장음표시 사용
381쪽
IN VII ETHICO R. u u. - 33I V. In prineipiis erit magna admodum ignorariv, a . lia enim a se omnia ignorabunt . , VI. Deus erit . bvius enim ignorat is Sunt & alia 3 Itaque Philaponus in tertium de ani-
Illa cum Aristotelis sententia pugnat, haec; admitti . potest ', myXime cum intellectus iit ut xabula rasi, &sit locus f marum , & forma fomerium , &c. Sed hic videtur loqui QEPQνου--- . Iactuet puto eum loqui ex ea opinione , quae tum , recepta erat. non ex sua . Sie in Categoriis dicis cum tamen in Physicis aliter doceat , sic in eisd*m 71, inter dum alterum altero prius esse , cum ν ψιε ματὰ τἀ φνα et die. In Meteorologiois aliter de Visu ,. 8 qam M D MΘηMως , αχη οῦ; in iliis ipsis divi-
dit animum , ei τὰ λογικὸν, ἀτο Δουν . quem reprehen
. : Reprehendendi, qui in vertendo ponunt ἄνσι ονοριώτων. ut iis quo inest vis sciendi , ct is quo inest vis ratiocinandi, hoc enim non est vocare, aut nommina rebus imponere,& null* res es p μνώνυμος, si haec
ratio permitteretur . salsoque dixi Tet 1 inuteles .in
quarto. Multas virtutes, ac multas. vitiositates esse
Τὸ Wi quae ad uendum, & ad F eri atem cogno scendam praecipuam vim obhi ni . c, 'ηαν μνὶ sensu . quidem praedisa sunt: actio autem in eas non onvenit. Quaerere instituit quod sit
382쪽
Γαι τὰ α τἀ) ne eveniat quod in ine tinente, qui aliud iudicat bonum , aliud sequitur .. Αυτηου, Illa videlicet, quae est de rebus expetendis & fugiendis. Uocat autem δανοἱ
ec ἡ . σακτικη ἀλήθεια est εργον dc finis illius . Sunt ergo duo principia τῆς -ἀθως ο δανεια η μακτικη& , η ορερις Atque haec mirifice conveniunt cum iis quae tra- duntur cap. nono , & cap. decimo , libri tertii ista' ψ- . neque mentem per se, neque appetitionem per se dominam esse actionis . Sed haec duo . Nam non semper dominam esse mentem constat ex incontinenti; qui recte iudicat, sed pravae appetitioni paret : non semper dominari appetitionem , constat ex continenti, qui concupiscit quidem ea quae flagitiosa sunt, sed deterrenti , ac dissuadenti rationi tamen obtemperat. Ubi autem. haec utraque consentiunt, si mens vere iudicat. rectae & laudabiles actiones consequuntur, sin contra vitiosae, & vituperandae. τῆς θ θεωρητικῆς J Docet nunc quod sit εργον illius alterius partis , quae cognitione tantum , ae contemplatione cernitur : Τῖτο ψ δ, πουπὸς . Utraque pars posita est in veri falsique diiudicatione , ac ne quem hoc sor te turbaret quaerentem,quid igitur inter eas inreresset, addit. Tr3ὶ EY quo facile discrimen ipsarum c gnoscitur . Nam η θεωρητικη nihil laborat quid fugiendum expetendumve sit ut scriptum est in tertio de animo , ό μὲν θεωρηνικος- ει προακτον , Ουδε κτου, ' λωκτου οὐui . dc paulo infra : ωρο ἀλέγοις δυο τι
Lεκαὶ quod additum est, ne quis falleretur, solet enim consuetudo principium actionis dicere id propter quod
383쪽
- 06 NTONII Μ URET 1nροαιρέσεως 3 ορεξις, κνὰ λογος ο -κατινγὶ Duabus enim ex illis emcitur ανοαiρεας , ut constat ex iis quae modo diximus : λογον ἔνεκα νω , aut paullo post loquitur,
