장음표시 사용
371쪽
I u VI. E T Η I C o R U M. - Και τὰ αὐτά in ne eveniat quod in ine tinente , qui aliud iudicat bonum , aliud sequitur .. Αυτημινουν Illa videlicet, quae est de rebus expetendis & fugiendis. Vocat autem -- ακτικta, idem quod supra λύγον εχοντω λογισικαν η βηλκτικον:& η-άλη θεια est εργον & finis illius. Sunt ergo duo principia τους κναξεως ο διανοια η μαψικη dc , η ορερις
Atque haec mirifice conveniunt cum iis quae tra- duntur cap. nono , dc cap. decimo , libri tertii in ' ψω- . neque mentem per se, neque appetitionem per se dominam esse actionis . Sed haec duo . Nam non sem . per dominam eme mentem constat ex incontinenti; qui recte iudicat, sed pravae appetitioni paret et non semper dominari appetitionem , constat ex contin ti, qui concupiscit quidem ea quae flagitiosa sunt, sed deterrenti , ac dissuadenti rationi tamen obtemperat. Ubi autem. haec utraque consentiunt, si mens vere iudicat. rectae δc laudabiles adtiones consequuntur , sin contra vitiosae, & vituperandae. Teς θ θεωρηταῆς J Docet nunc quod sit εργον illius alterius partis , quae cognitione tantum , ae Contemplatione cernitur : Τῖτο -. Utraque pars posita est in veri falsique diiudicatione, ac ne quem hoc sor te turbaret quaerentem,quid igitur inter eas interesset, addit. T. 1. σακτικου Ex quo facile discrimen ipsarum c gnoscitur . Nam η θεωρητικὰ nihil laborat quid fugiendum expetendumve sit ut scriptum est in tertio de a
quod additum est, ne quis falleretur, solet enim consuetudo principium actionis dicere id propter quod actio illa suscipitur. Id ehim principio consideretur .
372쪽
et x ANTONII Μ Π π E T Ilio imperat ; ar boc qui solum sciat, nibila plus sciat, quam
qualia curando corpori adhiberi debeant , si quis sciat amhibenda esse quaecunque ars medendi iκbet, oe quomodo is , ψαι eius peritui est, i ς ' - . Non satis est ea dicere , quae vera sint; etiam clare di perspicue diei oportet . Quae autem ita universa dicuntur ut ad res dissimillimas , maximeque inter se din erentes accommodari possint , etiamsi vera sint, o scura tamen & involuta sunt: Vt nisi distinctius &enodatius explieentur , eorum cognitio manca & in utilis sutura sit. Tale autem est , quod hactenus di- ctum est , in omni actione eum modum esse retinen dum , quem recta ratio praescribit. Nam . idem ad quamlibet artem accommodari potest , ut in arte exercendorum corporum, quam Graeci G=mnasticen vocant , vere dicitur neque plus iusto neque minus, aut laborandum esse , aut otio indulgendum . Sed moderate , in ut recta ratio praescribit . At hoc qui solum sciat , 'nihilo plus sciat, quam qui sciat, ita loquendum e GTe , ut Grammatica , ct is qui eam artem tenet, praecipit: aut ea adhibenda ad curandum corpus, quae iu-het medicina , ω eo modo quo iubet is, qui artis illius peritus est . Graeca paulo aliter lego , quam vulgo leguntur si vulgata scriptura melior Videbitur , non impedio quό minus eam sequatur . -δεῖ apropter es in habItibus animi non tantum id vere diei oportet, sed etiam disti,cte explicari, tum quae' fit recta ratio , tum qu s eius terminus υ
tent signi ari definitionem, eos terminos quos lingulis actioniblis nostris recta ratio constituit , quae po sterior opinio mThi magis probatur praesertim cum eandem magis probet Euli ratius . ' Virtutes igitur animi cum divideremus, HIab eui n mores esse viximus, alias mentis , a demo
