장음표시 사용
531쪽
Υ o P I C O R V M. 33 Inunt quaestione, si ijs talibus Oibus positis minime
'Concludant. Iam vero qm omnes, qui quiduis dixe- irin quoda modo multa comPlexi sunt, unaquano. n.rem multa necessario consequunturivi is qui hominem esse dixit,& animal esse dixit, & animatu de bipedem,& mentis ac disciplinae compote) fit, Vti- .firmata & reprehensa unaquaquis re,earu, quae sunt consequentes, id etia ' initio dictum est, reprehem datur.Sed verendu est, ne ad rem difficiliore delabamur. Interdum.n. facilius est id quod rem propotatam consequitur,interdum re ipsam proposita eue tere. In ijs aut rebus quibus alterum inest necessa--rio,aut non inest, veluti in homine vel morbus i est,uel valetudo,si de altero magna nobis ad disputa dum suppetet copia in utranq; partem, de altero et
suppetet. od ad utranq; partem trahi pol.si enim
. alteru accidere doceamus, alteru non accidere dom. cebimus:& si alterum non couenire demostremus,
reliquum docebimus conuenire Perspicuum est igietur, ad probandum & refelledum valere hunc loca.. Atq, etiam argumentum ducendum est a notatione verbi, quae multo aptior sit verbum quod sit usitatu veluti magnanimum non fortem,ut ponitur,sed eu, qui bene animo sit affectus & confidentem, eu qui bona expectat itemq; ingeniosus eum esse cuius genius fuerit bonus . quemadmodum Xenocrates imgeniosum ait esse euicui animus bonus datus sit: eu piscitis. enim. Demum esse omnibus. Iam cum res aliae ne cessario eueniat,aliae plerunm,aliae sorte temere: si- aliora quis ea quae necessario euenit, plerunq; fieri ponat, aut eam quae plerunq; fit,necessario fieri, aut ea c,
trariam ei quae plerunm fit his semper locu sibi suppeditabit ad differedum. Nam si id quod necesse estis eri,plerunm fieri ponat.profecto non in toto genere inesse dixerit,quod toti conuenit Ita aberrauit,siue id,quod plerunq; accidit, cessario fieri dixerit Lia quonia
532쪽
s3χ LIBER sECUN D vsvonia de toto genere dixit, quod toti non accidit. od idem fit si id dixit,quod rei contrariu est,quae
erunq; euenit,eueniret necessario.Sempenna paucioribus df,quod ret,quae plerutaq; fit, contrariu est veluti si sere mali sint holes,boni rarius,certe vehementius errauit si quis bonos dixerit esse necessario. Eodemq; modo si id,qd temere fit,necessario fieri,aut plerunq; dixerit. Neque. n.id quod temere de casu fit,necessario fieri pot,neq; id quod plerunque. Fieri aut potest ut etia si quid dixerit, neque expotuerit,utru ne plerunq; fieri, an ex necessitate as fi marit . fiat autem plerunque, tamen disputet ater, quasi ille ex necessitate fieri asseuerit.ut si malos e haeredes esse dixerit neq; exposuerit se ita disputare,quasi ex necessitate id ille concesserit.Illud et videndum est, an eandem rem sibi accidere quasi alia posuerit,' alterum eidem sit nomen impositu. eadmodum Prodicus diuisit voluptate in gaudium, delectationem,& laetitiam. Eiusdem. n. nominis voluptatis haec suntoia. Si quis ergo gaudere verbo
laetandi accidere dicat,is ide sibi accidisse pfirmabiti
Nustum genus praedicatur dei minative de speciebus,sid uniusti Inuidus es qui tri Hur de bonorum prosperit te . indignam νς- το qui de malorum presseritate ι risatur. Quaecunquegeneri contingunt,eadem generi aliquo pacto conue
nhre necesse est,non autem econverso is
scire praestruia,Cr Iutura dicimur teneminiis vero praeterita.' 'aecunque fiunt,aut sunt ut inpluribu , autfrequenter aut M. minori parte. O cunque casso temere futi non in pluribus contingunt,
533쪽
QVoniam aut sex modis inter se contraria
