장음표시 사용
211쪽
G ugustinus Valerius Veronae Episcopus. S. P. D.
O s r multos uiros, iudicio, et uaria rerum cognitione prae iantes,quipraecepta bene dicendi tradiderunt,uoluisti, Cardinalis ampissime,quaedam praecepta costigi,aut accomodari potius ad usium clericorum, qui in ecclesia ancta Dei, ad populum aliquando sermonem habiturisunt ut, et ne preceptorum copia obruerentur,et artem Metoricam disientes,meliores
e cerentur; et ea a primis annis disicerent, quae cum justu populos possent docere. Iam est edita Rhetorica ecclesia lica sub tuo nomine, opus certe non facile, et non minimi laboris, quod san elicius absilui potuisset. indicati sunt aliqui loci, qui fortabo tractabuntur fructuosius a uiris docilis, et in sacrarum litterarum studio uersatis, in quorum manus ille liber incideris. Parui ego , et homines literato otio magis, quam iste, abundaes,excitaui adfamitatem Ecclesiae Dei a modum utilem locupletandam,atque exornandam. Cum autem Mediolanum venissem, ut me post multas Epistopalis muneris occupationes recrearem, et tuo exemplo tuis . sermonibus set ab hinc iam trien um mihi contigit) ad animas mihi creditas pocendas, redirem infructior arq ardentior ; in quadam tabella etiam totam hanc, quam delineaui, et, ut potui, expressi artem Rhetoricam Ecclesiasticam in siriptam, ante oculos occupatorum hominum, qui totum librum commode legere non possunt, esse ponendam iudicasti; ut breuissimo temporis θatio, in magnis etiam occupationibus ea percurri posset. Idaec ratio
212쪽
diuidendi maxime Platoni placuit, qui in quodam dialigo, miris laudibus esseri ea ingenia, quae nobilisimo hoc docendi in immento fiunt ii Iacile enim res ipsis distinguunt, omnem confusionem adimunt , uel minimas reram disserentias percipiunt, facilius quidquid
mente conceperint, in aliorum animis imprimunt, memoriae, quae eacusios omnium scientiarum atq. artium, hac ratione ita consilunt, ut
solisapere ,soli alios docere posse uideantur . Coniuncta est etiam cutoptime nocti, quandoquidem huiusimodi artium, et disiciplinarum diasin tionibus maxime detestarti praeclarismae huic methodo,mirabilis
quaedam uoluptas, ut animus res, qua si uiua quadam pictura expressas, magis cernere quam disicere uideatur, et similitudinem Dei, ad quam essecti semus, hac ratione exprimentes, quatenus humana i firmitas patitur , ut uno intuitu iste omnia cognoscit, sic nos et nolestu, singulas artes, et scientias posimus animo perlustrare . Eos qui recte diuidendi ratione utuntur, Deo quam simillimos dixit idem Plato, quia distinctionem istam mirabilem,in qua mundi pulchritudo consistit, imitari maxime uidentur: quam laudem , etsi uirum illum nimis amplificascies exictimaudum, eam tamen clericis, atque etiam omnibus,qui in omni Hudiorsi genere, presertim in sacris litteris uersantur, quaerendam es non minimosudio iudicarim. Accipe igitur, mdinalis amplissime,Khetoricae Ecclesiastic γn sim ,et quando sertas totum opus Rhetoricae, ob maximas tuas occupationes legere non poteris; in hac eluti in quadam tabella, delineamenta artis, et omnes amticulos , quibus constat, acie mentis, qua praestas, inllice -
213쪽
ὁ Laro duplicem Rhetoricam cognouit, Philosophicam, qua homines ad bonum Philosophis cognitum, hoc est ad morales
uirtutes excitarentur; et adulatoriam, vilem , et abiectam,
qua lenocisjs quibusidam populi adicerentur, et deciperentur . I Ios uero non adulatoriam, neque Philosophicam, sed Ecclesii sicam Rhetoricam tradidimus, quam nunc ueluti in Tabella a te oculos ponimus. Ea nihil continet, quod Cir kr svr sponsi, et ueritatis magistra Ecclesia non probet. Definiatur autemsic Rhetorica Ecclesiastica es ars inueniendi, tractandi, et eloquendi omnia, quae ad salutem animarum pei tinent .
causas qsunt . Qui doceteonfider te debet.