373쪽
IN IV. E T HI C R U M. νalibus quIdem disputavimus: de reliquis autem, cum priapde animo' dixerimus , Ita demum digeramus. 'Redigit nobis in memoriam id quod de virtutum di visione libro primo in extremo dixerat, alias ipsarum esse ηθικας, alias de quarum prioribus cum abunde dixerat in superioribus libris , dicturum se de alio eorum genere ait , si prius pauca quaedam de partibus animi ad hanc disputationem necessaria tradiderit. - Προτερον μἰν ουι J Duas Igitur antea dictum est esse animi pa tes , unam rationis parti φem , alteram expertem . ,ἐκω autem da ea quae rationis es particeps eodem modo dissereκ-
dum est . Docuit ad finem libri primi duas esse humani animi,
partes , unam in qua ' inesset ratio , & vis cogitandi atque intelligendi alteram rationis expertem. Sed hane' rursus bipartitam esse: unam enim illius partem ita nihil habere cum ratione commune, ut ei ne parere quidem atque obtemperare possit : eam nimirum qua fit, ut alamur, & ut sentiamus, alteram quae quamvis per se ipsa ratione praedita non est, ad eam tamen dirigitur Seius praescriptum sequi potest, atque hanc 'esse quasi sedem ac domicilirum earum virtutum , quae mortales nominantur. Nunc autem ait eodem modo di-- videndam esse eam partem,quae rationis est particeps, sed videntur deesse aliquot verba , quibus significaretur eam . quae ratione careret, divisam iam , ct in duas partes distributam fuisse. ιΚαι- Atque hoe p. situm fit duas esset animI pam .em ratione praeritas , unam quidem, qua contemplamur e- 'ἐ movi res ; quarum princima aliter se babere possunt; aD ..teram autem qua incerta Θ fortuita. '
ut haec , sive divisio siue partitio animi melius in . euigarur , quaedam paulo altius repetenda sunt . Ac primum illud nitelliaendum est., partes aitimi non ita
374쪽
diet , ut rerum tum naturalium , tum earum quae aditificio constant duas partes ουπιωέ- esse dicimus, mat
νι- ω formam sive effectionem . Simplex enim & individua est animi natura. , in qua Concretum , ac com positum nihil reperiri potest . Cum animus ipse effectio quaedam, si ve ut trito in scholis vocabulo utamur, forma sit,absurdissimum esset dicere eum quoque ipsum
ex materia & effectione constare, resque eo modo , neque modum, neque finem unquam ullum inveniret . Neque vero ita dicuntur ut numeri, aut magnitudinis partes . Quam multa enim in eiusmodi partes conveniunt , quae in animo ne cogitari quidem possunt Ne sunt quidem partes, ita ut partes generis . Qui enim nisi amens ac delirus dixerit, animum Socratis aut Platonis eme genus quoddam , quod ambitu tuo .eomplectatur tres species M'- λυμ
bὸ ostenderem & alia plurima & absurdissima, quae
inde sequerentur , nisi ea putarem patere omnibus, realioqui Aristoteles eos , qui in sententiis , quae apertam stultitiam contineat, accurate resutandis Operam sumunt, stulte facere ipχs ait . . . Quid igitur significamus, cum anam I partes dicimus , aut quid tandem ea oratione accipi volumus 2
Nam illud quidem verissimum & certissimum est,quod
