장음표시 사용
71쪽
aucupandae causa, quasi se am iactare confiueuerunt. Platonem quidem , P thagoram , et multos alios phil phos, hebraeorum consuetudine familiariter usis, immo Pythagoram genere hebraeum, atque etiam circuncisim fuisse S. Umbrosus a Frmat Euare nemini mirum uideri debet, ancti doEctores interdum uis unt in suis Icriptis philosophorum testis noniser qui enim S. Hieronymum legit in librosecundo aduersius Iovinianum, ubi cum haeretico differens, uarijs philosophorum auctoritatibus, multis . ex eorum commentals rerum naturalium exemplis utitur i, plane intelliget qua tum horum auctoritas ad argumentandum conferat. Porro
phanius, cum multis argumentisasisset T. Virginem, post partum uirginitatem conseruasse, hoc argumento, a philosephis naturalibus sumpto, confirmat his uerbis: Aiunt leonem non parere,praeterquam semel, et unum; cumque rationem, quam eius reiphil phi reddunt, subiecisset, concludit P. Virginem, quae leonem peperit de tribu Iu da , non nisibemel, atque unicum peperisse. S. etiam Paulus Apost Ius ad Corinthios scribens, ex Menandri tragoedijs illud sumpsit: Corrumpunt bonos mores colloquia praua et ad Titum ex Epimenide philosopho, Cretensisseemper mendaces, mala be liae, ventres
pigri. β amobrem ad aliquid confirmandum postquam Scclesiasti-
eus orator sanctorum patrumfententias, aut exempla adhibuerit, nonnunquam philosophorum auctoritates adiungere utile iudicamus: quo nos chriaianos uerae philosophiae amatores magis pudeat: quod faciendum in primis eri,cum de remittendis iniurijs,et de contemptu rerum externarum , deque minime formidanda morte, agendi mea. Plato, Aristoteles etiam melius esse scripsit assci,quam a cere iniuria nos chri itant,quod valde deplorandum est,tam dulcem,lam iucundam uindidiam ducimus. Philosophus dicebat omnia mea mecum porto Jugiens ab excidio patriae; nos ad coelestem patriam es nati,
72쪽
natisregis regum omnium Ohri I atres, in magna rerum copia egerimus. Seneca docuit contemnendum esse contemptum, nos contemni miserrimum arbitramur.
De probatione ab auctoritate HUloriarum. cAP. X x X X v I I I.
I Q τε o r M. etiam hissoriae grauismorum hominum, praesertim ueterum, qui sistitione odis et gratiae uacant, plurimum ualent adfaciendam dem . nam cum hictoria testis temporum, lux veritatu,nitae memoria,magi Ira uitae,nuntia ueturiatis sit didia, necessaris fides illi habenda eu , nisi omnium rerum praeteritarum memoria tollenda, et more pecudum uita degenda sit: non esi enim hominis bene instituti, et ad uitam humanam bene informati, uiro graui, e de digno aliquid a rmanti, non credere ruerum omnes probati, et aues historici, si in eadem re conueniunt, ex eorum auctoritate certum argumentum promitur, ut fidei dogmata, firma etiam ratisne confirmentur uerbi causa beatissimum e odiolorum
principem Tetrum Romae collocassesedem, et pro christo martyri jgloria coronatum esse, omnes graues hi loriae tradunt: unde certa argumentalione concludi poteti, manum Episcopum Petro in ponti catu succedere. item Concilium Nicaenum tompore Honstantinia Silue Iro Pontifice maximo esse coactum graui mi quique hi sorici memoriae prodiderunt i qua ex recolligimus Concil3 Nicaeni definitiones ueras esse, eo quod certum sit Concilium generale ecclesia a Kcmano Pontilice comprolatum, errare non potuisse. Incredibile est quantam utilitatem a serat oratori Ecclesiastico cognitio ecclesiam ilicae hinoriae, in primis ad haereticos conuincendos, et ad rudium
animos ad pietatem, omnemque uirtutem informandos. in quibus commemorandis, hortamur clericos, ut modum adhibeant, cum ad populumsermonem habent, ne in aliquam leuem memoriae ostenta' tionem
73쪽
tionem incidant; ubi uerosacrae loquuntur laterae,uel Christus aliquid praecipit: ubi traditione apostolica, uelauctoritate conciliorum aliquid eonfirmari potin , ungas historias proferre superuacaneum , aut ambitiosium esse uidetur. Euoniam igitur declarauimus,quibus rationibus Ecclesiasticus orator dicendo posit de rebus ad gloriam Dei, et ad salutem animarum pertinentibus, auditores instruere, regnum
Dei, quod ipsi, et omnibus Christi fidelibus debet esse propositum,
augere ; consequens est, ut aggrediamur explicare, qua ratione a ditorum animos psit commouere.
