Aristotelis Stagiritae Organum, seu Libri ad Logicam attinentes, Seuerino Boetho interprete ad optimorum exemplarium Graecorum fidem nuper recogniti; & in capita distincti Cum scholijs varijsque argumentis, ... nuper additis

581쪽

exagitatur. uod si utriusq; alterum proprium consedatur,& utriusq; negetur quatuor quaestiones exi sient. veluti hominis cu equo collati proprium est

bipedem esse,& equi quadrupedem. Na & homine

non esse bipedem,& natura quadrupede esse, argumento concludere licet.Iremq; equus bipes esse, renon quadrupes, probari pol. Ergo si quovis modo

doceat,quod propositu est refellit. Propriti aut per se ac vi sua.i. quod omnibus tribuit, & ab omni ge- nere separat,vi hominis propriu est mortale esse animal,& natum ad cognitionem & scientia. Proprius vero ad alterum est,quod non ab Oibus,sed a quodacerto distinguit & separat, ut virtutis cum scientias .collatae proprium est, in pluribus animi partibus esse, scientio,in ea selum quae rationis est particeps, lein ijs animalibus quae ratione utunt existere. Semper proprium est quod per omne lepus vere di citur

nec unquam amittitur,ut animalis,ex animo & co

Pore constare. Aliquando id propriu est,quod ad aliquod tempus vere dicitur, nec semper consequens est neces ario veluti cuiuspiam hominis,in foro deambulare . Fieri aut pol ut propriu proponamus ad aliud,& driam dicamus,vel quod in toto genere &semper,aut sere, & in niaxima parte reperiat. veluti

hominis cu equo collati bipede esse ita propriu est, ut 8e in omnibus hominibus id& semper intelligat

quandoquidem oes homines bipedes sunt per omne vitae,tempus,equus autem nullus unquam bipes est. Imperari aute parti ei animae, in qua voluptates versantur ei,in qua irarum ardor existit, sic propriu est eius partis animi,quae rationis est particeps,' ut sere'maxima in parte intelligatur, huius.α-- perare est,illaru parere,nec pars animi rationis pariticeps es ex parte imperat,interdum; c5tra patet.

Neq; petitas ea,in qua voluptates habitat, & i qua irae in Oo 3 parent

582쪽

IS 2 Lad TR in INTV sparent semper,sed interdum,imperant,tum cum minis animus vitiosus est & deprauatus.Sed ea plurimum ad disserendu valent propria,qus per se hunt,& semper conueniunt & ea,quae cu aliquo coseriamtur. Na ex eo quod proprium est cu alteros collatu, multae,quemadmodum supra dixi,quaestiones nascitru r. aut n. luae,aut quatuor inde eliciuntur necessario: multa igitur argumenta ex eis dacemur. Ex eo Vero quod perse & perpetuo propriti est multa a gumenta licet ducere,aut ad plura tempora trahere quod. n. per se inest, ad multa pertinet, quandoquidem ei cui proprium est etiam si cum omnibus,t i

sunt in rerum natura conseratur . conuenire debet.

Quamobrem ficu omnibus collatuito ab ijs se tui situr, certe no est commode attributum proprium, uod autem semper proprium est,id in pluribus' poribus obseruari de fan conueniat. nam si colis ueniat & conuenerit & conueniet,non est futurum Proprium,quod interdum proprium est non in aliis temporibus,nisi in instanti spectatur. Itaque pauci argumentationes ducuntur ex eo . quaestio autε id disserendum valet ea, ex qua & crebra &. firma est iumenta trahuntur. Atque ijsdem ex locis quos in accidente exposuimus, argumenta ex eo proprio quod ad alterum est, suppetent , si proprium asi Miconuenia alicui non conueniat. Ex eo autem quod

femper proprium est,& per se, ij loci qiii deince s

cXPonentur, magnam nobis ad argumentandui a copiam suppeditabunt. '

583쪽

De locis propriss . Cap. II.

