Aristotelis Stagiritae Organum, seu Libri ad Logicam attinentes, Seuerino Boetho interprete ad optimorum exemplarium Graecorum fidem nuper recogniti; & in capita distincti Cum scholijs varijsque argumentis, ... nuper additis

691쪽

dicitur,illud etiam ompinopias videtur. Itemq; ea omnia,in quibus non est facile perspicere, utru eo' um recte dandum sit, qualia sunt ea omnia,quibus pari iuro dc aequaliter contraria conueni sint. Vide-

tur enim aut utrunq; , aut certe neutrum dandum

esse,dici omnino,ut si quid ex dimidia parte sit albu,& dimidii altera nigrum,id quaeratur album sit an nisrum. Ea aut captiosa argumenta, quae ex eo oriuneti siquia quid ratiocinatio sit,quid reprehensio, non ςxpositum sit, ex praetermissione definitionis eue hiunt. E st. n. reprehensio,oratio contraria unius eius dlemq; non verbi, sed rei: & verbi non synoni mi,sed eiusdem,quae quidem ex iis,quae data sunt 3 concessa: essicitur concluditurq; necessario, 'on adluctoeo,s initio dictum est,quod eadE ex parte, & in ea dem re,eodeq; modo, & in eodem tepore dicatur.

Eodemque modo falsum quid de aliquo dici potest.

Sunt et quidqm,qui alicuius eoru,quae exposita sunt Pi aetermissi. ne viar refellere ut eandem rem dupla esse,& non duplam. duo. n.unus esse dupla, triu non

esse dupla,aut si eade res eiusde dupla sit,& non du-yla,sed non ex eade parte: ut longitudine dupla sit latitudine aut non dupla. aut si eiusdem rei sit:& ex dem ex partς,eodemq; mod4,sed n5 eodem tempore,ita speciem prae se ferunt reprehensionis. 4od quidem genus ad ea, quae ex verbo existunt, rArri potest. χuae aute ex sumptione & repetitione eius, quod initio dictum est,eueniunt,totidem modis exinunt,quot pol repeti id qJ initio dictu est. Reprehendere autem in hoc genere viar, propterea quod quid idem sit,quid alteru,non possit perspici. Ex comvetibus captiosum genus reprehedendi ex eo nascitur,quia retro vicissim consequens comeare Pu'

te di iniando enim si hoc est, illiid esse necesse est, si illud siti iteruetia esse .Ex quo

692쪽

sallaciae & captiones,quae in opinione seolii conndunt,oriuntur.saepe. n fel esse mel existimamus',qibflauus color mel sequitur. Et quia si pluit, sequitur ut terra madefiat vicissim si madefacta sit, pluisse et

Putamus,st non est necesse. In arte autem rhetorica argumenta,quae per signa tractant sunt ex mtib Ad probandum enim aliquem adulterit,id quod cω sequens est sumunt, eum comptum esse,aut euetu errantem videri. quae quidem in multis re rititur,ea autem,quae dicuntur,non item. Quod item fit in iis artibus,quae ad concludendum efnciendum quae valent. Cuius generis est illa Melissi conclusio, Infinitam esse uniuersitatem,astumpto illo, unitiersitatis nullum esse ortum. ex eo enim,quod non est,nihil gigni posse, quod autem ortum habuit, ex initio natum esse. Si igitur non est generata, initu , non habet uniuersitas. Ita infinita est & interminata. Quod certe non efficitur necessari'. non enim

s quicquid natum est,id initium habet, iccirco vicis sm siquid initium habet, etiam natum est, sicut necs qui febre iactatur, calidus est,necesse est eum qui calidus est,febre iactari. Reprehenso autem captiosa ex eo quod pro causa id quod causa non est,pqni tur,tum existit,cum id quod causa non est assumitur quasi ex illo reprehendendi nascatur occasio. quo in ratiocinationibus contingit, ijs quibus alii inc modo urgentur, quoniam iis ipsis necesse est aliud eorum, quae posita sunt refellere. Si igitur in neces.sariis interrogationibus ante conclunonem enumeretur id quod efficitur,& concluditur, nec fieri pol, ex eo saepe nasci videbitur repreheso, ut si animus idem quod vita Si enim interitui ortus est contrarius,etiam alicui interitui ortus aliquis contrarius erit,mors auten, quidam est interitus, & contraria. vitae est,ortus igit vita est,& viuere oriri. quod fieri