guantur, ubi subtiliter loquimur: tamen saepe, ut tarret dixi , confunduntur . Sed ubi vulgo legitur , ibi quidem nullo modo dubito quin legendum sit ορ ρ - , ut scriptum reperi in multis partim manuscriptis , partim etiam impressis libris . Immo i pium etiam Eustratium ita legisse contendo , & quod vulgo legitur in commentario ipsius : το 3 ἄνα ἡθοιης ἔξ se
ρῆ δῶ ροφον , ita legendum sensit. το3 Dd. ὀρε- εἴρηται στι . &c. ostendit enim cur Aristoteles addiderit illud ηθοιῆς , nempe , ut ostenderet se non loqui de appetitione naturali, cuiusmodi est fames & sitis, sed de ea , quae pro cuiusque moribus varia est , ut enim quisque moratus est , ita haec aut alia concupiscit. Ita autem , ut ego legendum puto , legit etiam
Arretinus. Eo αξ ἀ- ναν τίον ἐν τ'αξω ανἀ δανοέας-ἔθους οὐκ Di Ea demum quae fiunt εκ ανοαιρι ως , dicuntur, aut bene , aut male fieri, at neque bene , neque male agere potest quisquam , aut sine mente, aut sine appetiti ne . igitur ex eorum utroque constat. Sed cur dixit' id παξειὸ quoniam nimis durum videbatur M--ραξία . ηον autem, quod modo dixerat
τῆς ποιητικῆς Mens autem ipsa per se hinenim est , di errrat Lambinus , qui hoc putat mutandum in inihil movet, nam quicquid mὀι vetur
384쪽
I N VI. E T H I C o R u M .vetur , aut persequendi, aut fugiendi alicuius gratia movetur , at mens ipsa , ut diximus , nihil dicit,
τ δωκτου, η-4 π pdκπυ. Sed ea tantum movet quae estisεκα του, ε ακτι . ea enim de bonis & malis iudi- .cat,& appetitionem dirigit. Cur autem eam non etiam ποιητικta vocet, cum tamen & εν& ἐν τῆ ποιεῖν vis ipsius cernatur , indicat cum ait, αυτη, &c. ait enim se eam vocare ab eo quod praestantius est . Iam vero τὸ praestantius est , quam ποιεῖν, ut constat ex iis quae sequuntur.' Ε νεκα γάρ του ποMὶ Quae omnia tum per se , tum ex
iis quae lib. I. liximus, satis perspicua videntur. Nunc ex iis quae antecesserunt colligit duplicem quandam
definitionem της ποαιρέσεως , aitque .
Διὰ η-) N in enim multum interest, utrum loco generis , utrum loco differentiae ponas, cum hic accuratae illae definiendi leges non observentur . Και η τοιαυτη , ) significat αννο ιδ αν , in solo homine convenire. Ceterorum enim alia sunt iύπε ρ προαίρεαν , alia eius capacia non sunt. ostendit deinde , quaenam sint προαιρετου his verbis .
ωομένου in neque tantum ἰσομνον , non enim de eo quod necessario futurum est: ideo addit, ἐνδε ηομενου, seclde hoc satis multa lib. 3. M 1 γεγονος οἰκ ἐνδεχεται δαι, unde in libro αλερμ . dicitur omnes enunciati neS de praeterito esse, aut necessarias, aut impossibiles Διὰ ορθῶς ἀγάθων -
Quos versus ita olim interpretatus sum in Contine, inrio in Catullum . Una hae enim re et am Deus privatus est,
Docta facere, facta quae sunt, ut queas.
385쪽
3is Μ. . ANTONII MUR B Ti, De Agathone frequens mentio apud Platone: , αν pud Aristotelem in Rhetoricis, & in poetica, & alii ε .Historiam quandam de eo retuli in illud Terentii Amantium irae in eum praecipuae viditatur scripsisse Aristophanes: θεαγιοφοριαζούσας.
