장음표시 사용
71쪽
IO L I B'E Irum esse,alterum autem falsum neque in iis,quae ad aliquid silint, neq; in habitu & priuatione, ut sanitas& languor contraria sunt,& neutrum horum neque
verum neqi falsum est. similiter aut & duplum & dimidiu tanquam ad aliquid opposita sunt, & non est
eorum neutrum neq; verum neq; falsum. sed neque
ea que sim priuationem& habitum dicuntur sicut
visio & caecitas. Omnino autem eorum,quae secundum nullam dicuntur complexione,nihil neque verum, neque falsum est omnia autem, quae dicta sunt sine coplexione dicuntur. Veruntamen maxime tale hoc,contingere videbit in ijs, quae secundum c6plexione contraria dicuntur. sanu nanque esse Socratem,ad languere Socratena contrariu est.Sed ne que in his necessarium semper alterum verum esse,& alterum fallum .cum. n. Socrates sit,aliud quidem verum,aliud autem falsum erit,cum vero non sit, ambo falsia sunt neque enim languere,neque fanum esse verum est .cum ipse non sit omnino Socrates. In privatione vero,& habitu cum non sit,omnino neutru veru est,cum autem sit,non semper alterum quidem veru erit,alterum autem falsum , habere nan
visum Socratem ei quod est caecum esse Socratem, opponit,sicut privatio & habitus:& cum sit non necessarium est alterum veru esse, vel falsum : cum.m nondum sit natus habere,utraque falsa sunt: & cum non sit omnino Socrates,similiter quoque falsa sututraque & visum eum habere,& caecum eum esse.In affirmatione vero & negatione semper siue sit sue non sit,hoc quidem falsum erit, illud autem verum. Languere nanque Socratem,& non languere Socra te cu ipse sit,palam est,q, alterum eorum verum, alterum vero falsum es :& cum non sit, similiter. L guere etenim cum non sit falsum est. non languere autem, verum .' uarctin his sistis proprium erit semper alterum eorum verum,alterum falsum esset
72쪽
PRAEDICAM E N. 7I quaecunque tanquam amrmatio & negatio opponutur. Contrarium autem bono quide ex necesSitate. De contra
malum est . hoc autem per singulorum inductione riis. Palam est. vi sanitati languor:& iustitiae iniustitia: &fortitudini timiditas.similiter autem Sc in alijs. MDio autem aliquando quidem bonu est contrariis, aliquando malum. defectui enim,cu malum sit, supera- ibundantia contraria est, cum sit etiam ipsa malum, similiter autem & mediocritas cum utrique contraria sit,bonu est. Sed in paucis quis tale hoc aspiciet, in pluribus vero semper malo bonum contrariu est. Amplius,Contrariorum non necessarium est si alterum sit,& reliquum esse. Sanis nanque omnibus sanitas quidem erit,languor vero non . similiter autealbis omnibus albedo quide erit,nigredo Vero non. Amplius Si et,quod est,Socrate sanum esse, So-
Crate languere contrarium est,non contingit aut simul utraque eidem inesse,non utique continget, clialterum contrariorum sit'reliquum esse . cum . n. sit,Socratem sanum esse,languere Socrate non eri
Palam vero est,quod circa ide,aut specie, aut genere nata sunt fieri contraria. Languor nanque & sanitas in corpore animalis nata sunt fieri, albedo aute& nigredo, impliciter in corpore. Iustitia vero&iniustitia in anima hominis. Necessarium autem est omnia contraria vel in eodem genere esse, vel in conarijs generibus, vel ipsa genera esse. albu enim &nigrum in eodem genere uini color enim eoru genus est,iustitia vero & iniustitia in contrariis generibus illius nanque virtus genus est,huius autem vitium. bonum vero& malum non in genere sunt
sed ipsa sunt genera aliquorum existentia.
macumine opponuntur, aut relatiue,aut contrarie ut habiatus Cr priuatimaut contradictorie opponuntum.
Ribulae oppositaboc ipsum quo uni aliorum dicuntur.
