장음표시 사용
461쪽
pos TE U ORVM. . querautem d moueri ipsum vero b delectari,& rursus raQuiescere: verum est igitur & d de b,&a de praedicarunam quod dolectatur mouetur: di quod mouetur permutatur rursus a,de g,& g de b, veru praedicari et omni .n.qui de lactatur quiescit,& qui quiescit permutatur:quare per altera media,& non ex eade co- ordinatione sylla: non tamen , ut neutrum de ne
ero dicatur mediorum , necesse est enim eidem alicui ambo inesse. Consi derare est autem & per alias fguras,quot modis pungit eiusde fieri syllogismu.
Cretio est ex paucisri ι-qua est ex ano voa est fimtia quaest mniingenerissubiecti quacunque ex tri mis componitur G an passionei b rumsunt per se.
. Fortuitorum non esse scientiam neque in se suum iunctione. Cap. XXIl. EIu vero, quod fortuna non est scientia per
demonstrationem:neq; n.ut uecessarium nemtanqua ut plurimu est, s est a sortuna, sed in praeter haec fit. Demonstratio autem alterius horum omnis enim syllogismus, aut per necessarias, aut Peas,quae ut plurimum propositiones:& si propositiones quidem necessariae,& conclusio necessaria, si vero ut plurimum,& concluso talis. Quare,si quod a fortuna neq; ut plurimum,neq; necessariu,non esset utiq; ipsus demonstratio. Neq; per sensum ςst scire. s.n.& est sensus huius,& non huius cuiusdam,sed &sentire necessarium est hoc aliquid & alicubi & nue uniuersale voro quod est in olbus,impossibile est setiremon enim est hoc,neque nunc.ncque. n. esset utique uniuersale: quod. n.semper & ubique uniuersale esse dicimus. QSoniam igitur demonstrationes, quidem
462쪽
quidem vitiuersales sunt,haec autem non est manifestum neque scire per sensum est. Sed planum q, & si esset sentire triangulu,4 duobus rectis aequales habet angulos, quaereremus utiq, demor strationem,& non quemadmodum dicunt nonnulli sciremus:sentire quidem enim necesse est singulare, scientia vero est in cognoscendo uniuersale. Quare & si supra lunam existentes videremus obiessim terram,non utiq; sciremus causam desectus,sentire.. mus. n.nunc si deficit,& non propter quid omnino, non.n. erat sensus ipsius uniuersalis,sed ex eo, si speculamur hoc plerunque eontingere, uniuersale utiq; venari demonstratione habemus: ex singularibus.n. pluribus uniuei sale manifestum.Vniuersale alite honoratorum est,quoniam significat causam. quare de talibus uniuersalis honoratior est sensibus & intellectione quorunq; altera est causa:de primis autem
alia ratio. Manifestu igitur est, quod impossibile est sentiendo aliquid sciri demo nstratiu orum, nisi quis piam sentire hoc dicar,scientiam habere Per demo-itrationem. atqui sunt nonnulla , quae referuntur lasensius desectum in problematibus: quaedam. n. si videremus, non utiq; quaereremus, sed non tanquam scientes .eo s, videmus, sed ut habetes uniuersale ex xo quod videmus quemadmodum si vitrum perforatum videremus,& lumen permeans, planum utiqu'xsset & propter quid ' comburit,propter videre quidem seorsum in unoquoque,intelligere autem simo in omnibus sic est.