Liber Secundus. Ecclesiastica eloquentia partem esse eommotionem. cap. I
UOD Metor, et orator magnus seculi scripsit, accommodari potesi , ut B. yugu Iinus obseruatiobbro de doctrina christiana, paulum immutatis uer- bis,oratori Ecclesiastico,docere est debitum,dele ture honorarium, flectere uictoriae: debet enim is, qui Christi legatione fungitur, probare uerisimam esse Christi religionem, eamque complecti omnia, quaesteranda, quae timenda, quae uvanda,quae alenda 'L H a Lut
74쪽
sunt. expugnandos auditores hoc plurimum ualet, ut dicentis
oratione, atque moribus, auditorum animi commoueantur nam
quanqua de eorum, qui audiunt, salute agatur,ita ut nulla uideretur necessaria commotio , quoniam tamengrauisimi, et acerrimisiunt domestici inimici, quibus, dum in hoc corporis carcere detinemur , insidiose oppugnamur , commouendisiunt animi, et ad pugnam hanc necessariam excitandisne uarijsuctibus humanarum cogitationum, et cupiditatum mergantur.
Qua ratione auditorum animi possint commoueri. cap. I I.
HO ς σβtem sit primum praeceptum, ut quis auditorum animos commoueat, qua in re orationis sita es uictoria, ut iste, qui dicit, sit ipse commotus ruisi alios uult lere , fleat ipsi primum quod consequetursi quod uerbis praedicabit, eribus comprobare studueriti si nulla alia de causa, quam telo Dei,etstudioslutis animarum, dicendi munus si ceperit: si praestantissima char tatis uirtute accensus fuerit, cuias solo ardore, B. Gregorio pontifice tecte, praedicatio flammesiit: ita enim feri non poterit, quin aliqua
flatilia ad auditorsi corda perueniat. Vtile erit praeterea,rem lsam, de qua dicturus est, diligenter considerare, eaque ex sacris litteris, et praestertim ex prophetis,qui fuerunt Dei legati,et coelestes,ut ita dicam, oratores, legere, in quibus idem, aut similis locus explicandus est: uerbi causa cupiens, quod sepe necessarium est, auditoribus diuinae ultionis timorem incutere, legat Esaiam prophetam, qui illum locum tra ctat his uerbis: Abiecerunt legem domini, ideo iratus ect furor domini in populumsum, et perci sit eos; et alio loco, Ultionem capiam, et nou residet mihi homo ; quoniam iratim super populum meum , est undam super eum indignationem meam, et omnem iram furoris mei: et inutio uehementius terrorem incutit,cum dicit: Teb Assur uir
75쪽
ga furoris mei, et baculus 'se est, in manu mea indignatio mea, ad gentem fallacem mittam eum, et contra populum furoris mei mandabo illi, ut auferat stolia, diripiat praedam, et ponat illam in concultationem , quasi liatum platearum . quae uerba calamitosis hisice tem
poribus maxime conueniunt quandoquidem magna orbis terrae pars, satianae tyrannide oppressa , immanissimo Turcarum tyranno, eius ministro subiecta e I: ita ut ciuitatum erouinciarum,rerumpublic rum, atque lustrium regnorum, quae in eius manus uenerunt,tam memoratione, populis diuinae iustitiae terrorem, orator posit incutere. Verum calamitatem humanam cupiens ante oculos ponere, ut dete
reat a uitrys, lamentationes Hieremiae prophetae diligenter legat,quas S.e:iam Gregorius NarianremG, ut ipsi in quadam oratione siri itiis rerum pro eritate legere consueuerat: ut ea ratione si sum tem peraret. Iam uero quoniam nullus est praestantior magister, a quo mentes in Deum trahi psint, quam sancitus Spiritus 1, ideo precibus,etsentitu sacrificjs inuocandus est,atque imitandus, ut ipsi pro chriasiano oratore loquatur, ipsisuggerat, iste doceat. leuamobrem homtamur clericos,ut neque hanc commotionis partem,neque ultim alia
rum adhibeant 1, immo ne ad dicendum quidem audeant a surgere, nisi inuocato Spiritu sansito, et nisi corde puro, et contrito, illud sim per in animo babentes; Spiritus san tus effugit fictum, et non habitat in anima subdita peccatis.