73쪽
2 LIBERContraria non inuicem dicuntu edalierum asteri absolutariis
Contrariorum alia fiunt mediata,quorum aberum ubiemme cessarium es messe e alia vero mediata , quorum alterum nia necessarium en in sesebiecto. Medium contrariorum duplex, nominatum oria nomininum. Priuasio O halitus sum circa determinatumsubiectum. indeo fusto tempore. Priuisio oe habitus non opponuntur cui relas ineque ut tan
Conrrariorum alterum in alterum mutari tantingis apriuationavero ad babitum non est regressus. Omnia contradictorie opposita, non autem eontraris , aut relatiaue , vel sevi babitus cir priuatio , quae nussam eomplexi nem dicunt, verum auerum esse necesse est,auerum ver alis sum. Bono ex necessitate malum contrarium est , malo vero nonnum quam bonum,nonnunquam malum. Contraria circa idem semper scribabent, aut genera, aut1pecie. Omnia eontraria oportet in eodem genere es, vel in cora in generibus, et ea esse contraria genera Bovum . malum t dua genera contra rium .
De priori. Cap. ΙLPRius autem alterum altero dicitur quadrupli
citer. Primo quidem & maxime proprie secundum tempus: sim quod antiquius alterum altero,& vetustius dicitur in eo. n.quod tempus amplius est,& antiquius & vetustius dicitur. Secundo autem quod non conuertitur sim subsistendi conssquentiam ut unum duobus prius est. duobus enim existentibus mox unum esse consequens est: uno vero existente,duo esse non necessarium est . quare noconuertitur ab uno psequentia, ut reliquu nt . prius autem illud esse videtur,a quo non conuertitur eius
74쪽
p li Ag D et C A M s N. quod esse consequentia. Tertio vero secundum ordinem quendam prius dicitur: quemadmodum in scientque, & in orationibus . nam in demonstratiuis scientijs est prius &posterius ordine : elementa enim in geometrica priora sunt ordine ijs, quae describuntur.sed &in grammatica, elementa 6llabis priora sunt.& in orationibus similiter prooemiunarratione prius ordine est. Amplius, praeter ea, quae dicta stant, quod melius & honorabilius est prius natura esse videtur . consueuerunt autem &multi honorabiliores & magis dilectos a se priores apud se dicere Est quidem & pene alienienistimus priorum hic modus . Modi igitur,qui dicti sunt de
priore,sere tot sunt. Videtur autem praeter eos,qui dicti sunt, alter esse prioris modus. Eorum enim, quae conuertuntur secundum esse consequentiam, quod alteri quomodolibet causa est, conuenienter prius natura dici possit . QSod vero quaedam sunt huiusmodi,palam est. esse nanque hominem secundum esse consequentiam ad veram de se conuertitur orationem. Nasin si homo est, vera est oratio qua dicimus,quod homo est: & conuertitur,nam si vera est oratio, qua dicimus quod homo est, est homo. Est autem vera oratio, nequaquam causa. ut sieres. veruntamen res quodammodo causa videtur, ut sit vera oratio. eo enim quod res est,aut non est, vera oratio aut falsa dicitur . quare secundum quinque modos prius alterum altero dici potest. Prius dicisur quinque modis: Tempore secundum subsistendi,ω- sequentiam, Ordine , Digniιate , causalitate , siue secundurn
Ab eo quod res eΠ velnon 3 oratio vera ruel falsa dicitur, non
75쪽
De simul. Cap. III. sImul autem dicuntur simpliciter quidem
prijssime quorum generatio in eodem est tepore: neutrum enim eorum neque prius neque Posterius est. Simul autem secundum tempus haec dicuntur. Natura vero simul sunt, quaecunque conuertuntur quidem secundum eius quod est esse consequentiam , sed nequaquam alterum alteri causa est, ut sit.ut in duplo & dimidio . puerilitur etenim haec naria,cum duplum sit,dimidium est : & cum dimidiust duplum est: sed neutrum alteri causa est ut sit, Dicitur autem simul natura, & quae ex eode genere e diuersis ab inuicem diuiduntur.e diueri aut diuidi ab inuicem dicuntur,quae secundum eandem sunt diuisione: ut volatile,gressibili & aquatili, haec enim abinuicem ediuerso diuiduntur, cum sint ex eodem genere. Animal nanque diuiditur in haec, involatile,gressibile,& aquatile:& nihil horum prius vel posterius est, sed simul haec natura esse videntur. Diuiditur autem &vnumquodque horum in spe-
. cies rursus,ut volatile,gressibile & aquatile. Erunt ergo & illa simul natura, quaecunque ex eodem genere secundum eandem sunt diuisionem. Genera ve ro speciebus semper priora sunt: neque enim conis uertuntur secundum eius quod est esse consequentiam.ut cum quidem aquatile sit,animal est,cum vero si animai,non necesse est ut aquatile sit. Simul ergo natura dicuntur,quaecunque quidem conuertim tur secundiam eius quod est esse consequentiam sed nequaquam alterum alteri ut sit,causa est, & ea quae ex eodem genere e diuerso diuiduntur ab inuicem Simpliciter autem simul sunt quorum generatio in eodem est tempore.