gr. Emeiens . essiciens autem causa eoncionum, et bonarum reis rum Omnium est Spiritus sanctus . qui precibus inuocadus est. Proximae causae ei scientes hant labor, et exercitatio, et huiusmodi. . Forma. Vt apta et congruenter dicatur ad populum. De eisdem rebus tractat Dialecticus , et Orator e diuerso tamen m do i ita Scholasticus , et Ecclesiasticus Orator. . Furis,. qui est Persuadendo lucrari animas CHRIs To. Dis.sert autem finis ab officio, quod Orator etsi propositum sibi finε non semper allequitur, non ideo tamen bonus Orator non est existimandux, dummodo apte dicat ad persuadendum . iii i :γx. Materia, de qua agit orator , duplex . est. l mirn moti miri do et ditast si lci usRemora; suae continet omnia, quae seripta sunt; ita ut quicquid ex Philosophis, Poetis, Historicis , oratoribus, ex omni scriptorum genere excerpi potest ad utilitatem Populi , id i tum ecclesiastico Oratori, tanquam suum, ab alijs usurpatum , subiiciatuI. Proxima liquae tribus dicendi generibus eontinetur ι et de hae mox insta Λ.
214쪽
- , ά. Duodeeim Articuli fidei. Traditione, Apostolorum, 'Non est πει
ι ei. Creden- et Apostolicorii hominum . 1 dendum Sa ia; quae sunt. Scripti ira sacra. cthanae, nee
uo , quod ad quinque capita redigi potest.
2. speranda fidelibu , a Sa les: Ddentibus. Scripti ira sacra. thanae, nec
Sancta eoueilia generalia. eius discimia Sancti Doctores, eum inter se I lis,heis :
Mors animae quae si ner peccatum. 3. Timenda. t ultimum,et horribile Dei iudicium.
Infernm 4. Agenda de quibus insta E. Pecca
foriginale, quod a nobis in ipsa nostri eon ceptione contractum est;quod,et si uit ri non potest augendum tamen est I atq. sanet inimo baptisinatis sacramento torulandum . κ Mortale. De quo insta P.
la. veniale;suod facile veniam obtineti, quia inimicum Deo hominem non reddit. Vt mentis eis
uagatio, risius immoderatus , et huiusmodi; quae quotidianaet dicuntur
Improborum hominum eonsuetudo. R oE Curiositas, impudentiae soror, uanitatis ae mater. γ Theatra Publiea spectacula. Hudiis ' C. i. ta b Dςquςntia conuiuia.
215쪽
.cinoi rei in; u a 25 m iri i. Boiia; quae non Deem Deo: Esno i ii ,1ia ob diri. isti J -ili vi, reserunt, ea l. iactant tam cpia sita. 'Bon piae non habent, sibi arrogant; quo in genere colloeantu is hyp
critae. Minima bona, quae illis diuinitus concessa sunt, ita augent, ut malima cupiant existimari.
s 1. Superbia; quae est' ino dissa- i tu, appetitus 'propria execlle l tiae, uitiori ina omnlu materi in quam in eidunt homines,
i Sunt fraudulenti, et sallaces. . Auaritia;quae est in- Simoniis, periuriis, omni scelerum genere, ordinatus appetitus modo ditiores fiant , seipsi contaminant. duistis, ' Sunt etiam sori Minima Iuera eonsectantiit.' didi, qui ut Sordibus uestibus utuntur. i diuitias eu- Sibi ipsis cibum adimunt,
mutent. I et res necessarias. ean in I as .ia a fet . Luxuria;quae est in- .Honestae; quae utr-' ordinatus appetitus , tutes. ac recte la- stamen mentis amittunt. impurae,ri libidin cta secuntur. inconsiderati, NHortale pec- atum, quod morte assertanimae peccati septem similes habet, quae sunt. s. illa Duai Iu inci ci voluptatis. Volu- Limpurae, qbus qui prates aut aliae sunt. indulgent. s
. Inuidia;quae est tris Discordiam.. stitia ex bono ait Murmurationem InconstanteS, Praecipitc Fisit Amantes seiplos, More et sutum, JIudiciu horretes
rius, parit. Mustorum malo tu i Plemnq. in peluersa Epi tenera. 3 curi sententia incidiit. Gula; qua homo inordinate appetit cibum, et potum . Quo loco aduertendu est hoc uitium non in ciborum copia , sed in nimia eorum cupiditate eonsistere, eius comites sunt ZPaupertas. Infamia. ignominia. - p
. 7. Aecidia; quae est remisit animi languor ab bene agedum ae militia praesertim de respirituali . Quo uitio qui laborant solent esse.