Quid sit commotio, et qu)d Stoici, qui omnes assectiones appellarunt morbos ,
et ideo eas extirpandas em herunt, uebementer errauerint: et qua ratione bonae r malis dininguntur . 'c i P. II i.
UM commotio sit quaedam mentis incitatio ine qua ingrata, et exanguis sit oratio; dabit operam Ecclesiasticus orator, ut, quemadmodum sanguis per totum corpus diffunditur,
76쪽
ita in omnibus orationis partibus, quaedam in sint, quae ad comm uendum ualeant, nunquam probabis Stoicos philosophos, qui humanitatem extirpantes , omnes afectiones, morbos appellabant. Sed
potius fiat utiliter a benignifimo patre Deo hominibus data ad eius nominis gloriam,ad animarumsalutem, et ad populi etiam christiani utilitatem, istudque uerissimum esse, medias esse assectiones inter uirtutes , et uitia: sed distingui etiam posse hac ratione , nimirium si
fusum ferantur, si in coelum dirigantur, oriri uirtutes si in terra depresse iaceant, nasii uitia ', uerbi causa, si concupistibillis ista uis, quae est is homini, anima, in coelum dirigatur, laudabiles, et uere chrisianae oriuntur aspectiones, amor Dei, et proximi,gaudium, tardium huius seculi, timor periculorum, quae imminent in hac uita, atque etiam iustus doloriquod nobis ipsi iter impediamus ad caelestem istam patriam, et lyes acΡn ta quaedam confidentis,quam resignationem in Deum nobis licet appellare, 'autem uis illa deosum tendit, omnia peccata inde nasiuntur,inde cupiditas inanis gloriae, inde auaritia, inde turpis uoluptas nascitur. Eadem ratione si irasiendi uis ista diuinitus hominibus tradita, fusum feratur, excitatur, et alitur praestantsema abjectio, quae dicitur Qelus, et cum ad inferiores com rigendos adhibetur, elu nutrix disiciplinae, et correctionis magistra ,
ex qua, ueluti ex fonte, oriuntur chrIlianae uirtutes, fortitudo, martyrium , conflantia, magnanimitas, chri trana aequitas, et quaedamata, quas philosephi ignorauerunt.
Quod fons omnium affectionum bonarum sit amor Dei, malarum uero amor mundi in ordinatus; t qua ratione excitandi sint auditores ad amorem Dei, et ad desiderium caelestis patria. CAP. I I I I.
