장음표시 사용
41쪽
parere potius, quod tutius est, quam imperare maluerit . atque is merito, ob alias eximias uirtutes, sentitae Ecclesiae iudicio, inter sanctos est relatus . Tertio loco considerantur honores, pori mortem tributi, dolor, luctus, siquastor: quem locum praeclarifime tractat sanctus Gregorius Nariantenus, Sasilium laudans. Esserebatur, inquit uisanctus, sanctorum manibus elatus, atque omnes operam dabant, partim ut fimbriam arriperent, partim ut umbram, ut feretrum , quosensius portabatur, uel solum tangerent . quid enim isto corpore sanctius 'aut pretiosius ' et paulo post: Mena erant fora, porticus hominum istum prosequentium, praeeuntium, sequentium:
multa millia hominum omnis generis, et aetatis, ante eum diem incognita , psalmodiae luctu impediebantur, ac uincebantur: patientia doloris magnitudine frangebatur i, ceraabant nostri cum caeteris: cum Ethnicis , cum Iunis, cum aduenis , atque uicisim nobisium, utris uberiores lachrymae uberiorem utilitatem asserrent. Omparationibus etiam usi siunt sancti homines ad laudandum: ut idem fecit
Gregorius Basilium laudans , qui patribus utriusq. tectamenti , Ioanni etiam Taptim, et Apostolis, eum eleganter admodum comparat. Locum istum quem, proposui CAri toteles, a uicinitate uitiorum, et uirtutum, tanquam mutilem, et perniciosium Ecclesia- sicis oratoribus, rejcimus: nam cum nihil a christiana religione sit alienius,quam mentiri qui meticulosium diceret cautum,cassidum, prudentem ; furiosium, apertum I stupidum, mansiuetum is non
christianus orator, sed satianae potius minster , et sedi for esset dicendus. Magnum etiam momentum inesse idem grauisimus phils bus scripsit, ubi quisique laudetur, quod nobis non magni
faciendum putamus: ubique enim, et apud omnes ea tantum laudamus, quae cum pietate coniundia sunt, ut orbis christianus una ciuitas esse uideatur.
42쪽
auod Ecclesiastici Oratoris amplificatio sit multum diuersi ab amplifica tione , qua usi sunt bulasseculi oratores. c A P . x x I.
CUM omnis laus, quae ab Ecclesiastico oratore sanctis uiris
tribuitur, huc potfimum i ectet, ut auditores ad eortim imitationem impellantur: oratoris sicium erit Lepe in hoc Demonstratiuogenere ampliscationes adbibere,non eam ob calfim, quam Isocrates professiis est; qui ad oratorem dicebat pertinere artia extollere, et magna eskere minima dicendo ; sed ut res cognoscatur esse tanti momenti, quanti est revera quod nihil e Ialiud, quam homines ad sinceritatem iudici, reuocare. mplificationes
autem dicuntur, cum argumenta is, eum uertis, tum rebus ad auditores magis afliciendos dilatantur, quae ex eisdem locis , unde
etiam laudationes ipse, sumi possunt. Eppulchra ista ampli ratio
T. Ser nardi ad Eugenium Pontificem, ab ipsius Pontificis persona sumpta t, Tu es sacerdos magnus, et Pontifex summus tu princeps ficoporum, tu Leres postolorum, tu primatu Abel, gubernatu Noe , patriarcham Abraham , ordine Melchisedec , dignitate
Aaron, auctoritate Mysis, iudicatu Samuel, pote, late metrus, unctisne Christus, tu es cui claues reddi sunt. S. Maximus episcopus desanciti Ioanne Sastricta uerba faciens, amplificatione his uerbis usius es: Merito illum praecipuo honore ueneramur,qui1 eciali quadam gratia redemptorem mundi nou simus prophetauit, ut ostenderet eum primus. hic en solus es prophetarum,qui D. N. I sum Christum,quem aby in longa tempora futurum praeficiuerunt,propristoculis uidere meruit, et annunciare praesentem: hic e i ille, quem, instirante Deo, praeficius annunclauit Haias, dicens ox clamantis in deferto, parate uiam domini: quam congrue, fratres charsimi, S. Ioannespraedicatus est uox,qui coelestis uerbi,etpraeco mittebatur, et testis r hic est ille, cuius per elum Gabrielem praenunciatur D nat
43쪽
natiuitas,et nomen,et meritum: hic est, qui iudicio carbuissententia, cunctis mortalibus antefertur, dicente domino: Non furrexit internatos mulierum maior Ioanne Baptista. S. Ioannes Chrasiostomus de beatis ti solis Ferro, et Faulo loquens, praeclarisima utitur amplificatione, illis uerbis: Ego, et Romam propterea diligo,tametsi aliunde illam queam laudare,nempe a magnitudine, ab antiquitate,
a pulchritudine, ab imperio Pa diuitist, a rebus in bellofortiter gestis, sed dimittens omnia ob id istam beatam praedico, quod erga illam
