장음표시 사용
651쪽
dumline uniuscuiusque etiam caeterorum haec propria erit definitio. Ex mal ore etiam & ex similitudine quot modis licet cofirmare, duo cum duobus coinparantur,hoc modo,Si haec magis huius rei, quam illa illius rei definitio est , quae autem minus vides, definitio est,etiam quae magis videtur,definitio erit. Et si pari ratione haec huius rei,& illa illius rei definitio est, di una alterius rei est, reliqua etiam reliquae rei erit. QSod si una definitio cum duabus re bus , aut res una cum duabus definitionibus conferantur,nullus huius loci usus erit. Neque enim duarum rerum una definitio, neque duae unius rei defi- nisiones esse possunt. Maxime autem apti & accommodati sunt ex omnibus loci ij, qui modo expositi sunt,&qui ex casibus coriiugatisq; sumuntur. Itaq; ii maxime in mente & cogitatione defixi atque parati esse debent.. maxime enim apti sunt ad multas quaestiones) atque etiam ex caeteris omnibus ii, qui latissime patent,quoniam ex caeteris omnibus va' plurimum. visi propositis rebus singulis & formis, videas, an in ea omnia conueniat definitio r quandoquidem synonyma est species. Vi quidem locus contra eos etiam valet. ut supra dixi, qui kleas esse ponunt. Iam si per transsationem nomen quod de nitur dixit,aut idem de se dixi, ut alterum ,& si quis alius locus, late pateat,firmusq; sit,is adhibedus est.
ruptiones sunt earim. IIdem maxime est quod eΠ unum numero. Vua integra es beata ex omnibus maxime expetenda ego Contrariasum ve' in eodem,vel in eontrariis generi .
Desinitio non est aliud quam res diis ita. iambo eidem mu=nt eadem stimuleem non sunt earim .
652쪽
DIfficilius aute esse confirmare & probare qua
refellere ad definitionem ex iis quae deinceps dicemus,perspici poterit. Neque enim facilis est cognitu definitio, neque ii , quos interrogamus, libenter dent propositiones eiusmodi. Eoru quae data definitio complectitur,vnum genus esse, alierum differentia. Et in natura rei genus disserentiam; dici,sine quibus ratiocinatione concludi non pol definitio Na si quaeda etia alia in rei natura dicantur, certe dubiu est,ea ne,quae statuta est, an alia eius definitio sit: qnquide definitio oratio est quae quid ressi explicat. etia ex his intelligi pol,quia facilius
est unu qua plura concludere. Ac ei quide,quieuertatit, tis est in unu dirigere argumentatione: quippe cum si unu qualecunq; refellamus,euerterimus d finitionem. At vero et,qui cos rinat,oium eorsi,quae definitio complectitur,necessaria cocursio est. Praeterea et,qui probat definitione,de toto giae tractan. da est ratiocinatio. Debet.n.de Oibus definitio dici, quae nomen coplectitur, praeterea vicissim,de quibus definitio,nome et dici debet,si sutura sit lpria, quae est statuta definitio. At et,qui refellit,no est necesse de toto genere monstrare. Satis est. n.docere, non vere dici de .aliquo eoru,quae nos subiecta sent, definitione.Quod si totu & oino refellendu sit, cetate non necesse est reprehendendo reciprocari argumentatione.Satis.n.est eu,qui retalit oino ostendere,in aliquo eorum,quae nomen coplectitur, definitIone non intelligi,contraq; nbri necesse est docere de quibus oratio non dicat nomen quide dicj qgdefiniatur.I si Oibus et,quae nomen complectit coueniat,rion solis aute iis,definitio euersa erit. Sitis est ratio propri j& generis utrunq;.n eorum facilius
653쪽
T O P et et o Riv M. . m 6s 3 dicta sunt perspici p6t. fere. n. in coniunctione explicatur proprium. Ita uno verbo reprehenso licet re fellere.at ei qui probat propriu, oia ocludenda sunt necessario.Caetera aut oia fere, quae ad definitione, ad propriu. etiam conueniet assumere. Eum .n.oportet qui probat, oibus ijs, quae subiecta sunt nomini, docere puenire at eu,qui refellit,istis est uni doce- Te non puenirersn coueniat oibus,at non si is, hoc etia pacto reprehensum erit, quemadmodu in definitione diximus.Genus aut uno modo lice t probare,
