장음표시 사용
361쪽
nendos. Non deerant enim,qui nequaquam totis uiribus hostes laeessendos putarent, verum eos iniquitati Fortunae tantum permittendos. postquam tot aduersis minutis attriti praeliis S rerum omnium inopia subacti uel sola itinerum asperitate conficerentur. Sed consensu militari Piscarii sententia probabatur. Itaque per Brioniam vicum, priumum exercitus agmen eduxit, ut rectiore itinere Roma anum 'quo se tenebat hostis, perueniret. Boniueitus enim maiore uiae flexu ad dextram Fontanet tum perrexerat. Sed oppido atque arce exclusius re dum tentaret, tormento petitus, inde propere discedens, altiore uia Romagnanu cotenderat. Fontanetlani etenim Vicecomites amici cia
Piscario coniuncti, paucorum Hispanorum praesidium facile recep eant. Haec autem illata Gallis iniuria, ut casu accidere ispe videmus. summi beneficii locum impleuit. Na Boniuet tus,qui reficiendo militi: ct recreandis equis aliquot horis conquiescere statuerat, imposita de muni sestinandi necessitate,Romagnanum prius peruenit, quam Piscarius ad Ghemium accederet, quod erat oppidulum Romagnano trutius ferme passuu milibus propinquum . Alsensus quoque Vastius Plscarii iussu cum duobus expeditis peditum milibus, ct trecentis equiistibus cathaphractis, Fontanetlana via abeuntes hostes subsecutus,ut nouissimos inuaderet, ct inito cum postremis acri certamine, tormentis eorum potiretur; reperit eos paulo ante discessisse . Ita nequicquam emenso itinere, alia via, incolis ducibus, ad castra reuertitur. Eo se te tempore,quum iam advesperasceret,& castra ponerentur, Piscarius Mercadum cum expeditis cohortibus trans colles exploratum misit. pertinet ii arboribus,& vinetis cositi perpetuo dorso, a Nouariae ad Sisi them usque amnem,eamque planitiem ita interscindui, ut quum hinc Caesariani,illinc vero Galli iter haberent,utraque agmina ab iis, qui in summis erant collibus, speetarentur. Igitur transcenso colle,Caesari ni Gallos lacessum, tumultuarium praelium exoritur. Boniueitus p ditum atque equitum si absidia summittit. Pelluntur Hispani. Ioan nes Dorbinus cum septe vexillis Mercado seri opem magna undique concursatione pedites atque equites miscentur, Galli impigre tame resistunt, Dorbino utrunque femur glande traicatur: eo vulnerato Pisca rius in primam aciem ita processit, ut gregarii militis habitu sius tameomnibus noto, uam acerrime dimicaret. Superuenit 2 Vastius cum
ea manu quam diximus, a Fontanetio rediens, cuius aduentu adeo cer
tamen exarsit, ut tum, si grauis armatura velitibus 2 expeditis peditibus accessisset, uniuerso praelio dimicari facile posse videretur. Sed Boni uetius no prius Hispanorum impetu reprimere potuit,quam productis tormentis ex superiore colle eos impetere coeperit,eo modo pari euentu nec magno utrinq. accepto incomodo, dirempta pugna Galli Roma anum c5 cessere,& Piscarius suos ad Ghemium in castra reis
duxit . Erant ea adeo collibus, quos diximus subiecta,ut si Galli rec
362쪽
