장음표시 사용
321쪽
ῖ io INsTITUTs sis PHILOς. xi ingemo , sed maxime divino lumini tribuendum est. Hinc cum Lactantio exclamandum est: O quam discitis est seuoraq-tisus veritas, is quam facilis scientibus ... Deo soli opera sua nota funi s homo autem non cogitando, aut disputando assequi eum pomest, sed dicendo, audiendo ab eo, qui si τε Iolus potest, oe docere. Lib. 2. de falsa
sap. cap. I 4. Ex his omnibus concludit Lactantius lib.. 3. cap. 23. Philosophia non es sapientia, s ab hominum coetu abhorret . . . HQuod si natuνa hominis Lapientiae capax est, oportuit opifices, o ruisicos, ση mulieres, s omnes denique qui humanam formam gerunt , doceri, ut sapiant. Itaqne tandem ex hactentas explicata probationum serie ita amgumentamur . Necessaria est revelatio, si i iis non sint Theologiae naturalis principia atqui ex demonstratis non susticiunt Theo-lagiae naturalis principia, quae ab hominibuς non solum misere corrupta fuisse, sed etiam
ad omnium captum accommodata non esse
ostendimus; ergo &αΙΙ. Ex corrupta supremi Numinis, leginque naturalis notione sponte fluebat ipsa divini cultus depravatio. Hinc tot nati sunt fanatici &. Operstitiose cultus pro varia , quam unusquisque sibi fingebat, divini Numinis idea, quod quidem variis exemplis declarabimus. Deus est rerum omnium conservator, ipsique tribuendum tanquam cause
primae, quod globus terraqueus, qui ab hominibus, & animalibus habitatur, in tali conservetur statu, ut sit habitabilis. Quamobrem cum viderent Persarum Philosophi, xemoto Sole, globum nostrum in Chaos
322쪽
ΜET ADHYs. PARs Ili CAP. II. I quoddam converti, nec Vegetationi amplius
es so locum, hominibus, ac animalibus est.
pereundum ; ideo Solem rerum omnium con servatorem , omniumque naturae effectuum
primam causam esse putarunt, Hine delati divini honores Soli, erecta Templa , Sacri iacia perpetrata. Alii Astra coluerunt Deos,& in iis effectuum naturalium causas quaesi verunt ; hinc nata est Astrologia , hinc u riis syderibus cultus exhibiti . Ejusdem criminis rei accusari non debent qui futuroseVentus in certo quodam Planetarum aspectu etiamnum hodie investigare non dubitant, sed a supersitione, vel 1altem a fatuitate excusari non possunt.
Non solum superstitiosi, & sanatici cultus
Diis decernebantur, sed otiam nefandi , a Que inhumani; hinc merito de his execrancis impietatibus cecinit Lucretius: tantum Religio pottiit suadere molorum. Qui Bacchum Deum colebant ebrietate, qui Uenerem impudicitia sua festa peragebant di a quae hinc orrenda Baccanalium solemnia ,
quae quidem religioso silentio premere iubet pudor. In barbariem ipsa vertebatur Religio . Apud barbaras quasdam gentes filios tuos idolo Moloch, flammisque Parentes devovebant. Alii idolo Baal, alii Saturno filios suos immolabant. Furor ille ad Carthaginenses manavit, apud quos in calamitatibus publicis frequentissima erant horrenda haec Sacrificia. Hanc cultus barbariem non exhorruerunt ipsi Romani. Curtius, &ambo Decii sese morti devoverunt, humanum sanguinem a Diis ultoribus exposci, putantes; eo usque pervenit crudelitas, ut Vi- Vi
323쪽
gia INsTITUTIDNES PHILOS. vi sepelirentur homines ad averrenda Reipublicae pericula. Longius esset referre diversis simos, atque immanissimos cultus , quibuς deturpata fuit antiquitus Religio naturalis, ipseque humanitas: Inter Christianos quoque summa est cultus dissensio; superstitionii mo, & idololatriae Catholicos accusarunt recentiores Haeretici. Ecquis erit in tanais controversiis iudex nisi qui falli, & fallere non potesti ipsa nempe divinae revelationis auctoritas . H quidem ut praeclare Tatiocinatur Lactant. lib. 3. cap. 27. ML--
ne illi, Philosophi scilicet, veris mile praecipiunt 8 imo permulta, o ad verum freque ter accedunt; sed n dit ponderis habent illa praecepta, quia sunt humana , ausi oritate majori, id est divina , illa carent. Nemo igitur credit ; quia tam se hominem putat esse, qui audit, quam esse ille, qui praecipit. Neque dicatur Principis auctoritate cultum praescribi posse ; talis enim cultus Principis
imperio constitutus mere civilis foret, nec Relisionis nomen mereretur. Divinae aucto ritatis necessitatem agnoverunt Politici L fislatores, qui sectarum strarum commenta Iuminis alicuius auctoritate semper propexisse leguntur. Itaque hanc secundam probationem non secus, ac primam simili argumento concludere licet. Necessaria omnino est etiam quoad cultum externum revelationis auctoritas, si tanta sit cultuum varietaqquae nullo hominum judicio , nulla privata auctoritato tolli ac dirimi possit; atqui &c.