ante diximus, simplicissimam planeque unam este Mnimi nostri naturam , omnis omnino sectionis , omnis partitionis expertem . Quomodo igitur convenIt , ut . quod simplicisssimum , maximeque unum est, eIus tamen partes esse dicantur Constat plures me anima , easque valde interse diversas νc dissimiles facultates . Nam & quod alimur , quod crescimus, quod gignere . aliud nobis si mile possumus, debemus animo: α idem ipse est, qui essicit, ut videamus, audiamus, Odore mur omo inoque sentiamus: idem qui ut intelligamus, .m rati inemuri: & cum aliis alia conserentes ,- pia
375쪽
eollatione aliquid aliud colligamus..Has facultates an liqui partes animi nominarunt. Philosophi enim ut saepe iis de retrus quae ita in corporibus inhaerent, ut sine eis esse non possint, perinde tamen di mutant, aes separari a corporibus, & mr se eohaerere possent, ita
nonnunquam ad vim & naturam rerum corporia expertium exprimendam iiis vocabulis , qua orporum magis propria sunt, abutuntur . Quod igiιur alia pars est
corporis qua Videmus , alia qua . gustamus , alia qua odores, alia qua sonos percipimus . Itidem in animo docendi causa aliam partem esse dixerunt, qua fiat ut alamur, aliam qua ut sentiamus, . aliam qua ut inte, Iigamus . Rursumque eas ipsas Principes partes distriabuerunt in alias, ne quid omitterent, quia ad totam animi naturam distinitius enucleatiusque tractandam pertineret . Positum sit igitur partes animi, vocari animi facultates . Quae in animone haereant, an sint ipsemet animus e non quaermus in praesentia , quoniam ea quaestio & arduos ac dissiciles explicatus habet , & ad moralem philosophiam non pertinet . Sed unde colligitur varietas ac multitudo potestam tum Ex varietate dissimilitudinis M. Nam una quaeque potestas habet certum aliquod genus proinpositum, in quod exerceatur . Exempli caussa; non videmus & colorem , ct sonum , & odorem, sed colo- . rem quidem videmus, sonum audimus, odorem olfaiscimus . Λtque hoc iii corporibus perspicuum est ἡ a quibus idem ad animos transferre debemus: dc cogita in
re, cum necessarium deae multo longius dinserant quam color , & sonus , diversas animi potestates ad ea referri ac pertinere.Nam ut colorem videmus, sonum audimus, ita necessaria , dc aeterna scimus aut
intelligimus , de fortuitis & mutabilibus opinamur , aut deliberamus. Sed Aristoteles ipse propterea q uod haec noIebat hoc loco tractari accuratius, aut subtilius
376쪽
.3 6 Μ. ANTONII MURE Tide eis disputari, sed tanquam certa & indubitata ponuidcirco verbo Mathematicorum usus est , Ἀπικειθω. Et alioqui nemo est ita plumbeus , quio non per se facile videat, & eorum quae sunt, dc eorum quae fiunt , alia necessario esse , mur seri ,ralia fortuito , & Enunc atD-mna, alias semper di neces ario veras esse, alias interdum veras, interdum salsas esse posse . Coelum , sol, luna , eadem sunt qu/e semper fuerunt, dc tota , dcI
qualibet parte sui ; at non iidεm h6mines , qui abhinc
centum annis . Elementa utem dc eadem quodammodo , dc non eadem , si spectes rita ολοτητἀ non eadem si partes , quae assidue gignuntur dc intereunt, ortus obitusque isderum , vicissitudines tempestatum anni, dierum de noctium incrementa , aut decrementa necessiario , dc semper eodem modo de statis temporibus sunt: at in iis quae ab hominibus geruntur; atque administrantur, non eadem constantia dc necessitas semper. Vere dictum est , vereque dicetur, si ab aequati bus demantur aequalia , quae reliqua sunt, ipsa quoque aequalia esse; dc necessario verum est , hominem esse animat: at non semper, neque necessiario verum' est , Socratem disputare , aut Troianos a Graecis obsideri Quod igitur per se perspicua emet haec necessariorum dc incertorum dimi militudo , hac quoque de caussa ad
