장음표시 사용
141쪽
enuantitatis, crux est subiectum reliquorum accidentium materialium.
Secundd, prout opponitur oppresso implicato, de inuollato, dicit praedictam quantitatem amplius dilatatam , exelicatam ac , sic dicamus hamplius
euolutam . absque eo, qubd illi superaddantur nouae
ati. Hinc ergo ad Hrmam argument , concenantecedenti, distii guendum est primum consequens s si intelligatur de maiori extensione prima modo simpla, neganda est coli sequerilia, fecus ver si intelliguut de ea posterioli modo accepta rac deinde ne
ganda est absolute vitiina coi seqtietura. Neque contra haec obstant,quae in fauorem, tritioque coia sequentiae adducta unitanam ad probationem prima dicendum cit , maiorem extens Oilem localem posse prouenire ab eadem quantitate magis dilatata, eura licet daremus eam se habere ad initar proprie
ratis quantitarisa hoc tamen intelligendum et non de quantitate utcunque sumpta, sed modificara, , t se dicamus' per raritatem : unde variata rarita teri potest modo dicto praedicta extensio localis
Ad probationem ver secundae saris constat,mai rem hanc dilatationem non est absoluteri simpliciter terminum per se primum rarefactionis, quamitis collata cum extensione actuali in ordine ad locumprilis resultet. Ex quo ad confirmationem neganda est maior Se ad probationem patet ex dictis 'ubd sicut noua vis ad magis calefaciendum non prouenit a nouo calore, sed ab eodem denuo modificata cita noua vis ad occupandum maiorem loci in , non esse necelsarium ut prouenit a maiori quantitate , sed potest prouenire eadem nouiter inod incat , ampliusque modo explicato dilataII. Quamuis inter exemplum adductum, de quantitatem , si sua disparatas squia qualitates non polsunt formaliter habete ex vi sua maiorem vim ad prod cendum maiorem calorem , nisi rarione modi inte sociis adiuncti secus ver quantitas , quae ratione nouarum partium quantitatis potest habere nouam vi in ad maiorem locum occupandum. o. Ad tertium respondetur Con imbricens tot esse puncta inritio uis quanto , quantumuis minimo,
ac li quocunque alio,quantumcunque maXImin: Unde eadem caera nunc condensata , postea vero rare tacta , potest modo corre Oindere absque additiones j II in. m dictatas v. u i lici Gn.
pii. rctorum medietati vasis, postmodum ver toti quae in cera intieniuntur: ita vasi id autem in quo haec solutio nititur, scilicet toteli pinacta in via , quot in alio , probant exemplo .hiplicis circuli, qtiorum alter lit maior Mesalter mi cor es pondei est cui ultimis uti
circulorum, nam si circuli illi extendant rad modum lineae rectae , non poterim singulis lineis ductis 1 punctis circuli maioris correspondere singula puncta linea illa circuli mitioris i cosme, si lint diu
posita in modum circuli minoris, de ma oras, uorum unus sit in tu ars in alio. Verum haec solutio non omnino placet, tum propter ea, qua loco citato circa hanc correspondentiam punctorum circuli maioris, eunata Ioris diximus Drum
moda coltcspondentia punctoriani, verbi gratia, cir culi maioris, ela minoris, ita ut omnibus, cuingulis lineis tendentibus centro circuli maioris usque ad circumferentiam eiusdem , corie spondeant diuers, puncta in circulo minora, de nil uloiuinus non habeat tot puncta cuculus minor,ac maior. i. Qitare aliter ad argumentum respondenduin est, negando anteccdens, de ad cius probationem di cendum est , qud licet in eo euentu omnia puncta determinata , vel saltim quamplurima , extremitatis cerae magis conden rarae , quam vas correspondeant omnibus punctis determinatis , qilae torii iuntur ita specie conca ita medietatis vasisci non tamen o innia puncta, quae vago, consus modo reperiunturi in partibus proportionalibus cerae magis condensatae:
nam licui partes istae hoe ip1 qud Liunt magis eo dentatae sunt plures, quam partes proportionales, sis illis corresponde lite s ita in eis inuoluuntur vago. de consis modo plura puncta . atque adeo non ei iv
inter illa δε ideo non mirum qu ui cera rare fiat. habeat puncta sussici elui ad correspondeiidum aliis
tibiis punctis vasis inter sed stantibus. Nec contia hoc obestii obatio ibidem adducta de coinmensuratione omnini oda loci, dolocati,quia haec
corrn Iae nisi lata tantu in repetatur . Guando et eadem
raritas ct densitas in vili ue , de iuxta haec debent
intelligi quae alibi innularius. t. x quo etiam constat, quid dicendum sit cista
hanc corre 'O .entiam, si vas citet magis condensatum , quam era , c ccra amplius denub rareferet: nam tunc ti in cera pol se corret adcre secunduin puncta , quae habet, punctis aliis alterius medietatis vasis nam licui dum ceta erat parum rari facta πο- Ierat correspondei secunduin sua puncta pinu se in plura, qtMinia,
rarehant, amplius ii da latentur
irae ratione illi iis maioris rata ratnor , cinctultis in maior nam omnes lineae , quae
exeunt a celatro circuli natoris , usque ad circumserentiam illius, transeunt per circulum minorem, ἐκ singulis coirespondet unicum tinctum in illo, non mimis ac in circii inserentia praedicti circuli maioris datur aliud punctui cis correspondens quod quidem non posset contingere, sic licuius minor non haberet tot puncta, quot in circumteretitia maioris cireuli repertuntur.
Caeterum, haec solutio, e eius fundament lim , satis ut credimus fuit a nobis impu.natum . Phyl.dili'. 2I.mam. 64. I. Ac id co ab v licciotici inpugilatione superi edendum erit. Secundbrespondet Rubio, negando tot est epili ista ic minuis e Te vagis re confulis , quae includuntur in inquantitate parua in in magna 'muhilominus partibus proportionalibas, uti plura illitatura racbene posse idem quantuin cum pauciori biis planctis mutata cis transeunt cx parte totus primi mobilis, correspondere ratione ditis ii dispositionis , desii B temporis illius, quam sint illa, qtiae in eadem dui amationis , quam liabet, pluribus punctis alterius oti fluunt ex parte motus tardi , alioqui motus
s vc contigit in exemplo proreta la non esset velocior, Quia ad hanccta, quae habet, absque
additione aliolum . plui Ibit alita punctis allei las
liant haec explicari exerrulo motus tardi collat,
eius mam licet cuilibet muruo ei se motus tardi signato, o dc terminato coirespondeat ex parte motus ac
temporis primi mobilis aliouod mutatu in eis , ali- qtidiique in Italis; attam ei alloquamur de instantibus
142쪽
i Di t. VIII de Actione, freactione suast. I.
locitatem requiritur,ut plures partes proportionales, imo plures aliquotae fluxerint de motu, cidciori, dum
ranseunt pauciores partes , paucioraque mutata elle de motu tardiori. t. Ad confirmationem , concessa maiori iuxta se illi im explicatum neganda et minor in adii ob tionem dicendum est conui, cere nam partem pr portionalem,ritiae immediate unitur cum altera, nond.stare ab illa nunc inagis qtiain antea,qilia nunc uam datur nisi unicuin punctum iriermedium incapax rarefactionis inter utramque , non tamen quM partes proportionales , liae non uniuntur immediate,
sed mediate, nequcant poli .uefactionem magis di-ilare distanti sibi proportionata, Morta ex praedicta ratefactioneri non vero ex eo , iidd plures partes qualuitaris ibidem superadd. uitur, quandoquidem partes iuermediae poli rarefactionem .i ut mini incer se comprestae, de amplius dilatatae δε haec maior dilatatio habet quoad effectum suo modo aequivalere additioni plutiuin partium quantitatiuarum. Ad quartum neganda est sequela, quoad omnes partes Madprobationem prioris dicendum est,qubductit cera condensata,quae est in medietate vasis,pol scireplere aliam medietatem, si nouae partes eidem adderentur, o tunc non tequeretur ella in duplici loco totali, ed in uno ac eodem coalescente ex pluribus
patetialibus ita eadem cera rarefacta poterit elis post rarefactio ae ratione suae maioris dilatationis antecedentis ad Mensiouem actualem in ordine ad lac im supraque explicatae in altera medietate eiusdem vasis neque inde sequitur et Iesin duplici ioco totali, sed sol sim in eodein loco maiori: quia teera habeat maiorem extentionem localem iamcir, vel 'ubd habeat plures partes,quam antea,Veletidummodo expliuato niagis dilatatas. Per quod etiam ad probationem secundae partis constat, nam condensatio, quoad hoc aequivalet dis minuti ni,quatenus ad hoc,ut cera v. g. iit in minori loco ac antea erat,non minus sufficit, quM conde se tur,quam quod diminuatur , quamuis in hoc etiam sit ita disparitas nam si diminuetur, tunc Partes
manentes occuparent tantum locum , quantum antea
seeundum se occupabant: si ver,condententur,tunc
omnes partes conden latae in minorem locum se recipiunt,& ita non penetrantur.