Eorum qua afrtuna contingunt impossibile est demonserasΜn 6s,cum tDesaria non sint, neque vi in majori parte contra 'Scire
463쪽
Non omnium syllogismorum eadem esse principia posse. Cap. XXIII
rum impossibile,primum quidem logice coGderantibus: hi quidem. n.veri sunt syllogism rum,illi aut falsi:est ei.n.verum ex falsis syli' gizare sed semel hoc fit.veluti si a de c verum, medium aut b falsum: neque n.a ipsi b inest,neque b ipsi c: sed si harum media accepta fuerint pro postionum, falsae
erunt,quae sumuntur,eo omnis conclusio falsa ex falsis est,uera autem ex veris, altera autem sunt fabis & vera Postea neque falsa ex eisdem sibijpsis:sunt .n.falsa adinvice & ptraria & impossibilia simul es.se eluti iustitiam esse iniustitiam, aut timorem, de hominem,equum,aut bouem,& aequale, gut maius,put minus .Expositis vero sic, neque enim verorum eadem principio omnium,altera enim multoru genere sunt principia,& neque corruenientia , quemadmodum unitates punctis non conueniunt,illae enim non habent positionem,haec autem habent.Necesse autem est in media conuenire ut sursum,aut deorsum,aut hos quidem intro habere,illos autem extra terminorum.Sed neq; communium principioru possint esse aliqua,ex quibus omnia monstrabuntur di
co autem communia,veluti omne affirmare aut ne
gare genera enim entium altera sunt:& haec quidequantis,illa vero qualibus insunt lis, cum quibus monstrantur per communia. Amplius principia non multo pauciora sunt conclusionibus: Hincipi' enim propositiones sunt: propositiones vero aut
assumpti termini, aut iniecti hunt . Ampliu* conclusio-
464쪽
PRIMV i clunones sint infinit termini vero finiti. Ampitur principia haec quidem ex necessitate, illa vero c0 tingentiai Sic igitur considerantibus imponibile e de esse,aut finita infinitis existentibus conclusioni- L his Halixςr quodammodo dicat liqv is, visorum. 'quidom goometriae, illa vero ' ratiociniorum, illa autem medicinae: quid utique esset , quod dicit aliud,pra torquam in susti principi scienti xu dice. re autem eadem esse ridiculum:quoniam hκc sibi ipfis essent eade: sic enim omnia fiunt eade. Sed neq; ex omnibus mostrari quodlibet ide est quaerere omnium esse eadem principia, valdς.n fatuum: neque .n.in manifesti; doctrinis hoc fi t,neq; in xeinutione est possibile:immediate nanque propositiones pris cipia , utera auten conclusio assumpta fit propostione immedi ta. Si veto quispiam dicexet primas i- mediatas propositiones eadςm eta prinςipia una i
Vnoquoque genere ςst,si vero neq; ex omnibus, ta- quam oporteat monstrari quodcunque, neque ita altero tanquam sit unaquaeque sςientia altera, derelinquitur,s cognata sint principia omnium, sed ex his quidem haec, ex his autem ill . Manifestum aute &hoc est,quod non otingit,monstratu nim ibit,si alia principia genere sunt differentium genere. Princi--M duplicia sunt& ex quibus, comunia, quae
aliud. propria:Vt numerus magnitudine.
Non omnium ollagi virum possibili es principia esse.
Principia ex quib-communia sinu,circa quae propria.
Scientiam scibile ab opin tione& opinab, li differrci quid solertia sit. Cap. XXIIII
T . 44. Cibile aut&scientia differunt ab opinabili&opinione: qm scientia quidem uniuersalis &per necessaria: necessariu vero non contingit aliter
465쪽
aliter se habere sunt aut non nulla vera quidem &quae contingunt aliter se habere.Planu igitur, circa haec quidem scientia non est, essentin. impossibilia aliter se habere,possibilia aliter se habere. Ueruenimuero neq; intellectus: dico enim intellectum
I rincipium scientiae) neq; scientia indemonstrabiis: hoc aut est acceptio immediatae, propositionis. verus aut est intellectus,& scientia,& opinio,& qK per haec dicitur,quare derelinquitur opinionem este circa verum quidem ut falsum,contingens aut & aliter se habere,hoc aut est acceptio immediatae propositionis,& non necessariae. Et confessum aut sic apparentibus,nanq; & opinio incertum naturalis.
Ad haec aut nemo putat opinari,qsi existimet impossbile aliter se habere,sed scire, sed qn esse quide sic, sed tamen & aliter,nihil prohibet tunc opinari, tanquam s talis opinio sit. Necessarij vero scientia: quomodo igit,est ide opinari & scire & propter sidnon erit opinio scientia, si quis ponet omne qK nouit,contingere opinari consequenter. n. hic quidem sciens. ille vero opinans per media, quousq; ad immediata venerit. quare,si quide ille nouit,qqui opinatur nouit, quemadmodum n.& quod opinari est& propter quid, hoc aut ipsum medium. Aut si quidem ita suspicabit non ptingentia aliter se habere, quemadmodu se habent definitiones, per quas sunt demonstrationes,non opinabit,sed sciet.si aut vera quidem esse, non in haec utique ipsis inesse fim substantiam,& fm formam,opinabitur & non sciet vere ipsum quod,& ipsum propter quid , siquidem per
immediata opinabitur; si aut non per immediata, ipsum quod solu opinabitur. Eiusdem vero opinio &scia non Oino est,sed quemadmodum falsa& vera eiusde quodamodo,ita&scia& opinio eiusde. &.n.opinione vera de fallam,ut nonnulli quidem diar.