III. Revelationis necessitatem demonstrat ipsa Religionis divinae notio. Religionis ob-
324쪽
nempe ens iniani tum , menti limitatae incomprehensibile. Religio igitur multa continere debet supra rathonem, seu mysteria rationi omnino impervia, quae ad Theol giam naturalem non pertinent . Divina attributa , illorumque tumina consensio altil-simum i unt mysterium nullo rationis nat ratis lumine cognoscendunt. Non solum Deus est rerum omnium creator , atque contervator; sed praeter dud supremi auctoris beneficia, innotescere etiam debuit, an Deus pro sua infinita bonitate aliis nos
cumulaverit gratiis, quae ad talutem aetemnam referuntur; ignorare non debuit homo, quid poli hanc mortalem vitam sperandum bonis, quid timendum improbis. Dogma Religionis primarium , quo veluti fundamento nititur, eit ipsa animae immortalitas, quod quidem dogma licet in Theologia naturali demonitratum, in dubium vocarunt aliqui, negarunt alii; praemiorum ,. poenarumque aeternit a s aliud estipei, tremoritque plenum Religionis decretum, cu us quidem Veritatem divina auiactoritate hominibus certo cognitam si ' c portebat . Ex hac demonstratione duabuique praecedentibus patet, revelationis necemtatem duplici. modo considerari posse, vel in ordine ad ipsas etiam veritates, quae ex principiis rationis colliguntur, vel in o
dine ad dogmata sublimiora quae intellectus finiti vim omnem longe superant, & sine
revelatione cdgnosci non poterant. Pro utroque veritatum genere revelationis neces sitatem demonstravimus.
325쪽
87 INSTITUTIONES PHILOS. objic. Revelationis necessitas demonstrari solet ex summa inter homines etiam cultissimos discordia circa legis naturalis praecepta at multo obscurior est revelatio, quae eam certe non habet evidentiam, quam praesese runt i pia legis naturalis principias revelatio enim fallaci 1 en suum, factorumque, testimonio innixa est ; lex autem naturalis purissi mo innititur rationis lumine. Et quidem affultente etiam revelationis luce, non tamen dissipatae sunt opinionum tenebrae , atque hinc tanta sectarum varietas. Unde sic argumentari licet: minime necessaria eis austoritas
illa, quae rationis, legitque naturalis luci nihil addere potesst; atqui &c. Ergo&c. Reip. N. Min. Singulas ob)ectionis partes explicabimus . Universalissima legis naturalis principia fulgentissimo quidem splendent lumine,& ex hominum cordibus deleri non postunt. At conclusionem ex iisdem principiis etiam proximius eruendas, non solum concupiscentia , & cupiditate, ted ignorantia quoque corrumpi , demonstravimus. Itaque falsum omnino est, revelationis auctoritatem legis naturalis lumini nihil addere. Etenim cum evidentissima sint credibilitatis motiva , ipsa motivorum ratione evidenter credibilia nent re motiora legis naturalis princola, quorum notio cupiditatis, vel ignorantiae tenebris obscuratur. Praeterea religionem non sola lege naturali contineri demqnstravimus, sed sublimioribus quoque mysteriis, quae intellectus limitati vires longe superant. Porro ad misteriorum it lorum fidem omnino necessariam esse reUela tionis auctoritatem, nemo negabit. Itaque patet revelationis. auctoritatem ipsi
326쪽
ΜETA PHYs. PARI II. CAP. IL 31 legi naturali vim addere, omnem obscuritatem dirimere, atque mylieriis totam fidem, eamque omnino indubitatam facere. Neque eit, quod objiciatur tanta, quae in suis errorribus considunt, Sectarum varietas quod enim motivorum evidentia non vincatur tot
hominum pertinacia, id sit quod ad motiva non satis adverterint , atque difficultatibus , quas altissima Religionis mysteria continent, opprimantur superba illorum ingenia. Prae . terea iniquis paejud ciis, & inordinatis affectibus impeditur iudicii aequitas, tantamque menti caliginem offundunt crimina, ut fulgentissima motivorum lucem actu non percipiant flagitiosi homines. Quanta autem sit
motivorum credibilitatis evidentia, repete dum eii ex. art. 3. pari. 3. Log. cap. 2. Ce tum autem est fidem divinam majorem habere auctoritatem, quam rationem ipsam .
