Historia philosophiae Graecae et Romanae

331쪽

αποδείξεως χευαι. πέδειξεν δὲ λέγω συλλογισμον επιστημονικόν επιστημονικον δε λέγω καθ' ον τω ἔχειν αὐτον επιστάμεθα. εἰ τοίνυν ἐστὶ τι πίστασθαι οἱονεθεμεν, ἀνάγκη καὶ τὴν ἀποδεικτικρο πιοτήμην ξ ληθῶν τ' εἶναι καὶ πρῶτων καὶ ἀμέσων και γνωριμωτίρων καὶ προτερων καὶ αἰτίων το συμπεράσματος ουτω γαρ ἔσονται καὶ αι ἀρχά οἰκεῖα το δεικνυμένου ' συλλογι-ομος μενσα εσται καὶ ἀνευὰ των ἀπύδειξις δ' οὐκ ἔσται οὐ γαρ ποιήσει επιστήμην ἀληθη,εν ων δει ειναι, ὁτι οὐκ ἔστι- μ ον ἐπίστασθαι, οἷον τι η διάμετρος συμμετρος ἐκ πρ ων δ' ἀναποδείκτων οτι υ επιστήσεται μυεχων ἀπόδειξιν αμ- τι γα ἐπίστασθαι - ἀπίδειξές εστ μ κατα συμβεβηκύς τι ἔχειν ἀπύδείξω ἐστιν. αιτ

τε καὶ γνωριμώτερα δε εινα και πρότερα, αιτια μεν τι τε επιστάμεθα ταν τὴν αἰτίαν εἰδῶμεν, καὶ πρύτερα, εἴπερ αἴτια καὶ προγιγνωσκύμενα ἡ μόνον τω τερον τρέπον τω ξυνιεναι, έλλα καὶ τω εἰδεναι τι ἔστιν πρ6-τερα δ' στὶ καὶ γνωριμῶτερα διχῶς ο γαρ αὐτον πρύτερον 5 φυσει καὶ προς μας πρότερον οὐδε γνωριμώτερον και μῖν γνωριμῶτερον λεγ δ προ ημβς με πρύτερα καὶ γνωριμῶτερα τα ἐγγυτερον της αἰσθη-σεως. πλῶς δε πρύτερα καὶ γνωριμ ερα τα πορρωτερον ἔστι δε πορρωτάτω με τα καθύλου μὰλιστα, πυτάτω δε τα καθ' καστα καιέντίκειται τ' ἀλλήλοις .

332쪽

dari citiae per a corta sint et noeessaria, unde omnis scientia pendeat, hoc valet per omnem nilosophiam Aristotelis, V. nai post. I, 14 sqq. t δ' ἄπειρα i' Dr διεξελθεῖν oovrra. Postulatur ut sint extrema notiones, et fununae et infimao. Infiniae sunt individuorrum, Mal. I, 27, uirunae eae quae sunt generales et no-oossari , in quibus versatur os et scientia r ἀναπόδεικrο n. e. quae proficiscitur a principiis ot summis et necessariis V. Anal.

f. n. 314. - Quoniai vero sotro est causas scis e causae cientiaret antecedant necesso est. in autem antecedunt, ut aut naturanii nobis priores sint. Quae sensus seriunt et in oculos incurrunt rὰ πρόrερα θ Doεid c a noliis lana proxiIno absunt . . II his priora o notiora. Illud auium generale, quo rei mitio et natura continetur, a notus remotissimul est, s et is, 11. aris με γαρ ον λόγον τα καθόλου πρότερα, καπὰ δε την α&θησιν θ

Anium post v, 3. A ἀρχαι τῶ ἀποδείξεων - 318 os o - ἀναπύδεικτοι - ὁρισμος μεν γὰρ του τί ἐστι

καὶ οὐσίας ' αἱ δ' ποδείξεις φαίνονται πασαι υποτιθέμε- ωαι και λαμβάνομγαι- τί ἐστιν, οἷον αἱ μαθηματικαιτι μωας καὶ τι τι περιττον καὶ αἱ δελα ομοίως b. I