si ribus puenire doceamus,reselli aut duobuS. Nam si nulli, & si cui doceatur non ouenire, euersum erit Iaeu qui probat,non satis est ipsum inesse monstrare,sed euetia oportet,quare ut genus insit oste-dere. At eum qui refellit, satis est non inesse docere in aliquo,vel in nullo. Videt aut ut in caeteris rebus, facilius esse distipare qua dissipata dispersa comnectere,sic in his refellere qua probare. Accidentis porro generalis facilior.refutatio qua ofirmatio est. Confirmando.n.docendum est,conuenire Oibus, in refutatione satis est,uni ostedere non couenire. Cotra id qg tanqua pars subiectu est generali, facilius
confirmatur qua reprehendit. Ad probanduaa. fatis est alicui docere conuenire,refutando au nulli conuenire docendu est. Atq; etia illud perspicuum est quid ita facillima sit una ex ossius refutatio definitionis.plura. n.qua pleraqό eorum,quae exposuimu , copleis tur, atq; ex pluribus facilius efficitur concluso,qm in multis saepius qua in paucis rebus errror versari selet. Praeterea ad definitione evertenda ex alijs argumenta semi possunt. Sive oratio no est propria,sue non est genus quod datum est,siue alia quid eorum,quae complectitur,non conuenia eue se erit definitio. Ac vero ad caetera refutanda ea quae ex definitionibus existunt,neq; alia sumi piat. Sola u. ,quae ad accidens sumuntur,ei sint cu caeteris
654쪽
teris omnibus communia:quippe cum inesseti conuenire omnia debeant. Si vero genus non ut pro-Prium conueniat, non idcirco genus euersum erit Itemq; non necesse est proprium ut genus, neq; a Cidens ut genus vel proprium conuenire, sed solum conuenire.Ita fieri non potest,ut ex caeteris ad alia, nisi ad definitiones argumenta ducantur.Perspicuuest, igitur definitionis unius ex omnibus & refutationem facillimam esse, & difficillimam probationem. N am effici,& illa conchudi debent omnia. Siquidem & conuenire illa ipsa docendum est ,& genus esse id,quod affertur & propriam esse.oratione. N praeterea rei naturam declarari oratione. atqui id praeclare obeundum est. Ad definitionis hanc natu. Tam proxime ex reliquis accedit proprium. Nam&facillimu m est ad refutandum,quod fere constet ex
multis verbis,& probandum difficillimum,si multa Concurrere & quasi conuenire debeant, quodq; aliret insit,& cum ea reciprocetur. Omnium autem V. cidens facillimum est ad probandum.Cum enim cltera non solu conuenire,sed etiam hoc,vel libo modo conuenire docendum sit,tamen satis est stende re,convenire & inesse accidens, difficillimeq; acci. dens refellitur,propterea st per pauca complectici neq; enim declaratur in accidente quomodo pueniat. Itaq; caetera omnia duobus modis refelli possunt,& docendo non conuenire ea,& non hoc vel illo modo conuenire, accidens autem refutari non potest,nisi ostendatur non conuenire. Ac loci qui
dem fere expositi sunt, ex quibus nobis ad quamq;
quaestionem magna argumentorum suppetet copia
νης λιε es deseruere quam construere. 'Vuissimile est in multis feri peccasum , quam is
655쪽
pe locis comm unibus aptis as lactruendum inter' rogautem, O restondentem. Loci pro instructione interrogantis. Cap. IE QN IT v R, ut de dispositione & ordine argumentoru interrogandiq; ratione dicendueue videatur. Primu quide locum,ex quo argm sumat inue
nire debet is, qui quaestionem postiirus est: deinde quaerere ipse per se & disponere omisnia,potiremo haec ota apud alios 'actare & eloqui, Ac loci quidem pho cum dialeetico communis inuentio est,argumentorum aut dispositio,& interro, gatio, qm hoc totum alterum, si contra disputet requirit,propria sunt dialectici. Philosophus. n.quiq; per se & solus exquirit ola, vera ne sint & nota ea, ex quibus si scitur conclusio, neq; ipsa concedat is, qui cotra disputat,minus Iaborat,quod finitima sine di coluncta ijs,quae a principio proposita sunt& qa prouideat,quid effici cocludiq; 'porteat.In quo secto dabit opera, ut qua clarissiniae sint aximaeq; coniunctae cu re enunciationes: quippe cu ex his i libus conciantur,quae scientia gignuntiatioςipationeo
656쪽
