장음표시 사용
401쪽
Nisi sorte alterum alterius locum occupavit. Non esis autem eandem artem medendi morbis omnium animalium , vel eκ eo intelligitur , quod alii hominibus , alii equis , alii bobus , aut pecudibus medicinam faciunt, eorumque maxime inter se diversae artes ac facultates, quomodo tamen Plato utitur nomine sσοφίας in Theage& Plutare lius in Themistocle sub principium. Fιδε οτι βέλτις ον Ut in exemplis notis illustribusque versemur. Poterat fortassis aliquis existimare politicen, ct sapientiam eandem esse, hoc argumenta usus : quod homo animal omnium longe praesta hiissimum est ; ira ut ea facultas quae humanum bonum maxime spectae, qualis est politice videatur in maximis maximique faciendis rebus versari . Diximus autem sapientiam esse; αλι τα τιμιωτατα. Respondet Aristoteles, ex eo nihil es-fici: neque Verum esse quod sumitur ; multa enim sunt horrii ne praestantiora & diviniora ; ut .exempli causa . Corpora coelestia.Non igitur vere dicitur hominem esse
Sed in his quaedam sunt,quae accuratius consideranda videantur. Ac illud primum. Sitne ea hominis prae stantia & excellentia , quam hic significari videmus . sane enim multa dieta sunt a veteribus, quael videntur valde ad abiiciendum ac deprimendum hominem perti nere . Homerus quidem universe prominciat, nihil e
rum quae terra nutrit, esse homine infirmius . Ουιλ ι δνοτερον - α τρέφει ἀνθρώOD .
Et maximus Homeri imitator divinus poeta Soph cles, ita sapientissimum virum Ulyssem loquentem facit. ρῶ si ἡμῆς ουδεν οντας
Sed & Λeschilus tam hominem dies erat esse umbram fumi, & postea Pindarus , umbrae somnium & ninum est illud Varronis . -mmo Bulla ; neque facilius qui squ m est, quam eiusnodi quamlibet multa eolligere. l
402쪽
Sed multa contra dixere iidem veteres, quibus dignItatem hominis amplificarent & extollerent . Nam deesse homini cum Diis agnationem , dc animos nostros decerptos ac delibatos esse ex mente divina , esisseque illius quasi quaedam somαπασμοιἀ: dc quidam veterum philosophorum dixisse traditur, Deum esse hominem ιmmortalem , hominem autem , mortalem Deum : . stulte ille quidem & arroganter . Sed tamen significare voluit , magnam quandam esse homini similitudinem cum Deo. Quid illa Poetarum quam magnifica suntὸ
Ovidius I. Metam. Sanctius hIs animal, mentisque capaeIus altae Deerat adhuc, oe quod dominari in cetera posset . Natus homo est , ve hoe divino numine fecit Ille opifex rerum mundi meliorIs origo; Sive recens tellus, seductaque nuper ab alto Aetbere , cognati retiactat semina coeli . Quum satus Iapeto missam fluviatibus undis Finxit en effigiem moderantum cunBa Deorum .
Ni ι θεῶν μένοισι ν υ Qv ν άθανά. m. Sutit autem dc illa sapienter dicta ad reprimendam hominum arrogantiam, dc haec ad eosdem abducendos - a rebus caducis de mortalibus, dc ad coelestium ac divinarum cognitionem atque amorem excitandos . Neoque dubium est , quin homo longe multumque ceteris. .animalibus antecellat; nam & caetera propter hominem condidit Deus; quod non tantum e sacris libris Cognovimus quanquam ex eis maxime ac certissime verum etiam. ex Aristotele ipso, cuius haec sunt e pri-
403쪽
sta libris apud Ciceronem in secundo de natura deorum disputantur.Et Iurisconsulti cum in fructibus etiam animalia numerent fructus omnes eme aiunt a natura hominum gratia comparatos; l. in pecudum fructu Dig. de usuris & fructibus. Ad summam , cum constet, fi- .nem semper omnibus quae ad ipsum reseruntur, praestantiorem esse e & omnia animalia propter hominem condita , sequitur hominem multo esse aliis animalibus praestantiorem . Λtque hoc est , quod ai Arist teles : ετι βελτιτον ἀνθρωπον τῶν subiungit tamen esse alia quaedam multo divinioris naturae , ut ea e ων ο quibus fignificari opinor corpora coelestia; nam ea animalia esse & quidem ratione praeditae, Plato , Aristoteles , Stoici censuerunt . Plato in Timaeo': ουτοις οἶν Ai λόγον τὸν εικότα δει λέγειν, τένδετον κορμον νεμέων ἀλη&ιφ δα τ του θεου γενέθαι quae Cicero ita convertit. suam ob caussam non est cunctandum profiteris modo invesigari aliquid coniectu. ira potes . Hunc mundum animal esse , idque intelligens sis. divina providentia constitutum . Λristoteles a. de Coelo.