Polletque hoci declarari exemplo papyri plicataeis explicatae absque additione no Ium partium, quae quidem nec per explicationet occupat duplicem locum adaequatum , sed silum maiorem; nec per plicationem partes illius penetrantur, quamuis in minorein locul se recipiant unde id , quod
artificiosus plicandi, explicandi modus hic Oe
ratur , inuenitur in cera rarerem, condensata media rarefactione, di condensatione ab ipla natura
Ad probationem ver posterioris partis concessa
maiori de minori, distinguendum est consequens, εe si intelligatur de Duentione conueniente ei princise ratione qualitatis ibid .n interuenientis, cilicet raritatis, concedenda est consequentiaci si veto intelligatur de intensione conueniem quantitati ratione sui,&vt quantitas est,neganda est conseque tia,quia aliud est tribuere magis,vel ininua esse quale. Waliud tribucie maiorem extensionem , seu dii
Quare licet illud prius arguat intensionem , ac proinde magis minus proprie, &in rigore sumpta, hoc tamen posterius cuin praecilione iam dicta suuseptum , solum denotat maius sic loquamur,
patulus seu minus, seu minorem,vel maloiem dilat tionem. Quae solutio desumitur ex D. Th.I.2. q.s2. a L. adytimum, 1.2.q.24 arr.3 ad primunt,4 ex Capreolo in secundo dist. ιS.q. . cones. . di in solutionibus argumentorum contra eam, ex Thomittis.
Ad primum pro secunda sententia patet exlamis n. . re duobus sequentibus. Ad secundum ver neganda est minor, de ad probationem liquet etiam ex dictis quomodo scilicet hoc ipso, qub unum corpus acquirat maiorem extensio nem localem de actualem a laque additione partium quantitatis ebeat prius esse, quantitatein disponi pecpraedictam qualitatem, scilicet per raritarem, quaan quM acquirat illam extensionem localem.
sexto huius libri, utque ad Io exclusiue agit Aristot de Actione, fle Reactione. quia acturus de mixtione,in qua mi odoreactio corporum interuenit oportebat de illis,necnon& de conditionibus ad utramque desideratis sermonem instituere: ut autem ea,quae ad hanc dis putationem pertinent, plene traderentur, discutiendum erat, an idem pol git agere in seipsum. deinde utrum agens possit agete in remorum,quin priu agat in proPinquum Lacproinde an inter agens e pastum requitatur contactus,& in quo hic coruiuat, ac tandem, utrum sit adeo nece rius,ut i
pugnet altim naturaliter dari actionem sine illo. Caterum, quia de his esimus in libris Physic. dilp. as per totam, ideo in praesenti quoad haec, ab his supe sedendum est, sicut etiam ab aliis quaestionibus nouiter a quibusdam iunioribus excitatis abstinebimus, quia quidquid in eis fuse ab illis pertractatur, succincte, o non minus utiliter in solutionabus argumentorum 1
Virum agens possi ager in passum sibisimile ram in virture agemis, quam in tensione M.
titulo aliquid ut certum supponimus de habeant inter se in qualitate , de virtute agentissimis aliquid in dubium vocamus e lupponimus litudinem , dummodo in radi, seu intenti orae sirue impediri actionem uesitis in passam,qu. dissimili unde calidum ut sex potest agere in calidum
143쪽
vestria, quamuis utraque in qualitate uotis conueniat 'quia latis est , ut habeant dissimilitudinem in
gradu.c redissicultas quaestionis solum procedi, quando ambo habent omnimodam similitudinem,scilicet, tam in qualitate , qua in ii gradu , an tunc haec simili. tudo imp diat, ne unum pol ssi agere in aliud intendendo illud, vsque ad ulteriorem si adum. Rationes dubiandi. 3. trem assit mantem suadere videntur sequent ra rationes. Prima est , quod tunc ag ns facilius agit in palmum quando minua retillentiae in ilio inue
nil sed dum passum nullam habet dissimilitudinem cum agente , nihil est in illo , quod ipsi resistat ergo
tunc agens sabilius in illud operabitur. Maior ex se videtur patere: nam quo maior est resistenti ae parte palsi, eo est dissicilius agenti operati in illud, ae proinde, qub minus patram et i etit, eo facilius operabitur Minor amem etiam constat. nam resistentia fuit ivur in aliqua contrarietateri coni Iaraetas
autem impottat dissimi l. tudinem ergo quae sunt omni nos milia , non erunt ad inuicem comtari , nec unum alteri resiliet. Confirmatiannam duae manus aeque calidae coniunctae ad inuicem se magis vel melius calefac uini,quam si una effet frigidior, ut expelle iit a constat hoc autem non potest aliunde prouenire , nisi quia deest in una maior stigiditas temperans calorem alterius. Secunda cal 3r v. g. vel frigidus alicuius corrotis opplessa a contrariis eire undantibus, olent se ipsa intendere ergo multb melius poterunt in aliud palmum similis interclionis agere in illul intende. e. Consequentia patet . quia nihil magis simile alicui. quam idem sibi ipsi: ἴc ideo cibum diuinum procedit persectissime in ille Patre, quia pro cc dirin eadem om. nino nummica natura cum illo ergo i haec maxima similitudo non impedit, quom mucide in agat, cinatendat se ipsum , nec etiam impediet irini litudo quae est inter duo calida ut sex ad hoc, ut num petetur in aliud , illud intendat.
4. Antecedens autem probatur. tum in calore ventriculi qui hac ratione te inpore hyemisiuentior, robustior est,ut docet 1 Iippocrates Aphotismo i s. expetientia pia tellatur tum etiam in aqua puteali, quae tempote aestino s. igidior est. Quare cum l. rc maior intentio non possit prouenire ab aere propciliam existente,quippe qui est agens calidum. E contrarii mi, ac proinde nequit oppositam qualitatem intendere, conis sequens est, ut ab eadem igiditate proueniat. Nec refert, si dicas, maiorem illam intentionem si iissilitatis oriri per naturalem dimanationem a forma aquae virtualite illam continente. Nam contraicie
est, tum, quod non apparet cur potius aestiuali quam hyemai tempore talis frigiditas ab aqua dimanet, imo potius hoc qui illo, in qua calor viger, debet dinia. hationem ligiditatis ab aquara tum etiam, quia non
Iolum tempore aestiuo est frigidior,sed etiam tempore hyemis aqua est calidior: calor autem ille, quippe
eacuaneus , non potest et naturalem dimanationem ab aqua prouenite, ne apparet aliud agens, a quo intendatur, nisi ab eodem calore existente in
s. Icendum tamen est, simile non posse age te in L passum omnino sibi simile . ita Aristis hoc Lb.