Ορισμος δ' ἐπειδὴ λέγεται ειναι λύγος τοντί ἐστι φανερον τι- μέν τι εσται λόγος του τι σημαίνει ὁ νομα η λύγος τερος νοματώδης - λλος δ' ἐστιν ορος λύγος δηλῶν δια τι εστιν. στε έ με πρέτερος σημαίνει μεν

333쪽

δείκνυσι δ' οsh ὁ δ' ειτερος φανερδν τι ἔσται Ἀνἀπύδειξις το τ εστι τη θέσει διαφερων της ποδείξεως. διαφέρει γαρ εἰπεῖν δια τί βροντα καὶ τί ἐστι βροντή ἐρει γαρ υτ με διότι ἀποσβέννυται ὁ - ἐν τοις νίφεσι - ν ἐστὶ βροντη ψύφος ἀποσβεννυμένου πυρος ἐν νέφεσιν, στε ὁ αὐτος λόγος δελον τρόπον ἐγεται, και δι με ἀποδειξις συνεχὴς δι δε ρισμός'. Top. , . O ὁρισμὰς ἐκ γένους και διαφορῶν ἐστίνμ.

ψ υριομῶ dicitur a definitione notionum, quibus continetur generalis rerum s stantia, L ib. p. 90b 16. ὁ ο ρωμος ουοίας ις γνωρισμός. Definiendo igitur circumscribitur et eminatur liuigenerale, ad maod omnis scientia et sicinonstrittio recurei et quod ipsunt neque domonstrari neque conclusione effici potost, L. n. 317, Anal post II, 8. or συλλογισμὁ μεν ου τί ἐστιν υ γίγνεraeot δ' ἀπόδειξις, δῆλον μέντοι δια συλλογισμο καὶ δι αποδείξεως. Ib. 9 sor δηλον οr και τῶνδε εοτιδε μεν μεσα καὶ ἀρχαί εἰσιν, καὶ ιναι καὶ τί ἐστιν ποθέσθαι δει η λὶον ρόπον φανερα ποιῆσαι. - enim dister definitio nominis et definitio rei, mio illa significat tantummodo ii rei sit, emae semper rem vere existentoni spectat, cum nomina sint Eam remam ficticiariam, Anal post. I, 7. ἀνάγκη γαρ ον εἰδότα ο ὐεστιν ανθρωπος

319 Analyti Ost. I. s. Oτι μεν - οὐκ νδέχεταιεπίστασθαι δι αποδείξεως η γιγνῶσκοντι τας πρῶ- τας ἀρχας τας μέσους, εἴρηται πρότερον τῶν δ'

ῆ αὐτὴ διαπορήσειεν αν τις - - Πάντα δε α ζῶα ἔχει δύναμιν σύμφυγον κριτικήν. ην καλουσιν αἴσθηειν

334쪽

εν σης δ' αἰσθήσεως τοι μεν των ζώων ἐγγίγνεται μονητο αἰσθήματος τοι δ' Οὐκ ἐγγίγνεται. σοι μεν ουν