sanciti Petrus, et Paulus dum uiuerent, adeosuerunt benevolt, adeo sitim amauerunt, et postremo in ea uitammierunt, quorum sandia
corpora ipsa possidet, et propterea ciuitas ista hinc facta es insignis
magis, quam ab abys rebus omnibus, et tanquam corpus magnum ,
et ualidum duos habet oculos illurires, sensiorum uidelicet horum corpora : non ita carium silendesiis, quando radios Sol demittit, quemadmodum Romanorum urbs duas illas lampades ubique terrarum essundens: hinc rapietur Paulus, illinc Petrus: considerate, et horrete, qualesteElaculum uisiurasit Roma , Paulum uidelicet, e Theca illa cum Petrosiurgentem in occursum domini sesumferriet qualem rosam Christo mittet Roma' qualibus coronis duabus ornatur Urbs inlat qualibus catenis aureis cincta e is quales habet fontese propterea admiror hanc Urbem non propter copiam auri,non propter columnas,neque propter aliam rem, sed propter columnas istas Ecclesiae quis mihi nunc dabit circumuolui corpori Paulis Risepulcrotu derepuluerem corporis illius,quae adhuc Christo deerant,adimplentis' filmata illiingestantis auoniam uero contrariorum eadem es ratio ad amplificandum, simili modo in uisuperatione eaedem regulae sunt adhibe .uem S.Ioannes C U Iomus, de decolutionesnoti Ioannis Taptistae in mulierem malam inuehens, pulcherrimam a
bibet amplificationem hulla in hoc mundo bestia ilis est mulieri
44쪽
malae: quid inter quadrupedia animalia leone se uius y sed nihil ad hanc: in serpentibus quid dracone atrocius 'sed ne hoc quidem cum
muliere mala, et linguosa conferri potect nam et leo, et draco in malo inferioressiunt. e testatur huicsermoni me apientisimus Salomon dicens: Cohabitare leoni, et draconi melius est, quam cum muliere mala , et linguos , quod amplificando multis uerbis con sirmat, et poct ait ulla enim malitia aemulari pote i mulierem malam: attestatur iterum huic uerbo meo sapientis mus Salomon , quia non est caput super caput sapientis, et non est malitia super malitiam mulieris. O malum summum, et acutissimum Diaboli t Lm mulier: per mulierem Adam in paradisio prostrauit, et de paradisi exterminavit: per mulierem missimum illum David, ut necem militissui innocentis Uriae Ethei, dolo mandaret, armauit: per mulierem sapientifimum Salomonem in praeuaricationissacrilegium praecipitauit: per mulierem fortifi imum Samsonem illusium,
rasium . excaecauit , ut, et uirtute, et crinibus, et decoris oculis
stoliatus, ludibri oret hostibus, quibus fuerat ante terrori, et cum ijs captiuus moleret, quibus dominabatur inuidius per mulieremeansimum illum Ioseph,uinculis alligatum, detrusit in carcerem.per
mulierem illam totius mundi lucernam Ioannem capite truncavit 'Et quid dicam de hominibus f per mulierem angelos e caelo deposivit, ides hominessanctos,qui ad coelum pergebant: per mulierem cuntita
omnino prosternit, et iugulat, omnes interficit, omnes eludit repletos ignominia, et honore uacuos. Id autem pluribus uerbis prosequitur, quae nimis longum esset omnia in medium asserre. EAmplificatio etiam oratori Ecclesiactico est utilis, ac necessaria, ut declaret, et ponat aute oculosgrauitatem peccatorum, et praesertim eorum, quae non magna uulgo putantur, ut detrastionis, et similium. Sic ponet ante oculos grauitatem Masthemiae, nimii tum, quia eri peccatum
45쪽
eontra Deum,contra coeli,et terrae dominum, contra patrem humani
generis, a quo innumerabilibus beneficijs asse ii semus ; multos etpeblasthemos, quia ea, quae prouidentia Dei tribuenda essent,tribuunt
fortunae,quia austorem rerum omnium Deum non confitentur,quia eiusfummam sapientiam non agnosiunt blatthemos maxime ingratos esse , eo peccaregrauius,quo ex malitia peccantsine ulla voluptate, natura humana minime inuitate. Monerem clericos ut in genere Demonstrativo uersantes, tractarent locos communes de bono mortis , de contemnenda uita, de maximis, eigrauisimis periculis, quibus expositisiumus ; et insine sermonis concluderent beatum istum, qui iam in portum est receptus,commemorantes praecipuas istius uirtutes, ut auditores ad eius imitationem excitarentur. Laudantur angeli ab eorum attributis, quod Deum intueantur, quod ei miniarent,
quod aeterna ista luce fruantur, quod sine ullo periculo, et metu in caelestilla patria cohabitent.