idque dictat ipsamet ratio, quae jubet, mi nus certo praeferendum eise, quod certius eis. At certius est id, quod Deus dicit u rum esse , quam id, quod nobis ratio per suadet; cum magis a Dei natura adhorreat, ut fallat, quam a nostra, ut fallamur. Nantamen res ita est intelligenda, quasi fidet aratione nullatenuς pendeat ; nam ut iam antea observavimus cum Sancto Augustino epist. Iaa. Fides rasionem praesupponit , est nunquam induci posemus ad ea , qu e funisupra rat ionem credenda, nis ipsa ratio nobis persuaderet ; ratioui enim mamme consent neum est divinae nos auctoritati captisos subdere. Quamvis ergo Apostolus jubeat captivare intellestum in obequium fidei; id tamen, ut temere, & sine ulla ratione facia. O a musi
327쪽
at 6 INsTITUTIONER PHILOS. mus non exigit', cum Deus evidentistam,& omnium intestigentiae accommodata suppeditaverit credulitatis motiva . Ρorro me
minisse oportet, quod saepe monuimus; hic sermonem non esse de fide, quatenus est gratia, ut virtus divinitus infusa; sed tantum de fide , quatenus est persuasio naturalis ex motivis credibilitatis oriunda. . Inst..i. Cum Deus sit communis, atque optimus omnium hominum Pater, ab iplo mundi exordio sine ullo temporum , locorumque discrimine universum genus humanum revelationis lumine illustrare debuisset; aequalis enim erat apud omnes populos r velationis necessitas atqui nec ab ipso mundi exordio locum habuit revelatio ; neque deinde beneficium illud ad omnes gentes manaVit ergo &c. Resp. totum illud a gumentum ambiguitate laborare. Dum revelationis necessitas demonstratur, illa quidem necesIitas se tenet ex parte creaturae, non autem ex parte Dei. Quod vero immediata revelatione gentes plurimae caru
Tint, respondendum est cum S. Augustino :Dei judicia occulta sint multa, inissa nulla rde civ. Dei lib. I 8. cap. I 8. Et quidem jamdemqnstravimus, altissima esse divinae providentiae arcana, & finitis mentibus longe im- vervia ; revelationis necessitatem ex parte hquainis demonstrasse , satis sit. Haec objectio conjuncta est cum theologica quaestione: qtrum Deus auxilia ad salutem jusscientia in delibus conferat ρ Verum hanc disput tionem Philosophis attingere non licet: br
viter tantum observabimus varias a The
logis huic objectioni respoosiones adhiberi.