partim diuer , atq; Himerse .similia neces est. Ubi
fert&sequitur Ban: in prae seu i cap. 6 qu 2. concl. 1. Conimb. in cap. 9. q. 2. ait. 3 qui pro te adducunt Galenum lib. 2. de simplic medicament facultate, C. 8. Suar. I. tom. Met . di I p. 4 icct. q. n. 7. Rub in raesenti cap. citato, quaest. 3.Ieseiens Aut cenam N V a. lesium,
Probatur prini ratione quam mi unt Arist. in hoc lib. c. yri .Phy dc D. Thi 3. bid. S o. p. q. . arr. 3. q. F. art. I in corp. Sc aditi tuam, o dei tentiam ait. dc alibi saepe mam si dentur duo calida MV. g. viil unque, tunc utrumque erit in acta rei pectu ta: is caloris, de intentionis praedictae . de non maioris, de in potentia respectu cuiusuis maioris intentionis, d non minoris:
ergo nullum poterat agere Eviro dueere in aliud, nee pati ab altero a 'men magis intensum , a b nec
quemcumque alium calorem. Patet coniequentia, nam agens agit quatenus est in actis, cla patietis patitur, quatenus est in potentia. at nullum ex his calidis est in actu rei pectu maioris intentionis in potentia respectu minoiis ut ex se constat: ergo nullum potuit pio ducere in aliud intensiorem calorem,aut illum,qui minus te nitor sit, recipere. 6. Confirmatur ratione delumpta ex eodem Arist.
lib. de motib animali sim de in hoc lib. Q ex Angel. Doch. ibidem. Nam actio fundatur in v:chotia agentis supra pallum nam alle te in aliud, de illud sibi iubiicere, geniis quoddam victoriae est sed si unum calidum non est intensius , quam aliud , non est cur
unum potius, quam alterum .in t,nec cur num p
tius , qua in alna alteri subdatur: quia excςs Ius vit- tutis agendi, et ratio sub .lendi passum, ab illoque victoriam te pociandi et go , ' c. Secundo pio batur ratione , quam ii nuunt idem Pinio ophus capit. citato text. L.& S. D Oct. ibidem, .
alibi saepe, quae poteli ad hanc formam reduci: omne agens naturaliter intendit assinulare sibi passum: eigo si praesupponitur illi Omnino limite, nequibit agere in illud. Antecedens cominu niter recipit ut a Philosophis, expetientia ipsa compertum et . nam idebea-lidum agit in stigidum ut illud reddat calidum & si ede aliis Conlequentia vero Ptobatur, nam hibito sne, celLataclio , sicut habito termino , cessat motus ad illum obtento in moralibus eodem fine cessant
media in ordine ad ipsum. 7. Confirmatur ratione eiusdem Atist D. Thomaeli in conuenientibus desumpta, scilicet, qudialias idem posset agere in seipsum , nullusque essetfinis actionum, sed post pei sectam pugnam inter contraria, partaque victoria de assimilato pasib, tunc denudanachoaretur actio Haec autem silla sunt,ut constat: ergo,&e sequata quoad secundam partem ex se patet; quo is aditimam vero etiam constat , nam si simile agit in simile, ubi suetit maior similitudo, ibi erit potior ratio, ob quam unum agat in aliud : ergo cum nihil sit similius alteri, quam idem sibi poterit potiori ratione in seipsum , ac proinde ut recte intulit D.Thom. seipsum coirumpet,
144쪽
i Disput VII de Actione, oe reactione, civis. II.
, in passo habento calido raso , de ut sex calorem ut septem. Probatur primo ex Aristol. 3. Physic. s. Lext. 42. ubi inquit , quod si unum elementum eis et infinitae
molis, conuertet et caetera alia elementa in se at non propter maiorem utensionem qualitatum activarum, quia Philosophus tantam tribuit maloiem illamessicaeitatem infinito incremento molis , ac proinde multitudinis materiae t ergo haee valde conseat ad in tensiorem activitatem ad praedictam conuersionem necellatiam in consequenter, etiam si agens de passum sint aqualia in aliqua quali te s. g. ealore, potetit casti dum densus habens maiorem multitudinem materiae partium quantitatis . producatorem aliquanrulum intensiorem i
I i. Seeundori nam calidum ut sex densius habet plus de materia, plusque de calore ei go habebit plus de acti uitate quam aliud calidum , vi sex , quod sitiAtius , consequenteI poterit in illo ratione maioris multitudinis Mimae actinae , quam habet , producere maiorem aliquam intensionem caloris. Haeculiatim consequentia satis constat ex ptima quia quod habet plus de activitate, potest intensorem ei sectui uproducere. Prima vero ex antecedent patet: nam cum activitas proueniat ex forma virtute actulia, oportet, quod ubi est plus de Lima , fit etiam plus de virtute activa. Antecedens autem videtur certum jam , ut ex dictis disputatione praeeedentinnsu. I. constat, dentum differt a raro in hoc, quZd habet plus de materia , plusque de sotina , quam ra
r a. Confirmatorci litus unita est sortior se ipsa dispeis , ut eommuniter docent omnes Philosophi; sed calidum ut se , quod si densure , habeat virtutem agendi magis unitam , quam aliud calidum smilis iniensionis , quod sit ratum: ergo habebit sottiorem , ac meaciotem virtutem ad ealefaciendum e eptoinde sicut olidum , ut sex de rarum posset intendi viiι te conties autem tempore frigoris, emerior rema sum ab alio ealido ut septem, etiam raro, ita potetit intendi calida nepte hoc, quid tragur conerudirimermi calorem, a calido ut sex, denso. Patet hae ultimaeonsequenia
Soluantu rationes dabitand 8. Ditiinam dieendum est, veram esse maiorem, I xquando simul ex parte agentis datur litus
activa focinaliter, vel eminenter continens effectum producendum , quae tamen non datur in calido, verbi gratia , ut sex tespectu intentioris calcitis, quae G. lummodo potest in altero calido ut sex introduci. Αecedat, quδd, num calidum vi sex resistit alieti olido eiusdem intensionis resistentia negatiua , licet non activa , quia est incapax , quandiu est sub praedicta intensione respiciendi similem calorem , aut alium minoris intensionis δε aliud calidum iam dictum, non potest nisi calorem ut sex, vel minorem illo pro
Ad eonfirmationem respondetur , alorem eoidis esse rationem, ob quam manus illae ad inuicem coniunctae calefiantri nam calor earum solet ab aere cit- Cum stanti temperari, quare si conrangantur, melius reeipient, meliusque conseruabunt maiorem calorem ab illo dimanantem. 9. Ad secundam , negandum est antecedens, & adprobationem patet ex his , quae in 7 Physie disp. 18. numer II diximus , scit cet omnia illa euenire, non propter maiorem intensionem , quae ibi denuo lepe riatur, sed per antiperistasim , ut docet Arist. i. Meteororum leta. Is apud D. Thom dieaens Sed niam videmus , quo/stan/ψerisum eaeido , Grfrigida inuicem propter quod in astibiisfrigidia inferiora terra, calida in gelu Quae verba exponit D. Thom sic: Dι- cicer o pruno , quod per everimentis videmkr, avodcalidum, frigidumsua contrarierat circunstant se inuicemor aggregam . hoc man festam es in terra in aestas interiora terra sunt frigida tropter Meri quia caliditas iueris frigiduviem terra Hνιυρ vici dinis congregatu inte- qui erat in te inde es quὸ aquasoni
AH. gem passi etere in passum omnino simile in virtute
agendi, s intensilene eius dummodo in raritate
de uine dissimillusint.1 o. c via diuersitas agentisin passi in a. itate&vadensitate eaulat in eis aliquam dissimilitudinem , id cout radicitus explice inus, quaenain dissimi.
litudo sustietatas alterationem Physicam , de qua in hae quaest. loquimur in praeced. loquuti sumus, inquit imus an licet sit similitudo informa, Be virtute agendi, sussietat dissimilitudo in densitate ad hoe ut agens possit in passum ita ex una parte simile m ex alia dissimile operari.