nes. Loci quiden ,ex quibus ducenda sintla,superioribus libris expositi sunt a nobis. Nuc daeorum dispositione quaerendiq; ratione ita dicem is,ante eas propositiones,quae praeter necessarior liquae sunt,partiamur. Necessariae aut dictitur eae, quibus ratiocinatio constat. Quatuor aut genera sutearum,quae praeter has assumuntur Aut.n.inductionis gratia,ut qa uniuersum est detur,aut augendae Mamplificandae argumentationis, aut occulendae celandaeq; conclusioni aut illustrandae aperiendaeque orationis .aus eo omnis propositio sumit,pr te nulla. Sed eo omnis diligentia coserenda est, ut his ipsis vel argumentationem amplificemus,vel in interrogando utamur. QPanquam autem eas, quae os: culendae conclusionis causa assumuntur,ceriadi siqdio adhibemus,eis tamen,quoniam hoc totum cum
altero transigendum est,uti necesse est. Necessari igitur,ex quibus conficitur ratiocinatio, non statim proponere sed ad summas proficisci debemus Noy.n.debet aliquis,existi causa,contrariorum luae aduersa dicuntur,eande artem esse sumere, etia si id mlit,sed contrarioiu.Hoc. n.concesso & posito, etiani aduertorum eandem artem esse concludet,siquidem aduersa subiecta sunt contrarijs.Quod si non coce. dat tum per aduersorum singulorum induetione tractanda erit argumecitatio.Na aut in ratiocinatione, aut in inductione sumendae sunt necessariae proposutiones,aut quaedam in ratiocinatione,quaedam in iaductione. atque valde perspicuae'clarq tunt ea Praeponere oebemus,propterea st obscillior est semper magisqi dubia in recessit, in inductione conclusio,& quod facile est eas proponere, quae usui esse possunt,et et,qui illo modo sumere no possit. σε
aut praeter necessarias enumeratae sunt i εἰ illarum
ipsaru causa sumi debent,& ita adhiberii ut a sng
657쪽
obscuris dubiasqi perueniamus inducendo. Clario, a autem sunt ea,quae sensui subiecta sunt,aut per se, aut certe plerisq; Qui aute conclusionem occulere instituit,is ante ratiocinari debet fere,ex quibus id, quod initio propositum est,concludi efficiq; possit.
od ita fiet,si quis non solii necessarias, sed aliqui
etiam earum,quae ad illas utiles,erunt concludat II lud etiam proderit conclusiones tacere , easq; post uniuersas enumerare. Sic enim a primo propositό aberrabit longissime. Atq; etiam eum oportet, qui obscure vult interrogare,ita hoc praestare, ve quaesi, ea tota oratione, effetiali; conclusione, alter caula. quae sit,resuirat.idq, ex superiore loco efficietur facillime. St. n.sola conclusio pronucietur, in certum erit quemadmodu efficiatur.quod is, qui contra disputat unde efficeretur no prouideret, cum priores ratiocinationes in mebra digestae non esset. Minimo aut diseritur in membra ratiocinatio conclusionis. tum cu eius sumptiones non enumeranturo disponuntur,sed illa,ex quibus conficit ratiocinatio. Vti. le erit etia,non crebras enunciationes sumere,ex bus ratiocinationes eonstant,vicissimq; alia Se aliaemcere conclusionem. Collatism.vnum in locum
ijs oibus, quae apta sunt & coniuncta, facilius quid
ex eis emciatur intelligi pol. Atque etiam gener lis quaeda ex definitione non eorum de quibus am-tur,sed coniugatorum,siumenda propositio est. Filis in.cqnclusione se ipsi capiunt ij, qui respondent: caeoniugati sumit definitio, quasi uniuersam generalemq; minime concedant propositione.ut si hoc M- mendum sit eum qui irascatur,appetente esse vitio ius,sumaturq; ira libido esse puniendi eum,qui conutempsisse vadeatur,certe sumpto hbc,ohnino quod volumus habebimus. At si quis definitionem affera: eoru,de quibusl agitur,sere fit,ut is qui respondet ei
resistat, quod facilior fit in his oceurrendi ratio a Tt Cuius
658쪽
LIBER OCTA vvs Cuius generis illud est,Non omnes qui irastinatu, Poena appeteremos. n. parentibus irascimur, nequet eos supplicio affici optamus.& quanquam non videtur vere hoc loco occurri,propterea quod non blis satis grauis poena est alioru molestia & poeni tia,habet in aliquid probabilitatis & authoritatis venon sine causa pr positum negatum esse videaturi Definitioni autem irae tam facile resisti non potest. Praeterea iis qui quaestione ponit,ait,proponere debet,ut no ad id de quo agitur,sed alio q-d asser pertinere videatur. Declinant.n.omnes qui poscunt Oitionem:ea omnia quae ad propositum pertinenta are etiam operam debet, ut quam maxime incertum sit,utrum id,de quo agetur,an eius contrarium velit sumere.Cum. nad,quqd ad propositum pertinet, obsturum est,eque apparet tum facilius cocedunt sillis probatur. Iam vero ex similitudinis collatione interrogandi erunt, quoniam