ex quibus S. Thomam quinatem, sanctae Ecclesia silium dilectum, et charismum disicipulum, deinde etiam doctorem egregium deligendum putauerim, examinata fuerint. Ex his autem quos
nominaui, illum sibi quisique imitandum Fusicipiat,cuiuscriptis magis
delectatur. Imitatione, et consuetudine insignium oratorum, nonnullis oratores euasisse legimus apud ueteres. nostra etiam aetate o seruauimus, multos, imitatione eorum, qui in dicendo praestiterunt ,
ad laudem peruenisse ; obseruauimus etiam quosdam imitatos esse
uitia eorum, quos admirabantur, qui nec eorum copiam, nec uim dicendi, nec clamores,et sicundas significationes circunstantis coronae sunt absicivi. O nimaduertant igitur clerici, quos imitandos deligant ; in ueterum libris uersentur. caueant ne copia sermonum, qui scriptisunt, obruantur. cogitent, escribant etiam saepe,quae dicturi sint animaduertant ne semper recitent, ne uerborum aucupes, aut potius serui essiciantur i, locos commendent memoriae ; eos deinde tractent. Suavitatem Isocratis , subtilitatem L ae , uim Demosthenis ,sonitum Aschinis,c iam Creatonis admirata est Graecia ;et omnes magni oratores habitisiunt.in Craso praeclara dicendi copia, in Caesare lenitas admirabilis, in Hortensio eximius orationis omnatus, in Catonesinatoria quaedam maiestas, et omnes infogenere
principes oratores: quorum laudes Cicerosibi uisius est adaequasse,aut etiam superasse sed hac de re Ioc tempore non est seredum iudicium
179쪽
grauitatem imitandam sibi proponant clerici. e latinis in Tertulli ino, antiquissimo scriptore, magna uis ;m S. Θpriano lactea quaedam dicendi ubertas ; in beato Hieronymo mirabilis quidam senitus;A S. EAugustino, magnum acumen in refellendas falsis opinionibus, et in serusintentiys comprobandis 1, in S. Leone grauitas ; in S. Gregorio pontis max. stustuosissima quaedam sententiarum copia cum suauitate coniuncta ; in S. Remardo dulcis, et deuota oratio ex eorum sermonibus cognscitur . Latini graecos sunt imitati, ingenium inprimis unusiquis sequens suum: eandem ratione ecuti sunt, qui omnibus seculis uixerunt. Fulgenti, sermones, presso illo scribendi genere, quo Tertullianus est delectatus, esse scriptos: Innocentio placuisse istud S. Nasil temperatum dicendi genus, quidam non
inristi homines obseruauerunt. B. Laurentium Luctinianum, qui primus urbis Vmetae fuit Fatriarcha, imitatione S. Semardi, plurimum nonnulli arbitrantur fusse delectatum. Clericis,hoc tempore sacros libros, et sanctos Do fores legendos, imitandos, et sequendos proponimus. eos enim honore, et imitatione censimus dignissimossedin primis optamus, ut eorum mores, et u sanctitatem sibi imita
dam fusicipiant eorum . exemplo non solum doctiores , sed multo etiam,meliores quotidie feristudeant. His autem ita expositis,dicamus, quas leges sibi praesicribere debeat Ecclesiasticus orator, ut in suis orationibus decorum seruet.
Qua leges prescribentisint, ut decorum seruetur. c AP. XLII.
H Re sibi primum legem praesicribat Ecclesiasticus orator,
ut nihil unquam apum doceat, nec etiam, sisteret inde animas ad paenitentiam se posse conuertere . non enim Deus eget no Iris mendacijs deinde ne auditoribus aduletur,quo nihil
180쪽
potest esse turpius, nec in oratore christiano miserabilius. Oreuari tas titulorum, quibus quidam contionatores illabi inanimos audit rum sudent, appellantes populum nomine patriae, et patriam uarijs epithetis ornantes,vitanda eri,non ita tamen etiam ut non adhibenda sit. nam fluo loco adhibita, ad commouendos animos non nihil valet nobilis am riuitatem, inclytam, nobi imos auditores,magnificos, generosos quidam nominant, et sepsime utuntur bis nominibus raptius, mea quidem sententia, appellarent fratres, et forores in Christo, animas benedidias a Deo, animas christianas, populum Dei. Euo loco monemus clericos, si interdum laudant, laudent ut reprehendant, ut excitent adgratias agendas , et ut corrigant, quem
madmodum fecit P. Pauluscribens ad Corinth. his uerbis: Laudo uos, in hoc non laudo: ita nos dicere possumus ; laudo uos haeretis rum esse inimicos acerrimos , laudo fidei chri Iianae seceritatem , quam conseruatissed non laudo quod operibusdem non confirmetis, quod tutosudio iniurias ulciscamini Nunquam depraedestinatione loquatur, quin aliqua de libero hominis arbitrio attingat l, nunquam de peruersis quorundam sacerdotum moribus , quin de sacerdoti, audioritate prius multa dixerit, nunquam matrimonium ita laudet, ut uirginitatem ei non anteponat . anc etiam sibi praescribat legem , noe si iactet, aut siua, quod nonnusti faciunt, qui res pulcherrimas, non antea auditas .se dicturos pollicentur; qui recitant se alys in locis
dixisse, et admirationem concitas , et ut maximi uiri habeantur, aliorum catholicorum opiniones confutant. quare nihil aliud sequuntur, quam quod is uidiam, odiumq. hominum incurrunt. Caveat ne in sacerdotes, in ordinem episeoporum, in principes, multo minus in Pontificem maximum Chrisii Vicarium dicere audeat , nam hoc
si seditis ingenij, et hominis auram popularem aucupantis , quo morbo laborauerunt haeretici, qui iurgiys , et conuitijssacerdotes inscitantes a