Λ C primum quidem videndu est, rare te R. apte,nec ne explicatum sit propriu Essi: au- . t a tem recte aut minus rei te explicatu , ex Vno loco illo intelligemus,si rebus minime noti'ribus, aut rebus magis perspicuis expositum sit proeriu. Ac is quidem,qui refelli num rebus minus notis,is aut,qui confirmabit,an v bis misis perspicuis pro Dium illustratum sit,videbit. Esse aut expositu vero is minus perspicuis & notis cognoscen Vs prim , cum omnino obscurius & magis inuolutuerit pr'-priu quod datur,quam id,cui attribuiuir.prupriu'. Neque.n propriu apte & commode propositu erit, Anquidem cognoscendae & illustrandae rei gratia .p-Ῥrium inuentu est. Na & propriu,& definitiones d ' istendi cognoscendiq; causa adhibemus. y Ibis igit magis perspicuis illustranda sunt,sic. n.facilius intelligemus Vt,qui posuit ignis propriu esse , proxime ad animi fimilitudine accedere,is certe obscuΡ' e Vsus est verbo animi,qua ignis: qni faciliu ignis,nt,quam quid animus cognoscimus. ita no reste mymuri; apte propositum fuit proprium ignis eue ad animi,similitudinem proxime ascedere, Deinde, eues minus planu sit ac perspicuum hoc illi conuenire. i non.n. solum proprium re clarius & notius esse de- id iuverum etiam rei couenire. qui.n. nescit an hqic ei proprinm conveniat,ne illud quide, an huic rei soli conueniat,intelliget.Ita fit,ut si altontrum lio , Tum interueniat,incertum & obscurum futurum fit Proprium ut quando aliqpis ignis proprium esse ponit,quo primum animi sedes est,eo 'titur,quod obrscurius est igne animum in igne.& in eo primu coa

s erex quo fit,propriu ignis non esse apte posiι. 4 in quo primo animustinest natura. In cofirmatio

584쪽

38 LIBER Q v I N T v smagis dΗobus modis,quos exposuimus, yidendirinest. Sic.n.apte & commode proprium explicabitur equandoquide loci ij, qui ad confirmandum aliqua

recte exponi valent,alii ex hoc solu,alii omnino recte expositum docebunt veluti, siquis propriu an m tum dicat habere sensum,is rebus magis persisse euis & planius, utroq; genere proprium explicabi Apte igitur expositu est, ex eo animalis propriuis esse sensum habere. Proximus locus est in refutarisne,si quod verbum eorum, quibus proprium explii Catur,pluribus modis dicatur,aut oratio ipsa muta declaret omnino. Sic.n. minus apte positum erit fprium. veluti quoniam sentire plura significat una nabere sensum,alterum uti sensu, certe animalis no, crit apte explicatum propriu,sentire natura. obe que caiisam non est utendum verbo, aut oratione, quae pluribus modis dicatur,qua proprium expon mus,propterea quod ea , quae multis modis dicuntur,obscura faciunt oratione, cum praesertim in dubium veniat et,qui argumentaturus est,utrum tandealter dicat eorum,quae multa declarant. profecto.tr. cognitionis causa coparatum est proprium. Iam v

ro praeterea necesse est eos reprehendi, qui isto p eto explicant proprium, quando aliquis ratiocina tionem coficit ex eo,quod multis modis dξ. In coismatione huius loci usus est,si id quod proprium dartur,nec multa significat,neq; vllu verbum, neq; ipsi oratio sic. n. ex eo apte proprium ponet, veluti quoniam nec corpus multa declarat,nec id, qa celerriri me sursum seit,neq; ea, quae ex his verbis costat oratio,ob ea causam recte ponet ignis propriu esse, πpus qd maxima celeritate sursum mouetur. Sequi, tur locus in refutatione, si multis modis dicatur id, cuius proprium explicetur, neq; exponat cuius eorum ponatur esse proprium. Neq; enim recte proprium illud datu est.quibus autem de causis, ex iis,