iunguntur,& quatuor solum modis iuncta repugnantiam emciunt sumenda sunt contraria, ut commodum erit & ei qui confit-
mandi, de ei qui refellendi partes tuebitur. Ac sex modis ea componi inter se hinc perspici pol, ' aut
utrunq; contrarium viriq; comparat,idq; bifaria, Id de amicis bene mereri, & de hostibus male mereri iaut contra,de amicis male mereri,& de hostibus bene:aut utrunq; uni, etia duobus fit modis, ut de amicis bene mereri,& de amicis male mereri:vel de inimicis bene mereri ,& de inimicis male imeretia aut ou viri que,qa et fit dupliciter,ut de amicis bene mereri, & de inimicis bene mereri ' vel de amicis male mereri,& de inimicis male mereri. Ac dufi q.-dem primae coparationes non sunt pugnates,qm de 'amicis bene mereri non est illi contrariu, male de hostibus mereri:quippe cu sint expetenda, eundeq; statu deceant, nec illud de amicis mare mereri,huic a.. repugnat,bene mereri de inimicis . Sunt.n.haec fugienda,eundemq; statu detent. Nec res quae fugienda est ei quae fugienda est aduersat,nisi unu sit nimiualterum parum,qrh quod nimium est,id in rebus fugiendis ducitur,itemq; parum. At reliqua quatuor contraria sunt inter se.Na & de amicis bene mereri,illi contrariu est, de amicis male mereriqsi quidεa contrariis moribus proficiscuntur.atique illud se. quendum est,hoc sugiendum. Eadem est ratio' caerterorum. In coniunctionibus enim singulis quiddaest expete ndumo quiddam repellendum, & illud boni status est,hoe mali. Ex quo perspicuum est eidem plura data esse contraria. Huic enim de amicis bene mereri, illud contrarium est, de inimicis bene
mereritS: illudiae amicis male mereri.Iteq; ei,si illa Lldi omnia
534쪽
omnia intuebitur,duo videbuntur contraria. Sunaε da igit sunt ea contraria,quae prodesse poterunt causae nostrae.Ia. si quid sit accidenti contrarium,cosiderandum est,an ei accidat,cui accidens couenire duxerit.Si.n.hoc conuenit, illud nunquam conueniet rqm fieri non potest,ut simul eidem contraria conueniant.aut an tale aliquid dixerit aliqua ex parte, in si extet,necesse sit contraria conuenire:ut si ideas in nobis esse dixerit.Nam & moueri eas,& stare cocludetur,lub sensum cadere ac ratione & inrelligentia contineri.Nam & quiescere eas & immobiles esse,:N sub intelligentia cadere placet ijs,qui eas ponui.
Notis nia Quae si in nobis sitae sint, prosecto non poterunt es-μ qi aco se immobiles: cu praesertim si ipsi molieamur,neces. que inno- se si ea omnia quae in nobis sunt, una moueri atq;.ιM existen etia sensu eas percipi,si modo in nobis sint,ex hoc i-3Mmqηm telligi psit,s, sensu oculorum forma uninscuiusq, rei pq V p r cognoscimus. Rursus si positum est accidens id,cui
quid est contrariu,videndum est an vim habet adre'. cipiendum contrarium:quemadmodu etiam ad accidens. Eadem.n res vim habet ad recipienda contraria.veluti si odium nasci ex ira dixerit,profecto odia in ea parte animi,in qua iraruiexistit ardor, insit necesse est.est. n. sedes irae. Considerandum igitur , sit ne contrarium in ea parte animi, in qua irarum ex
stit ardor qualis amicitia est. Na si non snsit, in eaq;
parte animi,quae voluptate alit, in si amicitia, certe non commitati iam odium. Ea de ratio est si ea par tem animi,quae voluptate alit,i gnorare dixerit. Sedes. n.erit Viae,s quide et ignorationis sit . quae pars non videtur sedes esse sciae. Atq; ex hoc loco, que- admota docui ei qui refelledi partes obtinebit,d
Promenda erunt argumenta: eum aut qui confirmare volet nihil adiuvabit hic locus, quatenus acci- . dens puenit: quatenus vero pol puenire, adiuvabit.