ibidem commen Iss quaest.Toletus quaest. 3 &alij, existimant multitud nem materiae, densitatem in agente repertam , v. g. in calido . conducere ad hoe , ut producat calorem maioris ira sonis, quamst ille, qui in eo reperitur,ac ira calidum ut sex, α tis densum, habete virtutem ad producenduralia illatia, quia desectus illius maioris intensioni potesti trone multitudinis caloris in eo inueniae suppleti. Tettio, hoe ipsum probatur aliquibus experientiis:
nam radii solares per speculum transeuntes solent generare ignem in corpore extra speculum positi; eam tamen nec ignem , nee calorem ita intensum qualiter requiritur ad generationem eiulacinignis, non producerent,nis ratione densitatis speculi,ae plouidedensitas illius valde confert ad intensiotem effectum producendum similiter motus deorsum ingenti alicuius lapidis velocior est, quam motus alicuius a ticulae illius Deumque grauitas sit eiusdem intensionis in toto, in parte, Linde, ut illa ausior veloeitas motus lolum possit tribui maiori multitudini partium
t 3. Quarto, quia serrum, quantumcis calidam. non habet, dum manet sub bima serti nisi eatorem ut sex, vel ut septem, verbi gratia; non veto coctor quia tantus calor soli igni conuenit; tamen stupanacalidam ut sex, vel ut leptem, atque adeo orumno et in calore , dissimilem tamen in densitate dc inruate, amplius ealefacit,quia pertingit usque ad introducendam in ea formam ignis in crimem ut octo, ergo,
Conti matur : nam sob aliquam rationem desi- demetur hae dissimilitudo inter agens de passum, maxime vi ager superuet in virtute agendi aD sum; at haee ratio est nullaa ergo,inc Minoris batur, qud eum sol directe illuminat,Erem, solet intendi lumen Hesdem aeris ex reflexione speeuli; cum
in Maelia petillo apisit intepsius , quam in
145쪽
ac te ex actione solis, quippe cdm pectitam magis distet a soles, quam aer, ut supponimus.
Dὸeidam piasti ex Aristot sti. m. mente. i . Icendum tamen est,nulium agens posse age-LIre in pillum ibi omi: in olimile in qualitate, dc virilite agendi, necnon intentione eius, quamuis sint dissimilia in ratitate 3 densitate Assemo nem hanc tuentur omnes Doctores pro nostra sentenotia quae itione piaecedenti adducti. Ratio fundainentalis nulla est alia quam ea, quae eadem quaest. Ait ilol. dc D. Thom deium praest, ad hanc tamen sormam redactari an Unumquodque agit secundum quod est in actu per suam formam , de virtutem agendi: ergo calidum, verbi gradia ut sex,
quantumuis sit dentius, non poterit producere in alio calido , ut lex, rarior ealorem magis intensum. Patet donisque: ita, tum quia densitas, aut raritas, non sunt sotin activae . ut communiter docent Phl-Iosophicum Aristor. 3 D. Thom sum etiam , quia multitudo matellae . oc formae . quae connotatur inhoe, quδd subiectum fit densus non auget virtutem agendi intensiue , sed extensiue , quonian non ribuit ealido 'ubd sit magis ealidum , sed qud habeat saltim latione quantitatis piare partes caloris I quae iunt eiusdem intensionis ergo ealidum densitis, iam dictum , non poterit ratione praedictae multitudinis producere maiorem effectum intensiue , sed existensive.
s. Accedit . qud ellidam illud densius non eontinet sermaliter calorem ut septem , sed solum vesec neque etiam eminenter, quia per se, dc ratio. ne sui est in potetitia tniali ad hoc, ut Drabea calorem ut lepte id autem, quo per te, de ratione sui continet eminentiori modo eis Elum . non estini
tentia Dimali per se in ratione sui ad illud reeipiendum secundum suum esse Dimale, ut in sole respectu
caloris, quem eminenter continet , eernere lieet: eigo praedictam calidum nulla ratione poterit ealo. rem vi septem in calido ut sex rariori producere, alias aliquid ii genere caulae ei scientis principalis produeetetia , quod nec sormaliter, nec eminentet continet , quod est satis absurdum I 6. Confit matur, quia multitudo bimae potest prodesse ad hoc, ut agens propter maicilem ut tem agendi extensiue habeat maiorem essicacitatem ad se communieandium intra latitudinem propriae intensionis aliis subiectis capacibus non vet,vltra Glama nam sicut intra Sc non vitra eam habet plures partes, magis istic dicamus in unitas, Se vittas,nita est sortior se ipsa disreiis ita inita , de non vltra eandem habet maiorem efficacitatem , quae , ut intuenti patebit, non poteli elie alia praeter eam, quam modo die hamus. Et similiter , dentitas tantum conducit a Lagendum , quatenus sorma activa applicata lubiecto denso sortius , tenaciusque illi in-elh ergo ealor v. g. vi sex 4 et hoc quos sit in subiecto densiori , non habebit uda possit produeere calorem excedeo tem suam intensionem, sed solum quod melius iartius ac citius possit intra propriam intentionem se communicare aliis passis praedicta intensione eatentibus. Coh firmitui secund, quia alias si daten tu duri coryora calida , ut quatura . quotam unum esset densum, de aliud rarum, possent se usque ad cal tem ut septem intendere hoc autem est constat euidentem experientiam , ut constat: ergo et caet. Sequela patet: nam si multitudo materiae, dos*mae,aut
densitas, quae est in serro , v. g. conduceret ad hae,ut possit vitta propriam intensionem agere , nihil obesiniet quominus ab illo aliud corpus rarum 6 calidumve quatuor, usque ad quintum gladum calefieret,ue rursus corpus hoc ita calefactum posset calorem ferti interidete cum habeat maiorem calorem . quam illud, de deinde sertum magis calidum , post et iterum calorem intensiorem in corpore rato Produeere race conuerso corpus istud iterum intendere calorem ferti, tu sic deinceps usquedum utrumque adplaedis tam intentionem peruenilet.
f. II. Diluamur argumenta prima senimis.
AD primum adimittendum est testimonium Atiss.
ex eo tamen hi contra nostruam si semel non repugnaret moles infinita , ne etiam intensio in nita Implicaret, dis igne illo infinite ungnorit, utroque testente omnia elementa in se conuet-
t . Ad secandum patet ex dietis concedensumelia antecedens, de ptimam consequentiam δε ne gandam seeundam : ad probationem dieendum est qubditus de activitate id est maior multitudo formae activae , non tribuit vim a1 intensiorem esse ctum produeendum , sed solam ad extensorem , de etiam ad hoc'ubd intra latitudinem intentionis quae est in tali virtute , poliat sortius citiusque operari . contrariis obsistentibus plus resistet , quia maior intensio effectus prouenit ab hoc, qud in agente sit magis de virtutes, non ver, plus quand, quidem, i , magis intensionem ly vero plus, multitulinem,
eu extensionem formae denotat: ex quo etiam , dc ex dictis in prima contai in alioue pro assertione ad confirmationem pater.
Ad tertium respondetur, radios solares ex se a. hete susti eientem virtutem ad producendum ignem. unde multiplicatis, de magis unitis in speculo,ibique melius reeeptis posse intra latitudinem propriae vi totis calorem suffieier. tem ad ignem , quantum est ex se , producetes quia multitudo sotmae Me densitas subiecti, modo iam explicato. ad hoc conducit. Ad secundam expetientiam patet ex dictis , quomodo multitudo formae conducat ad hoc, ut citius, Ac velocius producatur est clus. i 8. Adiniatium eonstat ex his , quae i. physic. disput Do num i .latius diximus,scilicet in secto esse aliquas partes ignitas, o ideo ratione illarum posse generare ignem quibus etiam addi potest alia solatio, quae loe citato a nobis adducta est.
Ad conrit mationem resporadention imbricens in praetenti cap. . quaest. I. art. I. non esse in conueniens limite agere in mile per actionem reflexam,tluanuis peractionem directam id fieri nequeat racsaeo suando agens est ea pax maioris intentio ais,pota
se intendi a se ipso is adit vero Rubio tractatu de Acatone Reactione quaest. 8. id esse verum noti respectu agentis principalis sed respectu medi prius,
v. g. illuminatici unde sole illuminante aerem me dium ic speculum, potetit ex reflexione speculia men medij intendi, quia tune quasi geminatur vi tus agentis, desita debet maior intensio luminis iudeprocedere.
