장음표시 사용
161쪽
Ibet iste undecim complectitur capita sin: primo inchoat Philosephus disputationem
de einentorum generatione raciori uptione agitque de materiali principio illarum in circa hoc varias antiquorum sententias resert Ino cundo de principio sermati,in proximo ele inent Orum, quatenus tangibilia, atque activa. passiva sunt, diisetit: enumeratque varias contrarietates tangibilium qu litatum:& tandem explicat, quaenam ex his activae quaenam passiuae sint. In tertio numerus element vini stabili tu , propriaeque singulit elementis qualitates assignantur. In quarto ottenditur , quomodo elementa habentia , vel non habentia qualitates hin las, ex se mutu generentur. In quinto ottendit subiectum generationis, S corruptionis elementorum , non esse aliquod corpus actu existens , siue illud sit elementum , siue aliquod medium intelelementa 3 caetera corpora. In sexto arguit Empedoclem , asserentem elementa numquam ad inuicem trantinutari. In septimo, octauo agit degeneratione coinpositorum ex elementisci ostendi que lanient ad generationem omnium mixtoiuinconcurrere. In non agit de causis generationisi corriiptionis , statuens ues esse concedendas necelsa tib scilicet nisterialem fisturalem, Messicientem. ti capite decimo specialiter de causa efficienti generatio tui in ' corruptionem, statuens illam maxime esse motum solis per odiacum. Et tandem in capite undecimo ostendit generationes , corruptiones ella perpetua , non secundum lineam rectam, sed reflexam,in circularem , ita scilicet, ut ab eodem procedant, re in illud idem re uerrantur, ut patet in generatione nubium, pluuiarum squia si nubes sunt oportet plueres si pluit,opoite iterum, nubes eu : si rursus nubes iuerint, oportet auias
quae de generatione δε eorruptione elementorum dicenda sunt, melius capiantur, ciua de illorum natura, inualitaribus prius tradere Wideb disputationem istam ad
omine elementi non intelligimus elementium in .mpliori sua significationes, ut coinprehendit quaecunque prima rei principia, sed prout
abstia hi ab his mundi elementis, quae communi ore clicunteruiitur, scilicet igne aere,aqua uerra; quia velli praedicta elementa in remi natura esle con
stat,in id amplius ex sufficienti diuisione elementi in praedicta quatuor,quaestione sequenti adducenda constabit ide quaestione an est i relicta,merit,a quaesti ne Mid es t exordium sumpsimus. Elementum autem iic sumptum diffinit Aristotele,
sensiorentia, aut at tu i ran autem es indiai ΩιγηHιιrasberie. Quam diffinitionem admittit D. Thoni. ibid. eamque innuit 3.Metaph.lceti quos comniuiu-ter sequuntur omnes Philosophi. Pei illam ergo particulam corp- loco generis postum, conuenit elementum cum aliis corporibus, simul excluduntu a diffinition elemen ii strictius sumpti,de quo in praestiui, materia, brina, Privatio, alia principia cuiusuis rei, siue naturalis, iue artiis fetalis, nam omnia haec non habent rationem corporis de praedicamento substantiae, id est, compositi ex materia, torma substantiali, de quo in praesenti fit sermoci unde D. Thora ibidem inquit Vmnes lia Amenta sent mauera , O fori pate mprimo Physicoru- φνε me non ιπι corpora inisaarem intendit Phuoseph de ιιmmis , qua μει
Dicitur deinde . Intia exissem Mentia αι actu. Quia de tacione elementi est, qubd existat, siue actu. siue potentia in eo cui est elementum unde D.Th. loco citato ex s. Metaphysic sic inquit De rationae memi est , quodsi inexi mi , siue mrinsecum serp..d dissera elementum ab omni eo, ex quo si ahquid sicut ex transeunte sue si strimeticavi intrariam,
elemensa enim oporae manere in his , quorum ins
Additur tandem , Vsim autem est indivisibile in ahera specie Pec quod elementum distinguitur a mixtis, cui quibus in ratione corporis conueniebat: haec esum quia ex elementis fiunt, possent in illa diuidi,scii re lolui,4 ita sunt diuisibilia, seu resilubilia in diuersa secundum speciem , nempe in elementa; at verbipsa elementa, quia sunt corpora simplicia, ex quibus anqiram ex primis corpolibus fit componitur mixtum,non sunt ultra resolubilia, aut diuisibilia in alia corpora specie diuersa. s. unde D. Thom loco citato ex s. Metaphysic.
162쪽
Dis ut X de Elementu, cuas I L
nun ur holusinodi corpora: Usa autem eorpora, qua elementi dicuntur , non diuiduntur in alia corpora stetie
disserenita sted in partes conssimura , sicut qualibetparsas , est aqua. Dii initio autem sic explicata potest ratione ex Aristot loco proxime relato, Thom ibidem
ostendi nam ccetera alia clementa,ut literae respecta vocis sunt id, exintro componitu vox, in quod re- solititur ipsae autem literae iotici in ulterius resolubiles in diuersa secundiim speciem : ergo etiam cle menta corporum erunt corpora illa,ex'itibus caetera alia componi intur cin quae resoluuntur , ita ut ipsa non sint vlterius in diuerta sicci in diu speciem corpora resolubilia.Anteccdens ex se colatat,conseqilentia ver ex paritate rationi, tilitet.
6. Nee obstat, si contra dit sinitionem hane obiicias primb,qubd repugnat elementa manere in mixto
actu,alias ut disp.9. num. 2. dicebamus, mixtum constaret duplici sorma substantiali,scilicet ex sermae lementi, mixti, quod quidem,ut alibi diximus, aper tam implicat contradictionem largo, male dicitur indit finitione elementi, quod debet manere actu . vel potentia in mixto Patet consequentia , quia in his dictae combinationes sint connaturalesci ergo ista
ertin ignis,aer,aqua,& terra Antecedens prodatur:
nain quamuis aliae duae combinationes possint ex praedictis qualitatibiis imaginari, scilicet calidum&ttigidum humiduini siccum,hae tamen non possunt alicui corpori sunplici esse connaturales , atque adebnon petitia aliqua alia corpora simplicia, quibus debeaen elle connaturales.
Prima ver consequentia ex antecedenti constat: nam quaevis connaturalis combinatio primarum qualitatum petit aliquod corpus primum , seu simplex,
eui sit connati iratis, sicut quaevis connaturalis temportes quailior prima ruin qualitatum petit aliquod eo pus mixtum, in quo connaturaliter sit. Secunda verbconsequentia patet ex prima: nam praedicta corpora sunt illa tqitibus tales coinbinationes reperiuntur,
quia ignis ei calidus, siccus, aer veris humidus, &calidus,aqua autem humida, frigida ac tandem terra stigida, uicca. o. Sed contra dicta, in primis contra rationem hanc obiici potest primo : in ea supponi caliditatem, PQ f igiditatem, & cael esse primas qualitates,4 non dari alias priores illis, at hoc videtur falsum Dergo, verbi, videtui denotari posse quodlibet ex istis modis c. Minor probatur, quia plures qualitates conueniunt mixtis,quae non procedunt ab istis qualitatibus, ut in nragia et auro, lapidibus preriosis, in pipere, sale,& vino, medicamentis constat, alioqui qualitates holum mixtorum reperirentur etiam in aliis niixtis, in quibus sunt caliditas, frigiditas in caetera: ergo caliditas, scisiditas, caetera, non sunt primae,
sed aliae sunt priores illis Patet consequentia: nam ex primis qualitatibus debent aliae qualitates pro
Respondetur concedendo maiorem , de negando minorem, quia Aristor non vicumque loquitur de manere in illo. Secund, nam tota haec dii sitiitio conuenit partibus ligni,verbi gratia,atit alterius totius substantialis, .homogenei nam pars igni est corpus , ex quo componitur lignum in non est diuitibilis in partes diuersas secundum speciein , cum quaevis medietas
partis ligni sit etiam lignum.
