장음표시 사용
611쪽
o si 1 c ci R V M. etiam oratio vere dicitur, ex locis accidentis ad id
demonstrandum & concludendu argumenta ducenda erunt. Illic. n. hoc unum egimus,ut vere ne,an,false diceretur,cognosceremus cum praesertim qndis serebamus accidens conuenire,vere dici, quado noconuenire,non vere dici fateremur. Non esse autem
aptu genus id quod positu est, aut non esse propria
Gratione quae data est. ex locis generis & proprii, qui sunt expositi,docebimus quod aut reliquum est, non esse definita rem,aut non recte definitam, que-ydmodum intelligemus, meditamur dicere. Primu quidem,an minus apte res definita sit,videndum est
qnquidem facilius est facere aliquid, ου recte facere. ex quo perspicuum ess , saepius in hoc ipse peccari, suandoquidem difficilius est,ita argumenta facilius
in hoc si in illo genere suppetentiSunt aut duae partes eius rei,quae non apte definita est. Una, si dubia
obscura interpretatione utamur.debet. n. is,qui re
idemsit, quam potest apertissima interpretatione uti uando quidem cognoscendae rei causa traditur de-nnitio.Altera est, si ad rem alia definitio transfer tur : sic enim superuacaneum erit , quicqvici adiectuerit in ea definitione.Rursiis utrunq; eorum quae exposita sunt in plures partes distributum est. Ac primus qui de locus ad probandum definitione esse ob stura,erit,cu aliquod verbu,quod in definitione continetur,ambiguum erit . ut ii quis definiat orta m tum ad natura ferente. aut valetudinem esse aptam caloris & frigoris temperationem & moderatione. est. n.Vt motus,sic moderationis ambiguum verba rita dubium erit,utrum velit significare eorum, quae explicata sunt & declarata, eo verbo, quod multis modis dicitur.Quod ide cotinget,quoties res, quae definitur,multis modis dicitur,neq; explicatur . Sic enim incertum erit, utrius definitionem explicaue-tit,inciduntq; tum cauillationes, quasi non ad om -
612쪽
pia, quat definiendo expliςateti sunt, accommodetur definitio .idq; tum incidet maxime,csi ' cura est latens mbiguitas.Atq; etia ratio 'patio confici potest,diuisione & explicatione *dbibit , qu0t modis dicatur,id quod in definitio ite cossclMditur.Si enim satis explicatum non sit ulla ratione earula quibus id dr, profecto eo modo res recte Oxplic δ' a08n eris Proximus locus est,quando per translationς definitio explic tur ut si quis scientiam definiat immuta bilem esse,& quae nusqu/m deςidat, aqt tς ra altri-ςem, ut temperantiam concentum. Est. d. obscura
quicquid per tractationem dicitur. C lumniari etiapoterimus aduersiis eum, qui translatione usus erit, non proprio verbo sit usus:quandoquide no 'ς ςrit explicata definitio, Q in temperantia cotingitiqnquidem in is omnis concentus cernitur. Pr*terea,si concentus genus si tςper nitar, ide in duobus generibus erit,quorum nςutrum alterum contiset. neq;. n.concentus Virtutem continet,nςς virtu
soncentu. Deinceps locus sequitur. qn aliquis in μfiniedo verbis inusitatis utitur. id quod Plato feciti
qui oculum οφσυοσκιον.i. cilii umbra definivit,& ar neam σκψιδακε ς. i.Vt ita dicam putrimqrdacem aut siquis medullam ossium procreatrice dicat. quicquid enim insitatum est id obscurum est. Sunt ςtia nonnulla,quae nec per ambiguitatem,nes pςr transtatis nem nec proprie dicuntur.ut si lex defini t esse mindus vel imago eoru,quae natura iusta sunt , qua o ni translatione deteriora sunt. Trassatio.n.inustrat,
declaratq; quodammodo propter similitudinem id, quod fgnificaturiquippe cum ψmnes,qui transserui Verba,ea propter qualidam similit Iidinem tranais rant At vero illud tale nullo modo re illustrat, ρο- quide similitudo nulla reperitur,propter qRam lex, modus,aut simulachrum dicaturinec id pioprie dici