535쪽
nlte aceidens nec puenire posse docebimus. At vero non si pirariu couenire, aut vim habere ad recipiendu contrariu doceamus,idcirco et accidens couenire demonstrauerimus,sed posse conuenire tantummodo confirmatu erit. Qinq; quatuor sentc5trarioru genera spectanda erunt repugnantia,ex eo argumento,qε vicissim retro comoueat,& reciprocatur,& ei qui probabit,& ei qui refellet. Per inductione vero argumentatio tractanda erit hoc mo:Si homo est alatria non est alat,id non est homo. Item in caeteris . hoc.n. loco vicissim retro comeat argumentatio . Cum.n .hominem sequatur & commite- turaiat, tamen non si quid non sit homo, id conti Duo sequit non esse animal. sed cotra, si quid non sit animal,sequitur non esse homine. In omnibus ergo
id pronunciandum est: ut si qε honestu est,id iucundum sit, et si quid non sit iucundum, id non sit honestum. Quod si hoc non est pns,ne illud quidem erit. Itemq; si s iucundum est,id non sit honestum: certe quod honestum est, etiam iucundum sit necesse est. Perspicuum est igitur,reciprocari in aletibus& negantibus argumentatione, si retro tractetur. In his asit contrarijs quae aduersa appellantur hoc videndum est,ia ei qui probabit,& ei qui reprehendet, an
ex contrario contrarium sit pns,an ex eiusdem argumentatio a consequentibus vera sit an vero contra. Τractari autem argumentatio debet pes inductionem eorum,quo ad commodum videbitur. In ean- idem alit rem valebit argumentatio a consequenti-
bus:o quae sortitudine & ignauia comitant. Illa.m virtus,hanc vitium sequitur: & Drtitudinem sequitur id qε expetendum est ignauiam id quod sugien idum. In his ergo valebit de ijsdem a cole quentibus ductum argumentum: quoniam id quod extetenduest,ei qε fugiendum contrarium est Quod idem fit in caeteris, Contra autem,conseqmntia sunt. vi fim
536쪽
mam corporis affectione sequitur bona valetudolin. firmam vero affectione morbus non sequitur,sed c5 . tra,morbu infirma constitutio. Ex quo perspicuum est, contra in his argumentationem a conseqnentibus valere.Raro autem illud conixa in cotrarsis incidit,ae fere in iisdem reciprocat argumentatio. is nec in eis de contrariu ex contrario erit pias,nec vicissim retro commeabit: profecto in ijs de quibus . agitur,nunqua alterum ex altero erit psequens. Sinin aduersis sequat,etiam in propositis alterum alteri consequet necessario.Quod ite in priuantibus inde atq; in aduersis considerandu est, nisi q, in his non vicissim retro commeat argumentu ex coseque tibus,sed de iisdem necessario. inremadmoduaspe- , ctu sensus sequitur,sic caecitate sensus priuatio. Opi pinuntur. n.sensus & priuatio sensus ut priuantia,qm oorum illud res est,hoc eius rei priuatio. Atque etiam de ijs quae cii aliquo conseruntur,eodem mo- 'do quo de priuantibus iudicandu est. In ijs. n. etiam valet a consequentibus ductu ex ijsde argumentu ut si triplum multiplex sit,etiam subtriplum submultiplex erit. Confertur. n.triplum cu subtriplo,& multiplum cu submultiplici. Rursum, si scientia opinio est,etia quod sub scientiam cadisierit opinabile. Et,
s aiectus sensus,sit id etia quod aspectabile est,sub
