장음표시 사용
661쪽
ionem,quod multa eorum, quoru similis ratio non best,eodem modo dici videantur. Cum aut inductione multaru rerum adhibita,non dat alter, id de toto genere; tum aequu est, ut resistat & refellat, postulare Quod si in aliquibus non doceat hoc modo contingere,non erit aquum rogare,qubrum tande non sit similis r tio. Primum. n.argumentatio per inductionem tractanda est tum postulandum, ut resi statur.Sed postulandum est,ut occurratur nobis, noin eo ipso quod proponitur, nisi sorte unum est solum eius generis , ut duo sunt tantummodo parium numerorum primus. Debet.n.is,qui resistit in alio resistere , aut certe dicere,hoc vel illud sola esse ex eo genere. QSod aute ad eos attinet , qui in toto genere occurrunt nobis , nec in eodem genere occurrunt ted in eo quod eode nomine, secsambinuo continetur veluti habere alique non suum colorem,aut pedem,aut manum, quonia&pictor habeat non suum colorem , & cocus non suum pede in his omnibus, diuisione adhibita,interrogare debemus.Na si ambiguum lateat,neque aperiatur,re
iste in propositione nobis videbitur resistere. si
insimili genere,non in ambiguo resistens, nostrum Iabefactet rogatum detracto eo in quo resistit no
bis quod reliquum est in toto genere valere docebimus dum quod commodum est effecerimu . Quod in obliuionis verbo & oblitu esse animaduerti pota
Non.n. concedunt eum obii tu esse, qui commuta' tione aliqua arte amiserit casu & interitu eius est amisit,non obliuione obruit, Quod ergo reliquum es dempto eo in quo occursum est nobis,comemorari debet: ut si quis remanente re artem amisit euri
oblitum esse. Eodemq; modo de iis iudicandum est,
qui hoc loco nobis occurrunt. Maiori bono maius malum esse contrariu.Proserunt.n. valetudine, quae
662쪽
tio, in ei maius bonum contrarium est . momum. 1. maius malum esse infirma affectione corporis. Ex his etiam id detrahendum est,in quo occcurrit .eo enim sublatb,facilius licebit proponere. vi maloe ibono maius malum contrarium esse,nisi unum alterum una secum inserat,vt firma corporis affectio valetudinem Quod idem faciendum erit, non solum, si quis nobis occurret,sed etiam si noni occurret, &tia id negabit & abnuet,s aliquid tale prouideat suturum.Sublato.n eo in quo nobis resistit,dare & cocedere cogetur id quod reliqbu est,sin eo quod reliquum est,aliquid contineri quod non fit ita: minis me animaduertat. mod si dare nolit etiam tum cupetitum est ut resistet . certe quo resistat nobis nouhabebit. Sunt autem propositiones eiusmodi, quae quadam ex parte falsae sunt,quadam ex parte verae.in
quibus eo quod ex parte est sublato, reliquu licebit
veru relinquere.Si vero multa proponamus,in quibus nobis minime resistat,tum ut concedat omnino petere debemus. Propositio. ndialectica est, qua magna ex parte re ita habere declarat. neque reselli tur. Cum autem eadem res & sine incommodo de cum incommodo per ratiocinatione concludi potest,hoc an illo modo efficiatur,nihil ad eum qui necessaria ratione non probabili concludit is aut qui probabili ratione utitur, non debet argumentationem tractare per ratiocibationem, per quam alter incommodo urgeatur. Nam & cum nullo incommodo urgent,concludendo,nihil controuersiae loci re linquunt: & cum incommodo urgent, tu nis sit evidens & perspicuum id salsum esse, alij incommoduid negant esse.Ita non habent quod volunt ij qui q-sionem ponunt. Proponenda aut sunt ea quae magna ex parte ita seliabent,& refelli aut non possime Uno ausicerte id facile, quasi prima facie pspici no zCum.ivin rebus quibusdam non ira esse perspi-
663쪽