. Non itaque haec obstant nain ad primum con- celso antecedenti, neganda est conseqtientia ad cuius probationem negandum est etiam antecedens : namidebarist dixit elementa inane reactii, vel virtute inmixtis,quia nondum explicuerat, an elementa sint in qualitatibus primis , sed de primis inter sensibiles
corruptibilium corporum, ordinatas ad generationem, persectionem,& ornatum eorum, ut talia sunt:
in hoc autem sensu, ut certum supponendum est, prae dictas quatuor qualitates non alias es primatinam cum generatio rei naturalis sit prior origine,
perfectione, Mornatu eius,in inter qualitates sensDbiles vindictu, non appareant aliae, quae prius con mixto actu vel potentia a d adhue res erat sub lite, non ver quia crederet clementa polle actu manere
Ad secundum ver respondetur ex eodem D. Th. s. Metaph. lect. . ubi sic inquit Sciendum es Ρωd cista in di nitione elementi ponatur, ainod non diuidisur in diues secviiiim speciem , non est medigendum de paradis in quia aliquid diuidisur diusisne ιιantitatu, currant, Hisponant in ordine ad praedictam genes enim lignum esse elementurn , quia erua bet pars ratiouem praeter has quatuor qualitates , consequens tignis lignu , sed de diuisione, φι Arsecundum alte est , ut ipsae sint primae, qud caeterae aliaeta rationem , sicut corpora mixta resoluuntur in plicia. beant ex illis, ut ex omiunditioribus, in sensu disVnde , cui lignum is eius partes possint per alte Cto fieri. rationem corrumpi, diuidi , seu reiblui in elementa, modo alibi dicto, ideo praedicta diffinitio ei,
uoluplex si elemensum L meet antiqui Philosophi in varias sententias
I abierint circa numerum elementorum,nihilominus, quia omnes illi leui de contemnendo fundamento nitebant ut, ide eis suppressis dicendum est clim Arist. D.Thom.in hoc lib.cap.3.& caeteris aliis Philosopliis, elementa tantum esse quatuor iam dicta,
Probatur ratione desumpta ex Aristot.&D.Thom. in hoc lib. cap.3. nam ex primis qualitatibus, cilicet calore,humiditate, siccitate,&figiditate tantum sunt possibiles istae quatuor combinationes naturales, scilicet ealidiim, siceum , calidum & humidum, frigi Io. Nec contra hoc habet vim probatio adducta: quia omnes illae qualitates dispositiue,vel instrume taliter fiunt,4 procedunt ab istis, ex quo tamen non sequitur, illas qualitates secundas reperiri in mixtis omnibus specie diuersis quia qualitates primae in singulis sunt diuerso modo attemperatae , iuxta diuerstatem agentium, influxum illorum, quibus stibordinantur quoad influxum instrumem talem, postant in virtute eorum diuersiam effectum
Secundb, contra eandem rationem obiicies; qubdlicet consideratis praedictis qualitatibus secundum se,& absolute , non possint aliae combinationes ex eis fieri , bene tamen ut habent latitudinem intensi nis,in remissionis Dergo eis fic combinatis poterunt plura alia corpora inplicia pluraque elementa eis correspondere Antecedens probatura nam inprimis summum calidum potest combinari cum senimo sic- .cum inter se contraria non sint, αλ de aliis qualitatibus in summa intensione consideratis in sit nisliter remissum calidum eum remita seco , .se de
caeteris: ac tandem remissum calidum eum remisso diam, siccum Dei go tantum sunt constituenda in zelum natura quatuor ptima corpora, quibus prae frigido remus humidum cum remis sicco
163쪽
Disp. X. de Eumenio, si uasi II L
ri. Respondetur, omnes combinationes, neptis his,quae ab Aristot assigilata sitnt, vel non esse natu- saliter possibilc , vel non petere aut aliquo modo constituere elementa ellentialiter distincta Letenim combinationes primo loco positae , licet non repu-onent in calido , deuicco , quia ignis est summe cali- dus, summe sicciis ut infra num. M. dicem iis Pre-piigilant tamen in aliis qualitatibus, cita nequirdati summum calidum in summum humidum , aut summum hunuduin in summum frigialum, ut ex dicendis in quaestionibus sequelitibiis conitabit. Et Lmilitet admilla uno summe alido si inaniculae scilicet igde, non potest dari aliud et cinentum, quod habeat aliquam ex his mi alitatibiis in sumi voci quia una qualitas secundum speciem, S in summo nequit dari in duobus, ex eo quod illae qualitates in sui limo habent se ad instar passionum ab eliciuiis elemento-tum,modo alibi dicto dimanantium id alitem, quod iusta passionis se habet , vendicat sibi peculiarem essentiam , a qua dii nanet , atque de nequit abessent iis elementorum specie diuersis resultares petquod ad combinationes secundo loco additia o
H. Ad alias ver , quae tertio loco adducuntur. eti inconstat: quia licet reuela int possibiles, ni hialami inlis, vel non petunt nouuin elementum, veli
tun aliquod mixtum saltim imperfectum; nam si utraque qualitas , ut caliditas, d liccitas, est rem ilia
usque ad illum gradum , sub quo forma ignis consertiari potest, tunc sub talibus qualitatibus poterit esse, is, ita inde non arguetu notium elementum:
ti autem ita temperatae sunt ut sub ea nequeat esse ignis, generatur mixtum impersectum,quod illam te-hactionem qualitatum exposcit. Ad ultimas verbiiudicendis num. 18 patebit, nullum elementum prasse petere coinbinationem dua-xum qualitatum inter se oppositarum,sioqui haberet Terri, contra aliartionem obiicies, tum , quia Aristot in libr.de mundo ad Alexandrum cap. L. dos. allerit esse quinque elementauum etiam, quia 4 de coelo , solum ponit duas dat Furentias elementorum, scilicet graue ac leue,ac proindu duo tantum erunt
Respondetur,Aristotelem multoties imponere cci I nomen elementi,quia est colus implex, sicut elementum, non verb quia habeat veram rationem elemcnti,de qua in praesenti. i; Adsecundum testimonium dicendum est, illas Attiarentias rassi subalternas, nam sub graui contine- tu graue simpliciter , scilicet terra ,δε graue in re si pectu acilicet aqua suntliter sub leui contineri do tleii sunpliciter, nimirum ignis, Ac leue in rei pectu,
auarib obiicies , non dari verum ignem clemem
rarem ergo,&c. Antecedens probatur, nam si dare-int, vindicaret sibi supremuin locum inter omnia eleis
menta quippe qui est omniuin leuissimus hoc au-lcm est contra Aristot 1.Meteo rum cap.; ubi postquam numerauit terram,d aquan , subdit Cina qua ita dis ruesunt, qua hisce Larem, aers ιιι ι, araque iri
quod quam ignem assuensem araetare, sinu mea haud quaquam est.
Confii matur, tum quia igitis iuxta nos appetet rubeus, εc lucidus Dergo, si ellet supra aerem clementum ita magnum non posset late e sensum , iniblinpediret nos a visioue coclitatum etiam quia cuiuignis sit maxime activus,diissipallet, contumpsissetque haec interiora. m denique, quia si non deluc male,ria, seu combustibile, ignis extinguitur,ut ratet, ludin concavo lunae nudaei matem ergo,
Respondetur cum . Thoma ibidem Aristotelem
non negare esse silpra aerem aliud elementum, quod sit calidam ' siccum, nab illud expresse fatetur ut patet cap. .sequenti, ubi supra aciein concedit natu ram aliam,quae it calida, & licca,negat tamen ibi esse
ignem, piovi hoc nomine sig tiricatur, nam nomen
istud impolitui est ad significandum ignem nostrum, qui est materiae concretus,quique non est purum et mentitur, sed limilis puro elemento, ut ibidem docet Aristot ex Cetamen non licet inferre,non dari ele inclitum ignis. Videatur D. Thom ibidem lecti
i . Ad confirmationem , quoad primam eius partem dicendum est quod ex hac admixtione ignistioliri cum terrco denis prouenit, qudd lux eius fiti libra, surpuioa, quia ibi admistetur opacum Schinc etiam prouenit, qubd impediat visionem ali Tum corporum, nobis appareat, qui sic non est ita rarus; S rixi arens Dat verbignis in propriae haera propter claratatem , de raritatem aeri , habet lucemadmodum claram,niueam de transparentem, ridebnon impcdit vitioncis coeli, nobis non apparet: de quo videi potest D. Thomas secundo det Anima
Ad ecundam eiu silem confirmationis partem tespo indetur,qud in actione ignis desaliorum elementorum illuc natur repasT &ira ad mlicem agunt, αpatiunt ut, numquam tamen se inllicem corrumpunt,
eruantur per virtutein corporis condestis , a quo in xum actiones regulantur , etfraenaraque potentia eo rumdem compes itur.