,tis auxiliis,productisque tormentis eos occuparent, Caesarianos faciale ex praesto loco tormenta dirigendo, magnis detrimetis afficere posse viderentur. Erat enim opinio aedita in vulgus, Bona uetium coniunctis sibi nouis Helvetiis,ut collatis signis dimicaret,protinus esse regressurum. Quamobrem Piscarius statim animaduerso vicio castrorum eos colles praemissis Viginti peditum vexillis occupauit; iniunxitque Mercado,ut si Galli pugnandi consilio ad occupandos colles retro verterentur,tam diu eorum sustineret impetum,donec ipse & caeteri Duaces cum omnibus copiis instructa acie subuenirent. Ea res Urbinati mire placuit: qui uti erat castrametandi peritissimus, eum locum ab eminenti collium supercilio, tormentorum iniuriae valde opportunu, nequaquam probabat,admirabaturque Piscarium, qui non modo subalato periculo castra sim ma securitate compleuisset, sed cotraria etiam conniji ratione,praeoccupatis collibus, hosti aequissimam ad confligendum, s accideret,conditionem praeripuisse censeretur. Caeterum Boniueitus frustra precatus Helvetios, qui erant ad Gallinariam, ut ad se transirent,secumque postquam esset explorata victoria,bellu uno praelio conficere vellent, ad eos ipse transire costituit,praemissisque aliquot tormentis,& toto serme equitatu, i media nocte peditatum transmittere coepit, Tanta adhibita festinandi diligentia, vi cu semisomnes Heluetii ilicto non parerent, tectis subiici faces, ct late flammam excitari
ruberet. Ea re per exploratores equites nunciata, qui tota nocte per vices,ad Romagnanum excurrebant, Piscarius quin ad pontem contenaderet , minime dubitauit, ratus postrema hostium agmina, citra amne, vi accrdit,se deprehesurum: disrunctaque suis medio amne facile de Ieturum . Itaque cum tribus circiter milibus delectorum peditum, assumpto secum Vastio cum trecentis equitibus, profectus, quum secunda diei hora peruenisset, quanquam serius quam optarat, nequaquam tamen Omnes transisse repperit: eius aduentu tantus illico timor hostibus est illatus, ut quum caesi iugatique ad primum equitum & sclope itariorum incursem terga vertissent, amentibus similes obiectis armis sese in amne coniicerent, & vorticibus absorpti,foedistimo mortis gens re mergerentur: alii tormenta desererent, quae per amnis alueum funibus in aduersam ripam extrahebant. Caesariani enim mirum dictu nomodo flumen praealtis aquae gurgitibus,sed inaequali etiam alueo ac imgentibus petris, quas torrentis impetus prouoluit, impeditum, ut eu dentes sectarentur, minime se idabant: ad augendam quoque Gabiorum cladem, fugientium S se se prementiu iniusto pondere fatiscentibus nauigiis, pons est interruptus, quo peri acto tanta iumentorum, di militii in praeceps etasa est multitudo, ut totus fluminis alueus pereuntium ae enatantium, turba compleretur. Interim Caesariani equites repertis, vadis acceptisque in equorum terga consessoribus ses
petiariis transbant, ipseque Piscarius di Uastius in alteram ripam Gai i ii serant,
363쪽
serant, quum alii atque alii ectuites, extraordinariique pedites,e castris. superuenerunt, adeo Vt iam tarmis plane putribus, & aspirante Fortuna, lpavidos ac in fugam versos,ex toto persequi, ct cominus adoriri mini me dubitarent. Direxerat in margiue si iidum fluminis ripam aliquot torincta Boniueitus hasque praesidio imposuerat Cortis ii ct Gallorum cohortes; ut dum ipse agmina componeret, ab his crebro pilas: emittendo hostes Aingressu amnis terrerentur. Sed Corsi rebus inclinatis,& plane perditis, enatantium,& undique incumbentium Caesarianorum impetum non tulerunt, cadenteque Tristino Duce desertis tori
mentis refugere coeperunt. Tum vero Bomuelius ne tantum ded icus in oculis totius exercitus admitteretur,couersus ad Duces Gallos.