Pusillanimes. Uani. Inconstantes.s Obliuiosi. paede desperant. 6. Ira; quae est inordinata cupi- Indi eium stultitiae. ditas puniendi eos, a quibus , Inimicitia consilii.
se quis laesum arbitratur, haee s Mater poenitentiae. autem est. Multarum perturbationum,et calamitatum adiutrix . Sunt
216쪽
In spi itum sanctum,quae ex mali Praesemere de Diuina miserieordia. tia proficiscuntii r. sic autem di- l Desperare de Diuina bonitate .cta trunt quia post aceeptam Spi Agnitam tueritatem impugnare. ritus sancti gratiam eo nutun Fraternae ellaritati inuadere . re. tur . ea autem fiant. I Obstinato animo in pescatis perseuera, Nob peccata gaudere.
Sunt etia uitanda peccata, quae appellantur s
In eoelum clamantia, quaeprae eae- Homi ei dium uoluntarium. lteris insignem improbitate ha- Peceatum contra naturam bent, maxime Deum ad iram Pauperum, Viduarum, et pupillo a prouocant ea autem sint.' , oppressio. it Merces operariorum dest data. ii iri iuria in Oro e . ni pa is ruri '.: ' l - est . icta
cta,quia cum ab alijs fiant,nobisi etiam nocent quod aliqua ratione illis communiremus. Id autem his 'm
t: Consilio, quando quisalicuius sceseris tommitten- di est uel auctor, uel consultor, uel minister ., Vt qui ihortamur homines ad singulare certamen , ad ulciscendas iniurias, qui etiam excitant alios ad libidia , nem. ut lenones &c. . Consensu . Quo in genere peccant innumeri, et e rum plurimi, qui bonitatis , et sanctimoniae famam aucupantur, putantes , quia ipsi in peccata non incidunt, eum tamen alii onsentiant, non inccare. Vnde illae uoces . si peerat sira m agitur,ni nil ad me, ipse uiderit. quae non sufficiunt, nisi, quantum in se est, peccanti non aduersentur. Hi duo I I. Iussione. Vt David eum iussit V i m interfici. . Irritatione: quando quis dictis , aut sactis, aut qu uis alia ratione sciens alium ad iraenndiam prouocat. s. Adulatione. Quod iii tium latissime patet in rebus sublicis, in opulcntis Quitatibus, pra tertim in aulis rincipum, et utinam inter Sacerdotes etiam et Clericos non reperiretur.
6. Reticentia. Quando quis reprehendere debet , et tacet; non obseritat enim 'illud. Clama ne cesses Iannnncia populo meo scelera eorum. . Conuauentia. Qua ratione peccant saepe parentes , qui filiorum suo in uitia non castigant. 8. Participatione; quando quis ad perpetranda quae vis pcccata socium alicui se praebet. Ad quod pertinet illud . Si uidebas si rem, currebas cum eo, et cum adulteris portionem tuam ponebas. s. Destnsione praui alicuius iacti. Quo in genere solent ii maxime peccare, qui in foro aliorum causas ullas, uel lacri, uel amicitiae causa tuentur . rid
217쪽
lex praecipit. Est aute Iex . Naturalis; quae est recta regula, aqua res omnest agendae regulam accipiunt. f. Vel Diat γ' t. Vetusi dest Moysis; quae est ident- uina, sed umbram eontinet ueritatis. Fuit data propter tra ressione, ct d Positu monstrat peccatum; eu iussa an enta fignificant,sed non eontinent gratiam.
APrim si Deli. Cum antem omnium prae ceptorum fi- Deinde hsol, sit Amor,
doecat eccIesiasticus ora tor ammtu. minet secudum ordianem charitatis. Ciuilis,culparendum, quatenus a Diuina non diserepat
. Et quicqd priuati Pilia quiri
Noua,hoe est Evangeliea; quae cotinet teritatem, et gratiam;qua sanctissimi Sacramentis consere, quae ueluti pha maea ad humanas infirmitates s --daso instrumenta Diuinae gratiae a Domino Nostro Iesia Christo instituta maxime sent a uobis uenerada . Ostendet pluribus Uerbis Oratoriqiiemadmoda homo nascitur,crescit, alitur, ualetudine recuperat, postremo eius uires debilitatae reficiuntur; ita anima Baptismo renasci, Chri sinate erescere, sancta E charistia tamqua pane quotidiano ali,neramcto poenitentiae sanari, extrema unctione recreari, ipsiq. Dciliorem in caelestem patriam aditum patefieri; ad uae remedia adhibenda necessarium esse sacramentum ordinis ; ut ad fomitem carnalis concupiscentiae debilita dum, et ad propagandum populum Dei, institutum est ab eodem Domino Iesu Christo ianctum Matrimonium. De his gens , hortabitur saepe Auditores ad sanctissimae Poenitentiae, et Eucharistiae frequentem usum .