328쪽
ΜETA PHYs. PARSII. CAP. IL 337 Alii respondent, nullam in Deo esse injustitiam , quod infidelibus non conserat saltem immeditatam revelationis gratiam; injustitiam enim locum dumtaxat habere dicunt in iis, qui digni sunt, non autem in indignis; at infideles omnes tum propter peccatum originale, tum propter peccata adlualia indigni sunt gratia, qua ad fidem venire possint. Ιlli autem Thrologi utuntur ratiocinatione,& auctoritate S. Augustini in epist. ad Si tmri r et agi anos. refellentis: Parum attendunt, inquu S. Dossi quod debita reddatur parua damuato, indebita gratia liberato; ut nec ille se indignum queratur, nec dignum se iseeglorieturo atque -bi potius nullam fieri acceptio nem persionarum, ubi lina , eademque massia damnat onis, offfensionis inυolvit, ut tib Ottis de non liberato di at, quod etiam sibi supplicium conυeniret nis gratia subυeniret. Respondent Theologi alii, neminem in lo- ocis iam dissitis morari, aut cum gentibuῖ ita barbariς conversari, quem Deus non pertrahat sulficientibus auxiliis ad sui cognitionem, qualem esse oporteat, ut hinc Deus moveatur ad impertiendam huic homini vel per se, vel per angelum , vel per hominem ad id delegatum, revelationem verae fidei in Christum per quem salo abitur . Haec est expressissima S. Thom. doctrina art. M.qu. I . de veritate : Si aliquis taliter nutritus. in D lυis ductum rationis naturalis sequeretur tu
appetitu boni , γ' sua mali, certissime es
reue udum , quod ei Deus υel per internam in- Dirationem , revelaret ea , quae sunt ad crederidum necessaria; υel aliquem fidei praedicatorem ad eum dirigere , sicut mist Petrum ad O 3 - Com
329쪽
318 INsTITUTIONES PHILOς. .' Cornelium .... Γuamvis non sit in nos potestate cognoscere ea, quae sunt fidei ex no-
his ipsis; tamen s fecerimus, quod in nobis
est, ut scilicet duestum naturalis ratiouis se quamur i Deus non deficiet nobis ab eo, quod nobis es uregarium. Haec pauca dicta lintex quibus patet, non deeefle theologicas rationes, quae propositae objectioni satisfaciant. Verum quia hic Philosophos, nota Theolosos agere debemus p latis erit advertere, Ob-3ectionem. hanc eamdem omnino ese cum
Vulgari argumento ,. quod ex mali moralis permissione ad impugnandam divinam providentiam desumere solent religionis hostes. Igitur ne amam agamus, legamur, quae jam explicata sunt de providentia divina.' Quod spectat revelationis antiquitatem ,. eamdem cum ipso mundo aetatem habet; ita ut nullo tempore defuerit cognitio verse illius religionis, quam Deus pro temporum varietate', & convenientia hominibus sancte, & inviolato praescripsit Revelationis veritatem non latum in lege mosaica, atque eVangelica , sed etiam in lege naturae demonstrant Theologi; ac Philosophis demonstras.
se satis sit revelationis necessitatem; uberior responsio repeti debet ex Sacra Theologia, . divina omnino scientia. Inst. a. Ad definiendum aliquem cultum externum, & ad credenda Religionis mysteria necessariam esse revelationis auctoritatem demonstatum quidem est. At cultus extemnus indifferens omnino videtur ; cum enim
Deus perspectas intime habeat hominum mentes, d, cultu externo, de modo colendi
Parum curat, dummodo colatur, atque ado '
330쪽
M ET APAM. PARR II. CAP. II. II retur in Aphritu, s Ueritate. Tandem necessario credenda esse Religionis mysteria conit re non potest, nisi revelationis auctoritate,
ac proinde id ponitur, quod est in quaestione, & demonstratio in hac parte inmani se a petitio principit. Sic ergo argum ntari iticet: revelationis necessitas non demoneratur , nisi ipsa quoque demonstretur o ovi, revelati necessitas; atqui externi cultus, Scmysteriorum necessitas noli demonstraturu
Ergo &c. Rei p. C. Μ. N. M. Et primo
quidem necessarium elle cultum etiam exteμnum jam demonstravimus variis rationibus, quibus hae aliae adjungi possunt Cum omnes actiones ad nos ram, aliorumque persectio nem dirigere teneamur, pietatis & religio nis exempla aliis praebere debemus; haec a tem exempla per cultum externum manis tiari possunt; cultus mere internus satis non esset ad religionem , pietatemque in pluri mis hominibus excitandam . Singulis, prae sertimque rudioribus hominibus aequaliter datum non est cognoscere, quid Deo debeant,
quem cultum etiam internum debeant exemceret eos ergo aliorum hominum exemplo erudiri oportuit. Eadem vero argumenta, quae cultus externi necessitatem ostendunt', probant quoque, cultum aliquem divina re velatione acceptum fuisse. Etenim sit unius
cujusque arbitrio permissus fuisset divinus cultus, illa cultus indifferentia non solum discordiam, confusionemque maximam, sed& superssitionem induceret, variaque pareret errorum monstra,' quibus infectas fuisse demonstiavimus cultissimas etiam gentes revelationis lumine destitutas. Ecquis O a