Antiqvitatvm romanorvm qvae svpersvnt, recensvit Adolphvs Kiessling

171쪽

122 E

ἐφῆκεν αυτοῖς την ἐψηφισμένην ἐκπληρῶσαι μοῖραν ' ἀλλα πάντα τα περὶ τὰς τιμωρίας ἔθη καὶ νόμιμα φυλάττων, ὁσα τοῖς κακούργοις ἀπόκειται παθεῖν, 862ἐν αγορὰ πάντων ὁρώντων αἰκισθέντας τὰ σωματα 5 πληγαῖς, αυτὸς ἄπασι τοῖς γινομένοις παρὼν, τότε συνεχώρησε τους αυχένας τοῖς πελέκεσιν ἀποκοπῆναι. υπὲρ ἄπαντα τὰ παράδοξα καὶ θαυμαστὰ του ἀνδρὸς το ἀτενὲς της ἔφεως καὶ ἄτεγκτον ην δς γε των ἄλλων απάντων ὁσοι τω πάθει παρεγένοντο 10 κλαιόντων, μόνος ουτε ἀνακλαυσάμενος ἄφθη τον μόρον των τέκνων Ουτε ἀποιμώξας εαυτὸν τῆς καθεξούσης τον οἶκον ἐρημίας ουτε ἄλλο μαλακὸν ουθεν ἐνδους, ἀλλ' ἄδακρυς τε καὶ ἀστένακτος καὶ ἀτενὴς διαμένων ευκαρδίως ήνεγκε την συμφοράν. ουτως

15 ἰσχυρὸς ἐν την γνώμην καὶ βέβαιος τὰ κριθέντα δια

τηρεῖν καὶ των ἐπιταραττόντων τους λογισμούς παθῶν καρτερός.

VIIII. Aποκτείνας δε τοὐς υἰοὐς ευθυς ἐκάλει τοὐς ἀδελφιδοὐς τοὐ συνάρχοντος ' κυλλίους, παρ'

20 οἷς αἱ σύνοδοι των κατὰ τῆς πόλεως συνομοσαμένων 863ἐγένοντο καὶ τὰς ἐπιστολὰς αυτῶν ἀναγνῶναι τω γραμματεῖ κελεύσας, ἄστε πάντας ἀκούειν τοὐς παρόντας, ἀπολογίαν ἔφησεν αυτοῖς διδόναι. δὲ προήχθησαν οἱ νεανίσκοι προς τὸ βῆμα, εἴτε υποθεμένου 25 τινὸς των φίλων, εἴτε αυτοὶ συμφρονήσαντες τοῖς γόνασι τos θείου προσπίπτουσιν, ως δι ἐκείνου σωθησόμενοι. κελεύσαντος δὲ τοὐ Βρούτου τοῖς ραβδούχοις ἀποσπῶν αυτοὐς καὶ ἀπάγειν ἐπὶ τον θάνατον, εἰ μη βούλοιντο ἀπολογήσασθαι, μικρὸν ἐπισχεῖν 33 τοῖς ὁπηρέταις ὁ Κολλατῖνος εἰπὼν ως τω συνάρχοντι διαλεχθῆ, λαβὼν τον ἄνδρα καταμόνας πολλὰς ἐξέτεινεν ὐπερ των μειρακιων δεήσεις' τὰ μὲν ἀπο-

