장음표시 사용
701쪽
LIBER PRIMVs omnino, ut contra eum, qui interrogatur valebui. Sin iumant,contra eum,qui rogatur valebunt omnino non valebunt: quandoquidem sumplerum,quod
unum declarat,sed quod videtur,idque huic ipsi vastaliquid declarare.
De veris ac falsis redargutionibus. O. VIII.
Vod autem causas sibi proponant in repre hendendo,ij,qui vere reprehendunt no est sine reru olum, quae sent, scientia susti-
'nere'explicare conemur. Hoc autem n unius artis est,qnquidem incertus & infinitus sciecitiarum numerus est ex quo fit, ut etiam demonstrationum. Sunt etiam verae reprehensiones.' Quae.m monstrari, ac necessaria ratione concludi mirint, ea omnia et refellere ac reprehendere licet, si veri contrariam orationem ponas. ut si quis diametron mensura definiri ponat, necessaria ratione reprehendendi potest eam noti posse. Ita rerum omnium cosnitionem teneat oportebit,praesertim cum rem ensiones quaedam ex geometriae, aliae ex medicinae nonnullς caeterarum artium ex inlisis, earumque coclusionibus existant.Quin etiam falsae reprehensio.. nes infinitae,incertaque sunt. Sua enim ex quaq; a te vitiosa efficitur conclusio, ut ex Gometria geo metrica,ex medicina medicinae. Cum autem exar te dico,ex illius inlisis dico. Ex quo perspicuum est non omnium reprehensionil,sed earum modo , quae
cidialectica petuntur,esse sumendos De plicado,
702쪽
7OT AR,I S TOT TI. I s. PL E N. Iocos e quippe qui ad omnem artem & facultate rtineant. Ac eam quidem reprehensionem, quae cuiusque artis propria est,artificis est tenere,& cognol-se,sive vere non dicatur, di tamen eius speciem praese ferat: sive vera sit,& quamobrom: eam aut, quq ex coibus progreditur, neq; vlli certae arti subijcit, Dialectici. Si. o ex quibus inent ranocinationes Phabiles quacunq; de re sint teneamus, ex quibus et reprelieissiones proficiscantur,tenebimus. Est edit'. GPrehensio,repugnantiae contrariaeq; orationis coclusio: ita reprehensio est una aut duae ratiocinatim nes contrariae enunciationis. Tenemus ergo,exquirit s. omnes eiusmodi existant. Quod si tenemus, ut explicationes tenemus. Eis enim resistere, id demustas explicare est. Dictum etiam est,ex quibus eue-iniant reprehentiones, quae apparent & yidentur.
cuiuis, sed certis quibusdam. Infinitae enim exugissi. quis quibus de causis quibus unque videantur, anuhaaduertat. Ergo illud quidem perspicuum est,Dialectici esse posse ex plicare,quibus de causis ex communibus si progrediatur,'era reprehensio vel simulata& fid a, vel di lectica,vel quae dialecticam falliciter imitatur, et quae tentandi experiundi stu a adhibetuat
Non recte deduci ad intellectum & nomen
distinctio, quam aiunt quidem esse,alias verborum esse, alias sententiarum. Existi- -
ις enim captiones quasdam in verbis, alui in seis
703쪽
.' L I B E R P R I M vs Tostentiis consistere, non easdem esse, amentia est. 3ini id est enim, non mentem, & sententiam specta xe , nisi cum non utitur is qui interrogare se putat, Domine,ad id ad quod is qui rogatus est, concessit Atqui hoc apsum est etiam contra nomen disputare. Ad mentem autem & sententiam dirigere dispu tationem est, cum ad id adhibuit nomen, ad quod retulit intelligentiam & mentem is, qui respondet waod si quis nomen, quod multum significat, unudeclarare putet,& is, qui interrogat,& is, qui con era disiputat,veluti, id quod est,& unum,certe multasgnificant. Verum & is,qui respondet,& Zeno PQ nens quaestionem,unumq; putans esse id, quod est interrogauit,estq; illa conclusio, unum esse omnia zis ad nomen,vel ad mentem eius, qui rogatu S est, η mnein diriget disiputationem. At si quis plura si gnificare arbitretur, profecto non illius spectauit limentiam . primum enim haec ipsa duo, de verbis,& sententia controuersiam esse, in ijs posita sunt captionibus , quae multa declarant. Deinde in alterutro eorum, qui disputant . Neque enim in oratione positum est, ad mentem & sententiam conferre disputationem: sed in eo, ut is,qui respondet, ad ea, quae dedit, quodam modo stairectus . tum vero ad nome dirigi hae omnes p unt,quoniam nome hoc
Ioco est, non sententiam spectare. si enim non oes sint, certe aliae erunt, quae nec ad nome, nec ad sententia conferentur. Hi autem omnes ita distribuut, ut alias ad nomen alias ad mentem sententiamque referant, alias non item. atqui ex ratiocinationibus, quae ex iis constant, quae ambigua sunt, quaeda. verborum sunt ratiocinationes, & captiones. ab- sardum est enim, non omnes, quae verborum sunt, dicere ad nomen pertinere. Atqui sunt captiones, quaedam non ex eo quod is qui respondet, ad eas
quodammodo affectus est, sed quod ipsa argumentatio in.