copotest. Non Utur idem est animua visa. Ita

693쪽

. LIBER PRIMvs , ερ non essetium est,animum idem quod vitam esse e

ilicieturin ac concludetur ex eo,id quod fieri no po- est,etriam si quis neget animum idem esse quod vitam, sed solia vitam morti,quae est interitus,& lyteritui ortum esse contrarium. Argumenta igitur hu- ius generis non sunt illa quidem omnino infirma ad

efficiendum aliquid,sed ad id modo,quod positu est

concludendum nihil valent. quod tame genus latet plerunque eos ipsos qui interrogant. Atque ex c6sequentibus,& ex eo quod pro causa id quod no est

Causa,ponitur, quae argumenta captiosa ducerentur exposui ex eo aut quod multae interrogationes pro . una habentur tum existunt cum ignorantur multae

. esse,& ad eas tanquam una sit semel respodemus.Ac nonnullas quide interrogationes multas esse facile test cernere,neque respondendii esse. Cuius generis iilla est Sit ne terra mare,an cflumλIn quibusdam die scilius est hoc perspicere.Nam tanquam una sit,aut concedunt,propterea quod ad rogatum non respontiden aut coargui vident. inio ex genere illa est, Ani hic & ille homo est Si quis igitur hunc & illum sei reat homine non homines feriet.1 te hae proposi- tis multis quorum partim bona sunt,partim non bo na,sint ne bona omnia,an no bona λ Vtrumvis enim respondeat,vel reprehensioni causam dabit, vel cer te ia,quod perspicue falsiim est,dicere videbitur. Dieere enim aliquid eorum quae non sunt in bonis, bonum esse,vel eorum quae in bonis sunt, non bonum. lessem est.1nterdum assumptis quibusdam,vera erit reprehensio,Vt si quis det eadem ratione unum mul adi dici alba, daae caeca.Si.n. caecii idest, quod hoidespicit,&cui natura aptus est aspeetias, etiam caeaca erunt ea, quae sensu oculoriam carent,qui eliis natu. xa sit aptus, Propositis igitur duobus, quorum una 'rideat,alterum non videat, utrunque aut despicie4 cum eru :uuod seii non potest.

694쪽

CONCLUSIO.

Redargutio est oratio qua eomeditur'admittitur tam Eegium mel negatur iam concessum.

QSascunq; redargutiones sophisticas ad ignb

rantiam redargutionis reduci. Cap. V.

-Mnes quidem ratiocinationes ac reprehe' nes,quae proprie veraeq; no dicuntiir,sed has imitantur fallaciter: aut in has, quas exposuimus formas reducendae sunt,aut certe oes ad repre- hensionis ignorationem redigendae atq; reuocandi Nam,ut hinc potissitanum exordiar, omnia genera, quae exposui,sub definitionem reprehensiones c'h-

cludit licet. Primum,si nihil valeant ad efficiendum aliquid ,quod cum ex ijs,quae posita sunt, effici de beat conclusio necessario etiam dici,non videri dici debent omnia. Deinde ex singulis etia dissinitio. nis partibus id perspici pol Eorum n.captioseiu argumentorii,quae in verbo spectatur, alia ex eo quod multis modis dicitur ductitur,ut homonymi ut ambiguum,ut similis forma. Solent. n hoc vel illud significare omnia,adiunctio autem & distinctio &ae

centus,quod non sit eade oratio, aut nomen quod

differat. Atqui ut res eadem,sic eadem oratio & verbum debet esse si futura sit vera reprehensio, aut ratiocinatio.vt s hoc concludendum est, veste nqn es se tunicam,sed vestem. QSanquam.n. id verum est, non in esse effectum,sed praeterea quaestione unam, an idem declaret.opus est ponere et , qui causam requirat. Quae aut ex accidente ducuntur, definita ra- tiocinatione perspici possunt, quandoquide etiareprehensionis eade debet esse definitio, nisi quod co-trariae orationis nomen,addendum est. Est enim reprehensio,enunciationis,cotrariae conclusio.Quos . si a