thlet ita si modu proprie,aut simulachrum legem di
613쪽
eant esse,mentiuntur,iisq, definiant,metiuntur. Est enim simulachrum id,cuius origo ab imitationefecta Est,quod in lege non reperit. QJod si improprie id dicant,certe obscure loquuntur,atque dete-Tius quam ea,quae per transsatione dicuntur. Locus
alius erit,quando contrarij definitio ex ea quae data est,non intelligetur . enim rec e definitiones Constituuntur,etiam contrarias significat,atq; declaτant. At qn per se prolata , non perspicuum erit cuius sit definitio,idqj in ijs usu venit,quae veteres pingebant quae quide,nisi quχ superscripsisset , nunquacognosci intelligiq; potuissent. ac ex iis quide loci palprobandu non esse definitione dilucidam argumenta ducentur. Quando aut ea, quae ad aliam rem transferetur dabitur & costituetur definitio, prima videndum erit, an verbum aliquod adhibitu fit eiusmodi,quod conueniat omnibus rebus,aut quae sundomnino in rerum natura, aut quae subiectae sunt ge: neri eide rerum earum,que definiuntur.Sic enim acialiam re transferatur definitio necesse est.Na& genus a caeteris,& differentia ab aliquo eoru. quae sunt in eodem genere debet rem, quae definitur seiunge e. Atqui nec quod rebus omnibus conuenit omnino,a nulla separat,nec quod omnibus,quae subiectae . sunt eide generi conuenit, ab iis quae siti ni in eoden venere fecem it, ita superuacaneu est tale illud qd adiectu est Alius locus erit, ii id q1 adiectu est, est propriu : quo sublato,& reliqua oratio propria est,& natura rei explicat. Quare est in hominis definitione hoc totum,quod adijcituri,natu ad disciplina, eo.n sublato propria est definitio,naturamqj rei indieat atqj,ut uno verbo coplectatur omnia, id omne superuacaneum est & redundans, quo sublato quod reliquum est planum facit rem eant quae definitur lii balis est etiam animi definitio . si quidearumerussi, se ipse mohensvi agitans i Est enim nimus i li
614쪽
quod se ipsum mouet,quemadmodu Platodefiniuiis nisi forte proprium est illud quide quod expositum
est,sed numero sublato rei vim naturamque no decim rat,quorum virum verius sit, difficile est explicare. In his aut omnibus,quantum utilitatis ratio postulet,videndum est. Qualis est pituitae definitio illa humor primus ex cibo incoctus.vnus enim primus hamor est,non multi.ita redundat illud incoctus, qua
doquidem seblato illo,prqpria reliqua est futura infinitio.Fieri n. non potest,ut aliquid ex cibo decidae N aliud primum decidat nisi forte pituita non est ig omnino,quod ex cibo primum decidit, sed primum est eorum,quae non sunt concocta ut illud num concoctum addendum esse videatur, Nam si illo modo dicatur,non vera erit definitio,si quidem non primum omnium.Proximus Iocus erit,quoties aliquid eorum,quae in definione continentur, non omnibus:
iis , quae sunt sub eadem specie, conuenit . . alis definitio deterius & absurdius explicata est ijs omnibus , in quibus aliquid adhibetur, quod omnibus. naturis couenit,illo. n. modo reliqua propria erit definitio,& tota propria erit: quandoquide si ad pro prium aliquiis,quod verum est addatur,omnino propria est tota oratio. At si quid eorum, quae in defini'tione collocata sunt,non omnibus coueniat iis,quae eidem speciei subiiciuntur , tota esse oratie propria nullo modo potest. Neq; enim de re vicissim dice- ur:cuius generis est hoc totum,aiat gradiens bipes quatuor cubitorum . neq; enim eiusmodi definitio de re vicissim dicitur propterea quod no omnibus ijs,quaeeidem speciei sub ijciuntur: magnitudo quatuor cubitorum conuenit. Illud etiam videndu erit, an verbum ide iteratum est, ut si quis appetitionem definiat,voluptatis & delectationis eupiditate. Res n. iucundarois appetitio est, ita idem valet iucuncticupiditas,quod appetio. Non erit igit appetitiosis