sequimini me inquit,mei equites, qui semper egregie dimicastis,ct mecum irrumpite, ne tormentis Gallicis pauci hostium cum summo no stro dedecore potiantu ad id Uandenesius Paliciar frater,qui erat inriter alarum praesectos longe promptissimus, Emoriar ego potius respodit, cum alariis meis, quam ea hodie ab hoste capi conspiciam . atque ita densatis alis extemplo procurrerunt,occisisque,& protritis non nutilis ad tormenta peruenerunt. Sed expediti equites leuis armaturae. Hispanique agiles,sicuti repente cededo,& sese retro ditandendo, grauissimi equitatus impetum euitabat, ita demum redeuntes in praelium aduentante cohortanteque Piscario sese turmis hostium circumfuderunt: Sesopeltisque rem gerendo adeo profecerunt,ut Galli pluribus equis cadentibus, quum a proximis Helvetiis opem impetrare nequiuissent,signa retro conuerterent. Eo congressu ipse Boniueitus imperator,dum praeclare tormenta defenditaeuo braclito pila traiecto grauissimum accepit vulnus. Similiter & Vandenesus paulo infra humerum crassioris siclopeui plumbea glande ictus est 'uo laetati vulnere aliquot post dies interiit. Piscarius eius viri interitu aegrius quam qui Lquam crederet,iulit. Quoniam is hostis sibi priuatim inimicus pec
tiari suo triumpho, & speratae gloriae praereptus esse videretur: utpote qui antea prouocatus,singulari certamine cum eo congredi magnopere cuperet,ut de direptione Comensium, designato iam loco,& delectis equestribus armis, in barena vallata pulcherrimo spectaculo controuersia finiretur. At Piscarius quum iam Sol in vesperam vergeret.& Galli conferto postremo agmine iustis passibus anteirent, no puta Uit,cum ea manu, quae erat exigua,& continenti totius diei labore Attigata, hostes longius esse persequendos. Etenim satis magna videbatur, quae milites gesserant,ipse vero,plures horas variis in locis, ut in extra- Ordinaria pugna accidit,egregie dimicando, summam sortitudinis, &iudicii militaris laudem, cum alieno dedecore,& tacita multorum inuidia compararat. Itaq. reuocatis militibus, ct superato iterum Sesithe. amne, cum spoliis S septem Gallicis tormentis in castra est reuersus.
Quum a Lanoto atq. Borbonio ipsoque Urbinate cumulata cum L
364쪽
de reciperetur pauca uti solebat de se locutus, eximio cum verborum honore ante alios commendauit Ioannem G aream Potctianum Regulum Dausae familiae sanguine coniunctum. Itemque Paulum L Eascimi. dc Philippum Cerbeli em cohortis praefectu, qui primi omnium in flumine tormenta hostium occupassent Caeterum coeuntiabus in unum Ducibus docuit,quantum spei ad sintimam uictoriam tu celeritate esset reponendum. Gallos timore occupatos, quod duobus iam tumultuariis praeliis victi essem, quod segni Helvetiorii opera ut retur,qubd grauiter ictus esset imperatoriacile pol se deleri, si ipsi mo iis propere castris, dc superato amne sequerentur. Ne ue eos omniuverum assectos incommodis,tormenta traberes, dc per se graui semper impedimentorum,& inutilis turbat agmine retardatos, tantum viae posse conficere, ut sequenti die leuis armatura, consequi facile nequeat, dc demorari abeuntes,donec reliquae omnes copiae iub si3nis in hostium conspectum adducantur. Nec mora quum omnes Pitcarii consilium uti decoris, dc bellicae rationis undequaque plenissimum magnopere laudarent, Borbonius alacri motu exurgens sublata voce, te auspice inquit fortissime Piscari dimidiam de hoste victoriam tenemus, ct cras, si tibi hodie paremus, reliquam omnino consectuemur. Unus Urbi nas victoriam morari tardareque poterat, si Seuthem inconsulto sena tu Veneto,transire reculasset, quando is amnis Mediolanensis imperii finis esset, neque ultra copias traducere fas esse uideretur. Sed is vri aequus, dc grauis