μὴ ἐγγίγνεται, νολως η περὶ θ μη ἐγγίγνεται, οὐκ ἔστι

τούτοις γνῶσις ἔξω του αἰσθάνεσθαι εν οἶς Ἀνεστι μ' αισθανομένοις χειν ἔτι ἐν το πη Πολλῶ δε τοιούτων γιγνομένων ὁ διαφοo τις γίγνεται, στετοῖς μεν γίγνεσθαι λόγον ἐκ της των τοιούτων μονῆς,τοις δε μη - μεν οὐν αἰσθήσεως γίγνεται μνήμη.ωσπερ λέγομεν, ἐκ δε μνήμης πολλάκις το αὐτοσγιγνο- μνη εμπειρία αἱ γαρ πολλαι μνῆμαι τ αριθμῶ ἐμπειρία μία ἐστίν ' ε δ' εμπειρίας η ἐκ παντὰς ρεμη- σαντος - καθόλου ἐν τη-το ενὰς παρα τακολλά , 3 αν ἄπασι Τν ἐν ἐκείνοις τλαμύ τέχνης ἀρχὴ και ἐπιστήμης εα μεν περὶ γένεσιν, τέχνης, ἐαν δε περι το ν ἐπιστήμης -τε δὴ ἐνυπάρχουσιν ἀφωρισμέναι αἱ ἔξεις, οὐτ' ἀπ' ὰλλω εξεων γίγνονται γνωστικωτέρων ἀλλ' π αἰσθήσεως οἷον ε μ ν ρο- πης γενομένης νος στάντος τερος ἔστη εἰν ετερος, ως

δύνασθαι πὰσχειν τουτο - Στάντος γαρ των ἀδιαφόρωνενός πρῶτον μεν ἐν τη ψυχὴ καθόλου και γὰρ αἰσθάνεται με τι καθ εκαστον ή ' αωθησις το καθόλου ἐστίν, οἷον ἀνθρωπου, αλλ' οὐ Καλλίου Ἀνθρώπου πάλιν ἐν τούτοις σταται , ως δν τα μεο στ και τα κα- θύλου Iον τοιονδὶ ζωον, ως ζωον ' και ἐν τούτωῶσαύτως δηλον νοτι μιν τα πρῶτα ἐπαγωγὴ γνωρίζειν ἀναγκαῖον και γα και αἴσθη; ολω, καθόλου εμποιεῖ Ἐπεὶ δε τῶν περὶ την διάνοιαν εξεων - Ἀληθεύομεν, αἱ μεν αεὶ ἀληθεῖς εἰσίν αἱ δε ἐπιδέχουται το ψεsδος, Ιον δόξα και λογισμός, ἀληθη δ αεὶ ἐπιστήμηκα νως κά οὐδεν ἐπιστήμης ἀκριβέστερον ὰλλο γένος

335쪽

νους, αἱ δ' αρχαὶ τῶν ποδείξεων γνωριμώτεραι, ωστήμη δ' πασα μετὰ λύγου ἐστι τῶν ρχῶν πιστήμη με οὐκ εἴη ἐπεὶ δ' οὐδεν ἀλσεστερον ενδεχεται εἶναι επιστήμης η νουν, οῖς ῖν εἴη τῶν ἀρχῶν ἔκ τε τοίτων σκοποθσι καὶ - ἀποδείξεως ἀρχὴ οὐκ ἀπήδει ς, ῶστ' οὐδ' ἐπωτήμης ἐπιστήμη εἰ - μηδὲν δελο παρ'

τοδὶ συνήνεγκε καὶ Σωκράrει καὶ καθέκαστον υσω πολλοῖς ἐμπειρίας ἐori, o ' ore clo ro τοιοῖσδε κα ειδος εν ἀφοριοθεῖοι, κάμνουσι ηνδὶ ην νόσον, συνηνεγκεν, οἰον-οiς φλεγματώδεσιν χοὶώδεσιν t)ρέrrovσι καυσω, τεχνης. - Τ εν παρὰ τὰ πolia est unum illud generale, quod in multis reuus inest tan*aana ommune o quod cogitatione annuam unum praeter multa separatur. Cave confundas cum id is Platonis, ouae aeparatim etiam existerea re uias singulis poneDantur, Maod ab Aristotele ivrsus alienum est, os n. 258, not. c n. 262, not. , . 266, not. a. Enimvero apud Aristotelem indo gignitur, καθόios, artis illud atquo aciem tia principium, i. e. encrale illud uod in ipsius rei naturi ita incst, ut in omnibus quae eiusdem naturae et notionis sunt reuus singulis necessario inesso dcbeat, nai post I, 4. καθὀχο δε λέγω