quod verisimile est. uniuersa re & toto genere obscurus & occultius est velut quemadmodum ars & inertia eadem est comtrariorum, sic sensum eundem versari in contrari Mi contra,qnsensus in contrarijs rebus cernitur, et arte.QNod quidem genus finitimum est inductioui non ide valet. Illic enim ex rebus singulis ad uniuersas peruenitur,in similitudine autem no peruenit ad uniuersas,in quibus similia omnia cotinentur.ipQ etiam sibi interdum debet resistere. Suspectos. ηon habent eos,qui atqui in disputando videnti Vt te est etiam ea proponere,quq usitata & trita sunt,in omniumque ore veliantur. Neque. n.audent usitata repudiare & tollere,quod unde resistant, non habensita quia haec illis usitata sunt,haud periculum est, ne ea reprehendant. Iam & studium nostrum in alium
sumenda dissimularesti si utile sit debemus, ibat qui magnu nudiu in aliqua reponunt, resistunt li
homiuu S simillius u collativae proponere,qui
659쪽
gium per se sumitur. Magna etia vis in eo est,ad prohandum obscure quod volumus, si id non proponamus quod sumendum est,sed id quod illud consequitur necessario Facilius. n.dant& concedunt ilIud ipsum,quod non aeque ex eo percipi potest,quid sit ennciendum quo quidem sumpto, etiam illud sumptuerit. Illud etiam plurimum valet, extremo loco id Proponere,quod in primis emeere velimus. Sole ne omnes primae disputationi resistere acrius & dilige' laus,propterea quod omnes qui disputant, ea in Primis proferre selent, in quibus maius studium curamq; posuerunt. anqua apud nolintillos haec prima idicidebent cuiusmodi sunt dissiciles qui quidera concedunt facilius suae prima disputatione afferuntur, fi modo quid sequat non omnino appareati extrema au te, dissiciles se protervosq; praebent. od ide de i is iudicandu est, qui acutos se putanean respondendo. positis.n concessisq, per multis,captionibus Squasi praestigijs quibusua utuntur in co,is . Θ q posita iunt minime sequatur. Illi facile pcedunt, & freti thgenio suo & rati nulla
M.Incommodum consecuturum . Postremo producenda erunt & amplificanda,interijciendaq; in argumentatione ea omnia quae nihil ad rem pertinere videbuntur.Id quod ii seluti sunt facere qui false alidescribunt.& delineant. Nam cum multa sunt, Uimcilis est falsi diiudicatio. Itaqa celantia obscurant rem interdum ij qui obscure utuntur interrogamonibus ea proponentes sumentesqa omnia, quae nunquam per se ac singula darentur. Atque ex his docis argumenta ducenda erunt, ad celandam dis iu:mulandamque conclusionem.
660쪽
Alij loci pio inductione respondentis.
J N 0inanda autem amplificandaq; di utatione
rerum finitimarum-coniunctarum adhibe da inductio atque diuisio est. Inductio quidem quid sit,facile perspicitur. Diuisio autem talis est artem arte praestantiore esse,aut quia certior si quia in rebus melioribus versetur Et artium anas rase,quarsi omnes φpus est in cognoscendo, itas letrum in agendo,alias quarum in faciendo. Hac Tornatum afferunt,orationi,nec necessaria sunt acuerficiendam conclusionem, dilucidam autem o per spicuam argumentationem facientiexemplum,ufflitudinisq; collatio. Exempla aut propria dc ad' apta esse debento eiusmodi ex quibus res amellilagatur Cuiusmodi illam sunt quae Homerus, no PrCherillus, commemorat. Sic. n.notius erit & cia rius id quod proponitur.In disserendo autem rati cinatione utendu erit apud dialecticos potius ora apud multitudinem.Inductio contra magis. multudinem commouet. Sed de his generibias iam di
In quibusda rebus facile pol is qui inductione uti, quaerere di inuenire id quod totu dicitur, in alijs msacile potest,quod omnibus similitudinibus'on encommune nomen impositum. Quinetiam cu geous uniuersum concludi debet,eandemq; milium ratione aiunt esse tum id profecto dilacilli, mum est , quae nam eorum quae commemorata sunt eiusdem sint generis, quae non sint explicaredo. Ob eamq; causam rupe disputantes inter sediundent di haerent du alii similia esse Ofirmant quae nosunt similia; alijsimilia num similia sint, ambigunt. Quocirca in his Oibus omni ratione efficiendu est. vi nomina sebrieentur vi nec ei qui possit quaestionem,nu eius G affertur non sit similis ratio, haerere