eiusde esse,absurda ρtingit erigio alia,& non opi-
466쪽
η66 LIBER PRIMVsnari qa opinat falso. QD vero ide pluribus modisdi,est quide ut cotingit:est aut ut non comesurabile nanq; esse diametrii vere opinari absurdu, sed qd diameter,circa si opiniones,ide ita et iisde,in quia auteerat esse utiq; sim ratione non ide, γ simulter aut Sescia & opinio eiusde,haec quide. n. sic de aiali, ut non Otingat non esse aiat,illa vero ut conti lassat,veluti si
haec quide qd hois est,illa vero hois quidem,non qgaut hois:ide.n. qm homo, sic aut non ide. Manifesta aut ex his, O neq; opinari simul ide & scire continagit, simul. n. habere posset suspicione aliter se habDdi & non aliter ide,qd non contingit, in alio quidE
.n .utrunq; esse contingit et u Me,ut dictu est, in e de aut neq; sic possibile est,habebit n. suspicionEvt. hoqσ aiat, hoc.n. erat no Otingere esse no aiah N i qe aiat,hoc. n siccotingere. Reliqua vero quo
oporteat distribuere & in diicursu & intella,& scia. di arte,& prudentia,& sapientia,illa quide natis,hqc sis ita moralis speculationis magis sunt.Solertia vero . est bona quaedam coniectatio in non perspecto tremedij: veluti si quispiam videns, F luna splendorε sp habet ad Sole,celeriter excogitauit propter quid hoc,qm ps id quod splendescit a sole, aut disputantem cum diuite,nouit,qm fenerat, aut v quid amu ci qm inimice eiusde. oes.n. causas medias videns sumas cognouit.Splendiu esse ad sole,in quo a sple
est FH ntia deerunt quod scia est eoru qua non possunt auter se habere,opinio vera eorsi qua possidiis est aliterse habeo vlertis es quaia subiibiviis non prest culpemedii timente.
467쪽
' De quattuor i in medi' quanionibus. alomodo quid est monstretur, O quomodo se habeat ad demonstrationem Omnem desinitionem esse per causam. De ca arum partitione, ct quomodo concurrant, quopactopossint demonstrari. De partium di*nitionis compositione, quo pacto ignote cognoscantur. De notitia demum . discrimine, principiorum indemonstrabilium Quot nam in disciplinis quaeri soleant,& quaestiones omnes medij eise, di quae scit huius libri intentio. Cap. t
V AE quaerutur sunt aequalia numero iis, quaecunque icimus. quaerimus aute quatuor, quod
propter quid, si est, quid est.
quando.n.utrum hoc, aut hoc insit quaerimus in numeru pOnentes:velut utru deficit SoI, aut non, ipsum quod quaerimus. Signum autem huius. cum enim inueniemus quod deficit, cessauimus,& si a principio scire. mus, quod deficit, non qu*retemus utrum cum a d. . Gg' tem
468쪽
rimus.ut scientes,quod deficit, & φ mouetur terra, Propter quid deficit,aut propter quid mou etur,quaerimus ista sic.Nonnulla vero alio modo quaerimus, ut si est,aut non est cetaurus,aut deus. Si aut est aut non,simpliciter dico,sed non si albus,aut non. Cum vero cognouorimus,s est,quid est quaerimus, ut Migitur est deus, aut quid est homo λ quae itaq; quaerimus,&quaecum inuenimus scimus,haec& tot sunt. miaerimus autem,cu quaerimus quod,aut si est simpliciter,an est medium ipsius,aut non est quado autem cognoscentes, aut quod, aut si est, aut quod in
parte,aut simpliciter,ruisius ipsium propter quid quq rimus,aut quid est,tunc quetrim uid est medium. Dico aut quod, aut si est in parte, & simpliciter, in Parte quidem,an deficit Luna, aut augetur si enim est aliquid, aut non est aliquid in talibus quaerimus,
smpla vero si est aut non ,Luna aut nox. Contingit itaque in omnibus quaestionibus quaererae, aut si est medium,aut quid est medium, causa.n.est medium: in omnibus nanq; hoc quaeritur,an ne deficit 3 an ne est aliqua causa,aut nonλpost haec cu cognouerimus