Caeterum, utraque solutio in lassiciens est , quam doquidem lumen , quod est in sperulo, in eas dato est minoris intensionis , ae lumen . quod est in medio:quia ut in hac eonfirmatione dicebamus, petulum ponitur magis dirans a sole, quam aes intermelius: .rgo ςquit producet lumen intensius in ipso
146쪽
, 8 Dispui. VIII de Actione. reactione, Virast. II.
medio. Pater consequentia, quia nihil potest age te,
vitta suam iit Hem is forniam , t ostensum est nec illa geminatio vit tutis videtur esse rem, quia virtus ni sic geminata non est maior intensiue , sed extensi .e:& ita non potest ei coirespondere effectus, di qui in te nitue sit maior, sicut ii coniungantur duo calida, ita ut quodlibet iit ut quatuor, vel alnid ut quinque,&aliud virita, cion ideo poterunt productae calor citi ut leptem. 9. Respondetur ergo . concedendo rmiorem . negando minorem δε ad probationem patet ex his, quae . Phys dii r s. n. - . diximus , imitu in lumen illud me di non intendi raeduolum extendi ex reflexione speculici nam sicut applicatis lune illine duobus lunainoisis aequalibus, tunc unum e tum non intendit, sed extendit lutne medii e uici do quem ibi explicuimus ita ex reflexione lucis ab speculo non intendit ut, sed extenditor caedictum Inmen, ex eo quδd opaca corpulcula, quae in mediciae lictes dent. Millum impurum reddunt, non diu. minantu ex omni parte per actionem directam, quia opacitas illorum id impedari secus et post illam
reflexionem, quia tunc ex omni parte, versus . .
nem partem illuminantur &ideo ante reflexionem tam ipsa, quam medium, non ita apparent ad id nium illureunata su ut postea .ciam tamen re vera non sit ibi maius lumen intensiua , sed exiensiue ut ea his,Aliae peto affertione diximus,satis patet.
P πιιm ad hoc Dissen agat , debeat esse mata activitas allitia, mam, semiapassitio. ii aliis uerbis quaestionem hane dilau. Ictiunt, cilicet, an actio temper fiat a pro-POItione maioris inaeqnalitatis, an verb iussiciat,quda fiat a pio portione mi uotis sed uterque modus inquirendi in idem concidit: nam fieri actionem a proportione maioras inaequalitatis, nihil est aliud ,quam qu bd virtus agentis & resistentia passi sint inaequa.
les, ita ut ilia sit maior . haec, cto minor: sicut e conωtra actionem ii et secundum proportionem minoiis inaequalit .ms, nihil aliud importat, fraeterquam quoavmiis agentis.& resistentia pasti, habeant etiam inaequalitatem, Ha vi illa sit minor haec vero Inalor. f. I.
x Artem negantem tuentur Bulleus et Phut . ad text. I 6 quei resere, Nucqititur Tolet. I. de Gencrat. q. t. post te eundam concluti Dem, q. s. ad primum, vallesius contro ad Tyrones. Probatur primo: nam agen ,verbi gratia, ignis, itatores agere in passiim,lcilie et aquam, vi simul haec agat in illum; sed non pollet dari haec actio ignis in aquam.& simul reactio aquae in ignem , si adacti
nem equiae Piur,qi odiit maior virtus agentis quam selissentia passi ergo, e Mino probat ut iam hoc ipso quod ignis ut maioris actuutatis, ut Ieucia est, non potest non elle maioris relistentiaci quippe cum resistat agelido , de debilitando vires contraris ergo, nequibit aqua . quae est minoris activitatis , qua in
praeiucta res stentia ignis , in illum reagere , si ad hanc te aehionem desideratus quba sit mrum activitas agentis,quam res stentia passi. at Seconia, quia pacua gutta aquae cadens super lapidem excavat illum, etiam si in se sit satis durus te similitet formica multoties mota super eundem appdem aliquid . vel exiguum extrahet tandem ab illo,
ut ex se constat at certum est, resistentiam lapidis longe maiore iti esse activitate guttulae, aut sermicae: ergo ad hoc ut agens agat, non des deratnt excessiis vii tutis supta resistentiam passi. Tertio quia alias aqii numquam posset destruere tetram hoc autem est aperte salsum, ut ex se constat: ergo, eae tera Probatur sequela nam minor est activitas aquae qua in resillentia terrae , ex eo qubdsiccitas, per quam praecipue te ira resistit, obtinet inter qualitates restitiuas primum Ioeum: frigiditas vero inter activas non nisi e cundum,quia calor ut magis activus quam ipsa: ergo, c. f. II.
ai. 3Ro huius quaestionas decisione notandum est, 1 duplieem eue, quoad praesens attinet, resistentiam, aliam activam , aliam verosa suum situ
prior consistit in actione , qua unum agens contrarium agit in aliud debilitando illius vires , hoc modo ignis resistit aquae agendo in illam & diminirendo eius frigiditatem Idae veris posterior sita est in hoe , quod passum ratione dispositionis aliquomodo contrariae , seu ineptae ei lectui producendo, ita elongetur, impediatur a receptione illius , ut dissiculter illum recipiat, atque adeo ab agente valde tenui, praedictam disti cultatem vincere non potent , pati' possi quo pacto ingens lapis resistit
Eonanti illum moueio , quia non nisi difficultera luci
loco potest extrahi, set consequens , non nisi ab agente difficultatem illam superare valenti: ideo aurem resistentia haec voea: ut passa ua, quia posita est ita difficili quadam capacitate ad sormam recipiendam, quamuis etiam soleat resistentia sormab nuncupati, ex eo qudd passum ratione alicuius formae , seu dispositionis, quam habet, non vero media aliqua actio. ne elongatur modo iam dicto a receptione effectus, vel Dimae aliquo modo contrariae ibrmae praeoru
s. utramque autem iesistentiam tetigit D.T m. tum in sent dist. s. qu. r. at. 4. quaestiuncula 3. ad . . ubi inquit, Contrarium , exstruosi eneratio,non ἐ-- pedi almoram agentis, nisi duplicise o modo, debilia uindo tirantem agentio quod etiam non est uniuersalirreverum sed in his toti in quibus est minua amam passio salio modo per se loquendo tingando potentiam passuam intenti per indisspositionem a receptione essectussientis Tum etiam in eodem 4 sent dist. M.qu. I. pl. 3. q. a. ad 1 his verbis. Dicen m quia potu use resistenii dupliciter, no modo ex parte agentis cyaram risitiret ex contrario agens virtus Uus debilitauaeriali modo ex parte issius essePus , euando ex comm. εdispositione impediiii effectui. Cumque hae elongatio potentiae passiuae,seu indispositionis illius , non reddat subiectrum absolute incapax effectus producendi, sed solum reddat difficilem teceptionem illius , ut in exemplo polito constat: inde est, ut haec posteriori sistentia eonsistat in difficili capacitate, iam dicta , sicut etiam illa prior sita est propter
rationem , quam S. Doctor innuit in actione
147쪽
Dissis VIII de Actione, oe reactione, suas. III. 1 9
a4 T 'Is ergo suppostis , dicendum est primδ, fi L loquam ut de tesistentia passiua, vel formali,
oportet, ad hoc, ut agens agat, quod sit maior virtus illius, quam resistentia passi. Hanc tuentur cominmuniter omnes Phalosophi, exceptis paucis illis quos pro prima opinione retulimus.