172쪽

λογούμενος ώς διὰ νεότητος ἄγνοιαν και πονηρὰς φίλων ομιλίας εἰς ταυτην ἐμπεσόντων την φρενοβλάβειαν, τὰ δὲ παρακαλῶν ἐαυτῶ χαρίσασθαι τας ψυχὰς των συγγενῶν μίαν αἰτουμένω ταυτην την 64 δωρεὰν και περὶ οὐδενὸς ἔτι ετέρου ἐνοχλήσοντι, τὰ 5δε διδάσκων ὁτι συνταραχθῆναι κίνδυνος ολην την πόλιν, ἐὰν ἄπαντας ἐπιχειρῶσι θανάτω ζημιοῶν τους δόξαντάς τι συμπράττειν τοῖς φυγάσιν υπὲρ της καθόδου πολλους γὰρ εἶναι καὶ ουκ ἀσημων οἰκιῶν ἐνίους. ώς δ' ουκ ἔπειθε τελευτῶν ὴξίου μη θάνα- 10τον, αλλὰ μετρίαν κατ' αυτῶν ορίσαι κόλασιν, ἄτοπον εἶναι λέγων τους μεν τυράννους φυγαῖς ἐζημιῶσθαι, τους δὲ τῶν τυράννων φίλους θανάτω. αντιλέγοντος δὲ καὶ προς την ἐπιείκειαν της κολάσεως του ἀνδρὸς καὶ Οὐδ' εἰς ετέρους ἀναβαλέσθαι χρόνους 15 τὰς κρίσεις τῶν ἐν ταῖς αἰτίας βουλομένου τελευταία γὰρ αυτη τοὐ συνάρχοντος δέησις ην' ἀλλ' αυθημερον ἀποκτενεῖν ἄπαντας ἀπειλοῶντος καὶ διομνυμένου, ἀδημονῶν ὁ Κολλατῖνος ἐπὶ τῶ μηδενος ἄν ῆξίου τυγχάνειν, νιγαροῶν, ἔφησεν, ἐπεὶ σκαιὸς 20 εἶ καὶ πικρος ἐγὼ τὰ μειράκια ἀφαιροὐμαι τῆς αὐ-65 τῆς ἐξουσίας ἐς σὐ κύριος ἄν. καὶ ὁ Βροὐτος ἐκπικρανθεὶς, ουκ ἐμοί γ , ἔφη, ζῶντος, ῶ Κολλατῖνε, τοὐς προδότας τῆς πατρίδος ἰσχύσεις ἐξελέσθαι' αλλὰ καὶ σὐ δώσεις δίκας ἀς σοίJ προσῆκεν ουκ εἰς μακράν. 25X. Tαὐτ εἰπὼν καὶ φυλακὴν τοῖς μειρακίοις ἐπιστήσας ἐκάλει τον δῆμον εἰς ἐκκλησίαν. πληρωθείσης δὲ τῆς αγορὰς ὀχλου ' περιβόητον γὰρ ἀνὰ

την πόλιν ὁλην τὸ περὶ τοὐς παῖδας αυτοὐ πάθος ἐγεγόνει προελθών τε και τοὐς ἐντιμοτάτους τῶν ἐν 30 τω συνεδρίω παραστησάμενος ἔλεξε τοιάδε ' 'Eβουλόμμην μὲν δὴ, ωJ ἄνδρες πολῖται, Κολλατῖνον τουτονὶ

173쪽

124 Eτον ἄνδραJ συνάρχοντα Iὁνταὶ περὶ απάντων μοι αυτὰ φρονεῖν καὶ μη τῶ λόγω μόνον, ἀλλα καὶ

ἔργοις μισεῖν τους τυράννους καὶ πολεμεῖν' ἐπεὶ ντἀναντία φρονῶν γέγονέ μοι καταφανης, καὶ εσet 5 ου μόνον τη φυσει Ἀρκυνίων συγγενὴς ἀλλατη προαιρέσει, διαλλαγάς τε πράττων προς αυτ- καὶ ἀντὶ τῶν κοινῆ συμφερόντων τὸ εα-οὐ σκοπελυσιτελὲς, αυτός τε κωλύειν αυτὸν παρεσκεύασι πράττειν ἁ κατὰ νουν ἔχει πονηρὰ ὁντα, καὶ 10 ἐπὶ τουτω παρεκάλεσα ' φράσω δ' ἡμῖν πρῶτον ἐν οἷς ἐγένετο κινδυνοις τὰ πράγματα της πόλεc

ἔπειτα πῶς αὐτοῖς εκάτερος ημῶν κέχρηται. τῶν λιτῶν τινες συνελθόντες εἰς την 'Aκυλλίων οἰκίοτῶν ἐκ της Κολλατίνου γεγονότων αδελφῆς, ἐν μ15 ἡσαν or τ' ἐμοὶ παῖδες ἀμφότεροι καὶ οἱ τῆς γυνeκὸς ἀδελφοὶ τῆς ἐμῆς καὶ ἄλλοι τινὲς ἄμα τουτω-κ ἀφανεῖς, συνθήκας ἐποιήσαντο προς ἀλλήλου