Tauca de Genere Iudiciali. c A P. X X I I .
DE Genere Iudiciali multasecuti rhetores cripsierunt, quae
nullam, aut minimam utilitatem clericis , quibus nos potissmum scribimus, posunt asserre. dicemus nos pauca, quoniam in paucis, et admodum raro in hocgenere an tos patres uersari solitos legimus. Connat autem hoc genus accusatione, et defensione: ideo non accusent clerici, quia humanam infirmitatem, et Dei misericordiam aζnscentes, ante oculos habent correctionem morum, non seueram iustitiam propositam. Permittitur tamen in sacris conciliys sacerdotibita accusere, cum de honore Dei, et de communi populorum salute agitur: in Iudicio autem haec consideranda atque ob seruandassent, ut qui accusant, telo Dei accusent, nusto odio commoti, nulla utilitatis, aut inanisglorio e cupiditate adductis
46쪽
apud quem accusatur, iudici, auctoritatem habeat: qui accusatur talis sit,ut peruersi uis moribus alios corrumpat ,ex quibuου colligitur haereticos clericis, si opus sit, maxime esse accusandos, quanquam in ecclesia Dei hoc tempore huiusmodi disiceptationes non admitta tur i, sed testibus, come turis, familiaritate haereticorum cause i dicentur. Verum si in aliquo generali concilio, aut prouincialibnodo esset dicendum contra nouarum, et peruersarum opinionum disseminatores , docendum erit ca Isimos uetustatis limites non esse praetereundos ' mota matre Ecdesia, Spiritusn to e Lia,nunquam recedendum 1, eam spe magistram, et arbitram ueritatis, et omnium ei rerum expultricem ; stulti et, impi, hominis esse ab ea disicedere grauis imum peccatum esse haeresim, et eograuius, quod quamplurimis perniciem asserat, perturbet regna, vastet res ublicas, et multa incommoda populo Dei alterat. Cum, quatenus oratori Ecclesiastico satis esse uidebatur , attigerimus primam Iudicialis generis partem, quae ad accusationem pertinet, alteram, quae ad defensionem Jectat, aggrediamur: in qua multo frequentius Ecclesia uicus uersatur orator, ut oppressos homines ubleuet, innocentes . defendat. Huius generis es exemplum B. Pauli eis soli in adita apostolorum, qui cum a quodam Tertullo oratore accuseretur,ueluti
seditiosius, et pacis ac quietis perturbator, se ipsi coram praeside defendit et breui tempore Octendit falsium esse illud crimen, quod ei erat
obieZtum. Huius etiam generis exemplum extat qua Tertullianum in illo pologetico, quod cripsit contra gentes: sic enim probat non esse accusand0s, aut odio habendos christianos, tanquam malos. ita enim scribit omne malum, aut timore aut pudore natura per fundit : malefici gestiunt latere, deuitant apparere, irgidant ara prehendi , negant accusari, ne torti quidem facile, aut siemper confitentur: certe condemnati maerent, dinumerant insemetipsis malorum
47쪽
Iorum impetus , eos . velfato, uela bis imputant, nolunt enim esse suum,quia malum agnoscunt chri lianis uero qui miles neminem pudet,neminem paenitet si denotaturi oriatur saccusetur,non defendit interrogatus,vel ultro confitetur damnatus,gratias agit. quid hoc mali est,quod naturam mali non habet timorem,tergiuersatione, poenitentia deplorationems quid hoc mali est,cuius reigaudent' cuius accusatio uotum est, et poena felicitas s Defensiones uero fusicipienta fiunt iustae pro gloria Dei, aut pro dignitate christiani nominis, ut iste,quem nominaui,Tertustianus iecit.defendenda est Christi D. H.