imperator, quum id e republica, dc suae item dignitatis esse existimaret, in tanto rerum momento fide atque animum senatus respicere maluit,quam nimis caute ea verba interpretari, quae in praescriptis mandatis incosulte senatuς positissa,atq.ita reiectis malignis, vel importunis monitoribus,vtamur inquit victoria Duces, qua nobis diuina ratione Piscarius ostedin dc castra antequam Sol occidat ad amne moueamus,ut inalbescete coelo traiectis copiis,mature tergis hostiuincumbere possimus. Ita cu semina alacritate militum conclamatis vasis,quinq. inde passuu millibus ad amnem castra proferatur,ut equioribus ripis,dc certiore quoda vado pertransirent. Sed Piscarius coniectura iudicas,hostes maxime extentis itineribus ad Eporedia esse progressuros,ut magis ac magis eos distineret, dc lacessendo iter moraretur, eadε nocte persequi constituit. Erat enim in praecipienda uictoria, ad qua flagranti cupiditate semper anhelabat,adeo occupatus,vt vix exiguum cibum, dc modicam quietem vel fesso corpori concederet, dc militum corpora ipsa tantum certa spe victoriae egregie sustentari posse arbitraretur, eo modo alacribus uerbis sinsulos ad predam cohortando,coactis in unum circiter ducentis equitibus tertio sumen transit,& hisdem
.uestigiis hostes persequitur. Dii iter faceret,multi equites atque item leuis armaturae pedites,qui dispersi in uarias manus, hostium impedimentis immineado atque aberrando ultra amnem remanserant modi
365쪽
eas ab initio Piscarii uires plurimurn auaerunt ι Media litatem nocte nouissimum hostium agmen est consecusus. Helvetii in duo tantum agmina diuisi equitatum Gallicum,& tormenta in medium receperat. Veterani erant in tergo,noui auxiliares antecedebant .tanto ordine in itoque liletio ac disciplina, ut nihil praeter equoru hinnitus, ct aurigarus agella uel in proximo sentiretur. Nec quisquam omnino ordine peis de efferret, aut se plus aequo ad iter incisar i , Quaquam lPalcari usad ιmotis equitibus, qui carperent magnoque aedito clamore, di in tergo
S a lateribus incursarent eos perturbare niteretur. Tympana etenim ac tubaS, praeter unam, omnes compressierant, ut equites uniue si utrius tantum tubae cantu, Helvetii uero, ingenti buccina regeretur. Quum
frustra lacesseti Piscario in herbida ualle circiter duas horas coquieuissent, diluculo demum iter intendere coeperunt .l Nec deerat Piscarius; qui continuo instaret & premeret, iam,mni nouorum militum acces sione firmior factus,atque ob id etiam audacio' quoniari in Helvetiis legionibus rari erant siclopellarii, &lii quidem inepti & hidest equites uero Galli adeo fatigatis & macie consumptis equis uehebantur,ut ne que procurrere alacriter, neque dignum more gentis impetum face penitus auderent. Interea Borbonius a Piscario de itinere atque ordine hostium certior factus,sub auroram totam exercitu traduxit. Sed non eam celeritate quam obtabat requirebatque Piscarius, Duces adhibebant. Videbantur enim hostes elabi E manibus, nimia subseque tis exercitus tarditate, adeoque ipse interus ardenti ingenio subitarum reru consilia celeriter agitabat, ut ea vel incredibili mometo temporis
expediri & perfici pol se existimaret,ut pote qui naturae difficultates diligetia,& celeritate saepissime superasset. Per hunc modum, quum Caesariani Helvetiis,& Gallis insultarent, ct irrequieto quodam lacessendi genere, undique circumfusi abeuntes probrosis nominibus compellarent;res eo erat perducta, ut Galli pene subsistere,& tueri tormenta cogerentur. Tum vero Boni uetius, quoniam ex dolore vulneris lectica uectus,munia ducis implere non poterat; Baiardo summa imperii tradit . eumque supremis precibus per Gallici nominis decus vehemen. ter obtestatur, ut tormenta signaque eius fidei, & virtuti commendata tueri vellet postqvlim toto exercitu,nemo eo vel manu vel collo me lior haberetur. Ad id ille, vellem inquit Imperator,ut hunc honorem in aequiore nostra Fortuna tribuisses; utcunque tam e casus feret,ea hercle nauiter tuebor: nec me vivo in hostium venient potestatem . Nec multo post eius promissi fidem fortiter impleuit. Nam cum instillantium insolentiam repentina eruptione reprimendam arbitraretur, ut