615쪽
des nitio cupiditas rei iucundae & suauis. nihil eni'
interest, appetitionem dicamus an cupiditatem rei iucundae,ut utrunq; eorum proprium sit voluptatis,
nisi forte hoe alienum videri non pot: homo enim cum bipes sit:certe bipes idem est quod homo . Est autem idem,quod homo,animal gradiens bipes, ita animal gradiens bipes,bipes est.Sed no ex hoc alienum quicquam & incommodum efficitur,: quando.. quidem in animante,qui gradiens est solum, bis b- pes non dicitur. St. n bis de eodem bipes diceretur, Cum autem de animante gradiente & bipede nomebipedis dicatur. semel tantummodo bipes dicitur. Eadem est ratio appetitionis,propterea quod no in
cupiditate intelligitur illud esse delectationis,sed iatota oratione ita fit, ut semel etiam hoc loco ratio dicendi exprimatur. Amui iterare idem verbum noest incommodum, sed illud demum incommodu est sepe idem de aliqua re dicere, quod Xenocrati usa venit,qui sapientiam ait esse constitutiqne & cognitionem naturarum: quippe cum constitutio quae fit cognitio,ita bis idem dixit adiecto verbo cognitionis In eodem errore versantur ii,qui refrigerationem caloris naturalis priuationem esse definiunt. nam cum eius.quod insitu est omnis sit priuatio,s . peruacaneum est nome natu talis addere,satisq; erat
addere caloris priuationem, quandoquidem ex ipis nomine priuationis rei naturalis esse intelligis Ruesus videndum est,an ad id quod omnino dicitur, ali quid etiam quod in parte sit,adiungatur.ut si q3js aequitatem definiat imminutionem rerum utiliu atque iustarum. Cum enim quod iustum est,etiam utile sit quidam profecto in rebus utilibus continetur. Ita illud rerum iustarum,redundat. ex quo fit , ut quod omnino & in totum dicitur,id adiectum si in parte
mod idem fiet, si medicinam aliquis definiat sciam rerum salubrium animali de homini.aut legem ima
616쪽
ginem bovum quae natura & vi sua bona sunt 1uita. Na qm quod iustum est,quaedam pars est bonis, is qui ita desinit,saepe idem dicit. Ac virum recte , nec ne definitio explicata sit ex his locis& alijs eiusdem generis intelligemus . Ad riobaiadum autem
naturana rei explicata esse,aut non esse definiedo ex iis,quae deinceps exponemus sarrmenta sumetur.
Primu videbimus, num prioribus & magis persticuis verbis exposita sit definitio: Definitio n.rei coignoscendae gratia traditur. Et re cognoscimus non ex rebus,& verbis sustibet,sed ex prioribus & magis perspicuis, queadmodu indemostrationibus c5. tingit. ea. n.vis est omnis doctrinae & disciplinae. Ex quo perspicuum est.eum non explicare rem definiedo, qui non rebus eius generis rem illustret & ape, riat definitione. St. n. rem definiuit, certae multa: rant eiusdem iei definitiones, quippe cu persipicuaest eum, qui rebus magis perspicuis & notioribus t definierit,aptius & commodius resti definiendo explicasse, ita eiusdem rei utraque definitio erit propria,quod non ita est.Sua enim cuiusque rei una estris,atq; naturaataqι,si multae eiusdem rei definiticunes erunt,uis & natura rei eius,quq definiturierit ei dem,quae utraque definitione declaratur. Atqui genaturae non sunt eaede quandoquidem aliae & diuer-l 'sae sunt definitiones Perspicuum est igitur: eu no de finiuisse rem,qui non magis perspicuis neq; notioribus rebus definierit. Ad probandu igitur non esse
explicata definitionem magis perspicuis rebus duplex locus suppetet.Na aut videbimus,an ex magis dubijs omnino & ignotis,aut an nobis magis ignoris & dubijs exposita sit res definiendo,quonia viro que modo id fieri potest. Quod enim prius,est ideo uod posterius est,noctius est omnino. ut punctum)hea;& linea plano,& planum solido , quemadmodum visitas numero notior est , quoniam prior inset tiumι