Is Ad tertiam tandem eiusdem conscinationis patiem dicendum est, ignem ex eo, quM extra Pr priam ψhaerain est violenter, de undique contraria xum inivi iis patens, indigete materia, cui assigatur, qua alcatia , ac tandem qua tueri possit coliti Corrumpens hoc autem cessat in propria sphaera.
Virum ignis sit si me calidiu , ins in siccus est ais
ιό Dostquam egimus de elementis secundum se, I relint, ut de illorum qualitatibus agamus : quia vel ignis de aer iunt praecipua clementa, ideb de illorum qualitatibus priusquam de his, quae aliis duc bus elementis con Utunt, diiserimus ceu licet aliqui IMerpretes antea tractatum de singulorum elemei totum qualitatibus generaliter dii putent,an qualit te elemento tum sint se ae substantiales eorundem, quia tamen in Schola Peripatetica nemo est qui orpositam lententiam tueatur, d alias eius decisio exterminis ipsis in ex dictis disp.2. num. in lib. Physic.disp .num.s.corurit,ideo quaest.hanc consulti
Resertur prior sensent ratiar. I Rim sententia nesa ignem esse simul alis duin, de liccum in lunam , de seniliter aerem esse calidum de humidum circa summum , sed ignerritantum habere calorem in summes, siccitatem verbcitra summum, de aerem esse summe humidum licet citra summum sit calidus,ita Alexand.licet Meteoror. Comimento i3. Albertus deSaxonia in hoc a lib. q.L.Maild. q.6.Iacobu. de Forti tract de Metusiouem
164쪽
imarium p. i. let.q.6.huius lib.Con imb.cap. 3.quaest. Rub traci de primis qualitatibus q. 8. Mali plures
Sententia haec, quatenus asserit ignem esse in summo calidum , de aerem esse citra summum calidum, constabit ex his , quae pro assertione nostra dicemusrqirare solum quoad aliau duas partes, scilicet , quod ignis non sit summe iccus,4 quod aer sit suinnieti midiis, probatione indiget. Probatur ergo quoad priorem , testimonio Arist. in hoc libro textu 23. ubi assignans proprias qualita te ignis , innuit: unu antem calid magis αν - ci. Ubi D. Thom se ait: In igne venta gis domina rureatiditas, quam secestasis ergo aperte sentiunt, ignem non elIe summe simina, sicut est summer eat sedas alioqui no haberet magis caliditatu , quam
I . Nec refert, si dicas, verba haec non neces laribintelligenda esse de natori intensiotae caloris, quam secitatis ignis, sed solum per ea denotari unam qualitatem , scilicet calorem, prius comaenire igni, si seque ei magis propriam, quam alteram , nimirum
Nam contra hoc est , ubys utraque qualitas in
summo conuenit igni, non posset proprie verificari locutio Aristot. scilicet, quod ignis sit magis calidus, quam siccus tum quia et w de ininus in qualitatibus non proprie dicitur, nisi ratione intensionis , de temissionis gradualis unde si utraque est in summo intensa, iota poterit proprie verificari ignem esse magis calidum,quam siccum , tum etiani,quia si utraque qualitas est in clemento persectissima , non est maior ratio, ob quam una sit ei magis propria,quam alteraci siquidem quaelibet conuenit et soli igni, αReutra conueniret ei ratione alterius nam sicut non
ideo ignis est calidus,qtua est siccus alioqui terra esset calida, quippe quae est sicca neque ideo est siccus,quia est calidus , alias aer qui est calidus, estet siccus cita nec ideo erit summe calidus,quia est summe siccus
19. Sectu db: nam terra est summe siccari ergo ignis nequit elle summe iacus Antecedens latius ex mente horum Doctorum quaestione sequenti prob bitui. Consequentia verti constat: quia in unoquoque genere debet designari viiii a primum, d maximum , in quo reperiatur persectistinia ratio illius generis, quodque sit quasi caput caeterorum, ut in gen te lucidotum sol,l& sic de aliis Dergo si in genet sc- colum terra est summe sicca, non poterit ignis habere suminam siccitatem, alias multa essent capita in tali genere, pari ratione in Senere frigidorum,humid rum,& calidorum,idem es et dicendum. Tertib,eadem sententia,quoad secundam eius partem , scilicet aerem esse summe humidum, probatur ex dinfinitione humidi ab Aristot cap. a huius libri
tradita, scilicet, Indetermanatum proprio termino, benererHDDiniae est alieno sed haec diuinitio maxime . principalius competit aeri, quam caeteris elementis:
ergo ipse primis .in principalias erit humidus, atque
adeo in summo. Maior cum utraque consequentia non indigenti robatione minor vero probatur nam ignis propteritimam activitatem non facilei terminatur termino alieno terra vero propter soliditatem , duritiem maximam, proprio termino consistit; aqua veth licet alieno termino terminetur, non tamen ita principaliter licut aer, quia cum firmagis fluidus, quam aqua. dissicilius terminatur termina proprio iacilius verbiennino alieno.
io Quirib, eadem pars probatur e nam omnia elamenta coctuam ad constitutionem mini in e
que virtualiter manent:ergoquodlibe habet aliquam qualitatem in summo et ergo cum aer non possit elle summe calidus, frigidus, aut secus, ut ex dicendis in hoc , essequenti quaestione constabit erit summe
Haec vitiina consequentia non indiget probatione: prior ver etiam pater, quia si aer non sis humi .dus in summo, scd aqua; aut aliud elementum, tunc humiditas mixti non reducetur ad aerem , ut adpro priam causain, sed ad praedictiam elementum , qua doquidem impersectum reducendum est ad perfectum illius generis, ac proinde aer noti manebit virtualiter in mixto,nec ad eius constitutionem concurret quia sollim ratione humiditatis, non ver caloris residemtis in summo in solo igne potest hoc praestare.
St. Bur ex mente D. - ignem esse πώ MIUM M 'T Icenduin tamen est primb ignem esse fulmL mὸ calidum,& summe siccum. Assertio haec, quoad priorem partem , scilicet ignem esse summe calidum , communiter admittitur ab omnibus Philosopliis, quoad secundam verbest D.Thom.in hoc lib. lect 3 ubi postquam in explicatione illius testimoni
ab aduersariis adducti,scilicet, ignem esse magis calis dum,quam siccum dixit simiam line virgis domina tu calid , iis siccisaut de quo in blutiori ad prismum oppositae sententiae statim addidit Monestati temtamelugendum cc idam dicam, quόdiserea laet
Dadet ac proinde aperte sentit, ignem esse summ secum,quia cum siccitas in sum debeat non miniis quam aliae qualitates alicui solummodb ex elementis
competere, Ut supra n.u.dicebamus, 3 non competat
aeri, aut aquae, quippe quae nihil siccitatis naturalitet petunt, consequens est,ut si terra non sit siccio igne,
quia non si in summo sicca, ac proinde quM alirent siccitas in summo reseruetur. Vnde S. Docti sequitur Baiie in praesenti cap. 3. quaest. 1. corn- muniter iuniores Thomistae una cum aliis nurri. I.
11. Probatur, quoad priorem partem ratione, quam innuit D.Thom.I. Metaph. cap.3. de in x.dist.λart.t ad a.de distinct.16. art.1 ad 3. nam ignis est perfectissimus inter omnia elementa, de ideo nobiliore loc assignanu:ergo debetur ei persectissit qua litas inter primas, scilicet calor, quippe qui est aeri-uior caeteris aliis qualitatibus ergo etiam debetur ei iii perfectissiano gradu Vtraque consequentia pater, quia quaelibet qualitas prima,& in summo , de turalicui primo corpori elementaria ergo qualitas perfectis una.de in pellectissimo gradu, debebitur perfectissimo corpori inter elementaria, quod est ignis.
