장음표시 사용
201쪽
muliere, qua cogitur sententia iudicis a viro , propter adulterium discedere Sed de voluntaria mulieris a viro defectione, propter impatientiam, aut alias molesti a domesticas, quae saepe incidunt. Graecus scholiastes recte restringit hoc dictum,
Quod autem Canonis a putent innocentem solui, ream personam manere ligatam, falsum est. Non enim manetligatio, nisi maneant qui ligantur. Si ergo maritus solutus est legitime, non manet uxor ligata marito. Nam alioqui maritus simul ligatus esset. Sed de solutione vinculi coniugalis, in prima tractatus huius parte plura diximus.
Secundam causam diuortii Paulus i. Corint.b ponit, hisce verbis: Si infidelis discedit, discedat. Non est enim seruituti subiectus frater aut soror in huiusmodi. Hic Paulus loquitur de coniugio, in quo alter coniugum fidelis est, alter infidelis. Nam quia suaserat Paulus, ne fides is infidelem coniugem , modo consentit siccum habitare, dimittat, poterant hoc modo interrogare: Quid faciet igitur fidelis, si infide
202쪽
infidelis se deserit praespondet Apostolus Si infidelis discedit, discedat, hoc est ,
pius aequo animo ferat, si infidelis se de se rit Rationem regulae tibi ungit Non est enim seruituti subiectus frater aut soror in huiusmodi, hoc es , acciderit infidelibus matrimonio iuncti , ut eorum alter, post initum matrimonium, fide sis effici autum, alter vero maneat pertinax in sua infide sitate, atq; insuper odio reli gionis sita sponte piam personam deserat, non est seruituti subiectus frater aut soror, hoc est, fideli: persona deserta, libera est a vinculo coniugii Si libera, certe nouas sectari nuptias ei non denegabitur. Porro qui putant Paulum aduersari Christo, nec Christi, nec Pauli verba recte perpendunt Christus loquitur de abiiciente temere coniugem , quod minime licere affirmat. At paulus loquitur de persona iniuste deserta, cui magistratus opem ferre debet, ut possit piet tranquille viuere, quod fit, dum et nouas nuptias concedit Breuiter Christus loquitur de faciente diuortium, Paulus autem de patiente diuortium Sententiam illorum, qui ideo existimant Paulum pronunciare, d
sertam personam liberana esse, quia infidelitas est species scortationis, de eorum opinio
203쪽
opinionem , qui Christum aiunt de pari, Paulum vero de impari loqui coniugio
supra refutatii. Hanc speciem desertionis Lutherus, alis excellentes Theologi , rectissimo ad genus, hoc est, quamlibet malitiosam de sertionem transferunt, videlicet cum quis taedio vel odio piae de honestae uxoris dis cedit, non coacte, sed sua sponte, ut alios
forte amore sectetur, siue fortuna quaerat Ratio autem , cur ex specie genus concludunt, haec est, Paulus i. Timoth. i. ait Si qui suorum, maxim donacsti corum curam non habet, fidem negauit, est infideli det crior Qui autem deserit uxorem piam, seu quae deserit maritum pium, non suorum domesticorum curam
habet. Proinde fidem abnegauit, hin fideli est deteri , r. Jam si talis desertor est: in fideli clerior, profecto multo minus cxpectandus est, quam simplicitc infidelis. Nam perfidia infidelem superat. Huc facit quod Paulus causam liberationis coniugis fidelis a seruitute coniugis infidelis, no statuit infidelitate mi scedentis, Nam supra pronunciauit, inlidclitat cinnon esse iustam diuorti causam sed dis cessum infidelis. Praeterea non dubium cst,piam: honestam foeminam csertam,
204쪽
iuste liberari a desertore , qui se a suo
corpore abscindit, malitiose spoliat iure corporis sui: Quae res profecto honestae heminae non minus tristis est, quam adulterium mariti praesentis. Idem iudicandum est de varo, si uxor cum simili m litia deseruerit. Porro cum innocens persona de deserta conqueritur se desertam esse, non posse caste extra coniugium vivere , petat a iudice potestatem, nouas quaerendi nuptias , quam potestatem ei concedat iudex, Sed hisce conditionibus Primum dese tae personae triennium expectandi desertorem praescribatur. Fieri enim potest, ut desertor interea temporis animum mutet, luctus poenitentia, redeat ad desertam. Deinde hoc tempore exacto, hibus vicibus in publico placito curet deserta persona desertorem citari Post haec, si comparere nolit desertor, nec perlitera aut nuncium certiorem reddiderit
desertam de reditu suo, veniat deserta ad iudicem, triplici testimonio munita. Primo quod vixerit honeste inmodeste,
cum mariti, a quo nunc est deserta,
toto desertionis tempore. Secundo, quod triennium post desertionem sit exactum. Tertio, ternae citationis in publico placito His
205쪽
to. His ita ordine gestis, examinatis, summa cum diligentia, grauitate, iudex faciat innocenti: desertae persona lacu tatem nubendi alij, cui vult in Domino. Idem iudicium sit viri a muliere deserti.