M' ὐρανὸς ει ψυχρονυώ ἔχει κινησεως ἀρχιδε & in eodem rἈλ'.ηsutilia in Ure σωμάτων μονον αυτοδεψ3κονάδων, τάξιν μὲν ωντων,1 ανάριον ν διανοουμεθα. δει δ'' δε ροτεχοντ' uam ac πειν-άξεως is ζωῆς. De Stoicorum autem sententia multis idem argumentis confirmatur tin secundo de natura
Deorii mi. Atque ex hac opinione illa Ovidiana sunt
Non regio foret ulla suis animalibus φνba , Afra tenent coelese forum , formaeque Deo en , Cesserunt nitidis hahitandae piscibus nMae. Terra feras cepit, Palacrer uirabili1 a .
404쪽
UIdetur apostolus esse compleaus dicendo , sive sedes , si I ve domInationes , sive priaecipatus , sive potestates ; dicanti qui p.suat, si tamen posuηt probare quod dicunt; ego
me tua ignorare confiteor , sed nec illud quidem cerium, hia eo , utrum ad eandem societatem pertineant sol ει luna, oe cuncta sidera: quamvis nonnultis lucida corpora esse , non cum sensu vel intelligentia videantur. Sed licereligio nostra, id est , veritas ipsa repudiat. Cur illud, φανερωτι ά γε ab Aristotele additum est Quoniam alia etiam esse animalia homine diviniora rudis illa , ct stulta vetustas credidit, Heroas , Daemonas , Faunos , NI has , aliaque huiusmodi otiosorum hominum somnia. Sed Λristoteles iis tantum uti voluit ,
quae in conspectu omnium sita essent . Ἐκ δὴ τῶν εἰρηιλεων 9 Muoniam earum rerum quae natura plurImi sunt , principia , ω ea quae inciuntur ex principiis eamplectitur.
'Αναξαγοραν ) Argumentum hoc est a communi ct usitara loquendi consuetudine: Vin' tu , inquit, scire,quid homines sap:entiae,quid prudentiae nomine intelligant f Anaxagorae, Thaleti dc similibus sapientiae laudem tribuunt, propterea quod versati sunt in
, magnarum & sublimium , & reconditarum rerum in-i dagatione,prudentiae negant: propterea quod contem - nebant rem familiarem, dc ea quae ad vitam commode tuendam necessaria sunt , negligebant . Aperte igil tur significant, se sapienti m in rerum divinarum , prudentiam in utilium ad vitam , cognitione, & intelligentia ponere . De Anaxagora haec leguntur apud Laertium υτω LIμε- aisita,
405쪽
Astrologiam praecipue coluisse , & multa in ea primus adnotasse traditur, eamque praecipue ob causiam Primus nominatus. Cicero quidem eum e septem illis sapientissimum fuisse dicit . Derisum a vetula quod hic etiam D. Thomas narrat γ his verbis apud Laer
εἰροπῆ οιει γνώσι θἀς quo ex ioco estictus est ille veteris poe-εae Verii cuius , quem citat Cicero lib. de divinatione: est ante pedes nemo spectat: coeti scrutantur pinas. Huic tamen & traetandae Reipub. & rei familiaris amplificandae voluntatem magis,quam facultatem de fuisse constat. Ita enim de eo Laertius: eν εως
πολιν. Pome autem si eam cogitationem se dignam duri Ceret , nullo negotio ad maximas divitias pervenire ostendit, eum provisa ac praecognita luxura olearum ubertate , omnia Milesiorum & Chiorum praela olearia , & trapeta vili conduxit, ut Aristoteles I. τμων,& Hieronymus Rhodius apud Laertium scribunt, aut , ut Cicero ait, omnem oleam, antequam florer coepisset in agro Μilesio coemit, qua ex re ingentem
sibi pecuniam comparavit, et si Plinius hoc ipsum, &Paulo aliter narrat. & non Thaleti, sed Democrito
tribuit, cuius verba sunt libro I 8. cap. 23. Ferunt Democritum , qui primus intellexit ostenditque eum Terris Coeis societatem spernentibus hanc curam eius opulentissimis eiuIum , praevisa olei earItate ex futuro ibo . tu arum ortu, qua viximus ratione , ostendemusque iam plenius , magnatum utilitate propter spem olivario emisese in toto tractu omnr oleum, mIrantIbus , qui pauper rarem Θ quIetem doctrinarum eI sciebant In primis carmaei esse . At pse ut innariat. cmusa, oe Ingem divitiarum cursus
406쪽
cursus , restituisse mercedem anxiae 2 avidae 'Dominorum potentiae , contentum ita probasse , opes Ma in 'oolli , cum vellet , fore me postea Sextius e Romanis sapienti- adfectatoribus Athenis fecit eadem ratione. Haec Plinius. Sed eum ego in Democriti memoria lapsum puto . . Δis ενιοι Ουκ εUοτες qui tenent caussam , neque
,νιων εἰδοτωκὶ non tamen quibusvis scientibus , sed quibusdam tantum, iis nimirum , qui ex Perientia ea
rent. MΠρακτα εροι , ψ ἐν, ως a ie) sunt enim & alii, ut assuefacti,M εμπειροι. Ut multi caussi dici ae rabulae so-renses et si legum , dc Iuris civilis imperiti, melius litem aliquam diriment. , quam quidam qui cognitio Re ac scientia Iuris excellent. Aristoteles r. στἀ φυσ.