sentitifima religio, etfantitaesieris Aponiolicae auctoritas, etiam cum uitae periculo : tuerι debet unussu q. exi limationem , et famam suam: calumnijs oppreses coram Iudice, et ubique locorum succurrendum est. Sed caueat clericus ne crebris defensionibus in multorum animos illabi uelle uideatur, et inanem populi applausium aucupari. Deprecationibus utatur interdum, si is, de cuius salute agitur, multa
probitatis, et chrissianae pietatis indicia dederit: si semel peccauerit. Cum autem defensio nihil sit aliud, quam depullio criminis, quod istitur: et interdum feri soleat, ut inopes, et omni ope dentituti accusentur: siliorum suorum, eorum scilicet, quos Deus fidei siuae commisit, causis defendate ostendatfalsium esse illud erimen, accusantem malo animo in istum fuisse e non permittendum, useruus Dei calumnia opprimatur. Cauendum erit maxime sacerdotibus, ne sandissimis Sacramentis , inarumentis salutis aeternae, ueluti probationibus, ad quempiam uel accusandum, uel defendendum utatuc quemadmodum siquis a sermet,non esse istum, qui accusetur, proditorem, quia dum propria peccata consiteretur, proditionem illam non es confessus: aut calumniatorem e se illum , qui accusauit hominem,quem inescit optimum,cum eumsaepe propria peccata confitentem audieris,qui sic defenderentfilio uos, adimerent auctorita-
48쪽
tem Sacramento Poenitentiae, et parum illis prodessent. Explicata Ecclesiassico orator ubiecta materia , quam tribus causarumgeneribus distinguendam demonstrauimtu declaremus quibus ration
bus sinem propositum idem orator consequi psit.
Quod ut catera artes, sic Metorica Ecclesiastica, propria adhibeat in immenta, qua synt Entbmema, ct exemplum , item quidsit rat0mema , et a quibus locis ducatur. c A P. X X I I I.
NUιιμ a proprium munus obit, neque confiitutum sibis nem consequitur , nisi quibusdam proprijs adhibitis in
Irumentis. Emedicus ualetudinem non recuperat, aut con seruat , nisi diaetar quae ea recta uictus ratis, aut medicamento
purgante,aut uenae incisione: nec fabesne malleo ultam opus e cit. ita Ecclesiasticus orator nobilissim ne non potitur, nisi docendo, mouendo, et conciliando. Porro autem cum probationibus, hoc es argumentis in primis doceat, dicamus quid sit argumentum. gumentum est oratio, qua quis rei, de qua dicit, fide acit. CAcero se definit argumentum: ut sit probabile inuentum ad fidem faciendam fris autemst Enthymemate,et exemplo quae oratoria instrumenta, siue machinas, quibus uictoriam consequitur orator, nobis liceat appellare. Enthymema edisyllogisimus imperfectus. SMLgisimus autem, siue ratiocinatio, tribus partibus confiat , pr positione, assumptione, et complexioner ex quibus una prietereatur, bipartita fit argumentatio, quae e I Enthymema ut, liberalitatem esse laudandam si quis probet, quia est uirtus, omittit propositionem, qtia e I , Omnem uirtutem esse laudandam: asumptionem, complexionemq. tantum profert ; Gq. ne taedio auditores a ciat , et multo magis , ne tardo ingenio eos esse uideatur existimare. Me praeterquam quod ab Ecclesiastico oratore argumentationes adhibe
49쪽