Confimatur ratione, quam idem S. Doctor innuit.
quia alias aliquod aliud elementum ellet activius, quam ignis, cuius oppositum experientia docet. PMtet sequela, quia si ignis non esset ealidus in summo, tion posset non ut modbdicebamus calor in summo reperiri in alio elemento rergo illud haberet mai remactauitatem, quam ignis, utpoia,qui haberet qua litatem magis activam, scilicet calorem in summo. Secundo, probatur ratione desumpta ex Arist. λcundo libro de Coelo, ε D. Thom ibidem , quain etiam ex parte tangunt in hoc lib. cap.a nam ignis est summe leuis inter omnia elementa, ut ex loco ipsius constat. 6c ideo habet superiorem locuin inter omnia illa scutiat in auum lume ergo est suscitne calidus.
165쪽
Dissut X de Elementis, uast. III.
Patet consequentia, quia sicut leuitas prouenit ex calor ita summa leuitas ex sunt mo calore:vnde corpora alias latis grauia si calefiant, solent reddi liuiora. 13. Secunda ver pars eiusdem allertionis, scilicet ignem esse summe siccum, probatur ratione desumta ex D.Thom in hoc lib. lectione citata iam duae lint causae siccitatis, una est tilgus in debita proportione applicatum, condensans, comprimens, ac proinde consumens humidum talia ver calor cum debita etiam intensione applicatus uaporare faciens,& consequenter consumens idem luimiuvies sed calor summus igitis potentior est ad evaporandum, de consumendum humidum , quam terra fiagiditas ad comprimendum,&ii militer contumendum humidum: ergo ignis ut iacior, quia terra, de per contequens
Maior probatur, explicaturri nam clim stigus sit radix comprimendi,& condensandi, fit indrivi ex natura sua habeat , si sub dcbita intelisione , scilicet summa applicetur , ita comprimere subiectum , edit illud inglipostum ad quodcunque humidum,quia
enectus iste non caecompatibilis cum tanta compre sone in condensatione, sed requirit, aut insert aliquam dilatationem, oporositarem partium: de sinu litet calor cum debita etiam intensione applicatus habete uaporare humidum, cleuando exhalationes,qtii buse vaporetur, ac proinde ex se etiam cst modo dicto consilii piluus humiditatis. Et consequenter utraque qualitas sit modo explicato caula si
24. Minor verbetiam constat, quia cum calor in
summo sit activior frigiditate, de ex vi suae activitatis cum debita intensione applicatus, habeat resoluere.& consumere humdum, fit inde, ut ii potentior ad evaporandum, S consumendum humidum, quam rigiditas rex quo prima consequentia satis liquet , e-c da vel etiam est perspicua iam cum siccitas in summo sollini debeat ei Iesin aliquo ex elementis ut supra dicebamus hoc non iit in terra, ctii non sit ita sicca sicut ignis nec aliquid illius it in adre, aqua, ut ex dicendis constabit, fit inde, ut solus ignis sit in
summo siccus. Scd obiicies prim contra rationem hanc D. Th mae aquam esse frigidam,& humidam, ratione sei-giditatis coix prinii humidum ipsius, o nilia lominus, non ideo iii caest aliqua lacitas nec ideo remouetur humiditas in sui tuo Derso falsum est,qubd frigiditas
conapi inens humidum,ut causallacitatis ut dilponat
subiectum ad humiditateria. Secund obiicies,ex ea ad summum concludi,qubdea, quae violenter sunt calida snt e minus humida, magisque laca,quolunt magis calida non tamen ea, quae connaturaliter sunt calida . quia in istis calor non cibi uit humidum, secus ver in illic vi de in aere , qui est coimaturaliter calidus, de humidus,experimur,qudd eius calor non resoluit Eunuditatem ipsius. 11. Confirmatur primd: nam calor ignis non causat siccitatem illius , quia utraque qualitas fit per ii turalem diminationem ab codum igne:ergo male innuimus in hac ratione, qubdiumnus calor erit caula summae lacitatis. Confirmatur secund, nam licet in mixtis euaporatio vividitatis ii causa siccitatis , quia tantum habent de siccitate quantum illis decli de humiditates non tamen in elementis insta dicemus' oc in aciem aqua constat orgo ex eo, quia iiivimus calor ex te sit uaporatiuus totius humi lautis , loldii sicquitur, non eis in igne aliquid luuruditatas i.Oi ver elle in illo summam la
Ad tiniam ex his obiectionibus respondetur, non eme in summo frigidam, ut nuιn.4o dic, mus, atque ade nec habere frigiditate in in debita intensione applicatam ad hoc, ut sit incapax humidiatas,quin potius ut numero citato dicemus , aqua est summe humida,quandoquidem non quaevis compresses a frigore proueniens, scd solum suamma coinpresis reddit subiectum indispostum ad habendam Iummam huin iditate in vel aliquid illius , ut explicatum
est ex quo ct iam alia redditur ratio, propter quam aqua licii, capax siccitatis,quia cum sumina iniditate
incompossibilis est qua uis siccitas. a6. Ad secundam obiectionem, negandum Fantecedens, ad probationem dicendum e quod si semel summus calor ex natui sua est eua oratiuua humidi, de incoinpossibilis in eodem subiecto cum humiditates consequens est , ut ubicunque sit, hoc habeatiqubd si in aere oppositum experimi r prouenit ex eb, qudd dein calor, euhumiditas sent in ea piopoitione , temperie, ut calor non tesolaat
Ad primam confirmationem dicendum est , satis esse , ubd ununus calor ignis causet in aliis siccit rem in genere causae elaicientis , de in eodem graecauset in genere causi maletialis , de dispositiuae siceitatem aut sit ratio illius , quamuis tam c lor, quam siccitas in igne per naturalem dimanari
17. Ad secundam confirmationem patet ex dictis,suuimum calorem in igne habere connexionem, non solum cum exclusione totius humiditatis , sed etiam cum summa siccitates quia cum necellariis ex ptimis qualitatibus debeat habere duplicem, ut supra osten- durius, non pol ssit habere, vel fiigiditatem, vel humiditatem, oportet ut habeat siccitatem tacumque calor sit radix maioris siccitati,, quam frigus, oportue etiam,vr sit iccior, quam terra, ac proinde in summo ut supra dicebamus.
F. III. Stabuisti atrem , iuxta doctrinam s. DOLI. selis solutam , ct humidum in debita proporraone, quasi emperie cura mum.18 V, Icendum est secundb aerein neque esse sum L irae calidum , neque summe humidum , sed utramqueritialitatatem habete in debita proporti ne , c temperies, seu quasi temperie Allertionem hanc tuentur Doctores pro praecedenti relati, Prae cipue vel . D. Thom lectione citata, ubi loquens de materia, de substantia aeris, inquit Remanet erg'in
mia magis quam calida, quia aqua est metu humisia,
quam aer , ubi tribuit aeri minus caloris, quam humiditatis , quam aquae: atque adeb calorem , dei midi Lucili, non in summo, sed indebita proportici ne citra sumiarum. 19. 'iobaturque ratione, quam innuit D. . lech. eitaint nam abr est calidus, de humidus Pergo neutram ex lias qualitatibus habet in summo, sed indebis
in te uaperie,leu quas teinperie. Antecedens quoad virumque partem patet ex his, quae diximus quaest. 1 huius dii putationis. ω deinde quoad primam uadetur, tum quia ex eo, quia ignis est proximio coelo, idebest lumme calidus, viri te
quenti explicabimus ergo id saltim,quod immediate sequitur post ignem, habebit et lain aliquid caliditatis:
tum etiam quia elementa, quae intelle sunt contigua, habent aliquam qualitatem sumbolicam, ut comm nitc docent omnes phylosophici ergo cMnacriucoiitiguus igni, Malias si humidus ut tintim oste demus
166쪽
demus unon potest non habere aliquid caloris, ut ita symboliae cum igne in illo. Quoad secundam verbpartem probatur idem antecedens imam humidum est , quod suis terminis est male terminabiles, bene
autem calienis aer autem est huiusmodi, ut constati
Consequentia ver,probatur tum quia cum aer sit remotior a cieto, quam ignis, non poterit esse ita ca- Iidas,ac ille,ri consequenter nec erit summe calidus, cumque calor e porare taciat humiditatem , dum utraque qualitas non est in debita proportione, de temperie consequens est, ut aer nequeat esse sumin humidus Dium etiam quia, ut in prima assertione dicebacius, igius est summe calidus, ut quaest. s. venti allarimus, aqua est summe humida: ergo nemtra ex his qualitatibus poterit in summo conuenire aeria quia, ut supra num II docuimus, nulla ex his qualiti tabus potest in summo duobus elementis conis uenire. Videantur ea, quae sequenti quaestione asducemus , ubi dum de qualitatibus aquae egerimus, non poterit non de hoc iterum sermo redire. . Sed inquire t quae nam ex his qualitatibus
magis vigeat in alere. Respondetur, magis vigere in illo humiditatem ita D. Tho in praeienti Iect 3r
rum efficacia huius rationis , quae primo aspectu non apparet, constabit ex his, quae loco citato dicens. v.