senium cadat necesse est. Hic aut occurritur, non du ici necessariam in sis,quae cum aliquo coferuntur a gumentationem a consequentibus. queinadmodum dixi. non. n. id,quod sensam mouet,scientia contineatur,tia sensus non est scientia. Ne c vere certe quide ioccurritur.Multi.n. negant ea,quae sensus mouentia sunt,cadere sub scientiam. Nec minus contra hoc
'g dixi valet. veluti id quod sub sensum cadit,no potise scia comprehendi,quonia ne sensus quide sit scient tia. Rursum, a coniugatis & casibus ducendiam est argumentum, sue confirmemus quid siue refellamus,
537쪽
et o P I.C o R V M . , s 3 7, 'muS Coniugata aut sunt haec,iusta & iustus,cum iu Loris a ετ fortia.& fortis,cum fortitudine. Itemq; effcientia & conseruantia coniugata eoru sunt, quoru sunt & conseruantia & efficientia.ut efficientia valetudine,valetudinis,& coseruantia firma corpotis costitutione,firmat coloris costitutionis: Eodemq; modo de caeteris iudicandum est. Atq; hsc quide co. iugata appellari solent. Casius aut sunt,ut iustae, for- titer a lubriter,&apte ad firma corporis affectione quaeq; eo det modo dicuntur. Sunt et ea quae ex casibus dicuntur in con ratis,ut iuste cu iustitia,& λr: titer cu fortitudine coiugata sunt. Coiugata aut dicuntur,quae sunt ex verbis generis eiusdem,ut iust lita iustus,iusta uste.Perspiculi est igitur,si quid Τ-batu sit eoru,quae eiusdem sunt generis & coniugat nis esse in bonis,& laudabilibus, caetera probataoia.Veluti si iustitia sit in rebus laude dignis, et iustus in iis sit,& res iusta,& qJ iuste fit,necesse est concludeturq; qe iuste fit,etia laudabiliter fieri, ex eode casu,qin a laudabili re ortu est,queadmodu il-aud iuste a iustitia. Non solu aut ex eo qa exposui, sed et ex contrario saepe cotrariu intellinitur, ut qKbonii sit,non necessario esse iucundu. Neq;. n. quod inatu est, necesiario molestu est,aut si hoc,etia illud. .
Et si iustitia scia sit iniustitia ignoratio erit ,& si qK
iuste fit,id fiat scienter&perite det qa iniuste, inscite& imperite fiat necesse est. Aut si haec non placent ne illa quide,quemadmodu ex eo qK modo co- memoraui,perspici pol, multo. n.magis perspici post
V iniuste fit,id perite, i imperite fieri. Atq; hic locus expositus est tum,cu deprijs quae aduersa dis,disputaremus . Nihil .n. nunc aliud volumus,nisi ex orio esse pias.Praeterea ab ortu & interitu rerum N ex causis efficientibus & corrupetibus magna copia silppetit ad disputandum,sive cofirmare velimus sue refellere. QSaru.n.rerum onus & origo est in bonis,
538쪽
nes et earu erunt. Si vero origo sit in malis, eae et in malis numerabunt. A reru interitu pducitur argiri optatibus.Si. n.interitus reru sit in bonis,res ipsae erue in malis. Et si intEritus&euersiore rusit in malis, res ipsae ducent in bonis. Eade est et ratio carue in-ψcientiu&euertentiu . Quo rv. n. effectorum caae sunt in bonis effecta et in bonis erunt.Quarti aut rerum cal euertetes sunt i bonis,eae sut numeradet i malis.,
Idem est sugeptibile contrariorum. Mais nobis suacunque in nobis exisunt moueri oportet. Q 'rum generationes bona sunt,ipsa bonafunt: quorum sinit mala, sunt striati inorum vero corruptiones sunt tona , ipsa sunt maia , quorum sunt mala, si sum bona. De amicis bene mereri, tr de hsibin male non contrariantur edde amicis bene mereri in male sibiinuicem aduersantur . Da er odium in eadem antimi parte resint.