695쪽

LIBER PRIMVss accidens non concluditur,non reprehenditur . nis

enim si his positis,illud effici necesse est,hoc autem album est,necesse est illud album esse conclusione. Nec si triangulus duobus rectis pares habet angu Ios,ei autem accidit ut forma sit,aut primu,aut prinCipium,efficirur ut forma,aut initium,aut primu si Non. n. quia forma sit,aut quia principium, aut primum,sed quia triangulus necessaria fuit conclusio. Eadem est ratio caeteroru. Si igitur reprehςnsio quq. dam ratiocinatio est, nunquam certe reprehensio Valebit,quae ex accidente ducet. quin etia ex eo artifices ac docti ab insciis coarguunt, propterea qε ad. doctos ratiocinationes ex ccidente adhibent. At biduoniam non possitnt explicare, aut rogati conce unt,aut etia si non dent,in se dedisse putant. Q uae Vero ex eo,quod ex parte & in totu dicitur, sumunt argumenta, intelligi possunt,quod non in eodem in quo affirmatio,etiam negatio dicitur. Cum enim rei quae quadam ex parte alba est,illa,quae aliqua ex parre non est albam eius,quae omnino est alba,illa,que

omnino non est alba, negatio sit,si quis de aliquiqesse quada ex parte albu, & omnino id albu esse alter accipiat. eius profecto nulla erit reprehensio ets ignoratione naturae reprehensionis esse videat. Facillime autem ex omnibus,quae supra sunt exposita,ea,quae ex reprehensionis definitione siimuntur, intelligi possunt.itaq; hoc nomen habuerunt, Praetermissione. n. verbi,aut orationis videntur esse quς novere dicunt reprehensiones. Quae si in has partes di Mibuantur,in Oibus haec ipsa definitionis praetermis

so communiter & promiscue adhibenda erit.Ea et, quae ex assumptione eius,quod initio,dictum est, eueniunt,& quod id causa ponitur,quod non est cau- sa,definitione reprehensionis explicantur, praese tim cu ob eam causam,quia aliqua posita sunt,effici

nclusio debeat.quod in us quq non simi causae,no

696쪽

contingit,& tum sequi etiam debeat,cu id quod initio dictu est non enumeratur,quam vim non habentea argumenta captiosa,quae sunt ex eius,quod initio

dictu est,repetitione. Oete autem int ex consequεtibus,accidenti quasi partes subijciuntur. inrod.n. consequens est id,efficitur & concluditur,sed ab eo quod concluditur differt quod id, quod coc luditur

in uno solo intelligi licet,veluti quod flauu est, ideest quod mel,& quod album est,idem quod cygnus.

At quod est ex consequente,semper in pluribus cernitur. iniae.n.res idem sunt quod una & eadem aliqua esse easdem aequu censemus. Ex quod consequβ tis nascitur reprehensio,Nec vero id omni ex parte

vere dicitur,ut si quid album si fortuito. nix enim &Cygnus ide fiant , quod albu nisi forte id in Melissiargumentatione perspicua, in qua silmit & accipit natum esse idem valere,quod principiu habere , aut paria fieri ide esse,quod eandem accipere magnitudinem. Ni quoniam quod natum est,principium habet iccirco id etiam quod initium habet vult natum fuisse,quas haec duo ide declarent, propterea quod initium habeat & quod natum est,& quod finitiu ac terminatu, od ide in iis,quae paria fiunt & aequalia,contingini ea,quae unam & eandem magnitudinem sumunt paria sunt ea etla,quae paria fiunt, ea de accipiunt magnitudine. ita sumit id,quod est cois sequens.Quando igitur reprehensio ea, quae est ex Conclusione in reprehensionis ignoratione cosistit, Profecto etia ea,quae est ex consequentibus sed hoe genus alias tractabimus accuratius. Reprehesiones aut quae ex eo oriuntur,quod ex multis una fit interrogatio,ob eam causam eueniunt, quod vim nati ramq; propositionis non explicamus, aut patimur. Propositio. n.Vnum de uno enunciet. cmunius seleret omnino rei una definitio est, ut nominis & mrius salius hominis, terarumque rerum omnium