ait cum de iis antea verbum nullum fecerit e An illud resertur που τα τλμορια , de quibus rursum disserere videtur, cum ad ea, quae is e 'τῆς stv ας φυοῦς disputavit, addit ea quae permi inent 4νω- τεχν μυταε An illud , ut in quibusdam libris, pertingi ad verbum 'hes δὴ οἶς-ὶ Cur utitur crebro ἔς Θ quia inmit hoc suo quasi iurei': shi credi postulat: cur τῆκα. ut significet quaecunque ex his habilibus assirmantur, esse: quaecunque negantur, nun esse Probgi autem nequς plurςs, Deque pauciores esse quam quinque: haec ab ipso primum Aristotele sunt distiti-oa Ueteres enim b/eς confundebant , st posteriores etiam confuderunt ε Ac no Aristoteles quidem ipse semper his Vocibus proprie utitur, sed interdum aliam pro ali popit . Exempla . Plato e eonfundi
& ipse , ct Aristoteles innumerabilibus locis conflandunt vocabant callido
386쪽
Lin iis Plutarch. in Themistocle ait vocari ; ανο'. -
nandae civitatis . Stoici, di Cicero apud Latinos haedomnia confudere; sed plura, eum de s ngulis agetur ιου ραη ει δοξει) Sed nonne, & ars & prudentia, ut medicina , ut κυορνητικῆ falluntur γ Saepe enim quae prudentissime cogitata sunt , pessa me eadunt ι Ec con. ita , unde dictum est
Ἐπιζημήουν Cur mutat orginem λ in εhutheran. go orsus erat ara' αὐελες ου , nempe ab alte , ei statini subiunxerat , stta propter amnitatem , , quia ea vocabula saepe confundantur: θοφιαν , ,ου eoniunxerat eodem de caussa , quod saepissime soleteonsuetudo ea confundere , dc per gradus progressius Erat ad id quod summum locum obt1net,nempe του νουν. In tractando autem proponit scientiam arti , ut perfe-eliorem . Sed ratio ordinis in talibus obri videtui: ad.
modum sollicite quaerenda ι G δέ ακρια.ὶ hoc. eo dicit quia saee omnia magnani inter se simili tui dinem habent:
scientia , deinde quomodo efficiatur. Postremo con- eludit quid sit: αςητά proprie sunt conclusiones . Eas oportet esse necessalias , jd est , tales, ut nunquantpoisint esse falsae,sed sint ἀua id est,semper verae,qua
te oportet eas esse de rebus universis quae non sintsr-
ui,ineque interitui obnoxiae, nam in iis quaesurit G φθαρτα, nulla talis stabilitas ae soliditas inveniri post'stic Singularia igitur non cadunt sub sejentiam; nia quatenus sub universis , quae ἀγέννηΨάμαρθ' id sunt ι- - Λ a dona
387쪽
continentur . Ut non dicor scire Socratem esse ν nisi quatenus homo est , non enim semper verum est esse Socratem, esse , aut Socratem esse λογςικον, at utrumque de homine semper verum est . hoc dicit: Ut excludat ea quae sunt tantum necessaria ἐξ-θεσεως , ut Socratem , cum currit moveri , .' Ευδι,κτηὶ Doeet nunc, quomodo paretur scient a,
sim ερ ἐν ςM e υτικοις) Idem est igitur auctor Ana-Iyti eorum , & horum librorum QἈρυη τὸν ψ γ καθοληJ Nonne illud redundat λ Lego ἡgitur ἀρχη , ut & Eustratius le-δ i, & vetus interpre . - . . . Ἐρὰν αὶ Tradit definitionem scientiae, & reiicit nos ad libros ἀναλυτικῶν .Προδι ρισοι λαὶ Et Vetus interpres, & Arretimus , &Argyropylus legunt προσδιωρισομ εθα , idque melius videtur . Sed cur addit, ψ οσααμα . Respondeo tum ob alia , tum quia est quaedam etiam principio rum . Ut & ipse breviter admonet , dicens . πῶς πιςἐνὶ oportet principia esse , notiora conclusione, nam propter quod unumquodque in-
IN CAPUT IV. Capitis quarti summa.