Colligo etiam ex tanctis matribus, Theologis in primis SchoIasticis,quae ae Numero, 'scripserunt de Sacramentorum l Differentiis, Eilectibus.
Ex toto corde. Ex tota anima a Ex tota mente. lPrImum propriam animam. Tum animam aliorum. V Tertio eo us proprium. f Quarto proximorum corpus.
218쪽
I. Laudactione sertiors Dei. Iomnis au item laus ducitur
I. Religio, quae est euitum quem Deo tribuimus, fide, spe, et eliaritate. est Christi imitatio, et recta Amoris regula. a. Pietas , quae est obsequium, quod exhibetur primum Deo, deinde illis, quos Deus uobis uenerandos proposuit, ut Sacerdotibus, Parentibus, Regibus, Principibus natu maioribus, proceptoribus. 3. Fides, quae est habitus, quo firmiter assentimur reuelatis a Deo, porta salutis, Religionis landamentum. . Spes quae est certa expectatio siturae Beatitudinis, iucunda uitae spuritualis socia, et optima in rebus aduersis consiliaria. s. Charitas quae est uia Dei ad homines,et uia hominum ad Deum. causa, et mater omnium uirtutum, quae si desit rustra habentur ectera, si adsit, habentur omnia ν ita ut qui ea nobilissima u irtute sit ornatus, in maxima paupcrtate sit diu et omnibus commodis abundet quia in Deo manet, et Deus in eo. 6. Oratio, fidet,et Sei nutrix, et eliaritatis eomes, quae est eleuatio mεtis in Deum, eo Iloquium cum Deo , elauis, qua aperitur caelum, tolum, quo Sathanae insidijs resistimus, Deo acceptissima uirtus.7. Devotio,quae est prompta uoluntas semilandi Deo, gratissimum Deo facrificium uoluntatis nostrae religionis filia,bonarum omnium actionum altrix,in aduerss suauissima uitae socia. 8. P rudentia,quae est eosnitio rerum uitandam et appetendarum, industriae mater,salutarium illorum praereptorum magistra; Nosce te ipsium , Ne quid nimis, Auream dilige mediocritatem cs. Iustitia, quae est costan et perpetua uoluntas tribuedi unicuiq. quodsiiu est,Sanctis ueneratione,Sacerdotibu et parentibus obedientia,et obseruantiam, Regibus debitum honore,omnibus mutuum amorem .io. Eleemosina,quae est pars iustitiae,Christiana liberalitas, Meq. ut qua igne, ita extinguit peccare, et sine qua nemo potest placere Deo. II. Fortitudo, firmita animi eontra molestias saecult,aut alio modo cosiderata, labors susceptio.et malorum perpessio,et habitus, quo praeditus qui est, nil nisi turpia timet, tolerat sortiter aduersa, et Pro ra,Est voluntatis robur, uirtutum tutela, uitiorum expultrix, et perie lorum sapiens expirenatrix Iz. Martyrium, mi od est delictorum sinis, perieuli terminus, dux salutis, ct iteriis patientiae mas ister. II. Temperantia,*is est rationis in libidinem,ari. alios non rectos animi impetus firma, et moderata dominatio, et amor sese integrum, et incorruptum Deo seriam ,a qua temperatus dicitur. h. Vitii - 14. Ieiunium.optima custodia eorporis, inta habitatio, serti si iitrorumperati cie monimentit,cgregiii, in bello fortitudinis, in pace quietis magister malo ita Is. Pudicitia, flos morum, honor corporum, decor sensuum, integritas quoniam sanguinis, cdes generis, finadam riim cassitatis. uero eon Isi Castitas, ciliae est munimen sanctimoni et sinceritatis indicium. trarioru I .Virginitas,ilos ecclesiastici permini deeus,et ornaine si gratiae spiri est eade tualis,laeta indoles laudis,et non oris opus integra,edincorrupta , Dei
discipli - imago resisedes ad sancti onia D ni illustrior portio gregis Christi.
na, in ui- Ir. Dcrstiterantia,quae est nobilissima Cfristianoriim uirtu,summi re- tuperatio gis filia, constantiae nutri soror patientiae,in erioris pacis custos sine iidem ne qua in caelassem patriam nemo ingreditur. Ioci, qui ty. Hiimilitas, litae est elementa omnis uirtuta, sine qua nemo in Chri- etiam in stiana Philosophia potest proscere. Haec est ars gnos endi, et sperlaudatio- nedi semetipsu, et res humanas, inane gloria fugiendi selios sibi prasne adhi- serendi est h delissi a sapieti et socia, ut sequitur masnanimitas Chribentur. stiana,quae est posita in remittendis iniurijs,et in iugi edis honoribus.