Ionge summotis hostibus sese demum pugna explicaret, & pedestribus
copiis antecedenti spatium praeberet, conglobatis turmis in aduersos Menementer est inuectus. Sed Hispani consuetudine tu retro celeriter se diffuderunt,& mox imperante dirigenteque Piscario, qui cu pau
366쪽
eis huc; & illuc discurrendo uolitabat, in hostem redierunt, ita ut non plusqu1m M taopetit ictum equitibus' appropinquarent. In eo recursu Baiardus dum alas,ut i ensim redeat,in gyrum circumsiectit,sub latere pila traicitur. cadu etiam Beobosus alae cataphractorum praefectus, ct plures equi constemuntur .. Labentem ex equo Baiardum proximi aequites excepere,ut in mediam peditum aciem referrent. Sed ille ubitatae finem adesse disruptis praecordiis intellexit, eos est obtestatus, urse in eo quo pugnasset capo relinctueret , ut sicuti militari uiro dignum
foret atque antea temper optauisset, armatus occumberet,nec eos, pio
certe sed inutili tamen occupatos ossicio, dum cunctis eisset properan dum, diutiuLmoraretur,atq: ita praemisso tubicine Piscario la dedidit: admirantibus cunctis eius uiri iudicium, qui quum suprema militaris imperii iuramaeclari: sciret esse penes Lanotum at'. Bo bonium, Piscario potius quam illis se dedere uoluerit, quas militiae nome, uera uirtute,& factis )histribus quaesitum , multo nobilius atq. praeclarius esset. quam id quod videntis Fortunae ludo, uel superba Regum comendatione pararetur. Porro Piscarius Baiardo recepto, attributis q. ei custodibus,qui expiranti sedulo mini strarent,darentq. operam, ne a quoquaauaro aut ignaro milite uiolaretur: nec momentum quidem temporis intermittebat,quin hostes persequeretur, nuntiisque pluribus ad Duces missis eos ad maturandum uellementer accenderet.Iam Gallicus equitatus sensim pusna excedendo,in medias acies se receperat,&Caesariani per caterum rarosque manipulos undiq. circumfusi, Helvetios insolenti ct crebra procursatione fatigabant, quum postrema eorum cohors quod neque iter facere neque repugnare facile poterat,abrupta omni disciplinae patientia, uti furore percita a nouissimo agmine se proripuit,& magno impetu selopellarios simul & equites inuasit. Inco cocursu Piscariu acerrime dimicantem insignis & ferox Heluetius
ex trasuerso ante alios procurrens elata in caput alabarda pene mactauit, sed lorica qua iugulum tantum atq. humeros muniret in tumultu riis expeditionibus utebatur, nec sine ea somnum capere erat solitus,
tantae molis ictum in humero facile iiistinuit. Isque Helvetius adcurrete in auxiliti Uamo,ualida praegrauique eius dextra,protinus est in te sectus, ea sorte ut Vastius uno tam felici ictu hostili rabie uindicata non ciuis modo, sed fratris & ducis seruati, decus meruerit. At Helvetii primis facile pulsis,dum neq. animi uim nequae cursiis impetum remittunt, & hostes ad multum spatium temere persequuntur, adeo longe aestis pleno gradu euadentibus se disiungunt, ut tribus amplius stadiis h. Postrema eorum agmine distarent, id conspicati Piscarius & Uastius qui se retro ab eo tumultu celeriter explicarant, paucis S his quidem ex familia, strenuis equitibus in unam aciem densatis,tanto impetu in Helvetios irruerunt,ut dissipatos S perturbatos admirabili uirtute di- cando ad unum omnes semihorae spatio trucidarint:adeo ut ex qua