v est aliqua,quid igitur est hac quaerimus. Causim enim quod sit non noc,aut illud,sed simpliciter sit stantia,aut non simpliciterised aliquid eoru,quae perse,aut secundum accidens sunt medium est.dico autem simpli quidem subiectum, ut Lunam aut terra, aut Solem, aut triangulu,ipsum vero quid desectum aequalitatem,inaequalitatem,sit in medio,aut non:in
omnibus nanque his manifestum est, φ idem est oest,& propter quid est. Quid est defectus priuatio
luminis a luna propter terrae obstructione: propter
quid est desectus aut propter quid deficit luna eo, et deficit lumen terra obstructa. Qiiid est conson ria ratio numeroru in acuto & graui .ra quid consonat acutum grauiZeo 2 rationem habent numeroruacutum
469쪽
POSTE RIORVM. 669 acutum & grave. nunquid est consonare acutum &graue nunquid est in numeris ratio ipsbrum cu aut acceperimus,quodςst,'uae quaeiam Quod autem est medijuuaestio .significant quorum cunque medium est sensibile, quaerimus. n.cum musensimus veluti de eclipsi si est,aut non:si vero essemus supra Luna,non utiq; quaereremus, neque si fidinequepropter quid,sed simul utique manifestu fui set:ex eo enim Q sentitur: & uniuersale nobis factu est scire sensus nanq; est,quod nunc obstruitur: m nifestum enim ν nunc delicit:ex hoc autem factum utique fuit uniuersale. inuemadmodum igitur dici inmus,quid est scire idem est,& propter quid est, hoc vero simpliciter,& non inexistentium alicui,aut in- existentium,ut quod duo recti sunt,aut quod maius aut minus est. Quod igitur omnia, quae quaeruntur,
est medii quaestio,planum.Quomodo autem quid est monstratur: & quis modus reductionis, & quid est definitio, & quorum, dicamus cum dubitauerimus primo de ipsis.
omnis quaestis sit quailio medii
Desceptatio, quod definitio , & demonstra
tio non sint eiusdem. Cap. II.
Rincipium vero sit futurorum,quod est conue Tex.*ἰnientisiimum habitis sermonibus. Dubitare.α quispiam posset,an ne est idem & sm idem de-' snitione scire &demonstratione Aut impossibile:
470쪽
2 'o Lr AER sscvNDus definitio nanq; ipsius quid est esse videtur , quid est autem omne,uniuersale & prsdicatilium: syllogismi vero sunt,hi quidem priuatiui,illi autem non uniuersales: veluti qui quidem in secunda figura, priuatiui
omnes,qui vero in tertia,non uniuersales.Postea neque praedicatiuorum omnium, qui sunt in prima figura:est definitio, ut quod omne triangulum dum bus rectis aequales habet. Huius autem ratio, qin scire, est demonstrative demo monstrationem habere: quare, si in talibus est demonstratio, planu,si no eL set utique ipsbrum & definitio: scire enim posset alia quis & secundum definitionem non habens demonstrationem: nihil. n.prohibet non simul habere. Sufficiens autem est fides & ex inductione: nihil.n.vnquam definientes nouimus. neq; eorum quae per se insunt,neque accidentium. Amplius si definitio, substantiae quaedam cognitio est: talia manifestum quod non fiunt substantiae. Quod igitur non est definitio omnis,cuius & demonstratio planum. Quid aut, cuius est definitio, an ne omnis est demonstratio, aut non Vna quidem ratio. 8t de hoc eadem: unius.n.ia quantum Vnum,una est scientia:quare siquidem sci. re demonstrativum est demonstrationem habere, continget aliquid impossibile: definitionem nanq; h ens sine demonstratione sciet. Amplius princupra demonstrationum sunt definitiones, quoru non esse demonstrationes,monstratu est prius,aut erunt
principia demonstrabilia . & principioru principia
& hoc in infinitum prodibit,aut primae definitiones erunt indemostrabiles. Sed an ne non omnis eiusde, sed alicuius eiusde est definitio & demonstratio,aut Impossibile non n. est demonstratio cuius est definitio, definitio nanque ipsius quid est & sebstantiae, definitiones vero apparent omne supponetes & a cipientes ipsum quid est, ut Mathematicae,quid unitas & impar,& aliae psimiliter. Amplius Ois demon- stratio