219쪽
aus Cabeat, ne in turpem adulationis suspicionem ineidat, ne ue dulee uenenum, exhibens noeeat. Raro uiuentes laudat. Dum enim uiuimus incertus est pugnae exitus, ae d mestieis, et acribus inimicis om)ugnamur. quo fit, ut ignoretur laude ne, an uituperatione quis dignus sit. Orator eccle I siasticus.
nere, et laudes ducit tempore. riuola - minio et di ut ma
a, Quod praecessit ortum illius qui laudatur, in quo conside
Patria. Parentes.. Maiores. oracula. Virtutes, Doctrina, Publica,
Quo ui 'ς Privata , xit In quo Res, sinae, Amicitiae, sideram Si quid sit pra
ariri Pra spem,aut expectationem sererit. ν Si quid solus,aut paucis,aut primus egeriti Ea, quae in ultimo actu uitae egerit. 3. Quod mortem est Honores post mortem tributi. consceutum , in x Dolor Ciuitatis. quo consideran - γ Luctus. tur. Squalior. - . Non ob eam musam,ut Isocrates pol- Amplifieationes dicuntur eum ain ι' h Iiectatur, qui ad Oratorem dice- I menta ipsa tum Verbis. tum rebus monstrativo genere misi L
ad Auditores magis assciedos a illiine dilatantur I quae ex eicem locis , unde etiam laudati nes ipsae stimi possitnt. menti, quanti est re vera I. Accusatione. Raro accusant Clerici, quia I Qui ac sat , humanam infirmitatem agnoscente et Dei v set nulla utilibat pertinere maxima efficere mi si nima dicendos i
Sed ut res eognostatur esse tanti m )
De sone, in Religionem Christiana. 1 Vel multa piqua frequentius x Sedis Apostolicae aucto-I bitati et ese
Cleriei uersan- 'ritatem . N Deprecationi Rianae piet
220쪽
r. Exεplum. Cum Verani, o aliqua re pars Debet autem exemplum esse s Graue,ticulari re paI- Illustre. tieularem probamus. . Ut impietatem,Superbiae, Avaritiae,
Libidinis, uitiorum,et calamitatum omnium altricem esse; Mahumetana impietatis
quod est Syli risimis impersecura. Ilogisi
bus partibus esinat,Propositione, Alsrmpti
ne,et Complexione . Ex quibus si una praetermittatur; et in animo relinquatur, fit En hymema. Ut si quis . et eleemosvna esse laudandam , quia est virtus Christiana, omittit spositioncm , quae est, omne uirtute esse lati dandam. En-Ithymema auia fium turas i. Chriso, quem omnium uirtutum exempla dicimus. Ait enim. Exemplum dedi vobis, ut
quemadmodum ego sera, ita et uos saetatis. t. Sancti Apostolis, Martyribus, Coisoribus, ceterisq. omnibus praesertim tempore, cum illorum Sanctorum, quorum exempla sumiamus , solennitates culabrantur; am. id maximam uim solet habere, si eorum , qui eisdem Civitatibus, ubi sermo habetur, praefuerian et quorum memoria gratissima eoli tur, in m dium proferantur facta, aut sententiae, ut M diolani s. Ambrosij, Veronae s. Zenonis. Maioribus Sie Iudith ciues suos grauissima o sdione circumuentos, atq. animo deiectos, exemplo ueterum Patrum,ad eonstantia adhibenda, et fidem in Deo habendam confirmat. Nonnunquam , raro tamcn ab Ethnaeis, et ali
nis. Ut Saluator noster Reginam Saba, et Nia nisi itas adducit,et illud inculcat saepe . No . ne Ethnici hoe Betunt Beluis, et rebus lenius expertibus. Habet m snam uim locus ille Isaiae. Cognouit bos porses rem situm, et asinus praesere L omini liui, Istaei autem me non cognouit, et porcius non intellexit. f Certis; Uiae adi .pellantur etiam indicia. Ut si -Snum certum in Ex his rem r. Silii delitatis est,ee- , Militur argnis. etesiae lacramcnta contemnum. gumenta ,
quibus utitur Ora tor ad Diacicndam fi
salutare , benesia eius multos aiscere, et harusmo
a. Verisimilibus . Verisimile autem est, quod non simpliciter, nec absol,lte seri solet. Vt iteri simile est uirum bonum bonis et catholicis parentibus ortu l reticos fugerc.
qua agitii 'as nauntur;qui triabus generibus, de quibus la d Mna est, coati
A locis extra causam ali iis . qartificioli u cantur. De M
bius insta G. Aut a locis e munibus, v su ut