Caeterum, si foemina morose: prote cum eo, a quo se desertam conqueritur, vixisse conuincitur , ut illa qui denim alitia vicisse, hic vero impatientia victus esse videatur , iubeatur adhuc alterum triennium expectare, in poenam suae a uersus maritum contumacite. Hanc enim poenam, sua morositate siprotervia, iustissimam meruit. Hoc tempore, hoc est, duplicato triennio , lapso ui continere non potest, fiat ei, propter deteriora cauenda, nubendi facultas.
verum si emina testimonium habet, se placide humaniter sicaste cum marito praesente vixisse, postea ipso desertionis tempore, hoc est, intra triennium illud, quo desertor expectandus erat, se polluit scortatione , nolim iudicem ei nuptias permittere in ea ciuitate aut prouincia, ubi se polluit, sed ut iubeat eam alio proficisci, ubi minus nota est, illicq nubere in Domino, si continere nequit. Quid si foemina, quae caste placide cum marito desertore vixit, exacto trien- nio, quo
206쪽
nio, quo expectandus erat desertor, humana infirmitate lapsa iraesertim cum iam desperarit de reditu desertoriso peccarita Hic puto misericordiam require re, ut infirmitatis muliebris habeatur,a tio in permittatur ei potius honeste nubere, quam impure vivere in certissimum animae suae interitum. Idem iudicium sit de marito desertore.
Inhabilitas corporum ad sum matrimonii, tertia diuorti causa esst,in poterit haec inhabilitas esse, sin masculo, desita foemina, ut Consistorijs notum est. Inhabili tas viri plii res potest habere causas Alli enim natura sinat Eunuchi, hoc est inepti ad coniugium , de quibus Christus Mati is Ali voluntate sunt facta Eunuchi, ut Origines, qui seipsum castrasse dicitur. Alli in morbo longo inhabilitatem cotraxerunt. Nonnulli perviolentiam facti sunt in idonei Interdum etiam , etsi rarissimo, occurrunt contrario
malo laborantes, ex quo inhabiles sinat ad ustim coniugii. Nonnunquam fascino veneficio adeo inhabiles redduntur viri, ut nunquam sanari possint. Foeminae inhabia
207쪽
inhabilitas occultior est, videlicet, cum congressum viri ypter naturae vitium, aut in curabilem morbuferre, vel omnino no, vel non sime valetudinis periculo potest. Quantum autem ad inhabilitatem viri attinet, plura sunt ordine iudici perpendenda Primuin, an praecesserit nuptias. Secundu an sit subsecuta nuptias Tertita, an sit cui abilis. Quartu, an eius rei mulier fuerit conscia ante nuptias. Pro hac nini varietate variabunt: iudicum sententiae. Si inhabilitas in masculo praecessit nuptias, in materia coniugii, ut vocant, peccatum est, iotest liberarii e fondiana, quae diuortiti petit. Non eni II mit verum coniugium. Siquidem non lagitime consentiunt, cum vnuis sit, alter errat, fallit impoten , errat potens. Cum ergo Deus nec fallaciam, nec errorem probat, non est dicendus eos coniunxisse Proinde iudex, si intellexerit ex probationibu , in- curabile vitium esse, mox declarabit suo testimonio, non fuisse matrimonium Verona sit spes sit curationis, trienni tam ua-tuatur, in quod attenter expectetur curati, quae si frustia tentata fuerit, iudex pronunciabit contigium nullum fuisse, liberum faciet sanae personae alia quaerere
208쪽