η συμci κον , αλλἀ Καμέαν οῦ κρατυυ . &c. Vt de locum. Lambinus hoc Ioco illud ἐν me-ς, male reddit , in aliis rebus , vertendum , inter alios , aut inter ceteros . Uη ἄν τις ἐνταὐθα ἀρχιτεκνωαψ I Cognitio τ καθολη-ὸς τὶ ς καθεκμ α γνωσ1ν , λογον αρχιτεκωμης . Ut in medicina, κυορνητικη, οι δερι κοῦ, aliisque similibus .
O νομα πολιτικη I aut δκασαη Eustrat.' Αυτη δε αμεικτικη) η αυτη δε', illud au terit βουλευτικὰ expungo, etsi ab Eustratio cognoscitur . Ουν τί αν εἴη γν ως I p φρωνέσεως. Eustrat. quoque assirmat in allis libris ita legi . . - i Διο
407쪽
πι-ες-αν ἔσο) Argyr. hoe amplius, De - τες ὁ δοξαζοντες ἔσαν - ε s. quomodo facilior esset
Η' δε ξυυεrix in Synesin Cicero vocat Iudicium in epistola ad Furinum, lib. Io. Omnias plura me scribere, eum raum tantum consilium , iudiciumque Ist, non Ita necesse ar-
H' δε γνωm in Cicero hanc videtur vocare sententiam in lib. de Senect. non ,
aut velocitatuus, aut celeritate corporum res magnae geran
ror , sed consilia , oe auctoritate , oe sententia ere. Tαμ μκη ὶ omnium enim bonorum virorum com mune est aequo, dc bono cum aliis agere , ita interpretor at Argyropylus , bona enim Θ aequa omnibur sunt coram bonis ea ratione , qua ad alium tendunt . - Καὶ οιους, νου ut accipitur cum est habitus principio rum s
408쪽
, Μ.. AN TONII ΜUI ET Irum, est 4H τα κωτατα,at cum dicimus aliquem νουνδε aliquid factum νουνεχόντως ad singularia refertur.
Δια νορησειε διὶ Xenophon. . A 'A . ΘΙωαὶ τα -exemplar Germani eum, &ha legisse videtur D. Thom. ego tamen deleo . 1 Τοῦ δε τετιρτου j In superioribus fecit της , τῶ μἐν λο-
γιαὸν, τὸ δε αλογον . Rursusque το λογικὸν δεῆον, οὐ Λ' Γλογονδῆου quatuor igitur socii της, τελογικὸν - θεωρητικον, το λογικοντο βηλοιτικον, τὸ μιἐν se θ' ἐαυτὸ , λογικὰν δ' , το πωτάπ-ν ἄλοον . Huius igitur τοτο του μοριου, ait nullam talem esse virtutem . 'Eπις-αα σαφε τερον. Attente considerantibus ut d mundo σωτες τέγοις . Polyb. δεῖ θ-μις ἔσχω 's τοιουτων. Hanc vocem omisere Λrgyr. Perion. Lamb. Vetus autem & Arretinus male verterunt scientibus, non est autem ab m αμαι, sed ab φωημι. Plinius lib. 6 epist. Evoeatus , -αθε, quid facere debeamul , id est , attente , & diligenter considerate .