καὶ συνώμοσαν ἀποκτείναντες ἐμὲ καταγαγεῖν κυνιον ἐπὶ την ἀρχήν ' ἐπιστολάς τε περὶ τουτω. 20 γράψαντες αὐτογράφους καὶ ταῖς εαυτῶν σφραγι κατασημηνάμενοι πέμπειν προς τους φυγάδας ἔμεν λον. ταῶθ' ἡμῖν θεῶν τινος εὐνοία καταφανῆ γε, νεν υπό τ δε μηνυθέντα τοs ἀνδρός ' ἔστι δε υκυ λίων μῶλος, παρ' οἷς καταγόμενοι τῆ παρελθούω 25 νυκτὶ τὰς ἐπιστολὰς ἔγραψαν καὶ τῶν γραμμάτιαυτῶν γεγόναμεν ἐγκρατεῖς. Πτον μεν ουν εγῶ Tιβέριον τοὐς ἐμους παῖδας τετιμώρημαι' καὶ καταλέλυται διὰ την ἐμὴν ἐπιείκειαν ἀτε νόμολε ὁρκος ' Ἀκυλλίους Κολλατῖνος ἀφαιρεῖτ-30 μου καί φησιν Ουκ ἐάσειν ὁμοια τοῖς ἐμοῖς παι βουλευσαντας τῶν ὁμοιων ἐκείνοις τυχεῖν. εἰ δ' ου τοι μηδεμίαν υφεξουσι δίκην, ουδὲ τους ἀδελφοὐ

174쪽

E125 τῆς ἐμῆς γυναικὸς, οὐδὲ τοὐς αλλους προδότας της

πατρίδος ἐξέσται μοι κολάσαι. τί γὰρ δη δίκαιον προς αυτούς εξω λέγειν, αν τούτους ἀφῶ; τίνος οὐν ταῶτα μηνύματα πείθεσθε; πότερα της προς την πόλιν εὐνοιας, η των προς τοὐς τυράννους διαλλαγῶν, 5 καὶ πότερα της ἐμπεδώσεως τῶν ορκων ους ἀφ' ημῶν ἀρξάμενοι πάντες ἀμόσατε, η της συγχύσεώς τε καὶ ἐπιορκίας; καὶ εἰ μὲν ἔλαθεν ημῶς, ταῖς ἀραῖς ἔνοχος ην αν, καὶ θεοῖς ὐπέσχεν, Ους επιώρκει, δίκας ἐπειδὴ δὲ καταφανης γέγονεν, υφ' ημῶν αυτον προσ- 10 8 ηκει κολασθῆναι, ος γε ὀλίγαις μεν ημέραις πρότερορον τα χρηματα τοῖς τυράννοις υμῶς ἔπεισεν ἀπο- δοὐναι, ἶνα μη κατὰ τῶν ἐχθρῶν η πόλις αὐτοῖς last χρῆσθαι προς τον πόλεμον, ἀλλα κατὰ τῆς πόλεως οἱ ἐχθροί ' νυν τοὐς ἐπὶ καθόδω τύν τυράννων 15 συνομοσαμενους ἀφεῖσθαι τῆς τιμωρίας οἴεται δεῖν, ἐκείνοις αυτοὐς δηλονότι χαριζόμενος, is ἐὰν ἄρα κατέλθωσιν εἴτ ἐκ προδοσίας εἴτε πολέμω, ταύτας προφερόμενος τὰς χάριτας απάντων ώς φίλος ὁσων ανδεηται αἱρῆταιὶ παρ' αυτῶν τυγχάνst. ἔπειτα ἐγὼ τῶν 20 ἐμῶν ου φεισάμενος τέκνων, σου φείσομαι, Κολλατῖνε, δς το μὲν σῶμα παρ' ἡμῖν ἔχεις, την δὲ ψυχὴν παρὰ τοῖς πολεμίοις, καὶ τως μὲν προδότας τῆς πατρίδος σώζεις, ἐμὲ δὲ τον υπερ αυτῆς ἀγωνιζόμενον ἀποκτείνεις; πόθεν; πολλου γε καὶ δεV ἀλλ' ἶνα 25,9 μηδὲν ἔτι τοιουτον ἐξεργάση, την μὲν αρχὴν ἀφαι- ρ μαί σε, καὶ πόλιν ετέραν κελεύω μεταλαβεῖν υμῖν δὲ, ω πολῖται, ψῆφον αναδώσω καλέσας αὐτίκα μάλιστα τοὐς λοχους, ἴνα διαγνῶσιν εἰ χρὴ ταυτ' εἶναι κύρια, ευ δ' ἴστε ὁτι, δυεῖν θάτερον, ἡ Κολλατῖνον 30εξοπιες υπατον ἡ Βρούτον. XI. Toιαὐτα δε λέγοντος αὐτῶ βοῶν καὶ δει-

