장음표시 사용
681쪽
Dratris transferri accommodariq; debet. Eniten' dumq; est,ut ab iis, qui argumentationes rit ratio rinatio hem tractatEpossunt, focos & arpbsitiὀnes 'ab iis qui per inductio dein similitudininii collatio
nes comparationesq; accipiamus . Suntque in hoc genere exercitati. Omnino is, qui exer
nationem se ali ia me rem vel explicationem, vel propositionem, vel argumento rs sistere,sive qs
tota ratio & facultas constat. exercitatio autem' facultatis gratia suscipitur, eius praesertim quae in proponenda aliquid es resistendo argumentis cernitur.
Dialectieus enim ini tu aus'parathraue ad Pponendum quid,& ad resistendum. Est autem pro
ponere, unum facere ex multis: quandoquidem unuomnino sumi debet ad id de quo agitur . resistere vero, multa ex uno. aut enim distingui aut euertit: cuex ijs quae proposita sunt, hoc concedit,illud no co cedit. Quoniam autem vitiosae & iniquae disputationes cum quibiisdam futurae sunt necessario,nec cum quouis disputationes instituere, nec quemlibet in societatem exercitationis recipere debemus. Itaq; consuetudo eius vitanda est,qui hoc unum agit,hoc conatur ut se ostentet in disputando. Et quanquam aequum est omnino disputare, amen non semper decet. Q uocirca non temere cum quibusvis exercitationis causa confidendum est. hinc enim maledicta, hinc contumeliae, hinc iracundae contentiones concertationesque nascuntur. Neque enim fieri potest ut qui unum in locum discendi exercendaeque artis gratia conueniunt, sine concertationibus di sputare desinant. Atque ut finem discendi faciam, parata,& Expedita argumenta nobis esse debent ad eiusmo
682쪽
681 OCTAVVs eiusmodi quaestiones, quom quo minor copia. suppetet, eo plura valebunt, quo ex genere sunt 8 ea quae per totius generis quaestionem fusa sui it& e quorum ex tempore dis ilior suppeditatiis, & in.
Meius imum θ' - Anum imp it Verum ex falsis nonnuoquam , fasem autem non nisi ex fals
683쪽
CIPIS ELENCHORUM , ' LIBER PRIRI S.
ioachimo Perionio Cormoeriaceno
insanamsit libri intentio, et de disputationum arti, generibi . De locis sopblicis in dicitione,et extra dictionem, O de causis sopbinicarum decepwnum. De Neris, falsis redargutionibuU. Dereptatiua interrogatione,quae differentia sit inter sophisticu et contentiosum. De captionibus deniq; Nugationibus er Solecimi, ct de sophistica oc
cultationec ira molesie restondentes.
Quod nam sit libri propositum:& esse alique syllogismum sophisticu ostend it. Cap.Ι. l- E R E P R E Η E N S IONI-Bus fallacibus, ijique quae reprehensionis speciem PIAE se ferunt cum captiones sint non reprehensione ,hoc ego sermone dicere institui. In quo a primis & elementis,naturae ordine secutus, ordiar.