367쪽
FERDIN. DAVALI PISCARII LIB. III. 36νdringentis nemo superesset,nec spectante eam caede ex propinquo ipsoru postrema acie, quisquam uel Gallus eques uel pedes Helvetius ope serre auderet, sed qui seue plenis passibus omnino festinandum arbitraretur. Accidit enimsaepti si me in aduersis rebus,& in fuga praesertim
ut inustatus pavor omnem misericordiam ex hominum animis peni tus reuellat, nemo sere tamen fuit ex equitibus,qui non grauiter uulneratus in ea contentione discesserit.Constat Helvetios si mature ad seredam opem accurrere uoluissent, facile eam cohortem sortissimoru hominum seruare potuisse, quum amplius duodecim stadiora spacio Lanotus atquae Borbonius cum reliquis statariis copiis abessent. Eius et nim praelii mora exercitu etiam propter grauitatem tormentoru quae
nemo sanus Imperator post se unquam reliquit,serius quam opportiabat appropinquate, Gallis ad Eporediam euadendi spatiuin dedit. Porro Helvetii Graisalpibus in Veragros contondentes tormenta circiter viginti mea in oppido Celandio propter asperitates itinerum reliquerunt, quae omnia Alarco per ualles Augustae praetoriae cu expedita manu abeuntes sebsecutus eo in oppido cepit,dc in castra exornatis festa fronde curribus reduxit. Hunc exitu saduit id bellum quod ante seriem menses Boni uetius Amiras dux infelix tantis opib. intulerat,nulla ercle iusta pugna, sed tumultuariis tantum leuis armaturae praeliis cupraecipua Piscarii laude confectum. In his enim ipse ante alios semperenituit, quum ardua di aspera quaeque facinora, non ingenio tantum admirabili, sed sortissima etiam dextra omnium opinione peregisset. Hisdem quoque diebus Grisonorum auxilia, quae Duce Techano adducenteque Rentio Cerite in Bergomatem agrum descenderant, Ioannes Medices ad Caprinum uicum improuiso adortus, non nullis cauis reliquis perturbatis in patriam ita repressit,ut Grisoni Rentium captiuum tanquam pecuniae debitae vadem intra eorum fines retrali rent . Nec diu quoque poli Medices cum tuentute Insubrum S ueteranis suis cohortio. admotis tormentis Abiatum ualido defensum praesidio, magna ui, memorabilique celeritate interfectis defensoribus e pugnauit,uno fere hostium duce Federico Caraia propter generis nolbilitatem conseruato. Quibus rebus adductus Feciericus Binolus quii ii praesdio Laude Pompeiae se tenebat,& Grisonorum auxilia operiebatur,certis conditionibus deditionem fecit. Piscario demum Alexandriae oppugnandae munus est iniunctum. Sed Galli sub Boisseio adoloscente, cui Boniueitus erat patruus, nihil expectatis auxiliis, nec tentata quidem desen none, ut integri milites seruatis priuatim rebus in Galliam abirent, ualidam urbem Pasi Caesario
368쪽
RIBVs bellis, nec ulla quidem iusta acie deuiactis Gallis, Caesariani tantos sibi spiritus desum serunt,ut victricia arma superatis Alpibus, Galae veluti metu subactae inferenda protinus exi stimarent. Addebat animos ipse Borbonius,praecipuus noui belli concitator, tam Crea libidi impotenter exardens, quam inani spe vehementer inflatus, inuadendi eius regni, quo antea scelesta temeritate semel assectato,non modo patriam & natale solum,sed regalis etiam opulentiae patrimonium amisisset. Is per se natura praeia properus & more exulum, omnis cunctationis impatiens,Caesarem otHenricum Britanniat Regem frequentibus nuntiis sollicitabat ut undique commotis armis bellu ostentarent, cum a Pirenaeis, tum ab Oceano Belgi eo,& a Sequanis atque Burgundis . Se enim ab Italia,terra ma
rique Prouinciam invasurum. aduentante vero exercitu toties victo ia