175쪽

νοπαθῶν o Κολλατῖνος, ἐπίβουλόν τε καὶ προδότηντων φίλων αυτὸν παρ' ἔκαστα ἀποκαλῶν, καὶ ταμεν ἡπὲρ των εαυτου διαβολων απολογουμενος, ταδ' υπερ των ἀδελφιδῶν δεόμενος, ψῆφον τε καθ' 5 εα- τοῖς πολίταις -κ ἐῶν ἀναδουναι, χαλεπώτερον ἐποίει τον δῆμον καὶ δεινῶς ἐγειρεν ἐπὶ πῆσι τοῖς λεγομένοις θορύβους. 4γριωμένων των πο- 870λιτων προς αυτὸν καὶ ουτε απολογίαν υπομενόντων

ουτε δεησιν προσιεμένων, ἀλλα τὰς ψήφους ἀναδο- 10 θῆναι σφίσι κελευσάντων, δι εὐλαβείας τὸ πρῆγμα

ὁ κηδεστὴς αυτοs λαβὼν Σπόριος Λουκρήτιος, ἀνὴρ τω δήμω τίμιος, μὴ μεθ' υβρεως τῆς ἀρχῆς καὶ τῆς

πατρίδος ἐκπέση, λόγον αἰτησάμενος παρ' ἀμφοτε ρων των υπάτων καὶ τυχὼν τῆς ἐξουσίας ταύτης 15 πρῶτος, ως φασιν οἱ Ῥωμαίων συγγραφεῖς, ουπω τότε Ῥωμαίοις ἔντος ἐν ἔθει δημηγορεῖν ἰδιώτην ἐν ἐκκλησία, κοινὴν ἐποιήσατο δέησιν ἀμφοτέρων των. υπάτων, Κολλατίνω μεν παραινῶν μὴ θωμομαχεῖν μηδε ἀκόντων κατεχειν των πολιτῶν την αρχὴν, ἐν 20 παρ' εκόντων ἔλαβεν, ἀλλ' εἰ δοκεῖ τοῖς μῶσιν -- τὴν ἀπολαβεῖν εκόντα καταθεσθαι, καὶ μὴ τοῖς λύγοις ἀπολύεσθαι τὰς καθ' εαυτοs διαβολὰς, ἀλλα τοῖς πράγμασι, μεταθέσθαι τε την οἴκησιν ἐτέρωθί Mi

γεJ ποί ποτε πάντα τὰ εαυτοs λαβόντα, εις ἐν ἀσφα-25 λεῖ γένηται τὰ κοινὰ, ἐπειδὴ τομο δοκεῖ τω δήμωσυμφέρειν, ἐνθυμούμενον ὁτι τοῖς μὲν ἄλλοις ἀδικήμασι γενομένοις ὀργίζεσθαι πεφυκασιν μαντες, προδοσία δε καὶ υποπτευομένη, σωφρονέστερον ηγούμενοι καὶ διὰ κενῆς φοβηθέντες αυτὴν φυλάξασθαι 30 μἀλλον, ἡ καταφρονήσει ἐπιτρέψαντες ἀνατραπῆναι Bρ τον δὲ πείθων μὴ μετ' αἰσχύνης καὶ προπηλακινοῶ τον συνάρχοντα τῆς πατρίδος ἐκβαλεῖν, μεθ'