Probatur ratione, quam innuit D. Thom loco citato ex .sent dist. II. quae potest ad hanc formam
reduci , sicut omnimoda subtractio potentiae passiliae elonga totalitet ab effectu agentis percipiendo rata indilpositio ex parte potentiae passisae aliquo modo,&iuxta maioritatem, vel minoritatem ipsius ab illo pesecipiendo praedictam potentiam elongat sed ad hoc
ut agens agat,non obstante totali illa elongatione,requiritu maior vitius m influxus ex parte agentis,
quam sit praedicta elongatio totalisci ergo etiam ad hoc, ut agens eliciat suam actionem , quando adest elongatio aliqualis iam dicta ex parte potentiae passiuae impediens iὶ iam . desiderabitur maior virtus ex parte eiusdem agentis, quam sit haec elongatio, ac proinde per frigiditatem ut septemri ergo ad hoc , ut agenaeum te sistentia passiua,seu sorrrialis sit idem quod hae aliquod agat in aliud, habeat lationem passi telpeis posterior elongatio, non poterit non peti ad agendum ctu illius . non obest si cateia alia requiliis Mntur. maior activitas in agente, quam si resistentia passiua, quod si maior resistentia activa unius, qui virtus,ta seu formalis in passo. 23. Utraque consequentia ex duabus praemissis eius resistentia sit inserim ad praedictam virtutem dc influxum , de consequente maior supelior erit virtus agentis , quam resistentia eiusdem passi di tum etiam , quia alias non esset ratio, ob quam non possiequaevis virtus activa mouere quemcumque lapidem quantumuis ingentem quia si non requiratur exees sus virtutis supra resistentiam lapidis , non appa Iet, cur per quamcumque virtutem uon possit mo
Dicendum est secundo , si loquamur de resistentia
activa . tunc bene potest unum agens gere in aliud, ut est passum respectu illius,' muis resistentia uni sit maior , quam virtus activa ue influxus alterius. Assertionem hane communitet tuentur omnes Philosophi, rideo superuacaneum est singulos tecensere. Explicatur autem, ela probatur primitione , quam innuunt Aristot QD. hom locis quaest sequenti pre Tertione adducendis r nam ignis, verbi gratia,calmus ut octo M aqua fluida , ut septem , agunt, rogunt ad inuicem Dergo aqua introducit in igne aliquem gradum fit ditatis . non obstante quod sit maior resistentia actiua ignis , scilicet calefactio, quam virtus, desinfluxus aquae, quandoquidem ignis, ut supponimus, influit per calorem ut octo, aqua aperte sequitur minor velo, probatur, quia ad hoe,
ut agens agat non obstante totali illa elongatione reis quiritur in agente, non qualiscumque virtus, sed omnipotens, desinfinita per essentiam , quae sit tota polafluxus alterias. 27. Secund&probatur,4 explicatur magis . nam quando duo agentia, sellicet ignis .in aqua sunt inter se contracia Qua inuicem resistunt resistentia activa, tunc aqua , verbi gratia, non agit in ignem,
quatenus ignis est agens , sed quatenus est passum; tentia excogitabilis. Constat autem hanc potentiam sed quod ignis , active restat aquae sonius calen- esse maiorem in ratione potentiae . quam praedictam ciendo illam . non tollit qud possit esse absolutε
elongationem. Maior vero etiam constat , quia scue
elongatio per ubtractionem potentiae passiuae elongat totaliter ab effectu percipiendo quia totaliter Uaedictam potentiam tollit , dc ideo quandiu non
manet potentia passiua . continet in potentia effectum', tunc inuenitur summa elongatio ab effectu
agentis percipiendo , ita indispositio ex parte poteritiae passiuae aliquori, do elongat ab illo percipiendo, quia tollit aliquo modo praedictam potentiam quate passum respectu eiusdem aquae habentis minorem fibsiditatem, sed solum quod tecipiat ab illa tantum fil-giditatis , quantum ipse introducit caloris in eadem aqua Gergo nec tollet qud aqua sit absolute agens
respectui l. ius. Maior ex se constat , cui unum agens non recipit est 'etum agentis contrari , nisi quatenus est pastum rei pectu illius, ita agens contrarium non agit in i pium, nisi quatenus habet rationem passi respectu eiu Idem Mincit velis etiam liquet: namniis reddit illam indit politam . v aliquo modo ine' quod ignis resistat aquae calefaciendo illam, non tollicptam ad talem est ictum ided iuxta maioritatem, vel minotitatem eiusdem dispositiouis magis vel minii elongabit.
Secundω, probatur ratione, quam insinuat S. D ctor nam hoc ipso, quod passum resistat agentia tione dii postionis aliquo mcido contrariae, quam ha bet,in nihilominus agens agat in illud , non potest non introduci effectiis contra iniperum , sic loquam ut h& iesistentiam passiliam oti lem eiusdem
ab eo, qudd sit capax alicuius Ligiditatis exiguae, ut
ex se constat, Missi dicemus, nee ab aqua propriam vitiivem activam , lettieet Digiditatem ciealolum camininuit ergo praedicta resistentia non tollet ab
igne , quod sit absolute passui iespcctu aquae recipiendo ab illa aliquid fiigiditatis . sed lotum quδd
recipiat tantum stagiditatis , qualuum caloris ipse in
aquam introducIt.18. Confirmatur ratione desumpta ex D Thom. passi tenuentis latione praedictae dispositionis recipere locis citatis, ex quarto Sentent nam ad hoc, ut agens
agat per accidens est qudd habeat passum reagens in illud per resistentiam activam ter se aurem . qudaeius activitas sit maior resistentia passi eiusdem passi; sed hoc potest inuenit , quamuis passum resistat re
resistentiam activam tortiorem: ergo poterit tunc da. .
actio in illud. Maior quoad pDmam partem Pater,quia de resistentia passi: icut tepugnat ingentem lapidem caelum agit in haec in seriora absque eo quod ipsa rea.
talem effectum i eigo eo ipso erit malo activitas,&inlluxus . nam telistentia passi Antecedens satis
constat , imo etiam consequensis nam repugnat
mi od passo conante Ovi lictoauamur seu renuente ad oppositum , imprimatur ab agente aliquid , quin sit maior influxus agent in , quam ille quas conatus, o gnat ingentem lapidem existentem 1αilio loco resistentem , ne inde ex gant in illud.Quoad iecundam vetrahatues posse a tali loco remoueri , quin sit maiori dinis pio prima assertione. aetiuitas. 5e influxus crahentis, qu m grauitas, Δ Minc autem probatur explicaturri namsi de
resistentia lapidis gradibus, seu quasi gradibus intensionis, verbi gialia. 16. Confite tua, tum quia hoc ipse quod pas de calore ut octo, non ni acetialiter, sed formaliter L. sum pallam , noti obstante resistentia . qua resistis quamur, scilicet laeundum id, quod expresse, fot, agenti, subditui virtuti activae, influaui illius tergo maliter addit, supra alias gradusci tunc ignis, veibi evin haec subiectio infeci tam dicat, fui inde, ης gratia ite sens tresistens petiesistentiam
148쪽
iue Disput. VIII de Actione, ,ea ne suas. IV.
1otem non resistet resistentia passiva expulsioni e
tatis , ut octo, quatenus virtualiter eontinet caeteros gradus in eo eminenter existentes, sed solum secundum octauum AE est formale illius quod de materiali eontinet praedictam latitudinem virtualem,quandoquidem solom seeundum istum sic consideratumeliiii compossibliseum unico gradusti gilitatis , qui ab aqua intenta , v. g. vii sex an illud introducitur:&ideo potest manereunteus ille gradus frigiditatis eum calore ut septem in caeteri gradussealotis vitiualiter in eo contenta Constat autem, maiorem esse acti uitatem stigiditatis ut sex, quam resilientia passiua caloris, octo sub hae praeci ione considerati. 29. Poteiique hoe explicari exemplo eorumdem graduum in opinione eorum, qui dicunt intensionem yeripe additionem graduum ad gradus inieci e dissimilat in non eidie rasieationem maiorem aequivalentem praedictis gradibas dissimilaribushaiam
iuxta hune dicendi modum caIor ut octo non coale. seu ex octo gradibus quorum quilibet sit ut unum,ela eiusdem rationis cum alio nam ex istis,quantumuis multipli eatis non coale semet intensio ut octo, ed solum ex octo gradibus, quorum quilibet si diversae rationis ab alio , de ita frigiditati, unum non opponeretur, aut resisteret in igne alor secundum
primum gradum sed secundum ultimum speeie ab illo distinctum rideb his solus expelleretur perintroductionem stigiditatis, unum' quare cum maior radicatio aequivaleat presictis gradibus, fit inde . ut
de ea eodem oportionali modo philosophandum . III. uis: humilitatem verb, dc siecitatem, passi sci non quia hae posteriores non sint activae, sed quia plus habent de te sistentia passiua , de difficultate patiendi. quam calor, de frigus. Tum etiam , quia sicut resistere agendo, est peifectior modus resistendi.& idebqualitates perfectiores ut calor, & frigus, habent magis de hae tes stentia: ita resistere nihil agendo sed quasi passive se habendo&adhaerendo ipsi subiecto,
est modus te sistendi imperfectus; atque adeo haeest sistentia debet esse maior in qualitate impersectiori: nec contra haec obest ratio pro hac solutione adducta, quia ex his qualitatibus quaedam tenarius, .sortius inhaerent, quam aliae, sue in elementis, siue in mixtis, ex eo quod sunt in materia densori, vel ex aliis capitibus. Quale aliter ad argumentum respondetur negando equelam: c ad probationem concedendum est antecedens, si eaetera sint paria: nam seu olor est mag:s activus, quam si igus, & frigus quam humidi. tas,in hae quam ieeitas, ita ordine inuetis siecitas ei magis testitiua quam humiditas in tae magis quam rigiditas, Qtandum igiditas magis resistit
1. Quare . cum sigiditas non obtineat primum locum interptimas qualitate . quatenus activae sunt;& iecitas ilium habeat inter ealdem qualitates , vepe te sistentiam passivam restitiuae sunt fit inde,ut si caetet sint patia, si maior resistentia passiva seeitatis, quam activa frigiditatis e in ei tamen non quitur, qud numquam aqua destruet terram , quda possunt caereia esse imparia &aqua in intensione, multitudine materiae vincire terram , rideo potest hae ab illa, dum inter se rixantur, destrui.