617쪽
ba. Ac vero in nostra cognitione contra interdu coaringit, adi quod solidu est magis sub sensum cadit qua st planu est, di planum est magis quam linea,& linea qua punctum:quiphe cum haec pleri' norasnt cymnia. Haec enimeniusvis , illa subtilis & otio si ingenii est ducere.Et quanqua praestat oino eniti, ut posteribres res ex prioribus t intelli mus 8e cognoscamus habet.n.id maiore vim ad scientiain ta men apud eo qui rem ex his taIibus no possunt cocvlioscere,necesse est profecto re definiendo apertiniis rebus;quae illis notae sunt 3e perspicuae.Cuius generi sunt&simcti & line ἡ & plani definitionis.osis .n res antiquiores posterioribus explicantivi lineo, punctum,plani linea, solidi planumhxtremum; esse definiunt Sed tamen illud intelligenda est,cos , nusita definiuia vim & matura rei, quae definitur explicate non poste. Nisi forte idem sit & nobis notius;&Notius' es .siquidδ omnes qui re definiund genere disset iijsq; definite debeaturin, indis sine rebus quaelino & per se noti ore sunt,&magi, penspicuae,qua forma,quippe cum sublato Mnere sublatta differentia fotitia tollatur. Ex quont, i ecidi priora sit & antiquiora. Atq: etian otiora est ex hoc4ntelligi ipsit,quod cognita specie gen*s &dita serentiam cognosci necesse est qui. n. hominem no uit,etiani animal & bipes nouitras connito vener aut cognita differentia non necesse est speciem esse cognitam ita species minus nesa&perspicuaestili vero ita fiet,ut ij qui definitione, eiusmodi veras esse confirmata quae ex ijs donstant quae cuique persi μcua sunt& nota multas eiusde rei definitione, e fateantur. Na quonia alia alijs, nec eadem omita notiora sunt, una cuique 3i alia assignanda erit de lfinitio.squidem definitio ex iis,quae cuique 'plani ni sunt di istiora,constitui debet Praeterea
618쪽
alia alias magis aperta videntur. Nam a primo o ea,quae sub sensem cadunt,ubi autem acriori sunt i dicio, contra.Ita ne eidem quidem. semper eandem definitionem dare debent ij qui definitionem rebus quae cuique magis perspicuae sint tractari volunt.E quo perspicuum est non ijs talibus,sed iis quae omnino clariora sent,rem esse definiendam.quippe cu ita demum una & eadem semper sitfutura definitio. sertasse quod omnino & vi sua notum est,non omnibus perspicuum est. sed iis demum, qui bene animo. constituti sunt,quemadmodum id etiam, quod omnino salubre est,ijs salubre est, quorum bene affectu est corpus.Tractari ergo haec debent omnia accum
te & subtiliter, adhiberi autem in disputationibus
pro rerum usu.Sed consensu omnium euerti defini elotum potest facillime, cum uec omnino perspis cuis& notis,nec ijs,quae nobis nota sunt explicabitur.Ac una quidem ratione ita intelligetur,non esse
perspicuistraditam ia apertam definitionem, si po sterioribus squemadmodum supra dixi) priora de Uarabuntur Ania autem ratione,si eius rei, quae bilis & certa est, incertis & mutabilibus nobis si tuetur definitio: quippe cu prius sidi clarius quod
stabilessit certum est:quam quod incertum & muta bile.Ad probandum autem non prioribus apertam. definitionem ess tribus ex locis argumenta fame tuta Primus erit, si contrarijs contrarium definieta aperietur , ut si bonum malo definiatur . simul enim naturae ordine sunt contraria & quibusdam eade ars. in utroque vertari videtur. Ex quo fit, ut alterum altero non sit notius. Sed tamen illud conuenire
non debemus, quaedam esse, quae aliter definiri non, possunt. cuius generis est duplum, quod sine sim .plo definiri non potest. Itemque omnia quae persecum aliquo conseruntur. Nam cum eorum omnium vis & natura idem valeat quod ad aliquid quφ
619쪽