πoνr ἐπὶ τὰ μοι καὶ διάφορα πρῶroν ι πανra ravrὸν ἔχουσιν n. e. ouae ita similia sunt, ut differentiam cina in novas spodies discedant naueant nullam. Singuli sonsus in singulis robus occupantur, universus sensus induction efficitob καθόλου, M. Anal. post I, 18. φανερον δε καὶ rι εἴδει αἴσθησις ἐκλέλοιπεν, a ciγκη καὶ ἐπιor μην τινὰ κλεὶοιπέναι, ν δ DParo1 λαβεῖν, ει περ μανθά

336쪽

φαντάσμαrος vri. - Sensus interpreto rendetent,urgio ad Arist. n. p. 72, Elem. m. p. 15 sq. A generali aliqua notitia ad generis linis procodilur dum n ultinia pervenitatur rὰ ἀμερῆ καὶ r καθόλov). Sensu animal percipitur individulina plum Dus eius- dena sorinae porceptis corium aninialiuni genus cogitaui rοιονδὶ ζωον); pluribus generinus collatis ad ultintain universi aninialis notitiam accessivir. μερε est id quod partivus vacat, sive spatio continentur sive notione nain μέρος etiana notionis dicitur, Mol. α 5 ἔτι α ἐνδεω λώγω τε δηλονPr Daorον καὶ ανrα μόρια rovolou ' δι εο γένος ο εἴδους καὶ μέρος λέγεrαι ἄλλως δε- ειδος rου γένους μέρος, s , 10 Phys II, 3. Quo quid magis generale

est, o pauciores in Eo ipso notas complectitur. Vae notae quoniam notionis partes lint, unamum genu αυερε cst, cliqua Voro comparate aμερῆ dici possunt. - Scientia, quoniam tota posita est in syllogianais et demonstrationi Dus, prin uin aliquid postulat unde et vllogismus et domo1istratio deducatur es. n. 317. Ipsa igitur cum suu naiam Veritatis principium esse nequeat, veritatis fides aut nulla est aut penes intellectum, non illurn Naidem e sensuun eoΠΙ- paratione et induotione pondenteni t aasi patientena, sud agentem

illum et divinum do quo dicetur insta n. 329. 330. d. Prima philosopnia.

Met T. l. Ἐστιν πιστήμη τις θεωρεῖ ὁ ο Uta 320και τὰ τούτω πάρχοντα καθ' α/5. sτη δ εστιν οὐδε- μι των ε μέρει λεγομενων λαλη ' ουδεμία γαρ των ὰλλων πισκοπεῖ καθόλου περὶ του δντος ψ ει αλλὰ μερος αὐτο τι ἀποτεμύμεναι περὶ τούτου θεωροοσι δουμβεβηκύς, οἷον αἱ μαθηματικα των πιστημῶν ἐπuδε τὰς αρχὰς καὶ τὰς ἀκροτάτας αιτίας ζητοθμεν, δῆλονῶς φύσεώς τινος αὐτὰς ἀναγκαῖον ειναι καθ' αὐτήν ).

εἰ ου και ι τὰ στοιχεῖα των ντων ζητουντες ταύτας

τὰς αρχὰς ἐζήτουν ανάγκη και τὰ στοιχεῖα του δντος εἶναι μη κατὰ συμβεβηκός, αλλ' --α Q καὶ μῖν του δντος λον τὰς πρώτας αιτίας ληπτεον.

Priuia nilosopnia in primas inquirit causas et in summa principia, cf. n. 308. Sequitur ut versetur in cognoscendi causis