prima sententia. 3 o. prium pa et ex dictis pro seeunda asser Axtione. Non enim requiritur ad hoc, ut agens agat, quod eius vitius,in acta uitas si maior resistentia acima eius quod est pa IIum , sed susticit esse maior resistentiam passiuam illius, quia agens ut agat, sol sim te icti palsum se passium est.
Ad lecti id im dicendum est,qiuamuis guttulam aliquantulum ill)onere pro excavatio e lapidis, humectando , de ridi filificando illum' respectu autem ii ius molliri ea soliis , minia ectationis maior est actiuitas dii trulae . quam resistentia passiua lapidis , qui non te sistit resistentia passiua huic hnmectationi ratione cmnium graduum fecitaris quos habet , sed se sim latione illius gradus qui ex pestitur , quiqueminin est humiditate guttulae spostquam autem lapis per si a traditatem productam a praedictis littulis est dii positus , dc mollificatus , tunc per aliam guttulam excavatur Je haec excavatio lapidis ita mollifica. iii, exced. vim activam. Per quod etiam patet ad illud te formi cara nam saepiux, ae saepius super praedi- stam lapiciem Amrouendo quasi concutit suavi mpondere , licEt parito illum in aliquo modo debili-rat pium Horrec aliquid ab eo auserat, numquam lamen debilitatio, aut extractio alleuius partieulae de-hilitatae superat vim activam formicae. i. Ad ultimum respondent aliqui quos suppresso nomine refert Rubio in praesenti numer. 18. resistentiam passimam elementorum esse aequalem, quamuis te silentia acti uastinaequalis , ut dictum est . Wrationem reddunt, quia qualitates elementales tesstunt passive, quatenus lubiectum informanici haec autem ms tmitio aequalis est in omnibus. Sed haec solutio non potest admitti, tum via in contra Aristotelem . Meteororum,6 1. de Generat.
cap. a. ubi appellat calorem,ac frigus qualitares actu
'rum omne agens an agendo repat aer.
3 QEnsus Tituli est, an dum agens agit per actio
olim physicam, & eoi ruptiuam, tunc passum agat etiam in agens , ac proinde mutuum ordinem agentis de passi te se habeant non loquimur autem de agentibus quibuscumque , sed de illis , quae communicia in eadem materia ad inuicem Tansmuti mili a proinde de his, quae sunt inter se contrariarnam inter agentia, quae in materia non communicant, certum est, non debere esse mutuam actionem, ut fatetur Atist.m hoc libro cap. 7aext. 14. D. Tho. ibid. lecl. 2 .cu in caelis, ac Angelis agentibus in haec insectora constat; nec etiam loquimur de eis . dum unum est inti sphaeram activitatis alterius, secus, maliud ex eo quda unum habet linitorem sphaeram, quam alterum iam tune ex separet, ipsa υon posse mutuo inter se agere, sed tantum fit sermo de madictis agentibus habentibus oppositas conditiones.
34. D Artem negantem euentur Maiori t. Iri . alii ex Nominalibus relati a Rubiciar elatu de Aetione de reactione num. 43. Probat primδ ex Aristoe 1. de partibus antinalium mp. a.vbrait, quod ignis non potest esse frigidus' ergo' ndocilefacit aquam non repatietur ab ea. Secundor quia vel agens, patiens hallem virtutem, vel inaequalem fise alem, i
losophici a propomon aequalitatu non fit modi, si
149쪽
si inaequalem, tunc quod est maioris virtutis , aget in alterum , non vero repatietur ab illo e nam alio- portione minoris inaequalitatis non datur actio , consequenter nunquam dabitur actio Miepassio inter illa. Tetti, quia sequeretur rigidum, sex v. g. non posse producete aliud frigidam eiusdem intensionis; hoe aurem est absurdum largo,&c. Probatur sequela, quia si frigidum ut sex, dum agit, repatitur, non poterit non remitti eius frigiditas usque dum perueniat adfiigiditatem , v. g. vi quinqueri sed siletidum vi quinque nequit attingere frigidum ut se , ut patet:
Qualibesnam alioqui idem subiectum simul moueretur motibus contrariis, hoc autem est impossibile, contra Arist. .PhyLut ibid.disp. 14. n. 8.diximus: eringo,&c, Patet sequela,quia si dum ignis agit in aquam
me di , aere tune aqua etiam agens in ignem, non poterit non agere in illuni medio eodem aere,atque adeo
ac ille limul calefieret ab igne , insigidaretur ab aqua quod est noueri limul motibus contrariis. . I. Praefertur sementia Ara tot o Ang. Doctinis.
3s. Dicendum, men est , agens, de quo in prae
senti loquimur , illud scilicet, quod municat in materia transmutabili cum pasta, repati ab
illo. ita Aristot.in hoc lib. cap .his verbis auacummis lintractissa in materiasormam non habent . ea pari
nequeunt , . uacamque habent, queunt: nos enim similitὸν
prope dixerim omnes oppositorum trium eandens esse materiam quae verba ic explicat Diuus Thomas ibidem leca. 1o his verbis: Adsigna caasam, quare quoddam agem est, quod agereri .uitur, quoddam autem non:
nam conatam non habent eandem min/riam. talia agentiascium tu agunt Usis non patientibur ab NI,-a agunt: u acumque igitur agentia nen habent eaudis formam in materia , aua sit et Fem rationis eum Osibilibus. Hae cum sint de nm .ero 'entium , siue ρώθ. .s iminpasphiltiaci eruacumque autem buum Iormam in materia ita idem rationis, agendo pariusiur.
idem etiam doce titulosophus 3 Phys. cap. . teri.