176쪽

ου τὰ κράτιστα ἡπὲρ της πόλεως ἐβουλευσεν ἀλλ' εὰν αυτος υπομένu την αρχην ἀποθέσθαι καὶ παραχωρῆ τῆς πατρίδος ἔκῶν, την τε Ουσίαν αυτῶ πῆσαν ἐπιτρέψαι κατὰ σχολὴν ἀνασκευάσασθαι, καὶ ἐκ του δημοσίου προσθεῖναί τινα δωρεὰν, ἴνα παραμυθιον 5

usi τῆς συμφορῆς την παρὰ του δήμου χάριν.872 XII. Tαῶτα του ἀνδρὸς ἀμφοτέροις παραινοῶντος, καὶ των πολιτῶν ἐπαινεσάντων τον λόγον, ὁμεν Κολλατῖνος πολλὰ κατολοφυρόμενος εαυτὀν, εἰ διὰ συγγενῶν ελεον ἐκλιπεῖν ἀναγκασθήσεται την 10 πατρίδα μηδεν αδικῶν, αποτίθεται την αρχήν. ὁ δὲ Βροῶτος ἐπαινέσας αυτὸν ως τὰ κράτιστα καὶ συμφορώτατα εαυτῶ τε καὶ τῆ πόλει βεβουλευμένον, παρεκάλει μήτε αυτω μήτε τῆ πατρίδι μνησικακεῖν ἐτέραν δε μεταλαβόντα οἴκησιν την καταλειπομένην 15

πατρίδα ἡγεῖσθαι, μηδενυς μήτε ἔργου μήτε λόγου

κοινωνούντα τοῖς ἐχθροῖς κατ' αυτῆς ' τὸ δ' ὁλου αποδημίαν υπολαβόντα την μετανάστασιν, Ουκ ἐξορισμὸν, ουδὲ φυγὴν, τὸ μεν σῶμα παρὰ τοῖς υποδεξαμένοις ἔχειν, την δε ψυχὴν παρὰ τοῖς προπεμπουσι. 20 ταυτα δε υποθέμενος τῶ ἀνδρὶ πείθει τον δῆμον εἴκοσι ταλάντων δ ναι αυτω δωρεὰν καὶ αυτὸς πέντε τάλαντα προστίθησιν ἐκ τῶν ἰδίων. Ἀρκυνιος μὲν δὴ Κολλατῖνος τοιαυτη τύχy περιπεσὼν εἰς Λαουί- 873 νιον ωχετο τὴν μητρόπολιν του Λατίνων γένους, ἐν 25ὴ γηραιὸς ἐτελευτα ὁ δὲ Βρούτος ουκ αξιῶν μόνος

ἄρχειν -δ' εἰς υπόνοιαν ἐλθεῖν τοῖς πολίταις, ὁτι μοναρχίας ἡπαχθεὶς πόθω τον συνυπατον ἐξήλασεν ἐκ τῆς πατρίδος, καλέσας τον δῆμον εὐθυς εἰς τὸ πεδίον, ἔνθα ἡν σύνηθες αυτοῖς τους τε βασιλεῖς 30 καὶ τὰς ἄλλας ἀρχὰς καθιστάναι, συνάρχοντα αἱρεῖται Πόπλιον Ουαλέριον συνυπατευεινJ, απόγονον,

177쪽

ώς καὶ πρότερον ειπον, τοὐ Σαβίνου Ουαλερίου, ἄνδρα πολλῶν μὲν καὶ αλλων ἐπιτηδευμάτων χάριν ἐπαινεῖσθαί τε καὶ θαυμάζεσθαι ἄξιον, μάλιστατης αὐταρκείας του βίου. φιλοσοφία γάρ τις αὐτο-5 δίδακτος ἐγένετο περὶ αυτον, ην ἐν πολλοῖς ἀπεδείξατο πράγμασιν, υπὲρ ων ολίγον υστερον ἐρῶ.