ip DIvORTI o. Si subsecutum es vitium post nuptias , repost complexum maritalam coniugum, nullo pacto permittendi est diuortium: Ctim nullos ob morbos incidentes, post nuptias deceat coniuges a coniugio consummato discedere Fortuna enim ast icta, si absit culpa, patienter in coniugio fercnda est. At si quis vel ferro seipsum castrauit post nuptias, vel pharmacis se ludo veneris inutilem reddidit, ut homicida magistratui puniendus tradatur, ut diuortio per gladius acto, sanae persona consulatur. Si alter fuit conscius infirmitatis alterius ante nuptias, cogantur simul habitare , talia officia sibi mutuo praestare. Nam persona conscia viti alterius, absq; dubio fraud cm meditata est, quae fraus non debet illi prodesse , si postea diuortium petat. Porro quantum ad inhabilitatem scemina attinet, si est perpetua, fallacia error suit, itaq; nullum matremonium. Si vel aetate vel arte inhabilitas corrigi potest, cum patientia expedianda est curatio triennium Vertim si inhabilitas inicemina secuta est nuptias post maritalem congressum, ex morbo a quo aequo animo
est ferenda, quem adnodum de viro dixi-
209쪽
Porro ne fallatur iudex, non erit contentus sitim plici narratione, siue uterq; fateatur inhabilitatem, de qua alter coniugum conqueritur, siue alter solummodo. Nam ut non est credendum alleganti propriam turpitudinem ita nec credenda est inhabilitas corporum , sitne firma probatione, quae perhonei a matronas instituetur, si de foemina agitur, per iuramentum vero re externa signa probabilia , si de viro dubitatur. Haec sint ita castis caste dicta ab impuris sermonibus monachorum volens abstinui, qui crassius dehisce rebus loquuntur, quam ut deceat humanum pudorem.
Errorem proposuimus , quartam diuorti causam esse, cuius aliquoties supra meminimus. De hoc tenenda est regula: Errantis voluntas nulla Canonistae in hoc
arvumento, ut antea quoque monuimus,
quadrupli cem errorem faciunt, videlicet, personae, conditionis , fortunae, qualitatis quorum duos priore, videlicet personae conditionis, ad substantiam, reliquos autem videlicet fortunae di qualitatis ad accidentia matrimodi reserunt.
210쪽
Substantiae aiunt, partes simi materia, videlicet personae ipsae contrahentes, torma, videlicet, ipsa matrimoni obligatio consummata. Error ergo in personas ut illi volunt vitiat matrimonium, Ut materia: Error in conditione vitiat coniugium, ut forma ut cum putatur esse liber,
qui post nuptias deprehenditur esse seruus. Propter hos errore dirimunt Cano nis a matrimonium, non autem propter errorem fortunae, ut si quis iactet se Croesum, cum sit Codrus, nec qualitatis, cum
pro virgine nubit, quae est corrupta. Ego autem matrimonio iam consummato illis assentior, qui propter qualitatis errorem, videlicet, cum, quae pro virgine habebatur, corrupta est deprehensa posse dirimi matrimonium statuunt. Nam siue vitiata fuit ante sponsalia, siue post sponsalia, sed ante nuptias exclusionis sententiam meretur. Si enim ante sponsalia fuit corrupta, siue sponte, siue per vim, knihilominus ut virgo pacta a de futuris nuptiis, fraudulenter sponsum fefellit,in sponsus manifesto errore deceptus est, putans virginem , quae fuit corrupta. Licebit igitur honesto viro eciam matrimonio construa malo conqueri de fraudet errore tapo