76쪽
aliquasunt bifariam:tempore,. natura Simul tempore sunt quorum generatiost,in eodem tempore. Simul natura aliqa a dicuntur quae conuertuntursecundum etin, quod est esse consequentiam,sed nequaquam alterum alteri ean fa est ut sit: ur qua ex eodemgenere e Gerso ab inuicem di siduntuΥ.
De motu. Cap. IIII. Motus autem species sunt sex:generatio, cor
ruptio,augmentum,diminutio,alteratio, &secundum locum mutatio. Alii itaque motus palam est,s ab inuicem diuersi sunt. no enim est generario corruptio,neque augmentum diminutioneque sim locum mutatio, similiter autem & alij. In alteratione vero habet quandam dubitationem: 'ne sit forte necessariu id quod alteratur per aliqua
reliquarum motionum alterari. Hoc autem non verum est. nam sim omnes penes passionem, aut co-Plures accidit nos alterari,nulla aliorum communi- Cante motionum . nam neq; augeri necessarium est
quod y passione mouetur,neque diminui . similiter autem &in alijs. Mare alia praeter alios motus erit alteratio. nam si esset eadem, oporteret id, qu alteratur,mox & augeri vel minui, vel quandam alia Ium motionum sequi,sed non necesse est. Similiter autem & quod augetur, aut alia aliqua mutatione
mouetur,alterari oporteret sed sunt quaeda,quae augmentantur,quae non alterantur,vi quadratum gnomone circumposito creuit quidem, alteratum vero
nihil factum est.sic & in alijs huiusmodi. quare alii
77쪽
Augmentatio Quadrati Gnomono circumposito. Esr autem simpliciter motui quidem quies co-trarium: ijs vero,quae per singula sunt,& singula. generationi quidem corruptio contrarium, augmentationi vero diminutio,sim locum mutationi, secundulocum quies. maxime aute videtur opposita esse ad contrarium locum mutatio. ut ei, quae inferius est,ea,quae superius est, & ei, quae superius,est ea, quae inferius est.Reliquo vero assignatorum motuu,non facile est assignare quid sorte est contrarium . Vide tur aut nihil esse ei contrariu misi quis,& in hoc secundu qualitatem quietem opponat, aut in contrarium qualitatis,mutationem: sicut & in mutatione secundum locum,quietem sm Iocum,aut in contrarium locum mutationem.est. n.& alteratio mutatio secundum qualitatem. quapropter opponitur motui secundum qualitatem, quies secundum qualit tem,aut in contrarium qualitatis mutatio,vi album fieri ad iis,quod nigrum est fieri.alteratur enim in cotraria,qualis mutatione facta.
78쪽
Druisemper equisi contraria en Dipliciter,singulis vero'gia motusspeclas eantraria sunt. Notui secundum locum Fursem, contrariatur nou tantum quies in . loco deorsum,sed motui deorsum. Motui secundum quistatem, quies secundum quabiviem appos . ta eii, er in contrariurn qualitatis mutauio .