tura causis, principijsq. rem necessario demonctrantibus, ut a uerbo diuino, asansiis traditionibus, ab au5toritate ecclesiae, et ceteris, quae post explicabuntur. is item in dicendo Enthymematibus utitur, quaesiumuntur asignis, et ab ist, quae uerisimilia dicuntur. Signorum quaedam sunt certa , quaedam minime certa: certa signa quae appe Iantur indicia, ea dicuntur, quae rem ipsam necessario consequuntur, ut si probet Ecclesia licus orator, non esse A his charitatem 'Dei, qui mortales cum sint, iram seruant immortalem. Signa minime certa sunt,quae necesario rem non consequuntur: uerbi causa sequis dixeriti deles eos ebe, qui, homines chrytiani cum appellentur, multis , et uarijs uoluptatibus dediti, concionibus minime intersint ; raro, aut nunquam sancitissimum Eucharistiae Sacramentum sumunt. quae omnia ab incontinentia etiam, non ab infidelitate tantum pos
sunt proficisti. quo loco abstinebit a quadam loquendi forma, qua
nonnulli concionatores uti consueuerunt: ut incontinentes, auaros,
et ambitiosis improprie, nulla idem habere a rment. Verisimile est quod plerun3. ita sit, ut uirum bonis parentibus, et catholicis ortum, et in Eccisa educatum, haereticos fugere. I Fos autem esse
sanctos patres,tum certis, tum incertissignis,tum etiam uerisimilibus eorum libri testantur. In Enthymematibus con sciendis haec praecepta seruanda fiunt, ut nec eas res asumamus, quae a re ipsa longer amotae fiunt, nec eas,quae uulgares nimis uidentur, ne passim assumptae uideantur.qui enim in haec uitia incidit,nonnihil detrahit exstinationi suae, et alienat a se auditorum animos,qui resfriuolas, et admodum
uulgares non libenter admittunt. Quid sit Exemplum, et a quibus locis sumatur. cΑP. X X I I I I.
EXEMPLUM est, cum ex aliqua re particulari, rem particularem probamus, et dicitur imperfecta indu tio : ut impieta
50쪽
tem superbia,auaris , libidinis, uitiorum,et calamitatum omnium altricem esse, Mahumetanae impietatis exemplo licet o lendere. auia igitur in concionibus ad populum exempla maximam uim ad persuadendum habent, uerissimum enim est istud quod uulgo etiam dicitur ; Exempla plus mouere, quam uerba exemplis sepe utetur Ecclesiasticus orator. 9ueat tamen ne, dum omnia , quae dicit, exemplis illustrare nititur, in illud labatur uitium, quod ante ducentos, et amplius annos irreserat, ut ficta, ridicula, minimes uerisimilia recitarentur. Exempla porrosiumenda sunt uera, grauia atque illuctria , et in primis a Chricto Domino, quem omnium uirtutum exemplar dicimus ; cum ita de se se dixerit: Exemplum dedi vobis, ut, quemadmodum Eofeci, ita et uosfaciatis. Sacrae litterae uberem copiam ad res omnes, de quibus apud populum agendum est, exemplis confirmandas suppeditant. Iudith ciuesseos, grauissima obsidione circumuentos, atque animo dei tos, exemplis veterum patrum, ad conflantiam adhibendam, etsidem in Deum habendam confirmat. se risus saluator noster prophetarum exemplo, ad tolerantiam nos hortatur edeterret exemplo uxoris Lotbab inconstantia. D. Paulus ab idolatria, fornicatione,murmuratione, eeteris . viiijs abstinendum docet, recitatisgrauissimis paenis, quibus
Iudaei, qui in huiusimodi uitia la fuerant, mul Hidunt. Sandiorum Apostolorum, mararum, confessorum, ceterorum . omnium, quos nobis uenerandos, inuocandos, et imitandos S. mater Ecclesia proponit, ualde mouent exempla, eo praesertim tempore, cum illorum sanctorum, quorum exemplasemimus ,solennitates celebrantur.
Atque id maximam uim solet habere, si eorum,qui eisidem ciuitat bus , ubi sermo habetur, praefuerunt: et quorum gratifima memoria colitur, in medium proserantur fasia, aut sententiae: ut multum ualebit ad persuadendum aliquias Mediolani S. CAmbrosy prae-