585쪽

Υ o o It v M. quaesipra dixi,intelligi potest. Eadem enim necesse erit concludere hoc modo. intoniam aliquid scire multa significat nam & scientia habere aliquid , &.scientia uti aliquid,& scientia esse eius, di scietia vitellis habeam causam nullum propriu recte dari poterit illius scire aliquid nisi cuius eorum propriu ponat,explicetur. In confirmatione aut eius usus erit,

ii multis modis non dicatur id,cuius propriu ponitur,vnumit; sit& simplex ex hoc enim propriit apte

explicabitur.ut quonia homo uno modo dicitur,lio. mini recte propriti tribuetur animal mansuetum natura.Coniunctus huic locus in refutatione valebit,

si saepe idem in propita dictu erit. saepe enim fallunt nos ij qui hoc faciunt,ut in desinitionibus,sic in pro

Prijs.quodsi in proprio contingat,non erit recte datum,quippe cum id quod saepe dicitur & iteratur,auditorem coturbet ex quo sit,ut & obscura sit oratio, di praeterea delirenti nugentur,qui eam inducunt. Duobus aut modis aliquid ide saepe reperit. Primo, cum eande re saepe nominabit.ut si quis dicat, igni, proprium esse corpus leuissimum corporum, sic. n. saepe dixit corpus. Deinde,si quis pro nominibus orationes dicat . ut si quis terrae propriu tribuat nat ra quae naturaliter fert celerime corporu deorsum, vi inde utatur pro corporii illo nomine substantianatalium,quonia corpus idem valet quod substatia talis,ex quo emcitur substantiae nomen iterari, ut neutrum propriu recte tributii esse videatur. At vero inco firmatione huius loci usu s erit,si nullo verbo eo-

de saepe viare. hac.n.ex parte apte propriu statuetur.

ut si quis propriu hominis dixerit animal ad cognitionem & scientia natu is nec saepe eode verbo ute-.tur,& hac ex parte recte homini propriu statuet. Sequitur locus in refutatione,si tale aliquod verbii m proprio expresserit,i conueniat rebus cibus.limsi latum enim di minus aptum erit verbu, quod a nul

586쪽

Io separat Atqui,ut in definitionibus,sic quod in f

prijs ςxpri intur,debet seiungere : non igitur in P .cta exposit una erit proprium ut si quis propriin scitiae dicat opinionem,quae ratione cumoueri inposicum si una,qm in proprio exponedo aliquo eiusmo.di usus est. v uvis,lculcet numine,quod rebus o bi bus conuenit,profecto scientiae proprium recte postum nullo modo videri put In confirmatione vale. bit hic locus,si nullu verbii commune adlisibeat, .eiusmodi quod a re aliqua separet. hac.n.ex paue clare postum exit propriu, ut si quis animali, nutribuat habere animum is,quonia nullo verbo cominum usus est habere animum recte hac ex parte api.rnalis proprium dedit. Proximus locus est in resuta

tione,siquis plura propria eidem statuat, neq; se plara Ponere explicet: tum. n. haud recte postum erit

Ir0prium.Vt n.io definitionibus nihil adhibendum

.est,praeter oratione,quae rei vim & natura explicet, scire in propriis quidem,praeter oratio ne quae '

.prium id ψ datum est efficiat, quicquam exprimen dum est.qw3ndoquide inusitatum minusq; aptu erisuod praeterea additur. Id quod continget; si quis Agnis propriu dixerit corpus tenuissimum & cese

.Iim um, utrunq; enim de solo igne vere dici potem' ex quo efficitur ignis proprium corpus tenuissimu& leutissimum non esse recte datum.in confirmati ine huius loci usus erit,si non plura propria eiusdem

sed usu esse ponatur. hac. n.ex parte proprium recte ponetur.ut si quis dicat humoris proprium corpus, . quod in omnem formam sectitur, is quoniam unuexpressit proprium,non millia,eo recte usus est hi moris proprio. Sequitur locus in refutatione si vel eo utatur, cuius propriu explicat, aut eoru aliquo, quae ei tribuuntur.Na; qm cognitionis gratia inu

tum es proprium , eo modo non recte ponit. Ea levideres semperaque obscura est . quod aut alio i tributum