T o P a C o R v Mi s 663icere nequeunt,tum id quod propositum sumptumqPess',quasi verum sit selent concedere. Nunquam aut quaeri debet conclusio: sin secus , cum alter resistet, ratiocinatio nunquam ad exitu perduci poterit. Saepe.n etiam cum nulla interrogatio & quaestio poni tur,sed ut consequens concluditur, id negatur effi-.ci.quod cum faciunt illi, certe ab iis qui non videndqui ex concessis sequatur minime reprehendi videtur. Cum igitur unius rogat,neque id ait effici, alteraute negat omnino, tum ratiocinationi nihil omnino loci relinqui videtur. Neque vero quicquid de toto genere dicitur, dialectica propositio est. ex quo genere illud est,quid est homo aut hoc,quot modis bonum dicitur Propositio.n dialectica est,ad quam respondere licet etiam,aut non: quod non licet ad sheeriores. Ita non est dialectica quaestio ulla,nisi igqui proponit,ea explicet aut distinguat hoc modo: An bonuhoe vel illo modo dicatur qua quide quaestionem licet vel negare vel concedere. Quocirca enitendum est,ut ita,ut dixi.omnes hae ponatur quῆ-ssiones. Qui illud etia par est ab illo requirere,quo ecant bonoru genera,quando explicatione& diuisione adhibita a nobis,ille ullo modo concedet. Qui
aut unam orationem in multas quaestiones rogado
distribuit is inscienter quaerit. Nam si is qui rogatut
ad rogatu respondeat,profecto ille aut multas quae astiones ponere,aut saepe idem Ouaerere videatur necesse est. Ita aut nugatur, nihilq; agit: aut ratiocinatione per quam argumentationem tractet,non habet,quandoquide ex paucis quibusiam omnis constat ratiocinatio. Quod si minus respondeat hic illa coarguere non pot,aut certe eum relinquit. Illud au em intelligendum est omnia proposita, quae argumentis per difficilirer probant, eade facilia esse ad defendendii. ius generis ea sent quae prima suistia ultima orsiipe natur ediam M sima δc perspici
664쪽
certum modu definitionemq; requirunt, multis cocludantur necesse est ab eo,qui ia inde perspicuis & primis continuatam seriem argumentorii persequi velit. Aliter enim fallaces ac captiotie a gumentationes videbuntur,praesertim cum aliqui*doceri non possit,nec deniostrari,nisi a proprijs inirijs & principi js capto exordio, usq; ad ultima perueniatur.Ac constitui explicariq; re definiendo nolunt ij qui respondent,nec si explicemus attenditia Sed profecto facilis non est disse redi ratio,nisi quid sit aut quale id de quo instituitur disputatio, intellis gaturiquod in principijs& tarspicuis contingit maxime,quibus caetera probatur,ipla alijs non poliunt definitioneqi aperienda sunt & cognostenda neceb sario. Difficilia etiam probatu ea sunt oia, quae principiorum vicinitatem sequuntur. Neque enim multa ad ea probanda. argumenta possunt suppetere , capauca interieba sint inter ipsa & initium, quibus
necesse est consequentia omnia monstrari. Defini. tiones autem eae ex omnibus euerti possunt difficillime, quae verbis eiusmodi ex elicatae sunt, ut prima dubium si uno modo an pluribus dicantur: deinde incertumvirum proprie de re quae definitur dicantur,an per translationem. Nam quia dubium est illud non perspicuum,inde nulla argumentoru copiasippetit quia hoc inceri an per translatione dicantur non possunt refelli Omnino qu stio omnis si disficilis est probatu,vel definitione requirit, vel in iis
est quae multis modis,aut quae per translationem ilicuntur,aut non longe abest a principijs,aut eo certe difficilis est,quia non est prima facie perspicuum quo sit ex genere eoru quae exposita sunt, id quoii in
controuersiam venit,affertit; dubitationem.Nam si quo ex genere si intelligatur. illudet iam intellige. tur,aut definitione explicandum id esse, aut diuin