Ac illud quidem perspicuu est,alias esse ratiocina
684쪽
εῖ AnisTOTRLIs E L E N. tiones quae vere proprieq; dicantur, alias quae illara speciem& similitudinem imitentur. Quod quidem
ut in caeteris rebus, sic in sermonibus propter similitudinem solet contingere. Vt enim in alijs homi nibus vera corporis constitutio inest, in alijs eius imago ac species , quod more pomparum se ipsi comunt & comparant, quorum illis elegantem honestamque faciem forma,his fucus largiatur: Sic in rebus inanimis. contingit, quarum partim argentum sunt revera, partim aurum. Aliae non proprie vere
dicuntur, iudicio tamen sensus videntur, qu lia sunt lithargirina& stannea, quae argentea,& felle insecta,quae aurea videntur. Eadem est,& ratiocinationis & reprehensionis ratio , quarum alia vere Micitur, alia non sed quaedam illius, quae ignaros capiat,species ac simulatio. Imperitis enim idem usu venit, quod ijs, qui res procul prospiciunt. Ratiocinatio enim est ex nonnullis, quibus positis,aliquid aliud praeter ea, quae posita sunt, ex his ipsi necessa
rio efficitur. Reprehensio autem ratiocinatio est, cum oratione contraria conclusionis. Aliae autem
id non efficiunt, & tamen efficere videntur, idque multis de causis. quarum illa verissima est,& vulgarissima, quam verba pepererunt. Nam quoniam nolicsti nobis una ferre nobiscum res de quibus per se ac seli disputemus,utimur quae pro rebus Verbis, quasi quibusdam notis,s in verbis usu venit, ide inrethus usu venire existimamus,que admodum in cabculis ijs usu venit, qui rationem subducunt. an mam non est eadem huius rei verborumq; ratio,pterea-verboru certus est numerus, multitudini que sermonia reru infinitior: ita eade oratio unu
verbum multa declarat necessario. Vt igitur illic peritis falluntur ij qui rationes subducere nesciunt sic in disputationibus ij,si verboru vim ignorat,sacile,& cu ipsi dilauta cum alios disputates audiui,
685쪽
LIBER P R I M V S A falluntur atque capiuntur. Atque haec quidem cam sa est,aliae quae per multae quas exponemus. ex quib ficta & simulata nata ratiocinatio & reprehesio est.
Verborum ae nominum emus est numerm,rerum ver. infinitior: ideo γnum nomen plura significat.
De disputandum generibus. Cap. II. a Vpnium autem quibusdam utilior de me
lior est sapientiae opinio ipsa sapientia detracta opinione, est. n. lophistice simula. chrum simulatioq; sapientiae, non vera sapientia: d sophistes is,qui simulatione jpecieq; sapientiae, non vera sapientia quaestum facit profecto hi tales homines fateantur necesse est,malle se videri sapientis fungi officio,st fungi nec videri. Est aut perfecte
pientis officium,ijs in rebus, quas quidem cognitas, meditasq; habeat,nςc fal lere,nec decipere,alterius hue modos & captiones idicare posse. quoru hoc in eo positu est, ut defendere: alterii in eo, ut refutare possis iride quo disputetur. Quocirca qui sophisti'cae esse volunt,eos necesse est genus harum disputa tionu exquirere & adipiscuest. n.in promptu,quadoquidem hac ipsa facultatem id,quod volunt, sapientiae simulachrum assequentur.Illud igitur perspicu*est,tale genus esse disputationum, eamq; vim & facultatem eos expetere,quos phistas vocamur. De inceps sequitur, ut quot genera sint disputationum captiosarum,quotq; ex partibus haec ipsa conitet se cultas, & quot sint nostri instituti partes, & de iis,' quae ad hanc arte pertinent disseramus.Sunt igit ea 'rii disputationu,quae sunt in disse tendo, genera qua 'tuor. Aliae. n. ad docendum, aliae disserendum valent,
partim tentandi & experiundi partim studio certassi 'iustitilud.
686쪽
ARIs TOT ELtS A L E N. instituuntur. Sermones ad praecipiendum comparatur ij, ex propriis Verisque initijs artium Uum,non ex respondentis arbitrio sententiaq; pcluduntur debet.n .is fidem adhibere,qui discit. Ad dis ierendu autem va Ient ii . qui ex probabilibus aliquid pira qua dictum est,efficiunt. Tentandi aut experiundiq; ν'tia suscipiunt ij, si ex iis pcluduimae probat iis, qui Indet, quaeq; tenere debet necessario is qui sibi arte arrogat. Quo de genere alio loco diximus. Certandi aut studio adhibentur, qui ex iis, quae probabili viar,nec sunt,aliquid pcludunt: aut ij,quisbecie pri se ferunt conclusionis. Ac de ijs,qui ad praecipien dum demonstrandiiq; pparant, in libris de iudicaci arte disseruimus.de ijs aut q ad disseredu,& tentada
Opister addiscentem eredere. , sopbistica est apparens sapientiat. Monnullis operUretium est, victri vitalis ci non m s. non videri.