8. Wi6. in hoc lib. cap. IO M lib. 2. cap. 4.&vberius 4 de generatione animalium cap. 3. v brata ait rivm agens partim etiam a patienis, ut quo erat hebetatur ab eo , a se rur quia aesi refrigeratur. D. Thom in . dist. IM.qu. I. arr. 3 quaesuncula 3. necnon communis schola Medicorum , ut videre est apiid Galenum . Symplomatum e. 2. 6 3 detem. peram .ntis cap. 3. Themillius 3 Physicorum commentos. Haerueus de unitate formMum q. s. Tole. rus 3aneae, Conimb. Rubro, &aenardus in praesenti, Strare te m. l. Metaph. dii p. 38. secti p. n. 37.in alii quam mure . Ratio prio dc undamentalis iam suma vi meta 1 tacta est, desumiturque ex Arist. 3.Phys textu. 8.i in hoc lib. ext 77.4 ex D Tho in eisdem locis r quia numquodque agit in quantum est in actu latitur verb, in quantum est in potentia: sed ignis, v. g. agens in aquam,est simul in actu quantum ad calorem , in potentia quantum ad tetigiditat m, quam cro e contra ergo ignis potest simul agere in aquam, ε pati ab illa. Confirmatut manifestis experientiis r nam fertum ignitum in aqua submersum cateneat illam , de stige-
fit ab ea , glacies posita in manu liquesio, manu , infiigida ipsamo gutta aquae supra prunam cadens, extringiti aliquam eius partem ab ipsa pruna in vaporem vertitur, riae de aliis. Oll. Compl. P sic. 37. Secunda vero ratio desumitur etiam ex Arist. in hoc lib.eap.9.oc Ang.Doct.ibid.nam scinae agentia contraria non esset mutua actio , esset impossibilis mixtio, hoc autem est apere falsum,ut ex se constat:errigo,&c.Probatur sequela: nam cum mixtio fiat ex multis agentibus alteratis, ad concordiam redactis,non posset fieri praedicta omnium illorum alteratio , nisi miscibilia ad inuicem agerent, Puercnin
I. III. Fit obvia fundam sprimas AD primum respondetur,Atiss.solum velle,ignem non posse fligefieri, quin semper habeat plures
8iadus caloris , quam tigiditatis , cita numquam simpliciter denominabitur fiigidus , quia denominatio a qualitate racedente desumitur. Ad Iecvndum patet ex dictis quaestione praecedentinum. 27. deinceps, quibus etiam addi potest. quod quando unum contrarium superat aliud secundiim unam qualitatem, tunc superatur ab illo secundum alteram o ita sempe actio fit 1 proportione maioris inaequalitatis istenim quando ealidum ut sex applicatur fiigido ut quatuor, calidum excedit frigidum in calores, quia habet sex gradus illius Dat vero frigiduin tantum habet quatuor alios gradus caloris, ita potest optime calidum agete in frigidum Imiliter fiigidum ut quatuor, excedit calidum ut sex infiigiditate, quia calidum vise , ahium habet duos gradus frigiditatis cuius tamen stigidum habet quatuor, ita stigidum potest agere in calidum: idem contingit proportione seruarao quoties agens patiens ne in inaequalis vitium , ut cosideranti
3 1. Ad tertium , neganda est sequela, adit binbationem dicendum est , conuincere intentum luagentibus , qui producunt effectus media qualitate sibi non con naturali, di ab eorum essentia non dimanante , ut contingit in aqua calida , non tamen in agentibus operantibus per qualitatem sibi connatur lem, &ab illorum essentia dimanantem, eisdemque in instanti generationis debitam , ut cum aqua per suam connalutatem frigiditatem operatur: nam haec agentia cellante actione passi in ipia, possunt se quam locius ad pristinam intentionem reducere . in totat. lapassum sibi modo alibi insinuato in assimilate s
cus verbalia agentia , quia haec , cessante reactione passi in illa, nequeunt per naturalem dimanationem virtutem , efficacitatem agendi , quam habebant;
3'. Ad quartum, quod non parum dissi euitatis
praeae serte videtur , neganda est sequela proptera tiones s. Physic dii put. 14. num 3 usque ad II a ductas ut autem ad probationem respondeamus,n tandum est,quod,nex ibidem dictis aperte colligitur, in aete illo intermadio assignandus est certus terminias, seu pat unicuique agenti contrario ' maior tamen, vel minor iuxta maiorem, vel minorem vim, seu es.ficacitatem uniuscuiusque cumque iam quodlibe illotum sua activitate ad talem terminum, seu parie peruenerit , tunc pars illa medi . quae unimique agenti correspondet, simul cum illo iti vi unius com iungitur,m ut sic coniuncta agit contra aliam paristem coirespondentem agenti contrario , eidemque etiam in vi unius coniunctimatque adeb hae duae partes mediae siccum suis agentibus coniunctae ad inuicem tanquam duci agentia totalia agunt,&reparium tur,in qua actione, di tractione unumquodque agens
coniunctum cum parte illa medii , quae ipsi coiren : se inita aliata Par
150쪽
em medii suo contrario correspondentem quousque ad ipsum mel co rarium peruersiae, Qqubfiarius fuerit agens e facilius alterius resistentiam citea aliam partem media ei eorrespondentem superabie, maioremque virtutem in ea imprimet, ei liusque ad ipsummet agens contrarium perueniendo illud deuineet o. Hinc ergo ad petobationem se et dicendum est . quod etsi totus ille ac medius tam ab igne, quam ab aqua patiatur,non ininen simul ab utroque, ac proinde , nec duobus contrariis motibus simul
mouebit ut: nam pars illa medii , quam ni euique agenti assagiisndam esse diximus , patitur quidem 1 tali agente, quousque illud ad ultimum talis partis perueniat, toto illo tempore nullo modo patitur ab agente contrario, quod pro tune est ut sie dieamus occupatum in agendo ite aliam partem medij, quae ipsi assignatur; postea vel incipit utraque pars medi in unum coniuncta eum suo agente pati ab alia parte coniuncta cum agente opposito in tune iam non patitur talis pars ab agente illo,cum quo permodum unius est coniuncta quia eius actio circa illam cessabit ex eo quod licet talis pars posset aliis alia quid amplius recipere ab illo agete,cum quo conium clam esse dicimus:non tamen in hoc causu, n quod in aliud agens contrarium cum quo illud pugnet. i. Tum,quia melius est agenti coniungi per m dum uniuscum tali medietate ad resistendum confitratio, ne ab illo vincatur,4 ad superandum illud, quam intendere suam virtutem in taedicta medii parre eum periculo propri damni. eoauptionis. Tum etiam, quia eo ipso , quod talis pars iam patiatur ab agente alio contrario,impeditui, ne ab illo petiori agente aliquid denuo recipiat propter incompossibilitatem motuum eontrariorum simul in e dem subiecto existentem,quam in libris Physe diseput citata Ostendimus. Vnde talis ais solum patitur a parte medi, correspondente agente contraxi , illam etiam aget,& ita duobus motibus contrariis simul non mouebitur.
Gimus in disputatione praecedenti de Actione, 'eactione una cum Aristor quia ad mixtioeem sesideratu : ude metuo statim cum eodem Plutolopho de eadem α.ixtione sermonem insti
An mixtio sit naturaliter possibios
Evia quaestio, an est 3 caeteras ordine doctrinae
Epraecedit, ideo ei primim locum in praesen-m disp. vna cum Alist. damus. Ut autem eius titulus melius intelligatur, notandum est, quod , ut colligi.tur ex Arist. in hoc lib. cap. a .&D. Thom ibidem, necnon in secundo dist. t 7 qu. 3 art. mixtio est duplex salis se eundum quam plura corpora vel f ges illorum patriculae coniunguntur eonfusa quadam virioae . seeundum solam approximationem loca-dem , ita tamen, ut secundum suam substantiam invariata maneant , quo Iacto satina ex granis triticidi hoides simul concisis tirixtum nuncupatur , actio, per quam inter se coinfinduntur, coniungun--tur mixti Secundae t,pet quam plura colpora, vel
particulae eorum , ita coniunguntur, ut ex eis, me
dia eorumdem alteratione, eorruptione , resultet aliquid unum substantiale distinctii ab omnibus ilis Ma Titalus etgo non intelligitur de mori illa mix--, ne, quae , te dicendis infra n. 3 constabit, - - improprie dicitur mixtio,vere autem est quadamonNisios ted de hac posteriori qme proprie&in imgore rationem mixtionis sortitur, ut de aliis sequentibus magis ostendemus.
tionem esse possibilem. Ita plures ex antiquis Philosophis,quoci Rationem sandamentalem illorum adduxit Philo mphus loco irato eamque sub his verbis proponit in
Secundo potest probati eadem sententia impossibile est, quod aliqua corpora v. g. clementa ita in retia applicentur, ut es uod eotum non onun patra a suo contratio, priusquam alia corrumpamurrergo impossibri etiam erit mixtio ex illis Antecedens probatur jam cum aded diuersa sit activitas, resistentia illorum, seque in activitate, resistentia excedant non poterit non aliquod eorum, sciliret id,quod uetit minoris activitatis,& resistentiae, destiui,in corrumpi ab eo , quod fuerit maioris, priusquam cetera alia corrumpantur. Consequentia vetessuadetur: nam ad hoc, ut fiat mixtio, de qua loquimur, o portet, ut materia omnium illorum simul informetur forma mixti,ut iam igis explicabimus, ac prcinuleem se corrumpania
. Tettio,non potest assignari causa efflatens mix-on etit nossibilis. Consequentia