V Irtutes morales αντακολουθ , an minus Et iam , nam nulla earum est sine prudentia & posita Prudentia'; omnes sequuntur . At qui non idem est ἀφυωαπω , ad omnes : ergo poterit hanc habere, ad quam est illam aliam non habere. Respondeo , hoc verum esse potest in virtutibus naturalibus; in perfectis, & proprie dictis non item Itaque Eustratius ait hanc opinionem esse κειν , παρὰ ῖς σοφοῖς. Cic. 3. Tuscul. ait virtutes omnes esse inter se nexas, ct coniugatas . Idem a. de ossic. Sed ne quis fit a cmirarus, eur, cum Inter omnes phIissophor constet, a meque ipso
409쪽
υμ saepe disputatum fit, quι unam haberet , omnes habere virtutes ; nunc ita seiungam, quasi pust quisquam qui non idem prudens sis , iustus esse et alia est illa , eum' verita a limatur in disputatione subtilitar , alia eum ad opinio
nem communem omnIs accommodatur oratio . Cic. r. Tusc.
Ecquid sis igitur , fi quid de Corinthiis tuis amiseris , posise habere te reliquam supellectilem salvam , v rtutem autem si uηam amiseris , etsi amitti non potest , sed si unam confessus fueris te non habere; nullam te esse habiturum Augustinus in epistoIa ad Hieronymum de loco illo D. Iacobi , qui offenderit in uno , etc. Certe hinc persuadent ;qui unam virtutem baluerit , habere omnes, Θ omnes deesse , cui una defuerit, quod prudentia nec ignava , ηα iniu-sa , nec tutemperant potest esse. Nam si aliquid horum fuerit , prudentIa non erit . Porro si prudentia tune erit , si fortis , iusta ; er temperans fit, profecto ubi ubI fuerit, s cum habet ceteras . Sed Θ forritudo imprudens esse non m-res , vel intemperans dei intusa , sic temperantia necesse es , ut prudens , fortis, o iusta fit, fio iustitia non est, nisi fit prudeηι , fortis , Θ temperans. Ita ubi es una vera , al qua earum, Θ aliae similiter t. Ubi autem aliae desunt, vera una illa non est, es aliquo modo similis ae videatur . Duo hic quaerenda sunt, quid Λristoteles senserit,&quid verum sit . Laeritus de Aristotele : ταυ--Qτα
rum ait fieri posse ut aliquis sit liberalis , neque tamen magnificus . item ex iis quae ipse dicit, manifesto colligitur posse eme modestum , qui non sit magnanimus , di quis videt posse eme iustum,qui non sit Ex
his videtur eolligi, Aristotelem non putasse eas ἀντακολουθεῖν . Nunc quid verum sit quaeremus . Ac mn videtur verum eat ita eme connexas. Agesilaus interrogatus, utra virtus esset praestantior, iustitia ne an sortitudo, re
spondit . iustitiam videri sibi praestantiorem , quia lar
410쪽
3t Μ. A N To N I I Μ U R E T rtitudo tantum in bello valeret, atqui iustitia bello δ:yaee necessaria esset. Iudicavit ergo maximus rex eas possie separari. Item virtutes agendo comparantur. Nihil autem vetat aliquem exerceri in aliqua virtute, ut temperantia , qui tamen non exerceatur in fortitu di ne . item Aristoteles ipse , ut diximus , eas distinguere videtur . Conclusio. Aristoteles censet virtutes ἀν- λ θεῖν
non quidem omnes, sed quatuor illas praecipuas. quae vulgo cardinales dicuntur , idque constat cum ex hoe loco, tum e libro sequenti ubi hoc ipsum repetit, di ita hoc veteres accepisse,eonnat ex iis ipsis, quae protulimus.Vide de Galen. in lib. . τι β
que hoc tantum Λristot. dixit, sed dc ita se habere ve-tissimum est .
. Laertium aperte constat mentiri, neque hoc ei novum est, aut inusitatum . opponemus autem ei Aristotelem ipsum , tum Alexandrum Λphrodisiensem , schiptorem multo & eruditiorem,& antiquiorem, quem vide cap. a a. l; b A. -ριῶν, λυσεων. Cetera argumenta nihil attinent ad virtutes cardinales, itaque non labefactant sententiam nostram . Agesilaus vulgi more
locutus est , ut & Cicero se interdum loqui fatetur . Cetera facile solvi possunt; si animadvertamus virtutem numquam dici plane persectam , nisi cum quisita est ectus est , ut nihil possit accidere tantum , quod /eum impellat ad turpiter agendum,& ad desciscendum