nem adhibendi aut definiendas esse medias propo-
665쪽
o P I C o R v Μ .stiones,duibus vltimae probentur.Pleraq; etia pro posita,nin recte tradita & explicata definitione,ne lite disputari facile,neq; probari argumentando possunt. ex quo genere illud est, Sit ne unu uni contrarium,an multa Quod si contraria definiantur, certe illud facile etie explicaressint necne sint plura eorudem contraria. Q uod eode modo iudicandu est de iis,quae definitionem requirunt. Atq; etiam in ma-tnematicis videntur quaeda non facile describi posse praetermissione definitionis:quale est illud Eam Ita neam quae ad latus planum secat simili ratione & I heamde care,& locumῆ quod definitione adhibita facile intelligetur , quonia & loco & lineae eadem reis Dondet quasi ex altera parte diui .qu,quide ana
logi definitio est.Omnino prima elementa & initii, definitionibus expositis,ut quid sit linea quid orbis,
sacile probari demonstrariq; possunt.veru at singula eorum probanda non multis argumentis ii possumus, propterea s non multa sunt in medio eoru collocata. Definitionibus aut initiorum praetermit-
. ss,vix ut ne vix quide probari possunt. Uod idem stin ijs principiis quae dissereiado adhibentur. Hoc igitur intelligendu est,cu propositu aliquod diffici te est probatu,id aliqua de causa earu quas exposui,
euenire.Cum aut propositio & enunciatio difficiliorem habebunt probatione,il propositum dubitare liceat,sint necne sint probandae Na si eas non probet sed ijsetia ad rem proposita concludendam uti v
litimatus sibi quide opus si quod initio praescripserit,sin eas probet,ijs certe quae minus valent ad facienda fide,alter adducetur ut credat. At si quaestio difficilior non reddetur, poneda est si non dubiis perspicuis dubia concludenda erunt,non est proba da .Aut ei qui se dat in disciplina,ponenda no est,ni--s sit notiora ei aut qui exercitationis gratia dispiatae Ponendassi modo vera esse videatur.Ex quo perspicuum
666쪽
666 L Iarat o CYRUUsCuum est,non eodem modo ab eo qui probabili ta tione,& eo qui necessaria concludit, propositiones esse afferendas. emadmodum ponenda & disponenda sit quaestio, iis fere dictum est . . a
Ars e cientia arie σscientia maestanures vel quia vel quia melior,ides de rebus metioribus γῆ
Delocis respondentis. Cap. III.
NVnc de ratione respondendi ita disseremus, si ante quod eius sit oneium, & qui & recte
possit&recte ponit quaestionem,dixerimus. Est aut eius qui ponit quaestionem, ita argumentintionem tractare ut eu qui cu disputet, ablurdissima quae ex proposito efficiunt necessario,cogat ed re. eius vero,qui quaestione pbssit,dare operam, ne quod incommodu sua culpa, sed ex proposito sequi efficiq; videatur,nec quicquam quod sit contra opinionem omnium. Aliter n. peccatur,cum quis pro ponit primus quod non debet:aliter, cu eius, quod proponitur ea vis & natura est,ut defendi nullo modo queat. Non sunt aut certa neque constituta ad huc a quoquam ossicia eorum, qui exercitationis εο
periculi faciendi gratia disputant. neqtie enim idem propositu est doctoribus aut discipulis,quod iis qui certandi studio disputanimeque idem his ipsis,& iis quorum ad cognitionem & scientia omnis dirigitur exercitatiis. Nam & discipulis ea semper tradendalant quae probantur omnibus,quoniam nemo ςQ operam confert ut falsa doceat:& eorum qui certam
di studio disputant, is qui quaestionem ponit, semper aliquid mere videri debet.& is qui cu dilutat
667쪽