587쪽

o I C o ax V metributum est,i quoniam eo est posterius,n5 est maetis ferspicuu:ita sit , ut ex his nihil disci cognosciq; possit ut si quis proprium animalis ponat substantia

cuius est species homo,is,quia aliqua re usus est earum quae animali tributae sunt,profecto non como- de usus est proprio. In confirmatione autem ita domum proprium recte hac ex parte fi atuet,si nec eo, neque aliquo eorum,quae ei tributa sunt utamur.qffset,si propriu animalis,ponamus6cx animo ia corpore concretum est. sic. n.neque i pium, neque qui

' quam ipsius adhibemus. ex quo efficietur, ut praeci re hac in parte animalis propriu explicemus. Eadta que ratione ea spectanda sunt in alijs etia rebus,que non faciunt,aut quae faciunt aliquid planius ia vero 4n refutatione videndu est, an tale aliquid adhibitu'st,quod aut contrarium sit , aut omnino aeque antia quum naturae ordine, aut posterius: neq; ia .recte, i prium ponetur . Na cotraria sunt ordine naturae atq; antiqua: quod autem aequale est alicuius naturae o

dine,& eo posterius,non facit ipsum planius,neque declarat Ut si quis boni proprium dicat,malo maxi me esse contrarium, is bonis contrarium adhibui r Ub eamq; caulam proprium boni aut re ste explicγ uit.an confirmatione aut huius loci usus erit, si nec latrario utemur,neq; ullo alio, qss aequale sit ordi--ne naturae,vel posterius, sic.n hac in parte statuemus proprium.ut si quis scientiae propriu ponat, rapinionem quae maxime fide facit, is quia nihil ad hibuit,nec quod scientiae esset contrarium , nec ψ omnino simul esset cum ea, aut ea posterius naturae ordine, recte pmprium scientiae hac ex parte sta- tuit. Sequitur locus in refutatione . si qJ no sempersequitur propriu positum est,sed hi quod interdum,

Mon proprium es mon. n.praeclare D commode pm prium erit explicatum. Neque.ncin eo nomen neces

sario vere dicitur,in quoinesse ipsi;in intelligimus: 1 neque

588쪽

neque in eo necesse est nomen non dici,cuHlludn5 intelligimus couenire. Ita non erit recte expressum

Proprium. Praeterea,non erit perspicuum an conueniat id quod itatutum est esse proprium, si tale sit vepraetermitti separariq; possit. Itaq, non erit Cuum,neq; apertum propriu. viii quis propriu animalis ponat,moueri interdua utilare: issia tale statuit propriu quod interdum non proprium efficitur certe haud apte propriu statuit. In cofirmatione cosiderabimus,an id proprinna statutum sit,quod sero .per est in re necessario:hac. n.ex parte recte propria ponetur. ut si quis virtutis proprium dicat , eum in

quo sit,bonum efficere,is quia proprium statuit,

semper consequens est, ob eam causam recte virtuitis proprium hac ex parte costituit. Sequitus locus in reprehensione , si id quod hoc tempore proprium est statuat, neq; se proprium huius teporis dare αγ. ponat.neq;. n. recte statuet proprium. Primunt eniri quod contra mores & cόnsuetudine statuitur,idonime enodationis indiget. Atqui solent fere oes id P-ptium statuere,quod sempitemsi est. Deinde, ince tum est is,ne qui non explicat mente suam, velit id Fonere quod hoc tempore sit proprium. Non istur dare debet reprehensionis occasionem:quod colimget,si quis ponat alicuius hominis propriuna esse,serdere una cu aliquo homine,illudq; hoc tepore pro . prium esse non staritat. Neq;.n.illud recte statuat prium,nisi se dixisse hoc tempore proprium esse e plicet.Atque hic locus ad confirmandum valebit, si explicemus cum aliquid propriu statuemus hoc pore,nos proprium hoc tepore pqneressic enim recte proprium hac in parte statuemus. Exempli ciuisa,si quis alicuius hominis propriu dicat esse,aliquo in loco hoc vel illo tempore de an ibulare: quoniadistinctione usus est recte id proprium esse Posilit, Proximus in repr*esione locus eiit, siquis talassa