337쪽

non acetuentis cuiusquam κατὰ συμβεβηκός), sed naturae cuiuscani φυοεώς ινος n. e. suDstantiae per so existentis. mutus igitiir suustantiae roυ νroς causa perinde novis sunt investigandaevae Veteres pl1ysiologi remani omnium rων 'mr viaesiverrunt elementa, h. e. tanquam ultima et summa principia.321 et T. 2. ὁ δε ον λέγεται μὲν πολλαχῶς, αλλὰ προς ῖν καὶ μίαν τινὰ φύσιν, καὶ οf ὁμωνυμως ἀλλ' ἄσπερ καὶ ὁ γιεινον ἄπαν προς γίειαν, ὁ με τω φυλάττειν τι δε τω ποιεῖν - δε τω σημεῖον εἶναι τῆς Θιείας, τὰ δ' ὁτι δεκτικὰ αὐτης. ουτ δε καὶ ὀον λέγεται πολλαχῶς μεν, ἀλλ' απαν προς μίαν ἀρχήν τὰ μεν γαρ τι οὐσίαι δντα λεγεται, τὰ δ οτι πάθηοfσίας τὰ δ' τι οδὸς εἰς οfσίαν η φθοραὶ η στερήσεις ποιήτητες ' ποιητικὰ θ γε- ικὰ μοίας, Ἀων προς τὴν οὐσίαν λεγομενων ' τούτων τινὰς ποφάσεις Οὐσίας διὰ καὶ ὀ μνον εἶναι, δν φαμεν. καθάπερουν καὶ των γιεινῶν απάντων μία επιστήμη στίν, ομοίως τοὐτο καὶ ἐπὶ των ἀλλ- οὐ γὰρ μου - καθ' Dλεγομενων ἐπιστήμης ἐστὶ θεωρησαι μιας αλλὰ καὶ των προς μίαν λεγομενων φύσιν καὶ γὰρ ταμα ρύπον τινὰ λεγεται καθ' εν δηλον ουν τι καὶ τὰ δντα μιας θεωρησαι Ἀντα πανταχο δε κυρίως του πρῶτου ἐπιστήμη καὶ ἐξ υ τὰ λλα μοται καὶ ὁ ο λεγονται. εἰ ουν τομ' ἐστὶν ή οὐσία τῶν οὐσιῶν ῖν δεο τὰς αρχὰς καὶ τὰς αἰτίας ἔχειν τον φιλόσοφον.

In euventinus priuiam philosopniam celetissima irinium principia sequi detiere demonstrat certissimiam autem omni esse illud principium, mi idem iden rei non posse simu in se et non inesse ponatur, v. n. 314. Quod 1 incipium oui Verum esse innuetur, an eo omnem enim veritatem ac sunstantiani tolli, ninini nisi per accidens praedicari possit, Met. , . λως δ' ἀναι- ρosσιν rosr λέγονrες υσων καὶ ὁ τί ην εἶναι πάντα γὰρ ανάγκη συμβεβηκέναι σάσκειν αὐτοῖς, καὶ δ περ ἀνθρώπω εἶναι ζώω εἶναι- ην ιναι μη εἰναι. Inde sevi ut omnia sint idem

338쪽

o D σιῶν μὰλλον οὐσία ὁ εἶδος του γένους ἔγγιον γαρ της

πρωτης ουσίας ἐστίν. α γαρ απούιδω τις θ πρωτην οὐσίαν τί ἐστι γνωριμῶτερον και οἰκειέτερον ποδώσει

πον ἰποδιδους γνω9ιμωτερον αν ἀποδοίη ἀνθρωπον ζωον ποδιοους - μεν γα ἴδιον μαλλον του τινος αν- θοῶπου - δε κοινότερον. - - ὰσα δὲ οὐσία δοκεῖ τόδε τι σημαίνειν επι μὰν οὐ των πρώτων , σιῶνάναμφισβήτητον και ληθές εστιν τι τόδε τι σημαίνειῆτομον γα και εὐαριθμῶ τι δηλοsμενόν ἐστιν επὶ δετῶi δευτl0ων 1σιῶν φαίνεται μεν ομοίως τω σχήματι

339쪽

eto με λευκὸς μὲ δε μέλας γίγνεται, καὶ θερ-

μδ κι, ψυχρός κά φ λος καὶ σπουδαιος.