re, non modo Prouinciam, sed ulteriorem quoque Galliam audito Borbonii nomine desecturam ι orare demum Reges atque obtestarirer fidem datam & acceptam, per consilia toties init perque eam oc casionem, quam Fortuna secundior lonse pulcherrima offerret, ne se ingenti ipsorum beneficio factum extorrem, & atroci edicto hostem iudicatum, desererent; tantis praesertim innixum studiis & clientelis . des deratum a nobilissimo quoque equitum, & in spem regni,totius fere Galliae votis & precibus euocatum. Non magna vi non caedibus . non urbium expugnationibus opus fore, si repentino transitu prima praesidia pellerentur, quae essent exigua, aut ex tironum equitum alis, aut ex veteranis toties in Italia omni prope bellico apparatu spoliatisci victis. Igitur Caesar & Henricus aduenisse tempus rati, quo facile Francisci Regis spiritus contunderent, bellum decernunt. Videbant enim propter amplitudinem opum, Regem rediuiua potentia sem per indomitum, S recuperandae Cisalpinae Galliae cupiditate deflagratem, singulis annis bellum renouare: neque tantis acceptis detrimentis , pacem petere, ut pote qui speraret continenter bella gerendo, ab ostium atterrendo facultates, non modo praeterita incommoda factile resarcire,sed una demum victoria vindicatis iniuriis cum sita recipere, tum alienis etiam imperiis late potiri. Ante omnia Caesar aequo
animo ferre no poterat, P bd Galli consternatis ad arma Hispaniae populis ipso procul in Belgis agente, ad Hiberum usque amnem arma promouissent. Decreto bello,exercitui Piscarius praeficitur, Ugo Moncata parandae Elassis negocium suscipit. Ita tamen ut ambo cuncta addorbonii nutum ac imperium administrent. Caesar ct Henricus Bombonio
369쪽
FERDIN. DAVALI; PISCARII LIB. IIII. bonio, quum in prouincia bellum secundo euentu gerere coeperit, undique se Gallis illaturos arma pbllicentur. At Piscarius quanquam
Borbonio cuncta fore facilia pollicenti, multis in rebus minime crede dum esse iudicabat, quoniam probe sciret, eam esse exulum naturam, ut vel exigua spe inuitati dii ficultates omnes facile stabeant, nec in ipsis rerum initiis, ulla pericula ratione metiantur , tamen virtuti militum confisus & bellum & iter, summa sua spe & alacritate militum suscepit. Fuere in exercitu septem milia Germanorum, Hispanorum sex: Itemque Italicae tricennariae cohortes septem, leuis armaturae equites sex centi. Sed Lanotus qui in Italia remanserat mille equites catafractos continuo se modicis itineribus summissurum promittebat. Ugo Moncata, quas adducere onerarias naues putarat, obtinere uo potuit,quamobrem aliquanto minore cum numero nauium quam opportebat, cum sexdecim tamen rostratis triremibus, quibus omnem tormentorum apparatum imposuerat, e Genua est profectus,eumque tenuit cursum ut terrestres copias maritimis Alpibus transeuntes,comitante classe, ct nusquam ea temere a littoribus abscedente intecta cura sequer
tur. Non deerant plerique principes usu rerum periti, qui nequaquam eius belli causam probarent, summaeque audaciae consilium, quod in saniae vel temeritati proximum uideretur,damnarent uci irriderent. Quid enim stultius videri quam exiguis cum copiis,duce exule, atque eo qui perfidiae nomine, publico iudicio esset damnatus opulentissima Regnum inuaderer in quo Galli homines regio nomini non amore modo naturali sed seruili prope obsequio dediti, non modo fideles esse; sed regia ora tan D m ab occulto numine augustiora venerari 2 prorsas adorare consueuissent e Proditoris nomen maxime horrerent, nee
a legit timis Regibus unquam ab ulla memoria defecissent ρ Quid de mum esse periculosius, quam Regem ingentis spiritus & maximarum opum aetateq. florentem domi exagitare; qui nec foris procul a domo pacem pati quiueriti Non enim defuturam suo Regi Galliam, si non iam pro Insebrum imperio, sed pro aris & socis, pro uxoribus & liberis sit dimicandum i quando nihil acerbius atque funestius foret quὶniferocium Germanorum S Hispanorum auaritiam atque libidinem experiri. Ob eas res Clemens Pontifex & Veneti & Franciscus Ssortia quanquam Gallos uti nimis infestos hostes oderant, ct aristissimo se