Ex similibus appositione,magis & minus, sina. pliciter & secundum quid loci. Cap. IIII. iPRoximus locus est a simili in quo videndu est
an res silas eode modo habeant, ut si scia unast multaru reru et opinio. Et si aspectu habe .re,sit videre,et auditu habere, sit audire. QSod idsi otingit in caetetis Oibus , & quae sunt,& quae videnti Valet aut utranq; parte hic locus. St. n.in aliqua re pari valeat,in caeteris et paribus valeat necesse est,&si in aliqua re simili non valeat,nec in caeteris V
Iebit.Considerandu et est, an in una & in pluribus e de mo res se habeat qm interdit discrepat& disti, milis est.visi scire sit aio cernere & stelligere,multa scire sit etia multa aio cernre,ω no est verv. Multa. enim
539쪽
enim scientia comprehendi possunt, multa intellige non item.QJod si non hoc,nec illud,scire esse intelligere.Sumuntur etiam ex maiore & minore argumenta.Suntq; ex maiore & minore qitatuor loci sertus si maior res ex maiore sit consequens, hoc in
do.Si voluptas bonum sit, maior voluptas maius sit bonum Si iniuriam facere malum est, maiorem iniuriam facere maius maluerit. Atq; in Viranq; partem hic locus trahi pol. St. n. rei subiectae progre
sonem & incrementum, accidentis sequat progressus & incrementu,ut dixi,certe pchisum est: si manuS- sequatur,non concludit. Hic aut locus per inductionem tractandus est. Alter locus est,cum una res duabus coparatur si cui verisimilius est conuenire, non
conueniat ne illi quidem cui minus, & si cui minus
probabile est conuenire conueniat,ei etiam cui verisimilius.Tertius est,cum duae res cum una conseruntur.si quae magis conuenire videtur non conueniat,nec quae minus,& si quae minus videtur conuenire conueniat,ea etiam,quae magis conuenire videbitur conueniet. Extremus Iocus est huiusinodi, cuduae res duabus comparantur. Si quae alteri magis videtur conuenire non conueniat, ne reliqua quido reliquae conueniet,& si ea quae minus conuenire alteri videtur coueniat,reliqua etiam reliquae conueniet. Sequitur locus, ex ijs quae eode modo conueniunt,aut videntur conuenire,atq; is triplex, quemadmodu exposui de tribus locis,quos ex maiore poserius elicidixi. St. n. una aliqua res duabus eodem modo ueniat,aut c5uenire videatur,neq; alteri e ueniat te alteri quide conueniat. uod si unt,et aruteri. Alter locus tractat hoc modo, si duae res eidem fimiliter pueniat,& altera no pueniat,ne altera qua de conueniet.Tertius hoc modo. Si duae res duabus eode modo pueniat uniq; altera non pueniat, reliqua et relique pueniat necesse est Atq; ex maiore&minore,
540쪽
minore, ac simili,quod argumenta duci elicii :sunt. Alius locus sequitur ex adieci ione,hoc modo, Si una res ad alteram adiecta,ea facit bona,aut albacu prius bona & alba non esset,quae adiecta est,hona erit& alba,quale et totum reddidit. Praeterea, si
ad aliquid quod inest quippia addat, quod illud magis tale emctat,quale inera id tale erit. Ea deest ra- tio caeterorum,Quanqua hic locus non valet in omnibus,sed in ijs tantummodo , in quibus praestantia magnitudinis nascitur. Atq; idem non vicissim retro commeat in refellendo. Non. n. si id quod . addit,
non facit,id cui adiectum est bonu,propterea id nobonu esse necesse est. QuoAn.bonum est, si ad id smalum sit addatur, totum non efficit bonum necessario,nec rem nigram candor albam facit,nec dulcedo rem amaram dulcem necessario si addantur ei cit. Iam vero si quid maius aut minus dicitur,omni- NO. n. nuenit.Nam quod bonum non est, nec albsi id nec maius bonum neque minus dicitur,neque albius neque minus album, 'quippe cum id quod malum est,nu lla re maius bonu sit,aut minus bonu. sed maius malum, ut minus dicitur. Nec vero hic locus in refellendum vicissim retro commeat. Multa .n.eorum quae illud magis respuunt, oino dicunturi Homo. n. etsi m,gis aut minus,qua alius homo,non
dρ non tam e propterea homo esse desnit. Eodemq; modo videndu m est,quid quadam ex parte quid aliquando,& alicubi esse dicatur. Si quid. n. quadam ex parte possit est e,aut aliquando,aut aliquo in loco,id certe omnino esse potest.QSod enim omnino fieri non potest,id nec aliqua ex parte,nec interdum,nee alicubi fieri potest. anquam huic loco occurrit, quod quadam ex parte homines natura boni sunt,ut liberales,ut temperati,cu interim boni non sint 'mnino natura.siquidem nemo prudens natura dicitur,1temq; sieri pol interdum,ut aliquid eorum quae in