589쪽

Υ o P I C O R v M. 38'tuat proprium, quod conuenire aliter, quam sensu Perspici non licet. Neque . n. tum positum proprium erit:quando quidem quicquid mouet sensum,si id extra sensum sit obscurum est . incertum .n.est an iam Coueniat propterea quod sensu tantummodo intelligatur. in iod verum esse in ijs,quae non necessario semper cosequuntur,perlpiciemus.velutis quis Solis proprium esse dicat,astrum splendidissim ii, quoa supra terram fertur, is adhibet in proprio illud , qa

supra terram fertur,quod quidem quia ' sensu cognoscitur,non recte solis proprium statuit. Incertu. merit,cum mi occiderit,an supra terram feratur, 'tu sensus oculorum nos deficit. At in cofirmatione huius loci usus erit, s proprium statuamus eiusmodi, quod,sensu non sit perspiculi: aut certe quod si sensim mouet, perspici potest necessario conuenire. hac.n.ex parte recte satu tum erit proprium.vt s sis

superficiei proprium ponat quod primum colore inficitur,is illo toto colore inficitur,quod sensum mouet,ille quide utitur,sed eiusmodi quod perspicuum

est semper conuenire.Ita hac ex parte recte statutuest superficiei proprium.Iam in reprehensione vide dum erit,an definitione ut proprium posuerit, sic n. Proprium non recte ponetur: qnquidem non denet proprium rei vim naturamq; explicare. Cuius exe-plum erit si quis hominis propriti dicat,animal diens,bipes*xoprium. n.hominis statuet quod quid res sit explicat.Non igitur recte statuit hominis l-prium.In confirmatione aute huius loci vius erit,uproprium eiusmodi statuamus,quod vicissim dicatineque rei vim naturamq; declaret. Erit.n.hac ex. parte recte explicatum proprium.ut si quis hominis proprium ponat, animal mansuetiim natura: proprium

ille quide statuet qa vicissim dicitur,sed quod non quid res sit indicat. Ita set:vt hac ex parte recte nututu sit hominis propriu. Coiunctus huic locus est

590쪽

s so L I B E R X , I N Tin reprehensione& refutatio ne,cum proprium tur,cuius nihil quid res si explicet. Oportet enim ut definitionem sic proprium primum genus expri: mi, deinde iam hoc pacto adiungi caetera quae sep rant atq; seiungunt Non igitur recte propriu ponestur,quod non eo modo statuetur.Vt si quis propria animalis dicat,animum habere no ponet in . quaesti

ne naturae animal rex quo sequetur,aniimalis proprio non recte positum esse In confirmatione auten ubsiderandum est,an collocatum sit in quaestione natu rae,id cuius proprium explicetur,& ita demum adili gantur caetera. Hacax ex parte recte proprium datverit.veluti si quis proprium hominis ponat, animie adicientiam & cognitionem natum,in dr proprimae quod in quaestione naturae aliqua ex parte positu est, labit,& ea ex parte hominis proprium recte ex plicabit . Ac virum recte,an minus recte propriui datum sit,& explicatum, ex sis locis qui assiiuc sunt

expositi intelligere debemus. Vuum autem id pro prium sit omnino st explicatur&datur,necne,ex ij, quos deinceps exponemus, licebit concludere.

dem. n uocis aliquid recte poni 'proprium conclu

mus , quibus proprium omnino statuitur. Quorvia Primus erit,io refutatione diligens eorum omnium animaduersio & confideratio,quoru propria dabuuatur. velliti videndum erit, an ex ea parte qua datus. , non Vere dicatur, an vero non sit proprium unishu tum eorum eius, ratione cuius proprium explice-- turisic.n .non erit proprium quod esse ponebatur: ut cuia de geometra non vere dicitur,cu nulla ratione .

falli posse fallitur. n. geometer in falsa descriptio- . ne) non est proprium futurum docti Mai tisicis no inlli ratione. In confirmatione aut,an omni ex Parte,

vere dicaturae hac ex parte videndu est,quovia pro prium erit quod postum est esse proprium. ut quia,