dere Caesari erant coniuncti, vereri tamen ne bellum temere intempestiveque susceptum aliquam Italiae cladem importaret,verum Borbonii transitu tacite omnes laetari quod Italia superior, discessa exercitus grauissimo legionum onere leuaretur. Quando non tantum ab hoste
Gallo, quam ab Hispanis gente imperii auida amoenitateque & copiis Cisalpinae Galliae iampridem capta, timendum esse iudicarent: uti po stea rerum docuit euentus . nam id bellum fatali quodam consilio, potius quam bellica ratione susceptum, sicuti maximis Hispanos peric
370쪽
lis inuoluit, ita eos demum cuncta vertente Fortuna,inustatae victoriae
compotes secit. At Caesarianis postqucim ad Varum flumen qui Prouinciam ab Italia diuidit, terra, marique pari cursu peruenere . Andreas Auria Gallicae praesectus classis, ab alto in conspectum se dedit; secundoque usus uento, cum ualida classe, Ugonem itormenta in te ram exponere properantem est adortus. quo ille animaduerso distri iamine, quanta potuit celeritate, retro iter auertit. nam onerariis uti diximus multo erat inserior, tres tamen eius triremes, quae retardantecuro promontorium superare nequiuerant, ultro in littus sese intule
runt . Nec dubitauit Auria eas persequi, iamque occupatas suo mili te & rudentibus iniectis alligatas spectante exercitu, remulco in altum captiuas pertrahebat: quum id elato perturbatoque animo minime ferens Piscarius, aduocato promptissimo quoque militum in mare se
coniecit, ita ut umbilico tenus per mare peruaderet, contempta omni
tormentorum procella quae e Gallicis triremibus effundebatur: atque ita foetici ausu intersectis &eiectis Gallis; praecisisque funibus, unam atque alteram triremem seruauit quas demum vacuas omni militari in sinimento uti iam dehiscentes, ne hostis earum materia potiretur,concremauit. Audiui ego a pluribus qui interfuerunt,nunqu1m Piscarium uehementiore impetu, vel maiore cum periculo, uti in re quanquam exigua, valde tamen aspera, improuisa, atque ancipiti dimicalle. A cessit & aliud incommodum quanquὶm leue, in ipsis tamen rerum gerendarum initiis importunum. Fisibertus enim Aurantius natione Sequanus, qui ad id bellum in Prouinciam ab Hispania nauigabat, quum a Caesarianis late maria, conspecta classe teneri crederet, imprudenter in Aurianas inciditTriremes.& ab his circumuento blioparone,est interceptus. Hic est ille Aurantius qui Borbonio ad Romana moenia tormenti ictu occiso in uastanda urbe capiendoque Pontifice Caesarianis copiis praeibit . di nuper commisso cum Florentinis ad Pistorium praelio, dum militis potius quam ducis munus implere contenderet, pene corrupta victoria, fuit interfectus. Nec multo post, Decidentibus
aduersis uentis, Ugo triremes totis litoribus admouit, & tormenta magnamque armorum & commeatus vim, uti oportebat in terram exposuit, atque inde duplici itinere, diuiso exercitu ad Aquas Sextias est peruentum . Quum satis laetis Sextiensum animis Borbonius esset receptus, multaque castella aut leuitate aut metu, quod praesidiis essent nudata, deditionem facerent, nonnullique equites & veteres Borbo mi clientes in castra uenirent; cupido incessit introrsus ad Auinionem atq. Lugdunum penetrandi: ut prausquam Franciscus ex Germano Helvetioque pedite austas vires compararet, aliqua opulenta & ad ducendum bellum opportuna urbe potirentur. Sed Borbonii consiliis unus
omnium obstasat Piscarius diuina quadam prudentia inductus, qui nequaquam a mari temere discedendum esse disserebat; quando nihil magis