De singulis L TrendeIenburgies i. d. ales L. p. 53 sqq.In universunt notandum Aristotelis illain do substantiis et do omni s stantia doctrinant Oppositam osso Platonicae do uleis doctrinae, si1Dstaritias Praeter ros sensibiles esse stati ienti, os. n. 319, not. b. Quam ita maxime in pugnat, ut absitrita et repugnantia

igitur generat Verrum esse, sine quo vera scientia esse nequeat, ut mino semper Versetur in generali, generales Vero non reperira pila

oοδ' ἀπόδειξις. Semiobatur ut negaret eam suustantiam, quae cernitur in ipsis reuua et mutabilis est, ad veram scientiam insorinara

340쪽

Met. . 2. - δε λέγωμεν πρῶτον ἐφ' ὁσου ἐν 323τοις Ἀναλυτικοῖς περὶ ὁρισμου μ εἴρηται st ἐν ἐκείνοις πορία λεχθεῖσα προ ἔργου περὶ πης οὐσίας ἐστι

λόγοις λέγω δε ταμην την ἀπορίαν, δια τέ ποτε νεοτιν ου - λόγον ὁρισμον εἶναί φαμεν Io το ἀνθρώπου τι ζωον δίπουν ἔστω γαρ υτος αὐτου λύγος. δια τί δὴ τομο εν ἐστιν ἀλλ' οὐ πολλὰ ζωον καὶ ὁ κουνο δεῖ δέ γε Τν εἰνα οσα ἐν τω ὁρισμ' ὁ γαρ ὁρισμὸς λύγος τίς ἐστιν εἶς καὶ οὐσίας, ορο ἔνός τινος δεῖ αὐτον εἶναι λόγον και γαλῆ οὐσία εν τι καὶ τύδετι σημαίνει ει φαμέν δε δ' ἐπισκοπεῖν πρῶτον περὶ των κατα τα διαιρέσεις ὁρισμῶν οὐθεω γα ἔτερύν ἐστιν ν τ ὁριν πλὴν τό τε πρῶτον λεγόμενον γενος και αἱ διαφοραί τα δ' ἄλλα γένη ἐστὶ τύ τε πρῶτον καὶ μετὰ τούτου αἱ συλλαμβανέμεναι διαφοραέ, οἷον ὁ πρῶτον ζωον, ὁ δ' ἐχόμενον ζωον δίπουν καὶ πάλιν ζωον δίπουν ἄπτεροπι μοίως δε αν δια πλειόνων λέγηται. ολως δ' οὐθεν διαφέρει δια πολλῶν φ P λίγων λεγε- σθια. στ' οὐδε δι λέγων ' δια δυοῖν τοῖν δυοῖν δετ μεν διαφορὰ δ δε γένος. οἷον του ζωον δίπουν δμεν ζωον γένος, διαφορὰ δε θάτερον. εἰ - τι γένος

απλῶς, - παρὰ τὰ ς γένους εχη εἰ ἔστι μενως λη δ' ἐστίν η μεν γὰρ φωνη γένος καὶ λη, αἱ δὲ

διαφοραὶ τὰ εἴδη καὶ τὰ στοιχεῖα ἐκ ταύτης ποιοθειν , φανερον τι ὁ ὁρισμός ἐστιν ὁ εκ τῶν διαφορῶν λόγος .lb. Η, 6 U δ' ὁρισμος λόγος ἐστιν εἷς οὐ συνδέσι καθάπερ δελιὰς Ἀλλὰ τωλὸς εἶναι τί ουν ἐστὶν δ ποιεῖυ τμ νθρωπον, καὶ διὰ τί Τν λά οὐ πολλά, οἷον τότε ζωον καὶ τὼ δίπουν - εἰ δ' ἐστίν. σπερ λέγομεν τὰ μεν - τὰ δε μορφὴ καὶ τωμεν δυνάμει τὰ δ' ἐνεργεία β, οὐκέτι πορία ὁξειεν α ειναι τὸ ζητούμενον.

τίου, στρογγύλος χαλκός. εἴη γὰρ αν σημεῖον τοὐνοματ το ἡ λύγου, στε τὸ ζητούμενόν ἐστι τί αἴτιον του