XIlI. Μετα τομο ηδη μια γνωμθ περὶ πάντων χρώμενοι τοὐς μεν ἐπὶ τη καθόδω των φυγάδων

συνομοσαμενους ἄπαντας ἀπέκτειναν παραχρημα, καὶ 87410 τον μηνύσαντα την συνωμοσίαν δουλον ἐλευθερίας τε καὶ πολιτείας μεταδοσει, καὶ χρημασι πολλοῖς ἐτίμησαν. ἔπειτα τρία πολιτεύματα κάλλιστα καὶ συμφορώτατα τῶ κοινῶ καπαστησάμενοι τούς τ εντη πόλει πάντας ὁμονοειν παρεσκεύασαν καὶ τὰς των

15 ἐχθρῶν εταιρίας ἐμείωσαν. ην δὲ τὰ πολιτεύματα των ἀνδρῶν τοιάδε πρῶτον μεν ἐκ τῶν δημοτικῶν τοὐς κρατίστους ἐπιλέξαντες πατρικίους ἐποίησαν, καὶ συνεπληρωσαν ἐξ αυτῶν της βουλης τοὐς τριακοσίους' ἔπειτα τὰς ουσίας τῶν τυράννων εἰς το κοινὸν 20 ἄπασι τοῖς πολίταις φέροντες ἔθεσαν, συγχωρησαντες

ὁσον ανJ λάβοι τις ἐξ αυτῶν ἔχειν ' καὶ την αυτῶν

γζν οσην ἐκέκτηντο τοῖς μηδένα κλῆρον ἔχουσι διένειμαν, δν μόνον ἐξελόμενοι πεδίον, o κεῖται μεταξὐτης τε πόλεως καὶ του ποταμos. τοὐτο δὲ 'Αρεος 25 ὐπάρχειν ἱερὸν οι πρότερον ἐψηφίσαντο, Ἀποις τε λειμῶνα καὶ νέοις ἀσκῶσι τὰς ἐνοπλίους μελετας 875 γυμνάσιον ἐπιτηδειότατον' ὁτι δε καὶ πρότερον ἱερὸν ην τosδε τοὐ θεοὐ, Ἀρκύνιος δὲ σφετερισάμενος ἔσπειρεν αὐτὸ μέγιστον ηροὐμαι τεκμηριον εἶναι τὸ 80 πραχθὲν υπὸ τῶν υπάτων τότε περὶ τοὐς ἐν αυτῶκαρπούς. ἄπαντα γὰρ ἐπιτρέψαντες τῶ δήμω τὰ τῶν τυράννων ἄγειν τε καὶ φέρειν, τον ἐν τούτω

178쪽

γενόμενον τῶ πεδίω σῖτον τον μενJ ἐπὶ ταῖς ἀλωσιν ἔτι κείμενον, τον τ ἐπὶ ταῖς καλάμαις καὶ τον ἡ κατειργασμένον, Ουκ ἐπέτρεψαν ουδενὶ φέρειν, ἀλλ' ώς ἐξάγιστόν τε καὶ οὐδαμῶς ἐπιτήδειον εἰς οἰκίας

εἰσενεχθῆναι, εἰς τον ποταμον καταβαλεῖν ἐψηφί- 5σαντο. καὶ ἔστι νυν μνημεῖον ἐμφανες του τότε ἔργου νζσος ευμεγεθης 'Aσκληπι- ἱερὰ, περίκλυστος ἐκ του ποταμο , ην φασιν ἐκ του σωροὐ τῆς καλάμης σαπείσης καί τι καὶ τοs ποταμos προσλιπαίνοντος 876 αυτὴ ἰλυν γενέσθαι. καὶ τοῖς μετὰ τos τυράννου 10 πεφευγόσι Ρωμαίων κάθοδον εἰς τὴν πόλιν - ἀδείατε καὶ αμνηστία παντὸς αμαρτήματος ἔδωκαν, χρόνον ὁρίσαντες ἡμερων εἴκοσιν εἰ μὴ κατέλθοιενεν ταυτsi τὴ προθεσμία, τιμωρίας αυτοῖς ωρισαν ἀιδίους φυγὰς καὶ κτημάτων - ἐκέκτηντο δημευ- 15σεις. ταῶτα των ανδρῶν τὰ πολιτεύματα τρους μεν