697쪽

Quod si una sola propositio unum de uno dicit omnino etiam propositio erit qui ex hoc genere est interrogatio, cumque ex propositio uibus ratiocinatio constet,reprehensio autem sit ratiocinatio,reprehensio etiam ex propositionibus eri Si igitur unum ali sit de uno enunciat pro nutaciatio,certe ex Ignoraii one reprehensionis haec quoque,que tractamuS, reprehensio nastatur necesse est:quippe cum ea, quae non vere dξ propositionis specie prae se ferre vide tur. Quod si quis det responsum,quasi una sit in te rogatio,reprehensioni vere locus relinquetur , sint ecus,at dedisse videtur falsa erit reprehensio. Quare hoc quidem consectu est,omnia haec genera in reprehensonis ignorationem cadere ac referri: ita in, ea,quae in oratione & verbis cernuntur , ob ea camreferantur,qr cotrariae enunciationis & repugnantiae species quaeda in eis existat, quod reprehensio-mis est propriu, caetera ex rocinationes definitione.

- Deceptionnm ac sophisticariam ca

ptionum causae.'Cap. VI. i

i Aptiosa aut sunt& fallaciaea,quae ex homo. a Jnymia&ambiguo eueniunt,tum deniq; cum Idistinguere non possumus id Ag multis modis dicitur.quorunda.n.no est facilis distinctio& ex plicatio, ius generis sunt nu id quod est,& idem. Vae aute ex coniunctione& disti inione ducuntur,ea captiosa sunt,propterea s, nihil interesse putatur inter coniunctam & distinctam verbis orati mem.Quod in plurimis cernere licet. Similis este

rum ratio,quae ex tonis oriuntur. neq;. n. aliud cor etenta aut remissa oratio declarare in uno videt, nisi

pluriumquae vcio ex forma dicussi exist ut ca-

698쪽

'ηρ8 A K rs Tor i LIS ELEN.ptiosa sunt,propter similitudinem orationis. Dissi. cile est. n. quae eodem modo,quae alio dicantur,expli care:qnquidem is demum proxime ad veri cognitio hem accedit,qui hoc ipsum praestare potest. Idem aonuere & nutu indicare solet, quod in uno dicitur, id omne nos aliquid esse existimare,& pro uno acci pere solere, quod unum & natura singulae res, & id quod est sequantur maxime.Quocirca in his quae ex verbis existunt,hoc genus ponendum est. Primum,

quod saepius aut facilius falli capiq; solent ij, qui in aeter se,qua qui per se ac soli disputant, aut re aliqua

exquirunt & considerant. iniae. n.cum alio institubtur dimutatio & consideratio in oratione,ea autem

quam secu & per se quisq; meditatur, in ipsa potius re cernitur. Deinde tum deniq; falli solent ii qui ipsi

per se de re aliqua exquirunt,cum tractatione & institutum ad argumentationem traducunt.Tum aute similitudine& specie veri fallimur. similitudo aute ex verbo nascitur. ae aut sunt ex accidete propterea fallaces sunt c6nclusiones,quia quid ide sit,quid aliud,quid unum quid multa, diitidicare non possumus. neq; quibus verbis quae de aliquo dicantur nec cui rei haec omnia conueniant. Quod eode modo de iis,quae sunt ex consequentibus iudicandum est. c5- sequens. n. pars accidentis est. Iam vero in multis; hoc perspicitur,enunciaturq ; hoc modo, Si haec res ab illa non diuellitur, nec altera ab altera. Quae aut -praetermissione definitionis,quaeq; illis duobus, di .ci aliqua ex parte & omnino,eueni ut, captiosae sunt quod aut nulla , aut parua eorum videtur distinctio. asi.n. nihil emciat illud quadam ex parte, aut om

nino,aut quodam modo,aut nunc,ita omnino com

cedimus.Similis est ratio earum, quae id assii munh quod initio dictu est,& quae non habent vim essicie di:quaeque plures interrogationes pro una faciunt. Eretoian. in his omnibus versatur , oesarva distinctio videa.