Obiectis notamia, ct enodauis in . 3r. Ed obiicies eum aliquibus ex Stoicis relatis a P Galeno lib. secundo de Simplicibus Medic
ment, cap. 1o. a Coninabr. in praesenti capy qu.s. art.3.quod aer in media sui regione est valde uigidus, ut communiter docent Philosislii: ergo id habet ex natura sua, consequenter non erit callidus. Haec consequentia ultima paret , quia nullum elementum vendicat sibi naturaliter duas qualitates contrarias irim verb, quia ibi est aer in sua natur
ii dispositione , ae proinde Iiber ab omni alter
Confirmatur , quia si ab aes remoueantur omnia extrimem illum calefacientia,remanebit frigidus: ergo signum est illum ex natura sua esse trigidum Anin cedens constat, quia tempore hyemis per solam a
sentiam radiorum lolarium, remanet cum frigiditare.
Consequentia ver probatur iam inde colligimus Tigiditatem esse naturalem aquae, quia ipsa semotis omnibus impedimentis extrinsecis reducit te adsis, ditatem deperditam. 32. Pro solutione huius obiectionis duo supponenda sunt primum est, aerem partiri in tres regio, supremam unam,mediam aliam, ac tandem inmiteram Dex quibus illa prior ob maiorem arIroximationem ad coelum est calidiora haec verb/erior ex reverberatione radiorum solis in terra de aqua, atque etiam ex multitudine vaporum, exta lationum, quas idemmet sol extrahit ab utroque et
menro, recipit maiorem calorem quam ex natura sua
habeat. At ver legio media non ita est calida ab extrinseco , sicut suprema regio , ex eo quod sis distat a sole, quam illa, ob eandein quia plus distat a terra,quam regio infima, itur ita calida ex praedicta reuerberatione.
b. secandum est, victute istis semper extrahi a
terra exhalationes,ac ab aqum vapores, maxime verbtempore aestatis , in quo eius virtus maxime vigeri praeuictae autem exhalationes,4 vapores, quae a praedictis elementis extrahuntur,sunt ex natura sua, Ac ab
intrinseco frigida, ut docet Aristot de D. Thom 5ctatio id seMet, quia sint eiusdem speciei cum aqua, de terra, solum accidentalitera illis distinguuntur, habebunt utique risiditatem sicut praedicta elemen . cum quibus specili conueniunt. Si veth sint diuersae speciei, erunt nihilominus natura sua fit gida, quia erunt aliquo modo corpora mixta , ac proinde in eis vigebunt qualitates elementorum . ex quibus fiunt, quamuis cum his cohaereat, 'ubd ab e trinseco, scilicet a virtute solis habeant calorem, ratione euius leuis, de subtilia redduntur.3 . Hinc ergo ad obiectionem respondetur, mediam illam regionem aeris solum per accidens, dcine itinseco infrigidati ad his exhalationibus, de vaporisbus natura sua frigidis: nam haec toto anni tempore sursum virtute solis ascendunt ascendentes verbqub plus longantur ab hac infima regione calida. plus deperdunt de calore, tam ex reverberatione solis , de ab eadem regione impressum habebant: ac
tandem ad locum mediae regionis perueniunt , nec ulterius ascendere permittuntur , ratione maximi caloris supremae regionis circum obsistentis, sicut ob calorem infimae regionis, quae, ut sepra dicebamus, est calidior, quam media aeris regio, non permittuntur descendere de ita ob antiperistasim melius ibi conseruatur rigiditas praedicrarum exhalationum, dc vaporum, quia magis condensantur , eorumque virtus magis unitur Datque aded ibidem permanentes possunt infiigidare praedictam egionem aeris. Ex quo ad confirmationem etiam patet illa enim infrigdario aeris tempore hyemis non cauraturos Io recessu solis per naturalem dimanationem ab a te, sed ex vaporibus,, exhalationibus fit dis a te in aquaortum ducentibus. U.
Lit n. i. Ad secundum negandum est antec dens, de ad eius probationem constabit ex his quae n. s. di sequentibus asseremus. Ad tertium nega dum est, aerem melius terminari termino alieno, quam aquam: quia, ut docet Arist. 4. Meteororum, ieci. . apud D.TE. Ac infia text. s. aqua est primum humidum, primum fluxibile,& primum interminabis la termino proprio, ne tamen alieno:vnde si aer facile terminatur, hoc ideb est,quia habet humiditatem in gradu excellenti,non vet,quia habet illam in si
duiupremo,sicut aqua, quamuis raritas, qua gaudet, non parum ad eius interminabilitatem conducat.
Ad quartum dicendum est, humiditatem aetis ita in eo modifieari, ut ratione talis modificationis correspondeat ei peculiaris effectus in mixto:oc ideo videmus qubd ad hummitatem mixti , ut est ab aere. consequuntur in eo aliquae qualitates, quae non consequuntur ab eadem humiditate, ut est ab aqua habente summam humiditatem, ut quM mixtum sith moris tanguinei. c. Neque fit hinc aetem uolumi rione talis modificationis manere in mixto : nam etiam manet ratione humiditatis sic modificatae, quia aer praebuit influxum instrumentum ad utrumque,sci licet ad hoc, ut non istum modificatio illa, sed etiam im humiditas,ut modificata maneret in mino: de ad hanc permanentiam satia est praedictus influxus,ut ex
167쪽
Disp. X. de Elementis, Vuas. IV
uari,si summam haberet stigiditatemseu ob hanc, tionem nequeunt in aqua diu haberes, de ne ae
36.4N titulo aliquid. quid in dubium
communi Philosophorum sententia, aquam, Scae ram hibere praedictas qualitates Vocamus autem indubitim, quaenam conueniant istis in summo, qu aeveth citra summum. preponitu iacendi mod/M.
37. D Artem negantem ruentur Auctores pro prima
1 sententia quaestioliis praecedentis relati unde dicunt aquam 'esse se gidam in summo,& citra sum reum humidam, terram ver,etie siccam in summo,&hie . summum frigidam.
Probarur ptim testimonio Arist. in hoc lib. text. 13 ubi inquite Terra ιidemsicci potius est 3 - νει ap a, rastigia magis am humidi Vbii Th.
ut ι; ἐκ ama magis frigidua quam humiditas cum apte qualuas , quae in his elementis dominarur, sit in
eis inmmo, ut communiter docent Philodophi, consequens est, ut aqua sit si me frigida, dc terra summe
sicca , ac proinde habent alias duas qualitates cum 6 Confirmato, nam Aristot in hoe lib. texti maii, ignem eis contrarium Uiurice aerem terrae e
oesi ut ignis est summe calidus, item aqua erit summe tigida:& sicut in alere viget humiditas, ita in tetravim Mi siccitas humiditati contraria. Secuthdb,ratione eadem sententia quoad aquam sieostenditu iam experimur, nullum aliud eleme
tu mi igidius esse quam aquam ergo ipsa erit in summo tripoda, de conlequenter scdum citra summum humida. Haec ultima consequentia patet quia summastigiditas ita comprimit subiectum , in quo est , ut reddat illud in dispositum ad habendam summam hi
miditatem, quae non parum dilaintionis, torosit tis in illo requirit. Prima ver consequentia etiam
constat, quia quaevis ex his qualitatibus debet esse in summo in aliquo elemento,ac pioinde erit in summo in illo, in quo magis viget.