nulla in re illi concedere. Quonia autem in conuetu &congressu dialecticorum, iis,qui non certandi studio,sed vel tentandi, ves cognitionis gratia inter se disserunt,non est adhuc a quoqua,ve dixi, ex posi- eumn traditu,quid inuestigare, quid dare , aut non dare oporteat eum,qui poicit quaestionem,ut goauiter,ast non gnauiter,ac praeclare decreta sua desen . datinos hoc loco instituimus dicere. Qui igitur respondendi munere fungitur, is coiasultatione defendat necesse est;vel probabilem vel non probabilem,
vel neutram : ita in ut aut probetur, aut non Probeqtur omnino, vel cum adiunctione, ut alicui vel ei. dem,vel alij. Quo autem modo probabilis, vel non
probabilis sit nihil interest:quandoquidem idem genus retinedum erit praeclare respondendi ad rogatu aut dandi,aut non dandi rogatu . Ac non probabile
quidem si sit propositum probabile. sin probabile,
non probabilem necesse est. coclusionem effici. Co- uarium n. propositi semper concludit is qui interrogat. Quod si id de quo agitur sit eiusmodi, ut nec s- Detur,nec improbetur,eiusde generis efficietur coisclusio. Quoniam autem is, qui scite ratocinatur&concludit, rebus non dubiis& perspicuis id quod dubium est, aperit & ostendit, profecto si id de quo quaeritur no sit probabile omnino, non debet is qui poscit quaestionem neque id dare quod non probet omnino,neque id quod illud quidem probetur, sed minus quam conclusio: quippe cum propositum nos probabile sit, conclusio probabilis sit futura. Ita fit, ut ea quae sumuntur, omnia probabilia esse de beant,ac magis probabilia quam id dem qu ritues quide magis persipicuis minus probabilia velit includere.I ta si non sit ex eo genere id quod quaeritur, non id debet qui respondet cocedere. Sin autem blibile omnino sit propositum, improbabilis etiam omino conclusio erit. Itaque danda erunt quae probantu
668쪽
bantur omnia,& eorum quae non probantur, si magis probabilia sint conclusione.Sic.n. satis abunde disputatum fuisse videbitur. Q uod idem faciundum erit,si nec minus sit probabilis, nec probabilis Atiaestio Sic. n.& quae probantur, danda sunt omni' quae non probantur,si qua magis probabilia, qua concluso erimi. Sic enim net,ut probetur magis o ratio. Ac si id de quo agitur omnino probabile fit, aut non probabile,tum cum ijs comparandum erit, quae omnino probantu Sin aute non omnino probabile,aut non probabile, sed ei modo .qui respo det,tum ex iis quae ei probantur,aut minus probantur iudicare dedet,quid concedendum,aut non concedendum esse videatur.Quod si alterius sententia defendat is qui respondet,certe eius mentem & sententiam spectare debebit,ut quid cocedenda sit aut negandu intelligat. I taque qui alienas sententias introducunt,ut nu & malu esse idem,ut placetraesito, ij non dant,in eodem simul non inesse contraria: non quod non probetur hoc eis , sed quod Heracliti sententia ita dicendu est od etiam ij faciunt , qui alii ab aliis proposita accipiunt. Exquia runt. n. illi,quid sit responsurus is qui rem proponit. Hoc letitur perspicuum est,quae exquirere is debeat qui rebon det,siue omnino probabile, siue alicui sit
id quod quaeritur. QSando autem necesse est omne rogatum aut probabile esse, aut non probabile , alit neutrum & vel ad conclusionem efficiendam valere . vel non valere rogatum, si probetur neque ad con elusionem ociendam valeat,id & dare & probabule dicere dnemus. Eo enim posito & conceta, propositum primum non euertitur. Si autem neq; prodetur ipsum, neq; ad conclusionem emciendam va leat,id quidem dandum est, sed ita tn,ut non probari significemus vitandae amentiae gratia. Si vero di probabile sit,& ad rem pertineatirespondendum e-
669쪽
xit id quidem vidin& probari, sed propositu ad eo