dammodis affectu esse, prolaeto utrunq, sine alter χcognosci non pol, ut necesse sit alterum in alteriu&dennitione contineri sunt cognoscenda illa qui deis eius generis omnia,eisq; in his via es seret ita
utendum est.Alter locus nobis argumenta suppedi, trabit,qn in definitione aliquid adhibetur,quod idem valet quod res quae definitur, id quod obscurum estuam,cum non eode verbo utuntur, quod est rei quaei definitur. ut si Solem astrum luce perspicuum defi niant, qui enim locis vocabulo utitur, etiam' Solisi utitur.ut autem haec manifesto deprehendantur,pro nomine definitio sumendo est hoc modo. Dies et solis motus super terram.sic enim perspicuum erilse eum qui motum super terram,dixerit,etiam sole nominasse,ut selis nomine usus sitiqui diei usus fuerit. huius etiam loci usus erit, quando eo quod in eadα diuisione numeratur,alterum eiusde generis defini tur ut si quis imparem numerum definiat,qui parem
uno vincit.Sunt.αsimul ordine naturae ea quae ex eo
dem genere distribuuntur in partes,cuiusnodi sine impar & par,quae numeri sunt differentiae. Quod ite, fiet si superiora inferioribus definiendo aperianturivis par numerus definiatur esse qui bifariam diuidi. tur,aut bonum habitus.virtutis . . Nam & bifariam a duobus quae sunt paria duetum est,ia virtus qu*dam est pars bonore,ita haec illis subiecta sunt. Necesse. est etiam eum qui eo quod infra est viatur,etiam superiore uti cu praesertim qui virtutis nomen usurpaphoni etiam nomen usirpet,quandoquidem virtus iii numero bonorum habetur.Itemq; is qui bifaria diu cat,pari utitur quoniam illud bifaria aliquid in duas. partes distributum declarato duo paria sunt. Atu hic quidem locus unus est, ut generatim dicam, ex quo ad docendum definitionem no prioribus &ima. gis perspicuis esse illustratam, argumeta ducentur. Cuius partes erunt duo superiores. Secutas locus.
620쪽
s1o LIBER erit, o do res quae definitur ex aliquo est generei
neq; in genere ponitur qui error in ijs omnibus ver latur,in quibus non ponitur genus definitionis.visi quis corpus definiat, id quod habet tres dimensi , nes ut hominem,id quod ratione numeroru tenet is genus non dicit magnitudinem esse, quae tres h beat dimesiones aut genus hominis animal, quod vi tionem ninherorum tenet. Genus autε quid res sivdeclarat, primum eoru quae in definitione dicun tur,collocatur idem fiet,si res quae definitur in mulitis dicatur,neque ad omnia pertineat definitio. ut siquis grammaticam definiat, artem esse scribendi ilquod dictatur & profertur. Deest enim, & legend*' . quandoquidem non potius scribendi quam legendi ea artem tradiditas qui eam definiuit, ut non qui alburumaed qui utrunq; dixeriti, definijsse videat .si quidem eiu Bem rei multi delinitiones esse non possunt. Ac in nonnullis quidem hoc vere dicitur quod
expositum est,in quibusdam vero non ite. cuius generis ea sunt omnia, in quoru uti oq: non per se re, quae definitur cernitur,quemadmodum medicina in morbo valetudine versantur quorum in valetudine vi suade per se iis morbo temere & cassi terni
tur, praesertita cum omnino alientini sit a medicina morbum efficere atq; generare Ita non veritus medicinam definiendo aperit is, qui utrunq; coplexus . est,quam is,qui alieriim,imo 'ero deterius.quand quidem quiuis alius morbum efficere pol . Proximus locus eri quando non did qd prestantius eiYsed ad id quod deterius , res quae definit accommota datur,cum plura sint in quibus vis eius intelligatuti omnis n.ars visq; omnis ad id quod cotinet praestatissimum omnium, eferri videtvriRursus si res quesdefinit in proprio & accommodato genere no Col- Iocetur,argumenta ex his locis generis, quos se pri exposuimus,ducentun Iani siquis iuperiora genera