699쪽

videatur. Neque enim in his subtiliter& accurate, propter eam,quam dixi,causam propositionis ratio-ciliationisqj definitionem exquirimus.

Mureum alio intatuitur taputiato io oratione, qua verasciam' quisque meditatur,in ipsa re eernitur.

Ex quibus nam locis captiones falsi sint. Cap. VII.

Voniani autem quot cauis conclusiones enficiant,eas,quae non vere dicuntus, sed ear si se ferunt speciem , tenemus e tenemus

etiam causas fallacium & conclusionum & reprehe sonum. Apello autem fallacem & sephistarum priam conelusionem&reprehensionem, non solum conclusionem ac reprehensionem,quae non proprie veraeq; dicitur, speciesq; est modo & simulatio ve- rae, sed eam etiam quae vera est,sed ei rei,de qua agiti accommodata est fallaciter. QSo ex genere sunt iliae,quibu, ignari non in eo quod agitur redarguuntur ,& docentur, quod rationis tentandi est pro prium'. Est autem ratio tentandi pars dialecticae: quapropter imperitiam eius qui dat conceditque ar is mentum, falsum concludi potest . at vero sophisae, & si ratiocinationibus sitis repugnantia concludunt, amen, si fortae alii qui contra disputant, ignis reiit, minus ea exponunt, quibus argumentationubus etiam doctis & peritis tenebras offundunt Atque eas nobis esse cognitas, hac etiam via & ra-

tione intestigi licet. Nam quibus de causis audia iores putant aliqua , quasi rogata sint, conclu/- esse

700쪽

sa esse& effecta, eaedem causae ei etiam, qui contra disputat coclusionis videbuntnr,ita haec ipsa vel o nimia,vel quaedam causae sunt,cur falso sint concluso Ne S.Cui. n.quaestio posita non est,& se dedisse & c5 cessisse conclusione putat is si interrogatus esset,dedisset,nisi quod in quibusda fere fit, ut simul & ante

id, quod deest interrogemus, falsum iudicemus. Do ex genere sunt eae,quae in verbo & soloecismo versantur Quod si tilis conclusonqs cotrariae ora tionis & repugnantiae,ex reprehensione quae simulata fictaq; est,existunt,certe a totidem causis conclutiones falsi efficietur, quot habet fallax reprehesio.

Fallax autem partes habet verae. uniuscuiusq; enim Praetermissione existet reprehensio, ut ex eo, quod non efficitur oratione & argumentation existit argumentatio ea, quae incommodo urget, &AEa quae ex duabus unam interrogationem facit ex propositione,de ea, quae ex accidente & consequentibus,

quae pars est eius,sumitur ex eo,quod per te & vi sua

conuenit, itemq; ea quae non in re,sea in re,sed n mine versitur . praeterea ex al ua parte, aut ex eo omnibus his reprehensiones videntur eae,quae omnino & totum dicunt, contrariam orationem, aut ex eadem parte,&cum eadem re collatum & eodem modo.ea etiam,quae ex eius,quod initio dictum assumptione existit,propter eius totius,quod initio concessum est,enumerationemritiosa est. Quapropter quae sint falsarum conclusionum causae, intellitigemus.nam & plures non possunt, esse & eae, mas exposui erunt omnium. Sophistarum aute reprenendio non omnino reprehensio est,sed contra aliqum tantummodo,qd eode modo de conclusione iudi dum estAc si non sumant eam, quae ex homonymia euenit, unum declarare aliquod 'erbu:. eam quae