704쪽
AR I STOTE L I 2 E L. Emtatio interrogationem complectitiirmulta declaret. Omninoq; per absurdum est de ret- Prehensione ante quam de ratiociuatione disj ut re. Cum n.reprehensio repugnantiae sit ratiocinatio fit ut de ratiocinatione prius qua de resutatione disserendum sit necessario. est enim reprehensio talis, seta,& simulata conclusio repugnantiae. Itaqavel in conclusione vilium est,uel in contraria eniinciatione addenda est enim contraria oratio θ vel in utraq; Est autem huius captionis, silentia loqui , in cotra Tia oratione, non in conclusione: illius vero,quae nobabet quis ea dabat,in utraq; illius. Homeri poema formam & figuram propter circum, in conelusione. Qiis autem ratiocinatio in neutro versatur ,e demum vera est. Sed unde uult, eo se reserat or/tio . t Plud igitur quaero, eae ratiocinationes & captiores ouae in matematicorum disciplinis' eriantur, nu ad sententiarum captiones reseranti certe non. Illud etiam requiro,si cui triangulus multa significare videatur, atq; is dederit eum duos angulos pars hie non qua ex parte hanc figuram octu dulit, alter duos angulos rectos habere, num ad sententiam alterius hic argumentationem direxerit: certe no. Iam si namen multa significet, unusq; neq; intelligat, nequρ putet,qui alter cotra eius seiam disputauit λ aut quo tandem pacto ponenda quaestio est, nisi diuisione adhibendo,si quis roget,liceae ne siletia loqui, nec ne3 aut liceat ne hoc modo,non illorcerte. od si sis
non det ulla ex parte,alter autem concludat, non*ex sententia & mente eius effecit conclusionem Aerui videtur haec captio in ijs esse, quae in nomine costunt.Non igitur aliquod genus est captionum,assententiam disputationem dirigere, sed aliae ad n
men diriguntur,neq; omnes eius Eeneris, nec verae reprehem nes,neq; eae,quae veras tallaciter imitant.
705쪽
ris,& alio tum. Quod si quis putet distinctiorie hac opus esse dico silentia loqui alia hoc modo,alia illo modo,hoc certe quidem primum vitiosum est, putare. Interdum .n rogatum non dicitur multis modis.
Fieri autem non potest, ut quis distinguat, quot di stinguendum non putet. deinde vitiosum est & absurdum aliquid docere: quandoquidem planum facturusest qliae sit vis vocabuli et,qui nec attedat, n que sciat neque existimet id aliam vim habere. Praeterea id etiam in iis,quae non duobus modis dicuntur, quod prohibet contingere veluti,sint ne in quatuor unitates partes duabus Sunt aute duo haec mo. do in quatuor, illa illo modo. Et sit ne contrarior si eadem ars,necne Sunt aut contratia alia ignorata , alia cgonita, ex quo fit, ut qui hoc faciundum existimat, aliud esse docere, aliud disputare,ignorare vi deatur . Illud etiam , eum qui doceat non rogare Oportere,sed perspicuum & planum facere,eum autequid disputet rogare.
Escistimare ex eaptisnibus nonnullas in verbis, nonnullas autem in sententiis consistere'non.easdem esse amentia est. Ad mentem ere fient,ntiam dιrigere dissutationem es , cum adia' acti it nomen ad quod mentem retuli resiondens.
De tentativae interrogatione &quid differat,&contentiosus a Sophistico Cδp. X. . . Postremo,postulare ut affirmes, aut nege' non
est eius,qui rem demonstrat, sed eius, qui periculum facit.Ratio enim experiundi quaeda pars.