EX ei τAar τ' autem Ecclesiasticus orator in primis ad amorem, qui e I fons omnium affectionum , cum est rectus
77쪽
lonarum, cum est peruerses, malarum, quis uia, qua itur ad ser flume et o lendet nullam uiam tutiorem nobis demonsratam: et ut magis commoueat animos, dicet eo nobiliorem quemque esse, quo nobiliora, et praestantiora diligit Deum esse amabili imum, quia optimus, quia benignis imus, quia pulcherrimus ; immo quia fons, nitatis, benignitatis, pulchritudinis, et omnium bonorum: esse diligendum , quia dominus clementissimus est, quia Uimulat peccata nostra, expectans nos ad poenitentiam, quia nos tuetur, quia bona omnia nobis largitur, quia haereditatem sanguine ij sui nobis praeparauit aeternam au hunciamorem Dei, in quo omnis christianae religionis uissita est, excitans populum, quo epe Ecclesiacticus ora tor facere debebit, pluribus uerbis exponet uersimum iliad esse, quod ueteriprouerbio dicis let, Nec regnum, nec amorem socios a mittere eri non posse ut idem diligat Deum, et mundum ; idcirco his utetur propositionibus ad excitandum desiderium coelestis patriae, quae se mentibus maxime desideranda ecte in eo qui diligit mundum , non esse charitatem Dei: addat, dis Fili, immo potius nulla rationesieri posse, ut praestentibus quis fruatur, etfuturis bonis, et in utroque saeculo appareatgloriosus,et de delitist transeat ad delitias nos qui utimur hoc mando, sceo uti debere, tanquam non utamur uere mundum esse hypocritam, cum insidiarum , et dolorum plena sint
omnia ; et cum licet bonus rudibus appareat, ualde tamen eum im
moderate diligentibus, perniciosus sit: et de praeteritis uoluptatibus nihil nos habere, nisi reatum ; de futuris nihil ; de praesentibus solum nunc, quodsiimus, quam sit fluxum . quo loco B. Gregorij pontificis
uerbis utentes, ad populum sepest clerici poterunt contiertere: Ecce mundus qui diligitulfugit, et quia eum retinere non possumus, nemcesse e lut cum ipse labamur. quibin uerbis addenda eli illa sententia: Dies mundi sicut umbra praetereunt. quanto magis qui 1 equitur
78쪽
umbram suam, tanto magis illa fugit. ad quam rem in animis at ditorum imprimendam,prophetarum oracula commemoranda fiunt: uerba ista Esaiae recitanda,Clama,dicit Dominus Esaiae,qui resto dit, quid clamabo ' omnis carosa num, et omnis gloria eius quasi flos agri; quae uerba proferens orator, interpretis munere fungens, maxime commouebit. Euare dicit clamat quia multas uoces per seruos seos emisit dominusurdis. uere omnis populus e arnum,uere sumus foenum omnes ; ac etiam floribus similessemus, qui ex herba producuntur pulchri, et iucundi, paulo post exarescunt, et ad nihilum recidunt. Ostendet etiam uapora similem esse hane uitam, similem nebulae, quae citosolis radio apparente, resoluitur saepe ista B. Mumgufiini uerba inculcanda sunt O misera uisa, inquit, quoties decepistyquoties seduxistit quae dum uideris,umbra es, dum extosteris, semus es, dulcis esultis, amara sapientibus. Haec ad tostendum impedi menta amoris Dei, et ad excitandum desiderium caelestis patria plurimum ualent. Inculcandum est etiam saepe religionem, quam
profitemur, esse amoris regulam .si ea, quae uere amabiliasiunt, amentur a nobis,et amoris nostri moderatorsit Spiritus sanctu3;Omnes uirtutes nasti, desiderium uitae aeternae, sanctumgaudium alutarem poenitentiam, cactum timorem Dei, eruentem relum, consitationem in rebus aduersis: ubi desitsanctus hic Dei amor, nasii cupiditatem, uoluptatem,des erationem, audaciam, odia,inuidiam,et hui modi.