HAbere secundum plures modos dicitur. Au t
enim ut habitum & dispositionem, aut alia aliquam qualitatem. dicimur enim disciplinam aliquam atque virtutem habere . Aut ut quam contingit aliquis habens magnitudinem : dicitur enim tricubi tam habere magnitudinem,uel quadri-
cubitam. Aut ea, que circa corpus sunt, ut vestimentum, vel tunicam. Aut ut in parte, ut in manu annulum. Aut ut per partem, ut manum vel pedem. astri Aut ut in vase,ut modius grana tritici aut amphorana.
vinum. vinum enim habere amphora dicitur, & modius grana tritici, haec enim omnia ' habere dicunt, a. ut in vata. Aut ut possessione habere enim domum N agrum dicimur. Dicitur aut & vir uxorem lire,&vxor virum. Sed qui nunc dictus est modus, alienissimus est eius,quod est habere. nihil enim aliud uxore habere significamus,quam quod cohabitant. Forte tamen & alii quidam eius quod est habere,apparebunt modi, sed qui dici consueuerunt, pene omnes enumerati sunt. Ialere mariis dicitur modis: Habere qualitatem : Quantitatem corpori a diacentiae aut ut in parte , vel ut partem, vel ut in asi , vel νι possessum,ω l ut vir *xorem , in econtra se babere dicuntur des cohabitare.
79쪽
LIBER . Hermolao Barbaro Interprete:
e Ratione seu Forma, de Passisne, . ando,Vbi, Tositione, Habitu, ct de suscipere M gis O Minus.
De sorma seu ratione. Caput primum. AT Io siue forma est id, qd
superuenit coposito, simplici constans &inuariabili essen.
tia. Nec. n. ipsa copositum esse pol,qnquidem a natura copositi secernit. Na copositum co- posito superueniens,accessione sua maius efficitur. forma composito superueniens,maiorem miscellam accessione sua non reddit. nec. n.corpus candidum maius
minusue se ipse est, non candido, neq; si cogat e sieno candidu, Nea coposito vςl pernicies vel detractio magnitudinis contingit, sed immutatio dutaxat: Et ga videri potest hoc & animis copetere, iccirco essentiam eius invariabile esse diximus, quo verbo a definitione nostra separant aiae , quas costat affici motibus contrarijs, nunc laetitiae,nunc moeroris. Et qui pyra sunt,qui putent aiam esse naudi quandam invariabilem,atq; simplicem,discludi volens ea a mentione nostra, adieci composito superueniens. - Quamobrem
80쪽
G I L B. P o R. DE S E X P R I N. 7OQSamobrem finis ille numeros omnes habes, ni Fortuna
hil ut sit,uel quod desideres vel quod redundet,si sis pq pq eum subtiliter exploret. Sed quaeri potest, nunquid
hoc perpetuum sit, ut omnis forma perhibeatur in- 'variabilis λ alioquin plures videntur esse variabiles, nam & oratio e vera commeat in falsam,& candor& lucido subobscurus& tenebrosus fit,& opinio veritatis eadem dc mendacii capax est. At n est ita: sed candorem dici lucidum nihil aliud est,quam
stratum candoris ipsum dici lucidum, item nec oratio vel opinio prijs ipse sunt obnoxiae,sed verba lao- impressionum earum sunt,quae in animo hiar. Verum de his alicubi dictum est. Essentiale appello,oc quid suum rebus esse confert,quacunque compositura iunistis atq; coditis,ex maiore parte, quod nec abesse quidem ullo modo,ut sensus,& ratio, & quae usuilisse. sunt his similia,continens, &discretum. Essentiale Primo P.
porro ad aliud materiae vicem praefert, aliud formae, ri brem quemadmodum in homine materia corpus est, ani- niis. mus forma. quapropter utrumq; futurum essentiale est,& animus corpori & rationale homini. Sed lisc in libro de praedicamentis dicto fusius explicata sunt: E formis aliae per naturam sunt, aliae per ar Formaratem. ratio per nam est,color,& alia quae affectio,per diuisio. artem. Aliquae sunt in quibus ambigitur . per nam ortum habeant, an per artem, ut figura incisonis,
ubi nulla fit accessio,sed separatio sola partium. Anfigura quidem ipsa naturae fertur accepta. sed ut sensu percipiatur hoc artis opus est. Nam quod forma partium iunctione coalescit, sine dubio consistit partem,sed haec perspicua. Illud spissius,nunquid formae illae,quae versari diar in pluribus, per nam exist
re videantur,an per artem. per artem non possunt, cum nulla este videatur actio,oue possit ad sormam in pluribus constitutam attingere,per nam no vn