ἀπολαύσαντας ἐκ τῆς Ουσίας των τυράννων οτου δή τινος, υπὲρ τοὐ μὴ ἀφαιρεθῆναι πάλιν ας ἔσχονώφελείας πάντα κίνδυνον ἐποίησεν υπομένειν ' τοὐς δε κατὰ δέος ων παρηνόμησαν ἐπὶ τῆς τυραννίδος 20 μὴ δίκην αναγκασθεῖεν υπέχειν φυγῆς ἐαυτοῖς τιμηθσαμε νους, ἀπαλλαγέντας τοs φόβου μηκέτι τὰ των τυράννων, αλλὰ τὰ τῆς πόλεως φρονεῖν.877 XIIII. Aιαπραξάμενοι ταλα καὶ τὰ προς του πόλεμον ευτρεπισάμενοι τέως μεν υπὸ τῆ πόλει τὰς 25 δυνάμεις συνεῖχον ἐν τοῖς πεδίοις υπὸ σημείοις τε καὶ ἡγεμόσι τεταγμένας καὶ τὰ προς τον πολεμον ἀσκούσας, πυνθανόμενοι τους φυγάδας ἐξ απασῶντων ἐν Ἀρρ νέα πόλεων ἀγείρειν ἐπὶ σφῆς στρατὸν, καὶ δυο μὲν πόλεις ἐκ τοὐ φανεροὐ συλλαμβά- 30νειν αυτοῖς τῆς καθόδου, Ἀρκυνιήτας τε καὶ Ουιεντανοὐς, ἀξιοχρέοις δυνάμεσιν ἀμφοτέρας, ἐκ δὲ των

179쪽

ἄλλων ἐθελοντάς τινας, ους μεν υπὸ φίλων παρασκευασθέντας, ους δὲ μισθοφόρους' ἐπεὶ δ' ἔμαθον ἐξεληλυθότας ηδη τους πολεμίους, απαντῶν αὐτοῖς ἔγνωσαν, καὶ πρὶν ἐκείνους διαβηναι τον ποταμὸν 5 αυτοὶ τὰς δυνάμεις διαβιβάσαντες ἐχώρουν πρόσω, καὶ κατεστρατοπέδευσαν πλησίον Τυρρηνῶν ἐν λειμῶνι καλουμενω Ναιβίω παρὰ δρυμὸν ἱερὸν ηρωος grs ορατίου. ἐτύγχανον δε πληθει τε ἀγχώμαλοι μάλιστα αἱ δυνάμεις αυτῶν Ουσαι καὶ προθυμία ὁμοία 10 χωρούσαι προς τον αγῶνα ἀμφότεραι. πρώτη μὲν Ουν εγένετο τῶν ἱππεων μάχη βραχεῖά τις ευθυς ἄματῶ συνιδεῖν ἀλληλους πρὶν η τους πεζους καταστρατοπεδεύεσθαι, ἐν η διάπειραν ἀλληλων λαβόντες καὶ

ουτε νικησαντες Ουτε λειφθέντες προς τους εαυτῶν

15 εκάτεροι χάρακας ἀπηλλάγησαν ἔπειτα οῖ τε ὁπλῖται καὶ οἱ ἱππεῖς ἀφ' ἱκατέρων συνηεσαν ταξάμενοιτον αυτὸν ἀλληλοις τρόπον, μέσην μὲν την φάλαγγα τῶν πεζῶν ποιησαντες, ἐπὶ δε τῶν κεράτων ἀμφοτε - ρων την Ἀπον στησαντες. ηγεῖτο δὲ του μὲν δεξιοὐ 20 τῶν ' μαίων κέρατος Ουαλέριος ὁ προσαιρεθεὶς