Quomodo excitandi sint quidam boni uiri ad amandos semetipsos , et
TERD UM necesse e I excitare quosdam uiros bonos,qui alijs praesent, ad amandos semetipsos, hoc est ad amandam hane uitam, cum praestertim eam populis utilem ipsi, aut boni uiri iudicauerint nimirum ut alijs prosint, et uisanctarum uirtutum ou ,
79쪽
ezlestem patriam magis mereantur. Euod tamen caute faciendum est, cum maior hominum pars, uitam cupiant protrahere, ut uoluptatibus diffluant, ut diuitist, et honoribus abundent . qui amor maxime oratori Ecclesiassico ea tostendus, ut miserabilis illa indutigentia, qua placemus nobisimet i is, astensi ibus nostris euestatur. Vae sententia explicandaesiunt, eum qui amat anima iam, quod nihil
est aliud, quam sibi indulgere, illam perdere, hoc est uisione Deis
ipsium priuare.amandum proximum: ad hunc amorem nos impellere naturam: diligendum non lingua, et uerbo sed opere, et ueritater diligendum, ut nos Christus dilexit, cuius amor fuit gratuitus, uehemens, et constans. quo loco incon tantiam huius saeculi licebit reprehendere e quod homines nessant diligere , nisi ex isto amore opes sibiparent, aut ut impurae uoluptat erutant, ita ut uoluptuari,potius, aut mercatores remus, quam amici reperiantur . eundem dicat, nos latrem habere Deum, eodem pretio imo Christisanguine redemptos,eundem habere magistrum Spiritumsanctum,eandem matrem Ecclesiam, e fidem ut acramentis, eiusdem nos terrae filios, ad eandem nos patriam asserare, uere nos esse fratres; communicanda omnia nostra, hoc est ad communem utibiatem conferenda, ingenium, memoriam, linguam, quidquid longo sudio didicimus, quidquid Dei beneficio nobis concessum est.
Quomodo parentes amare debeant filios suos, et filii parentes. cap. v I.
I o R i A M multi, cum se maxime putant diligere filios
suos, eos imprudentes odio habent ; et cum beatos esse cu--piant, eos peruerse disiciplina m seros es ciunt: excitandi sunt maxime parentes ad amandos filios, ad procuranda filijssis
ea bona , quibus abuti nunqua posint, Araritanas uirtutes, in primis timorem Dei et per increpationem ille dicet: Amatis uoslios uestros,
80쪽
qui ad iracundiam uectra iracundia, ad auaritiam uesrissordibus , ad blast hemiam, impuro uesro Ore, ad contumeliam, luxuriam, ac insolentiam male partis diuit3s eos armatis: odio habetis flios uestros, miseeros e citis , eosque idola uobis conflatis, uirgae parcitis, indulgetia uectra deteriores e citis, calamitatis uestrae artifices estis. Adsilios conuertenssiermonem, 'S. Thomaesententia probabit,multo uehementiorem esse amorem parentum in filios, quam filiorum in parentes: quia eri diuturnior, et quia de sanguinis coniunctione fiunt certiores grauisiimum sicarius esse iniuria afficere illos, qui de nobis ita fiunt benemeriti, quibus organis usius es Dominus, ut in lucem ueniremus. Obiurgandisiunt ingratis ly, et perterrefaciendi, et dicendum, eos Deum sine dubio ultorem habituros.
Quomodo impellandisint coniuges ad mutuum amorem. CAP. v I I.
Orci Am uero inter coniuges multae oriuntur discordiae , multae rixae , necesse est saepe hortari, ut se mutuo diligant: --quem amorem ubi excitati fuerint aliqui, quos earum satietas cepit ; reprehendendisiunt qui ardentius amant uxoressas, quam decet; ita ut adulteri uideantur: et ut mancipia sepisemeseruiunt uxoribus fluis, earum uanitati ita indulgent, ut patrimonium consimant. Uxores ad amandos uiros siuos excitandae fiunt,adsidem seruandam saepe dicendum bonas uxores de uirorum seorum salute
esses icitas, sanctficatos multos uiros infidelis per mulierem fidelem : quod Valeriani, quisanctitate Ceciliae sinctiscatus fuit, exemplo confirmari potes. ' i' l .
Quomodo excitentur auditores ad mandam patriam. cap. v I I I.
ACcioiτ saepe, ut adamandam patriam necessesit auditores impedere , cum tam pauci reperiantur, quiproprijs commodis