sophistarum fines, S de locis sophisticis indictione. Cap. IM SEd primum intelligendum qst,q t exquirant,& inuestigent ij, qui certandi vincendique studio
disputant. Sunt autem numero quinq; , repreliensio,falsum,admirabile,& ptia opinionem,sblscismu ,& quintum facere ut nugetur is, qui contra disputet, quod in eo positum est,ut saepo idem iterare cogatur. aut quod no est quidem, sed speciem quamdam prae se fert illorum omnium. Volupi primu illi quidem,ac maxime videri coarguere eos , qui pira
dijutant: deinde falsum aliud qstudere i tu ad aliquid
687쪽
Γrng R di'R I v s quod est contra opinionem omnium eompei lare , tum ad soloecismum impellere. i. facere ut barbare loquatur ex disputatione is,qui contra dispu tat,postremum omnium idem saepe dicere. Genera autem coarguendi & reprehendendi sunt duo. Aliae enirn reprehensiones in verbis sunt, aliae in rebus. Eorum,quae in verbis spectantur, sex genera sunt, homonymia, ambiguitas, adiunctio, distinctio, accentus,sorma orationis. Atq; illud & inductione et ratiocinatione,siue alio aliquo argo docere potest, tot nos modis ijsde verbis & orationibus non easderes solere declarare. Ex homonymia autem captios nes ducuntur hoc modo: QSi sciunt,discunt. quae enim memoriae prodita sunt, disciant grammatici.
Discere enim homonymum est. nam & scire is dicitur,qui doctrina utitur,& is cui ars traditur. Eiusdegeneris illud est,mala esse in bonis,qm quae oportet facere bona sunt,& mala oportet ticere. Dupliciter. n.oportere dcquod necessarium est, id quod et in malis saepe contingit, propterea quod malis alia quod necessarium est: & bona oportet fieri dicim'.
Simile illud est etiam. Eundem sedere & stare,aegrotare & valere. Qui enim surgebat stat,& qui curabatur, valet,atqui surgit aliquis sedens, & curatur mgrotans. sed aegrum aliquid facere aut pati & accipere, non unum aliquid declarat: verum interdum
eu hoc tῖς aegrotare, aut sedere, interdum eu antehac aegrotasse. tamen verum est,curatum esse aegro rantem: at valere n5 cu aegrotat & aegrotare no nuc
piidem,sed prius. Ex ambiguitate hoc modo,Velle me hostes capere:& Nu qS sis cognoscit,id cognoscit fieri.n pol t& is,g cognoscit,& idqΨ cognoscitur,pro eo si cognoscit,hac oione exponatur.
Cuius generis est illud, Num quod quis videt,id
videt columnam autem videt, videt igitur coluna.
Item illud, an quod tu ai3 esse, id tu esse ais au
688쪽
tem lapidei eo v igitur lapide esse tu ais. Erato
ne silentia snqvi ambiguum est enim, at illentia dicere,ut & eum qui dicit,& ea quae di ntur, tacere intelligamur. Sunt autem tria gener' eo um,qya ex homonymia & ambiguitate nascutitur.Vnum,cii oratio vel vel bum aliquod proprie multa lignitica .ut aquila vel canis .alterum,cum soliti amus ita dicere. tertium quando coniuncta verba multa signiacant,separata unum quale est, scire liter buri uoque n.& scire,& literae,sortasse unu aliquid per te signi, scat,coniuncta aut, plura,aut ipses habere scientia,aut aliu habere literaru scientia. Ac homo. numiae quidem & ambiguitatis genera exposita sucEx couiunctione aut hae iunt oratio neS,hoc mom,
sedentem ambulare posse & eum qui uo scribat scri here Neq; enim idem significat,si quis distinctione utatur in proferendo,q, si coniunctione .ut pone ea qui sedeat ambulare,& eum qui non Pribat, scribet re,idem,quod si quis cum adiunctione dicat, eu qui non scribat , sciibere. Significabit enim , eius eam vim esse t cii non scribit,scribere queat.at si non adhibeat adiunctionem,eum posse tum cummon bat,scribere. Et discere nunc literas: siquide didicii quae sciebat. Et eu,qui unu tatummodo possit ferre multa ferre posse. Ex distinctione hoc modo, quia que sunt tria & duo, ia par numerus & impar. Et i lud. Quod maius. est,aequale esse,proptereatin est&eo amplius. Non enim semper idem distincta, quod coniuncta eade valet oratio. Cuius generis illa e Ego te feci seruum existente liberum,Et illa, Quia quaginta virum centu heros liquit Achilles. Ac tus aut ratio facit,ut in iis quae scripto non Unstat, qui disserunt non facile sermone habere poAint,iatas,quae scripto ostant & in poematibus facilius possint.Quo in genere Homeru nonnulli cornigunt,&
stodum aduersus eos,qui eumcqarinuliquas ab
689쪽
. LIBSR PRIMussu de dixerit, Hoc do putrescit imbre.'Sod illi duaccentu dissoluunto explicant, Ou acuto tono alui notatum. Et illud de Agamennonis somnio ita e ' plicant,ut dicat non ipsum Iouem dixisse,se dare viaetoriam viale,sed eum somnio id dedisse madatum.