In illis autem verbis , ὼν--μυὸ ἐνδ ται, Tria potissimum notanda esse duco. Primum P incipiorum nomine intelligi eaussas . Nam de in po- serioribus Analyticis,& ἐν τοις m- τἀφυπικα, dc saepe a libi docetur prinei pia idem esse quod caumas . . Alterum hic t melligi duorum generum , τει τηευνέρρεως, καὶ τάς τῆς γνώσεως Caussae τῆς - , quae quidem proprie dicuntur, sunt duae : inciens er Dis . Horum enim ab altero motus est , ad alterum tendit. -- μνιο quae per -se nihil ugit, sed accipit tantum ac-
377쪽
patἰtur , reetius συναιτιον dicitur quam et o : neque caussa dicitur nisi quatenus id quod fit,sine ea fieri non potest , forma aut ab effetente in materiam inducitur , idque propter finem : aut ipsam et finis est , ut in κε-neratione . Λt haec attigisse sit satis . Caussae της γνύ- σεως sunt pronunciata illa ex quibus aliquid eblliginius
ac concludimus . Non sunt autem semper eaedem causine γνώσεως υπάρξεως. Saepe enim ea quae ex caussis
emista lant, cognitionem caussarum in animis nostrisessiciunt: ut cum ex sumo ignem alicubi esse cognoscimus : cum tamen non fumus, sed ignis sumum em ciat . ita ut quod est , misία ἐν γνώσει . Tertium eorum quae in his verbis mihi notanda videri dixeram , est naturam unsuscuiusque rei pendere ex caussis: ita ut qualis cuiusque rei caussa est , talis etiam ipsa sit, & quaecunque caussas certas ct hecessarias habent, ipsa quoque certa & immutabilia sint :quae incertas, ct inconstantes , incerta , di mutabilia sic etiam quaecunque cognoscuntur ex certis & necessariis principiis certa & necessario vera sunt: 'qualia sunt quae ab Arithmeticis, aut a geometris demonstrantur, atque principiis non necessariis nituntur, eorum etiam' incerta cognitio est , cuius generis sunt pleraque medi eorum di Politicorum. Atque hoc ipsum est quod in prioribus analyticis traditur : cum conclusio syllogis. mi emeiatur ex sumptionibus , si necessariae sint illae, hanc quoque necessiariam fore sin fortuitae; sortuitam ; sed iam ea quae subiicit Aristoteles , persequa
Πρω- τια Nam ad ea quae genere Euferunt etiam particula rum animi alia genere es , quae v eorum utrumque
seorsum accommodata es : si quidem smiltiadine quadam
cs venIentiaque cognitio eis Ins.
I. Huius loci sententia haec est . Ea quae differunt genere , non possunt eadem animi parte cognosci
378쪽
me' differunt genere, ergo, Aeoll. Deinde probat maiorem hoc modo, omnis m-gnitio fit per similitudinem inter cognoscens, & cO- ignitum. Eadem pars non potest similis esse differentibus genere , ergo , dcc. lli, Haec accurate tractanda sunt; ae primum vis demus, etiam in sensibus, ea quae genere conveniunt, uno eodemque sensu percipi: ut omnes colores visu , omnes sonos auditu ; sed quae genere differunt, alio, ut non idem sensus percipit colorem dc odorem , aut sonum , est ergo haec verisimilis quaedam confirmatio
maioris , prioris syllogismi. IV. Μinor prioris syllogismi probatur ex s.Μetaph sui latinis est decimus; ubi dicitur ἀφθάρπν, πν differxe genere . Immo etiam plusquam genere dis
ferunt, nam alterum non potest non eme, alterum potest non eme.