Tertib, eadem sentencia quoad terram probatur m ex illo Genes. I. ubi terra vocatur arida, hoc non ob aliud, nisi quia in ea viget ccitas, quae est eius principalis proprietas,Vt exponit D.Th. I.p.q.69. art.i.ad s.lum etiam ex diffinitione sicci ab Arist. 1. e. huius litatradita, scilicet, Siccum est , quod facile triminatur reminis proprio dissicili vero alieno. Sed haec distinitio conuenit primbix principaliter terrae propter oliditatem,ac duritiem eius rergo erit maxime sicca ergo non erit maxime frigida Patet consequen-ria, quia, ut ex primo argumento constat fi liaec qualitas in maximo de supreino gradu est in aqua.*o. Confirmatur, nam terra non est summe frigidaretro erit rumme sicca Consequentia patet, qui , ut eommuniter docent Philosophi debet habet ali- qtiam qualitatem in summo Antecedens verd probat. r. quia terra constituta est incommune domicilium animalium perfectocum, ut in ea vivant,ac conscr-Geintur non possent autem in ea habitare, sconser-
., 1laendum est mimb; quia etsi probabile sic
Ita aquam esse summe frigidam, nihilominus probabilius est, illam esse surrime humidam, & citra summurn frigidam Alsertionem istam quoad eri me partis probabilitatem conuincit tum seia communis antiquorum Philosophorum consensus te ideo in libris Physicorum obiter innuimus frigiditatem, toci habere se ad instar proprietatis aquae; ibi enim
non erat proprius locus, ubi res haec discutienda erat,
ideo satis fuit modo dicendi probabili iure obiter
tantum dicta uti. Quoad secundam verbpartem, eam
I. de simplicium medicamentorum facultatibust, cap. 8. de 31 λuicena lib. I.Fen. I. Oct a Gatbnuti sum
Secunda igitur, de principalis assertionis pars pro batur in primis testimonio D. Th. lect 3. sepe citata, ubi inquit: Apua humidiores suam aer , est Demen aniatu fruida pian terra, ac pcoinde aquae competeritum .'ubd sit summe humida, cum humiditas ta sumismo nec possit esse in aere miniis humido, quam aqua. neque in aliis elementis, nihil humiditatis habentibus sum etiam citra summum frigida, cum sit mimis frigidaritam terra. M Deinde ratione ex D Thom loco citato dein sumpta sic ostenditur unam sensibilia per sensus iudiscanda simi;at per tactvin experimur aquam esse humidioremaereremo erit tame humidarergo citra sumininum frigida. Antecedens pater ex eo ad propria sensibilia sunt obiecta proportionata sensuum c ideo pet illos est de qualitatibus sensibilibus iudicandum.
Prima ver consequentia paret, quia experimur aquam ex propriis metiris valde humectaremon verbaerem, sed potius aliquando exsiccare. Secunda vero consequentia patet ex nis,quae num.1s.diximus, osten, dentes summam frigiditatem non esse compossibilem eum humiditate, maxime si humiditas sit in summo. Confirmatur primis , nam aquatilibus ut piscibus, maior conuenit humiditas, quam volatilibus Maubbus t at certum est in aquatilibus ver aetem ergo aqua erit humidior aere dc consequenter in summo. 1. Confirmatur secundb, nam praedicti piscessune maxime phlegmatici: ergo cum ptile a conueniens viventi ratione humiditatis aquae sit inter omnes humores,in quibusalia elementa praedominantur , quid humidisssimum,signum est,aquam esse humidiorem illis omnibus,& cosequentet esse in summo humidam. Respondent aduertarii, quam non esse hum,diorem aere, licet magis humectet, sicut flamma calidior est ferro candenti , licet ferrum magis calefaciat , quia multoties qualitas minus intenta producit perfectiorem effectum, quam eadem qua litas magis intensa ex eo quM est in subiecto denasori, ut in praesenti contingit. Ad id autem, quod de exsiccatione fac ab aere in ratione D. Thoia adduincitur, relpondent id prouenire per acciden ab aere. ratione caloris, quem habet, quia calor ex se exsiccativus, ride non tollete, quominus aer sit ita se summe humidus. 3. Scd contra: nam in primis fusam est possie a Iemluperage aquam in intensione tamditatis, quia
168쪽
humiditas aquae est coniuncta eum frigiditate ipsius;
humiditas ver aeris cum caliditate illius et ergo aqua erit intensiue hummidior aere .Pater conseque tia nam illa humiditas habet maiorem intensionem in aliquo subiecto eidem connaturali, in quo suerint dispositiones magis idoneae ih congruae suae naturae:
ad humiditatem aptior dispositio est frigiditas elita
Dissut x de Elementis, cus I p.
text. 8. Qin hoc lib. loco citato, quae potest ad hanc sermam reduci. Nam ex eo ignis est summe leuis, Mest in distans secundum situm a coeles, quia est summe calidus, sed terra est summe grauis, summeque distat iuxta dispositionem uniuersi a coelo:ergo erit summe rigida Maior constat , quia calor est leuitatis causa, de ideo aqua calida minoris est pon
summum , quam caliditas, ut ex se constate videtur, deris de grauitatis, quam eademnae frigida, vequandoquidem praedicta frigiditas iuuat ad maiorem perientia constat : ergo summa caliditas erit crassicationem, de tenaciorem adhaesionem humidita summae leuitatis Minor vexb non indiget probati tis:ergo,&c. e. Consequemia autem ex utraque praemiu patet, Confirmatur prim , nam caliditas , quantum est quia oppotui eiactus ex oppositis causis debentit ex se , nisi sit satis eniperata, evaporat humiditatem uenire. ergo non est ita conueniens dispositio ad humidita elpondens aduertarii , quod extrema distare tem sicut frigiditas, dummodb non it in summo lis tia, contraiietas terrae, de ignia secundum litum eo maneat in gradu excellenti.Confirmatur secundo, nam aec tempore pluuiae humectatur ab aqtia i ergo innum est non elle ita intensum in humidirute, ac ipsa aquainlioqui a proportione minoris inaequalita
tis actio procederet. Deinde sidam etiam est , aerem ex una parte grauitatem , de leuitatem , non habent nexum cum extrema d niaxima contrarietate illorum , secundum caliditatem , oc frigiditatem: c rationem resdunt, quia litus , de leuitas ignis,necnonae situs, aegrauitas terrae, non oriuntur ex sol calore dc frigiditate, sed limul ex si qualitoribus: oc iratu ago esse iuuante humidum,&ex alia posse exsceare pen oritur excitore &s aiale, α nrori ex ui citate de
accidens ratione caloris, quem connaturaliter habet. quia alias etiam aqua potae pre accidens exsiccare ratione frigiditatis connatuialiter ita ea repertae, quandoquidem , ut supra ex D. Th. didebimus , sese giditas comprimens humidum potest elle causa se citatis; cuius oppositiam experimur , c hoc certe non ob aliam rationem , nisi qui cst sumnae humidarnam sicut ignis . quia habet caliditatem te, summo, numquam per se, aut per accidens, potest per proptias. Ec natiuas qualitatev friguis eiri aut liumecta xe , itaqubdfuerit summae humiditatis, ne ibit pecs ain per accidens, connaturaliter exliorave. Quare ex eo qubd conitatural iter aera aliquando comueniat exsiccare , optime insertur non esie summe humidum ei quidem cum sumna humiditate repugnantiam habet quiuis modushabetidi,vel producen dimodo dicto s. III. di visas oue a Muremum terra, si Th. μμι--. s. Icendum est secund , terram elle summe αδ fritidam , iura suinmum siccam ita D. Thorrcleet citata , ubi postquam dixit terram non
elle ita siccam , scut ignis, E qua m/rans πιά omnibus habentia ensio Grais p d aqua Mimidior squam air, statim loquens de eadem aqua, addidit: si tamen, or minis stiriaia, Miam rema. Ergo aperte sentit, terram esse in summo frigidam, quia cum frigidi- frigiditate licet talis frui Mnon si summa. 8 Sed contra mam au primis in solutio aperia pugnat cum D Th. loco citato ex A. de siculo ,