υπατος ἐναντίαν στάσιν ἔχων Ουιεντανοῖς, του δ'ευωνύμου Βρουτος, καε ο μέρος η Ἀρκυνιητῶν 878 δυναμις ην ηγεμόνες δ' αυτην ἐκόσμουν οἱ Ἀρκυνίου του βασιλέως παῖδες. 25 XV. Μελλόντων δ' αυτῶν εἰς χεῖρας ἰέναι, προθελθὼν ἐκ της τάξεως τῶν Τυρρηνῶν εἷς τῶν Ταρκυνίου παίδων, Ἀρρους ὀνομα, ρωμην τε κράτιστος καὶ ψυχην λαμπρότατος τῶν αδελφῶν, ἐγγυς τῶν ' - μαίων ἐλάσας τον Ἀπον, ὁθεν μορφην τε καὶ φωνην 30 απαντες ἔμελλον αυτοs συνήσειν, λόγους υβριστὰς εἰς τον ηγεμόνα τῶν Ῥωμαίων Βροὐτον ἀπερρίπτει, θηρίον ἄγριον ἀποκαλῶν καὶ τέκνων αιματι μιαρὸν,

180쪽

E 131ανανδρίαν τε εν ταὐτῶ και δειλίαν ὀνειδίζων, και880 τελευτῶν εἰς τον υπερ απάντων αγῶνα προυκαλεῖτο μόνον αὐτῶ συνοισόμενον. κἀκεῖνος οὐκ αξιῶν τους

ονειδισμοῖς ὁπομένειν ηλαυνε τον Ἀπον ἐκ της τάξεως, ὐπεριδὼν τῶν ἀποτρεπόντων φίλων καὶ ἐπὶ sτον κατεψηφισμένον υπὸ της μοίρας θάνατον ἐπειγόμενος. ὁμοίω δὲ ἀμφότεροι θυμω φερόμενοι καὶ λογισμὸν ουχ ων πείσονται λαβόντες, ἀλλ' ων ἐβου- λοντο δρῶσαι, συναράττουσι τους Ἀπους ἐξ ἐναντίας ἐλαυνοντες καὶ φέρουσι ταῖς σαρίσαις ἀφυ- 10κτους κατ' ἀλλήλων πληγὰς ἀμφότεροι δι ἀσπίδων τε καὶ θωράκων, ὁ μὲν εἰς τὰ πλευρὰ βάψας την αἰχμην, ὁ δ' εἰς τὰς λαγόνας καὶ οἱ Ἀποι αυτῶνεμπλέξαντες τὰ στηθη τa ρύμρ της φορῆς, ἐπὶ τοῖς

ὀπισθίοις ἀνίστανται ποσὶ καὶ τους ἐπιβάτας ἀνα- 15 χαιτίσαντες ἀποσείονται. ουτοι μὲν δη πεσόντες ἔκειντο πολυ διὰ τῶν τραυμάτων ἐκβάλλοντες αιμα καὶ ψυχορραγουντες, αἱ δ' ἄλλαι δυνάμεις ως τοὐς881 ηγεμόνας εἶδον συμπεσόντας, ώθουνται συν ἀλαλαγμῶ καὶ πατάγω, καὶ γίνεται μέγιστος απάντων 20 ἀγων πεζῶν τε καὶ ιππέων καὶ τύχη περὶ ἀμφοτέρους ὁμοία. ωμαίων τε γὰρ οἱ τὸ δεξιὸν κερας ἔχοντες, ἐφ' ου τεταγμένος ην ὁ ἔτερος τῶν υπάτων Ουαλέριος, ἐνίκων τους Ουιεντανους καὶ μέχρι του στρατοπέδου διώξαντες ἐπληρωσαν νεκρῶν τὸ πε- 25δίον, Τυρρηνῶν τε οἱ την ἐπὶ τοὐ δεξιοὐ κέρατος ἔχοντες στάσιν, ἄν ηγοῶντο Τῖτος καὶ Σέξτος οἱ Ἀρκυνίου τοὐ βασιλέως παῖδες, ἐτρέψαντο τους ἐπὶ τοὐλαιο- ὁντας μαίων κέρατος, καὶ πλησίον τοὐ χά- ' ρακος αυτῶν γενόμενοι πείρας μὲν οὐκ ἀπέστησαν εἰ ad δύναιντο ελεῖν τὸ ἔρυμα ἐξ ἐφόδου, πολλὰς δὲ πληγὰς λαβόντες υποστάντων αυτοὐς τῶν ἔνδον ἀπε-