accentu haec nascuntur omnia. Ex forma autem orationis eueniunt,cum non idem eode modo ex
Ponitur. ut si quis virile nome pro muliebri dicat, aut muliebre pro virili, vel quod is interiectu pro altero, aut quantitatem pro qualitate, aut qualitate pro quantitate,aut quod facit pro eo quod patitur, aut qd affectust P eo,quod facit,& si qua sunt alia eiusdem generis. Licet.n.aliquid quod non est in iis quae faciunt,sic oratione explicare,ut si in iis,quae faciunt esse. ut valere eodem orationis forma,qua se, care &aedi inire dicitur, cuinterim illud quale siddi affectum quoda modo, hoc aliquid facere deci rati QSod eodem modo de alijs iudicandum est. ,
Pe Iocis Sophisticis extra dictione. Cap.III LEX his quidem locis reprehensiones eae,quae ex
verbo existunt,ducuntur. Reru autem capti se laut genera septem. Vnum ex accidente,alterum,cumoino, aut non Oino, sed quodammodo aut alicubi, aut aliquando,aut collatum cum aliquo dicitur,tertium,ex reprehesionis ignoratione,quartum,a consequentibus,quintum,ex eius,quod initio
dictum est petitione,sextum, cu pro caura id, quodnoo est causa,ponitur, septimum, cum rogata phira Pro uno proponitur. Ac ex accidente quidem tumi Ax capti
690쪽
captiosa est & fallax conclusio; cum aliquia eodem
modo atque rei atque accidenti volunt conuuire. d uando em eidem rei multa accidunt,profecto noest necesse ea omnia & ijs omnibus,quae diculur, taei de quo dicuntur,conuenire. Sic. n. futura sunt dem omnia,ut sophistae contendunt, ut si Coriscus ab homine diuersus est,ipse a se,quia hom , eli, uersus erit. aut,si Coriscus alius est, alius Socra. MSocra homo est, Coriscum ab homine diuersum aiunt esse concessum, propterea quod accidit, ut is ut
homo,a quo ille dictus est esse diuersus. Ex eo aut, O hoc vel illud omnino dicitur, aut quodammodo non proprie,tum captiosum nascitur Mnu concludendi,cu id,quod in parte dicitur,omnino, & in totum dictum esse sumitur.ut si res, quae nullae sunt, sumantur no esse quia sunt opinabiles. Neq; enim idevalet esse quada ex parte, quod esse Oino, aut si aluuid quod est non esse sumatur quod reru,quae aliqua ut homo non sit. Neq; em non esse aliquid, idem quod no esse Oino essicit. Sed quiavicina sunt di finitima haec dicendi genera, esse aliqua ex parte, esse onmino , & non eme aliqua ex parte, non esse
Oino,neque inter ea multum interest,ob eam caulam
idem valete N emcere videntur. Similis est ratio illius generis,oe ex his duobus nascitur, quodammodo & oino. ut si Indus omnino niger cadidis it deatibus, ex eoque albus, non niger pcludatur,de si vi
oue Quodam modo conueniat, ex eo eidem contrum conueniret. Atque hoc ouidem genus captiosi
s umenti in nonnullis facile est per icere otii Thus, ut si quis sumpto eo, Aethiope esse cadidis dentibus,an albus sit requirat, & absoluta ire,si hac ex parte sit albus,illud eunde 'nigrum esse disputando effectumeta ς- iisti: putet. Sunt autern qu dam, in quibus id obscurum est frequenter. cuius generis ea sunt omnia,in sidus. coas T cum t freo Baifieoa