c. inurana inrea servi Mississimumstio M.. Deinde contra eandem rutionem urget eque ratio exatist 3 Diu Thom a capit huius libri de iamptis nam quaevis contrarietas secundarum qu Iiratum debet reduci ut ad primam radicem ad unam contrarietatem primarum , seu ad duas qualitate inter se contraria, sed vanitas Meuitas sunt iecundae qualitates inter se extreme contrariae et ergo earum coiitrarietas debet reduci tanquam ad primam radicem, ad unam primam contrarietatem mimarum qualitatum, seu ad duas qualitates inter te contrarias ergo cum leuitas non possit reduci ut adpi mam radicem, ad secitatem, quippe cum terra, quae est valde iecit, sit stanniegrauis, sed ad calorem , ut docet Arist. loco citato exa de Coelo, fit inde, ut grauitas fit reducenda ad frigiditatem , dc per cons quens summa grauitas ac summa leuitas ad summum calorema summum frigus. Maior, in qua sola est dissicultas , sic probatur ae simul explicatur: nam sicut quaelibet qualitas secunda reducitur ad aliquam primam, ut ad id, ex quotas in summo debeat esse in aliquo elemento,ut nu. praecipue fit, ita ad hoc, ut duae qualitates secrandae II dicebamus, de praeter terram, Ac aquam, nullum sint inter se contrariae,OPortet,vi reducantur ad duas remaneat elementum , ut ex duris constat , iis qualitates primas inter te contrarias: quia cum earuinpossit esse eonnaturaliter frigidum , lan fit, ut si contiarietas ex contrarietate primarum proueniat, terra est stigidior quam aqua, quod debeat eis stigi non possient eis inter se contrariae , si una reducere da in summo , sicut etiam ex eo , qubd eidem terrae tur, v. g. ad calorem,& alia ad siccitatem, quae inter tribuit minorem siceitatem , quam igni, clare etiam se contrariae non sunt. insertur non esse in summo siccam Eam etiam re 4st. Secundo erincipaliter probatur assertio,quoadnen Avicena in suo libro de Coelo cap.vltimo,Alber hanc partem dc simul prior ratio explicatur in contus Magnus hoc loco erach. I. cap. i . Baiieisloco cita firmatur ratione alia, quam D. Thom lect 3 huiusto, Iuniores Thominae Assertio haec quoad i. eius libri his verbis proponit Frigidisas causasu ex di- partem, scilicet tetram non elle summe siccam i uia ab orbe, sicut calidiis ex propin--σι. Cum tet ex dictis quaest praecedenti , ubi ostendimus sie ergo inter catera elementa terra maliud et a Caelo, ne- citatem in summo conuenite igni , atque adeb pro cessa riose itur, amod terraefrigidus sis inser omnis
Pter ratiotiem nu. u. additi tam non poterit conueni elementae.
Ie terrae. Confirmatur: nam in partibus remotioribus a s 46 Doad primam vera partem probatur prim bra te, Sc proximioribus poli , experimur ira vigeretione, quam inlinitimi Mist de D. Thom. 1. de Caeso igiditatem, ut nequeat ibi eue habitatio , de Gmiliter
169쪽
militer tempore hyemali, non ob aliud frigus ita, γget, nisi quia sol magis a nobis recidit seu idebin aestate maior calor sentitur, quia sol est nobis proximior ergo ex maiori alicuius corporis distintia acidio, praecipue vero corpore solari, optime colligitur illud elle frigidus. I. Sed dices,cumenta non habere has'italitates pii mas ab extrinseco per influentiam coeteitcm,sed ab intrinseco in per naturalem dimanationem a pro-rdiis formis substantialibus ipsorum Wideo parum reserre 'ub sint, aut noli illud istantia ab orbe, ad hoc ut illas habeant. Sed contra : nam licet reuera elementa habeant praedictas qualitates abi iitrua seco, nihiloninus ot time sequitur ex eo, qubd fluentia caeleltis cotiseris hiativa terrae debeat eile frigidi ima oratione summae distantiae inter coeliim terram veri vitis inubdterra petat con naturaliter, ut qualitas priina ab radi manans sit summastigiditas , ut ita influentia caelestis, cuius munus est conlcruare rein in sit et se coii. naturali , coit formiter ad illim naturam , sit consona eidem terrae conteruatae. . IV.
mi ιntur argumenta prioris sententia uel A D primum respondetur , Arist. comparasset, hic quodvis elementum superius cum suo imseliori, immediato scilicet gilein cum aere,&stquam cum terra' ua ramen ut in hac comparatione elementum supcrius collatum cum suo inferiori consideretur ut agens inserius verbis passum resistens: unde optime igni magis tribuit calorem, per quem maxime agit, Maeri humiditatem territiam maximEretistit ι similiter aquae frigiditatem, per quam praecipue agit,&terrae iccitare, per quam praecipi telis ii quamuis cum his cohaerat, ut habeant Praedictas qualitates in gradu a nobis explicato, ut D. Th. notauit. Per quod pater,ium ad testimonium S. Doct. qui post verba ibidem relata statim addit, Non es a rem intelligendum , m quidam di ni, quod terra licet D magissicca quam frigida , ι'. rvae haesitficeior unet Tum etiam ad primuin exquaest. praecedcnti re
11. Ad confirmationem respondctur, contrarietate ni clementorum polle dupliciter sumi, ut docet
Alist. Ide generatione text. 2.vel ita,vc talis colura
rivias sit in qualitatibus singulis ι vel ita ut sit in coin-biliationibus,quae in quolibet elemento reperiuntur: si primo modo sumatur, tunc igdis etiam contraria- Iur teriae aere aquae, ut ostensum est: si autem secundo modo accipiatur, scilicet secundum contrarietatem combinationum, tunc ignis, non terrae,sed aquae, aer non aquae, sed terrae opponitur quia ignis fi
bet combinationcm calidi, di sicci,& aqua frigidi &humidi in similiter aer habet combinationem humidi & calidi , terra sicci, frigidi Arist. ergo non de illo sed de isto posteriori contrarietatis moindo loquebatur, Mideb optime dixit ignem aquae, &
st. Ad secundum negandum est antecedens, nam in protundissimis speluncis plus frigoris experiinur, qtiam in tota aqua unde, ii terra in sua naturali dispostione reperiretur, non est dubium , quin plus quam aqua instigidaret inii bd si aqua est causa ina- raris infiigidationis, quam ista porri terrae quae ab animalibus inhabitatui, id prouenit ex eo, quod ab extrinseco ob indigeritiain praedictor uinanim
lium accommodate ad eorum naturam , ad certain temperiem redacta est.
Ad tertiinia, quoad primam eius probationem ex illo Genes desumptane respondetur,'iiod ut terra posssit nunci ipari arida, satis est habere siccitatem in gradii excellenti; unde potiori titulo eollet ignifico mine soci absolute, impliciter insignita , quippe qui est iccior terra. Ad testimonium autem D. h. dicendum est, illum loqui in sententia Basilissatis probabili, undes inquit: vel potest dici secundiso
Bassimi, quodprimo nominabarur rerra secundo, turam suam. nunc Muem nominarar exsia proci
proprietati piae est siccitas.s . Ad secundam ver,probationem, neganda est minor nam ignis, per se loquendo melius est te minabile termino proprio, quam terra , tametsi haec, quia est seca in gradu excellenti, sit etiarn valde terminabilis termino proprio. Ad confirmationem patet ex dictis, proportionem hanc terrae ab animalibus terrestribus habitatam, este
ab auctore naturae temperatam per varias c lorum influentias,& aliorum elementorum mixtiones,quan
tum fatis est ad praedictam habitationem, pro setio nate ad eorum naturam, ad quam Deus principulius, quam ad proprias clementorum naturas inirexit . ita non manc in sua irritate , ac proinde non mirum, quM non sit ita frigida, nos enim loquis mur de eleinentis in sua puritate.