V. Conclusio necessario sequitur . Nune ad secundum syllogismum Vl. Quod ait omnem ri fieri per similitudinem,
eadem fuit sententia Empedoclis , cuius versus citantur lib. I. .rοιέν με ἡγαδεν ἰαν - , υλπιηύδε', Αἰθέρι αι με διον, ἄτον πυρὶ πυρ'-a 1 spvγωοῦ, νει- δέ νεμει λυγρῆ. Eadem Platonis , qui ex elementis animum in Timeo constare dicit, ut possit elementa cognoscere . Quinetiam quidam antiquorum usi sunt hoc argumen to ut probarent quandam eme in animis nostris pasetem divinam di immortalem . Cognosci enim a nobis quae talia sunt; ex quo colligi eme inter animum nostrum , & illa similitudinem quandam . . Est ne verum quod ait Aristoteles : τὰ τον γε&c. Ita ut partium animi alia sit, qua neces 'saria, alia qua contingentia cognoscimus . Item est ne
379쪽
I u VI. E T A I C O R U M . verum , omnem cognitionem similitudine quadam fieri Μulta adversus utrumque dici possunt; ac primum adversus primum. I. Aristoteles 3. duplicem ait esse νουν,
-εQK. ergo idem ος omnia intelligit. II. Quo quaeque vis superior & persectior est, eo Iatius patet, &ad plura pertinet . At εν νὴ Δώοιμις, persectior est sensibus, latius igitur patet Mam idem sensus apprehendit differentia genere . ut hominem & lapidem , atque etiam tum cum ἀφθαρ τὰ , ut solem& lucernam , igitur multo magis eadem potestas P νου percipiet κώ - ἀναγώα-τὰ mutat 3ἀ .
III. Non quaelibet diversitas heneris in obiectis r quirit diversas potentias , 'alioqui non eadem potentia videremus hominem , dc lapidem , sed ea tantum quae respicit rationem formalem obiecti. obiectum autem intellectus est ens. Ens est obiectum adaequatum mentis , itaque eadem mente cognoscimus substantiam &accidens , At ens complectitur dc necessaria & contingentia . Igitur , dcc. IV. Quae ratio est materiae primae ad omnes sor mas materiales, eadem est intellectus possibilis ad omnes formas intelligibiles, at eadem materia est susce- ptiva omnium formarum , ergo dc idem intellectus ,
V. Eadem est potentia contrariorum , ut dictum est lib. s. Necessarium dc contingens sunt contraria , ergo' dic. . . . ' . VI. Potentia discretiva duorum aut plurimum , es
eorundem perceptiva , ut patet in sensia communi. Λ test aliqua vis animi qua discerninuis necessaria a con tingentibus , ergo eadem una numero existens eorum utraque cognoscet . 'com
380쪽
Reipsa una eademque mens est, quae tum necessaria , tum contingentia apprehendit, ratione tamen .suhi duae. Hoc posito argumenta iacile solvi possunt.
Ad primum. Et intelIeetus agetisee possibilis dividi
potest in speculativum & 'aeticum , quorum ille 'e- 'cessaria , o miν ποιεῖ, ο διγhεται. Λd secundum . Prior conclusio concludenda est, ad secundam autem dicendum , sensum non apprehendere diveri, genere , non enim visus apprehendit hominem ut holhinem , neque lapidem ut lapidem, sed utrumque ut coloratum, omnes autem colores eiusdem generis sunt . Nec percipit quidem luminis solaris activitatem , aut luminis lucernae mortalitatem , sed trumque quatenus lucent.
Ad tertium Eadem solutio quae primi. dc inidetu etiam pendet solutio quinti & sexti.
Ad quartum . Verum est de . materia remota, sed non de propi hqua, sic potentia rationalis sumpta con- fuse, est capax utrirumque, distincta autem partim ad haec, partim ad illa accommodatur . .Fιtne euntho per fiminia inem ρ Non videtur is, , I. Nam Λristoteles lib. I. de animo multis argumen- tis eam Empedoclis opinionem improbat . Ut quod
porteret hac ratione , non tantum elementa , verum etiam eomposita in animo esse , alioqui animus non cognosceret mposita, sed tantum elementa. Exemplum in compositione orbis ex quatuor partibus terrae, data-.bus ignis, una aeris , & una aquae.
II. Sequetur animum eme omnia Haedicamenta. Ii I. Simile a simili non patitur. Sentire autem .&intelligere , cognoscere est pati, ergo, &C. ' IV. Ossiaci nervi,& pili maxime sentirent terram,