706쪽
6 ARIs ToTros ΕLKN. proponitq; sibi no doctum & peritum,sed ignariani& imperitum, eumq; , qui rerum sibi scientiam non esse simulat. Atque is demum Dialecticus est, qui
ex te , de qua agitur, ea spectat, quae sunt omnium artium communia. qui autem hoc fallaciter facit, sophistes. Atque etiam ratiocinatio vincendi studio comparata & fallax una est,quae ea videtur concludere, in quibus dialectica periculum facit etiam si vera sit conclusio..Causam enim ne cognoscamus, nobis insidias parat etiam captiolae & fallaces conclusiones, quae non ex ijs progrediuntur quae cuiusque artis sunt, ex arte proficisci viati nam
vitiosae describendi rationes non sunt in ijs, quae fallendi studio adhibentur: quandoquidem exi is
quae arti lubiecta sunt, captiones progrediuntur. Nec si qua vitiosae describendi ratio in vera versa tur: qualis est Hippocratis, cuius quadratum lin.
nulis conficiebatur, sed, si vi Bose, circulum in quadrati formam redigebat sic, circuli quadrati taguram efficiat: certe quia non accommodate adriob eam causam fictus est simulatusqi no verus,itam in his, vel illis rebus versatur ratiocinatio,& si ratiocinatio est,tamen simulata & ficta est oratio.Cuenim ad rem accommodata videatur, fit ut fallax st&iniqua. Vt enim ea, quae in causis forensibus
versatur iniustitia, speciem quandam prae se fertiustitiae, estque iniusta quaedam pugna, sc contraria oratio, iniqua pugna est: ad litesd; spectat. em admodum enim illic omnes, qui ubi victoriam proponunt: sic hic hi,qui pugnaces sunt, tentant experiunturque omnia. Ac ij quidem, qui vincendi studio eos se praestant, homines litigiosi & amantes litium videntur: qui autem ostentationis, aut quae
stus causa sephille. Est. n. sephistice, ut diximus,quaedam ratio quaerendi opes simulationes sapientie.
Itaqι studio est illis conclusio, quae necessariam rat taciter
707쪽
. ' LIBER PRIMUS IO Iaciter imitetur. Suntqi orationum earundem amantes, & ij, qui vincendi studi o disputanto sophistae
sed non eundem sibi finem proponunt. Eademque oratio litigiosa, & fallax est, sed non eadem ex par te. sed quia victoriae speciem sequatur,litigiosa:quia sapientiae fallax nominatur. Est.n. sophisticae quaedam fucata simulataq; sapientia,non vera. inii aut certandi studio disputat,id est quodammodo ad dialecticum, quod is,qui vitiose dscribit,ad Geometra. ex eisdem enim, ex quibus dialectica: fallacem conclusionem efficiunt. quemadmodum is, qui vitiose describit. ex ijsdem ex quibus Geometra. Sed hic non certandi studium sequi dicitur, quod ex princi-
p ijs conclusionibus ε; artis vitiosae describit, illae exis,quae dialecticae tributa sunt. Ac illud quidem dubium non est, quin is qui certandi studio disputat,in aliis disciplinis versetur: ut quadratum quod lunu . Iis efficitur, no est litigiosum, Brysonis litigiosum est. Atq; illud non ad alias artes transferri licet,nisi ad geometriam, quod ex proprijs initijs efficiatur: hoc ad multos licet, qui quid in quaque arte effici possit,quid non possit non intelligunt. Apte enim
transferetur. aut quemadmodum Antiphon quadratum efficere solebat,aut si quis neget ad valetudine rectius & salubrius esse,a coena deambulare,Zeno nis ratione ductus: ea quoniam i te patet, n6 est medicinae. Ac si non omni ex parte eandem habet ra
tionem is qui pugnaciter disputat,ad dialecticum,qis qui vitiose describit,ad geometriam, nunquam is qui pugnaciter disputat in illis versaretur.
708쪽
vincend2 studio contendunt litigiis c litium ama res. -- dentur , quaesivi mero gratia, Sopbistae.