finitimum esse ut eo concesso, propositum tollatur necessario.Si ad conclusione efficiendam valeat , ω admodum sit improbabile,respondendum erit con
Husionem eo posito & concesso effici, sed stultu id esse quod asseratur.Cum autem nec probabile quid nec minus probabile rogabitur,tum si ad conclusionem efficiendam nihil valeat,id dandum erit, nulla facta distinctionesin valeat,exponendum est,eo posto, sublatum iri id . de quo agatur. Sic. n.& eo qui Possit quaestione,nihil eius culpe laturu est, s quid concedere & dare debeat prouidebit:& is qui quaestionem ponit,cbniausonem efficiet, cum et ea da
huntur omnia,quae magis quam conclusio probentur. Qui aute instituunt argumentationem tractare Per ratiocinationem, sumptis iis quae minus 2 cocluso approbantur,ijs quoniam inscienter ratiocinaniatur,quae rogant, dari c'cediq; non debent. Eodem modo eis occurre'dum erit cuna res dubias & -- miraso quae multis modis dicuntur,afferent. Nam
quonia ei qui possit quaestionem,si minus intelligae licet dicere,Non intelligo:& quod multis modis dicitur non necessario id aut concedere aut negare debet: holacio si quid afferatur quod obscurum sit,sine ulla dubitatione & mora se id non intelligere fatebitur.Saepe n. ex eo,quod dant& cocedunt ii,quibus obscura nec aperta quaestio ponitur, absurdum aliquid incidit.Cum autem cognitu apertumq, erit id quod multis modis dicitur,si omni ex parte & oiano verum sit, aut falsum quod affertur, id omnino concedi negargue debebit: sin quadam ex parte fati
sum sit,& quadam expalle veru id ambigue dici, Min illo vere,& in hoc falsb dici indicabit. Nam si id posterius distinguar;dubium erit,an in prima dispu ratione ambiguum perspi xerit. od si ambiguum
670쪽
67R LIBER OCTA vistione,concedat,si ad alteru impellatur,fateri debet, se id concessisse,cum non ipsum illud ad quod vocatur,sed alterv iple spectare & attenderet.Cum enim plui a eidem nomini & orationi stibiecta sunt, tusa cile existit controuersia. Sin rogatum & planum sit di simplex,aut etia,aut non respondendum est Quoniamque omnis propositio quae valet ad conclusione efficienda,aut aliqua earum est ex quibus ratiocinatio condicitur aut ad aliqua earum refertur perspiacuum est aute cu alterius probandae gratia assumit, eo sumi q, multa smilia requirantur,quippe cum se re per inductione vel similitudine laquod de toto genere & omnino dicitur, concludatur singula ola concedenda sunt si vera sint & probabilia, uniuersa autem refelli debent. Impedire enim cui sum orationis nisi resistas vere,aut saltem videare, hoc est inis. aluum se in disputando difficilemq; pr bere. Ita simidia existant,neq; det in toto genere dici,cum refellere nequeat,profecto difficile se proteruumq; praebebit. Iam vero si non habeat contia arm sumere ad refellendum, tum multo etiam magis difficilis proteruusq; videbitur. Quanquam ne hoc quidem sati,
est. Multae. n.ratione S extant,sententijs omnium c
trariae,quarum difficilis est ea plicatio . cuius tene xis est Zenonis ratio qua tollitanotum,& stadij tra
lectionem.nec vero propterea eoru cotraria minus
defendi concediq; debent. Ergo s quis nec cotraditicere possit,nec resistere,& in non Ancedat,is profecto iniquum se praebebit in disputando.essin indi. sputationibus iniquitas & protervia,responsio quae praeter modos quos exposuimus,uim habet ad interi menda tollendamq; conclusionem. Defendere autet di propositum & definitionem,ita par est,s ante ari gumenta ipsi in nos quasi aduersariorum tela, iacia mus. Quibus.n.rationibus infirmant nostra decretan qui ponunt qu in iis ipsis resistere debemus.Pro