Virum qualitas elenienti nis i intensa habeat per n. Lenior intelligentia compositionis element Crum ex suis qualitatibus,non palum ex huius qu decisione pendet, & idc ut praedicta compositio melius capiatur, praesentem iraest excitamus.16. D Artem affirmantem tuentur Marsilius quaest. JG s. huius libri ,Αstuditio quaest 4 FOrliu.tra
clatu de intenso ne tarmarum pari. 1. Omnes fere Nominales, quem sequuntur Conimbricens lib. de Generat cap. 3. quin I. art. 4. Probatur primo nam quantum deest de uno contrario, tantum suppletur de alio aergo qualitas quae non habet summum gradum intensionis in clementis , debet eli permixta cum contraria qualitare,ut ita latum habeat de illa,quantum de summa intelione oppositae qualitatis illi deest.Consequelitia non indigc probatione antecedens ver est Arist.8.Phystext.19.ubi docet, e plus, vel miniis unius contrarisesse in aliquo subiecto,qubplus, vel minus de alio contrario habet, unde inquit Magis aviem , es minata est ex eo quia plus, aut minus contraris inest. Secundo quia alias qualitas illa, quae non est in summo in elementis, pollet in instanti utendi usque ac summum a contrario agente, consequenter tota corruptio illius elementi instantanee perfici; hoc au- rein videtur falsum, quandoquidem alteratio corruptiua est per se succelliuaci ergo,in taet Patet sequela, quia ubi non adest contrarium resistens,perficitur tota actio in instantiaeside tota actio illuininandii te perfici in instanti, quia ad introductionem lucis nullum datur contrarium ex parte subiecti
170쪽
Disp. X. de Elementis, cuaest T.
Qinmo , non esset permixta in elementis cum qualita mento ac consequenter non elle , per secloquendo, te contraiia, fieret inde V sit ac V. g. qui est calidus permanenter in toto illo, tunc talis qualitas non ellet citra suminum, calefieret ab igne calore intensiori, illi connaturalis. Hic autem non loquimurn tu de ele- quam ex natura sua petit is pollet unquam ii mentis sub statu connatui ali, sive habet uibus qualilluc calorem a se expellere hoc autetia est falsum rates connaturales talia in statu violento &per ac ergo, ta aettiae. Sequela videtur certa, quia sub cidens , aperie constat, quodvis cleinentum posse iccium non expellit a se unam qualitatei nisi quia habere perivixtionem contrariae qualitatis. habet oppositam vel petit illam ui ergo ac nec ha- o. Confirmatur, nam dato qui, talis qualitas bet tantumdem nigiditatis, quantum deperdendum, non pertineret ad rcciprocam elementorum acta est de intensione illa caloris , nec petit illam, nunquam poteriti se intentionein illam caloris expellere, Fallitas autem consequentis etiam constat, quoniam maior illa intenso calori est violenta aeri,
nullum autem violanciun perpetuum eis pinest. Qua it, iam experimur aerem inlis caliduni remittere calorem alterius magis calidi, hoc autem fieri nequit , nisi in utroquesuit permixtio rigiditatis
una cum calore,ut ex se constat: ergo cum par,quoad hoc, debeat eis ratio de caeteris elumcntis habentibus aliquam qualitatem citra summum, fit inde , ut
in omnibus illis detur praedicta permaxtio qualit
18. V Icenduin tamen est initalitatem elementi minus intensam non habere in illo permixtionem contrariae qualitatis. Ita Alcxander S. Met. nem, iteque ad naturalium locorum ordinem exigatur, sed ad explenda duntaxat capacitatem illarumatetiae , tilialomi ii iis adhuc debuisset ab Aristot numerari quia capacitas illa elementi. v. g. aeris , ad hoc, ut quantili deest illi de calores, tantum tribu turilli de frigiditate , est ei, ut tali, connaturalis, ac
proinde inditati utramque qualitatem eii etiam aericolanaturalem in ad compictam omnino eius constitutionem pertinentem ergo cum Aristot. loco citato de constiti itione persecta, omnino connaturali et trientorum agat,in ex diuersis coniugationibus con- naturalium qualitatum elementorum ditiuria eici neninta colligat, non debuillet praedictam tartiacn quatit tem silentio praetcIire. 6 I. Secui ido probatur ratione , quam insinuant Arist. 5 D. Tliom. cap. IO. lib. praecedentis, nam clementa sunt corpora simplicia, de ideo ex eis fit mixtum , in eaque resoluitur ergo non Polliint habere
connaturaliter permixtionem contrariarum quatit
tum Patet consequentia, quia hoc eit proprium eo poris mixti, ut disput, dixtinus. Occurrunt Onimbinaturam corporis iuriplicis commento is Albcrt. de Saxonia quaest a trinus lib. non eae simplicitate qualitatum argui, alioqui nullurn Venetus ad text. t; eiusdem Ierne l. li a Phyl.cap. elemcntum duplicem qualitatem obtineret, sed de- Zimara Theoremate S. Toletus quaest. 6. huius ii prchendi ex eo quianaima sua vendicentsbivnamhri Bane E cap. t. qtiaest. 3. conclus. 6. Rubio tractatu qualitatem in suminis , non autem temperiem
de primis qualitatibus quaeli. . oe
Probatur primb testimonio Arist. in hoc lib. cap.
a. ex. I6. i. Tho. Iccst. . ubi distribuentesinu tuo qualitates priiris secundum diuersas combin tiones pro compolitione elementoruit , duas tantium iam assignatasti ibuunt singulis eleinec ris ergo
aperte sentiunt non habere permixtio irem contraria-
Ium qualitatum , quia adhinc necessiario tres testim qualitates deliderabantur. ruor primarum qualitatum, quam, si vendicarentis tionem mini,haberent. Sed contra quia aer nullam qualitatem in summo sibi uendicat, ut nu. 28 ostendimusaergo ad rationem
corporis simplicis novi desiaratur ut habeat aliquam
61 Confirmatur, quia corpus non dicitur mixtum, e eo quM habeat permixtionem 1brinarum substa tialium, ut ex se constar meque ex eo, quod habeat plures qualitates inter se non contrarias , alio qui Respondent Coninib. de Arist. Thom. elementa eis constantia non ellent pura , c simpli-
non meminille tertiae qualitatis in quovis clemento existentis: rum qitia clim sit satis remilla , non den minat simpliciter subiectum. Tui maxime , quivi ea qualitas neque ad reciprocam elementoruin actionem , neque ad naturalium loco riui ordinem exigatur, sed ad explenduia duntaxat capacitaten cia corpora ergo dicetur mixtum saltim imperte
tum ex eo , quod sit in eo permixtio duarum contrariarum qualitatum , sicut alia mixta impeliscridicum ut testa , quia constant saltim ex duabus uuali talibus contrariis' ergo si elementa habem ex natura sua permixtionein contrariae qualitatis , non materii, quae talis est ingeni , ut quantum ex aliqua erunt corpora simplicia distincta a mixtis imperfe- primarum qualitatuine deficit,tantumdemsbie con clis,cuius oppositui communiter docetu omnes histraria supteri postuler. lolophi. 19. Sed contra, nam licet qualitas cit, transens, Accedit, qudd saltim elementum aeris nullam h ωvalde remi ita non possit denominare simpliciter bent qualitatem in summo , sed calorem in humi- subiectum Dattamen qualitas permanens, ab in dirutem circa summum, estet verum , de persectum trinseco petita ab eodem lubiecto illud secundum mixtum, quandoquidem iuxta oppositam sententiam se totum alticiens , non potest non ipsum absolute, tantum debet illi dari de frigiditate, siccitate,quan- simpliciter denominare: quia quod toti composito, tum ei deest de calore, de humiditatria proinde erit
de non ibi lim alicui eius parti connaturaliter,&per in eo permixtio quatuor primarum qualitatum ad permanenter conuenit, non potcst non absolute, ἡ sectam mixtionem requiitta.Nec contra hoc obstabit. simpliciter illi conuenire in si eleinent haberent
permixtionem contrariae qualitatis una cum alia, quam citra summum habent , tunc talis qualitas contraria peterctur ab inti inlcco ab eodem ele-Inento , sietque , itanium est ex vi illius cle-anent , permanent et in toto illo ergo denominaret impliciter praediistui subicctum Minor patet, quia si non Peteretur ab uitruueco ab eodem ele-
qud aer habeat humiditatem in gradu excellenti, quia plura sunt mixta , quae habent magi iam rigid
talem, vel calorem, ut in aliquibus herbis constat. quae ob hanc rationem solent irreparabulle mortem animalibus inferre.