Non esse determinati generis orationis dialecticorum ac tentativorum. Cap. XI. Vne dialectico ad disseredum non est ullum
certum genus propositum, neq; ad demonstrandiani& concludendum: neq; vero talis est qualis theologus. Neq;.n. posita sunt in uno certo genere omnia,nec si sint, iisdem possint init ijs naturae&res quae sunt subijci. Itaque ars, nulla earum quae certam quandam naturam demonstrant,interrogare solet, propterea quod non licet alterutra partem ratiocinationis, concedere; & quod ex utraquerte non efficitur oclusio. at dialectica interrogat. Quod si demonstret, si minus de omnibus, at cet 'te de perspicuis, & suis initiis nunquam quaestione ponit. Si .n. ea minus det Rconcedat,iam quae ad resstendum proserat, non habebit. Lbar quidem &ratio tentandi eaedem sunt. Neq; enim ratio tentandi talis est,qualis Geometram,sed eiusmodi, qua et inscius praeditus esse possit. Potest enim etiam is grem ignorat, ex Inldio periculum facere, si quidem dat,& concedit, non ex ijs quae nouit, neq; ex pr 'priis, sed ex consequentibus ea omnia, quae eiusmo di iunt,ut eum qui ea teneat, nihil prohibeat, artis esse expertem & ignarum: eum autem qui nesciat, necesse si ignorare. Ita fit ut ratio tentandi nulliussi certi generis scientia Itaq; omnibus' in artibus versatur omnibus enim artibus communes quida
loci propositi sunt. Quocirca omnes etiam idiotae. de ignari disserendi tentandique ratione quodam- modo
709쪽
L I BER PRI Μ V s 7ostmodo utuntiir, quoniam est quatenus omnes defendere ac refellere conantur. Atqui haec ipsa late patent,quq tamen ipsi tenent,etiam si de ijs sine arte di
cere videantur . Refutant ergo omnes si ea tenent
sine arte,quq arte & ratione tractat dialectica:& qui arte disserendi valet ad faciendum periculum, dialecticus . Quando autem haec multa sunt,& in rebus omnibuS versantur,nec sunt eiusmodi,ut intra certa quandam naturam genusqi consistant , sed quasi negationes infinita sunt: alia autem eam vim non habent,sed propria sunt artium singularum: Iicet & illis instructum periculum facere in omnibus, & ex ipsis attem quandam efficere, quae non eandem Vim, quam eae artes quae demonstrant, habebit. Quapropter is qui certandi studio disputat non eandem vim continet omnino,quam is, qui vitioso genere describendi & componendi utitur, propterea
quod no ex certis cuiusea generis initiis sepit ignaros,ac decipit, sed certandi studio in omnis generis disputatione versantur. Sunt igitur haec fallaciu reprehensionum genera. Dialectico autem esseti Proposita,euq; haec praestare posse.hinc facile pspici t,quod viae& rationi,quae in propositionibus versatur,haec omnis pr'posita tractatio est. Ac defi- ctis quidem &simulatis reprehensionibus diximus.
Loci communes intrrrogantibus ad sab 'funa,vel inopinabile.. Cap. XII. EA Uxςm pars,in qua falsum aliquid ostende
re,& ad ea quae cotraria sunt opinionibus om
710쪽
haec pars altera instituti sophistarum primum ex
quodam interrogandi genere nascitur maxime. Interrogatio enim nulla certa proposita constitutaq;
re, de qua agatur ad haec exquirenda & indaganda
valet. Qui enim temere loquuntur,sere errant ve hementius. Temere autem dicunt tum, curri nullum certum genus propositum est, de quo dispute-tetur. Multas etiam quaestiones ponere , etiam si certum constitumq; sit id,de quo disputetur, &postia lare,viquae alteri videantur, dicat,id certe ad c5PeIlendum eum ad ea quae sunt contraria opinioni
omnium,& falla, magnam copiam argumentorum
suppeditat. Quod si is,qui rogatur aliquid horum
Concedat,aut inficietur,utile eit eo loci eum impellere,ubi magna suppetet argumentorum copia. Sed hoc tempore rarius, quam superioribus, locus his captionibus datur, propterea quod statim quaerunt quid hoc ad rem, de qua agatur pertineat. Hoc autem ad eliciendum aliquid, quod aut falsum sit, aue sententijs omnium repugnet,plurimum valet, nullum statim propositum in quaestionem vocare, sed profiteri se discendi causa quaerere . dabit enim haec ratio argumento locum . Ad falsum autem demonstrandum proprius locus est sophistarum,adeaeum qui contra disputet compellere,in quibus magna argumentorum copia suppetet inod,ut supra docui& recte & vitio stete lices,it Rursus ut cogamus alterum aliquid concedere,quod sit contra opinionem omnium,cuius sit generis aut sectae is, qui co-tra disputat, videndum est . Deinde interrogare par est, de eo quod contra opinionem multorum isti esse fateantur. Sunt enim cuiusq; eorum opiniones in quo multum valet in propositionem distria
huisse,& seligisse proposita singulorum. Explicatio aut horum locorum apta illa fertur, exponere id quod contra opinionem ust, omnium , non ex oratione