ARs est habitus, quo vera certaque ratione facile aliquid possumus . . Haec
388쪽
Haec Aristotelis de arte disputatio non caret obscuritate . Sed enitendum nobis est , ut quasi discustis ac depuliis tenebris veram illius intelligentiam emequamur', id autem ordo maxime videtur praeilare posse . Tenebo igitur hunc ordinem . Primum, quanta ma Xima perspicuitate potero , declarabo Aristotelis verba; Deinde ea quae dubitationem afferre aliquam pos sunt, proponam, & quomodo dissolvenda videantur,
indicabo. i Rat A ri stoteles. E δ' --ως-εςι τὶ καὶ πων .r γ πρακτὸν id est, eorum autem quae aliteν se habere possunt, quaedam habent eam naturam ut fieri, quaedam
ut agi ptisnt. Cadere sub assectionem, et cadere sub actionem , quomodo alii loquuntur , inepte dicitur, & nullo veterum exemplo. Et sane summa est in his omnibus latine distinguendis difficultas . Sequitur . . ', ρον 5 ποἱ-ς η κωραμὶ id est . Est autem aliud facere , aliud agere. Cuperem dicere , factionem ει actionem , sed horum prius , hoc quidem sensu , latini sermonis Consuetudo repudiat. Hoc loco mihi quae ad vim vocabulorum pertineant, pauca quidem dicenda sunt. Tria sunt apud Graecos vocabula ποι-, quae magnum eis usum in loquendo praebent ,
aptis imaque sunt ad res distinguendas . Latini quae
eis respondeant , non habent: ideoque latine loquentes , aut haeremus inopia vocum, aut quia desunt no mina, res ipsas confundere , aut barbare , & inusitate loqui cogimur . Si possemus latine dicere, operationem, actionem , ω6Meum , res expedita esset . VOS quast iis , date mihi hanc veniam , ut ad breve tempuS, ne glecta cura latinitatis , tantii per iis vocabulis utar, Pe
rinde ac si proba essent, dum id quod volo doceo .
operari est facultatem aliquam exercere, ut exem pli caussa, in nobis etiam cum claudimus oculos, aut
dormimus, est potestas videndi: & dum tacemus
389쪽
Μ. A N T o u I r Μ o R E T IEst tamen in nobis facultas , seu potestas , loquenda ι
neque tamen cum potestates illas exercemus, sed cum reipsa videmus, aut loquimur, tum secundum eas sa-
cultates s ut Scholastici loquuntur in operari dicimur .
operationum autem quaedam sunt, quae nullum opu post se relinquunt, ut cum quis videt , aut canit , aueambulat. Eae proprio nomine dicuntur actiones . Aliae relinquunt aliquod opus , ut eum quis domum, aut ve sem, aut gladium conficit, has voeant in scholis , factiones : non male siliceret vocabula fingere , aut in alium usum, quam quem a veteribus accepimus, de torquere . Etenim ut a legendo ab amando ,rio dicitur , sic .a faciendo DEDraum dici , & analogia , di fortasse necessitas postulabat. Sed magnus Τyran nus est usus : isque cum multis aliis in rebus, tum prae cipe in loquendo dominaturas ut postea ostendam, alio detorsit nomen factionis , sed ut ex iis , quae iam dixi , intelligere potestis, id est, operatio, genus est, eius partes sunt duae. Nam operatio aut relinquit, post se aliquod opus ,& vocaturium ., id est , ut ita dieam, factio, aut nullam,& Vocatu t,actio. Atque hoc est,quod Aristoteles dieiis τερπUο - , πραξιν.Haec ita properi modum docentur ab Atistotelel Ly. ut latini numerant, ταου ta & ei s libri cap. 8. Varro quoque lib. s. de lingua Iatina ita scribit. PropνIo nom ne dieitur Deo. re a faeie , quod, rei quam facit, imponit faeiem .- & pauola post: si quid administrat , cuius opus non exstat squod subsensum veniat, ab agitatu, ut dixi, magis agere , quam facere putatur , seae quod hic magis promiscue , quam Gluenter eonsuetudo est Ua , traniaritιis utimur trebis . ' Nunc de iis nominibus , quibus ad docendum necessario usus sum, aliquid dicam , operari veteres Iatini
dixerunt tantum pro eo. quod est sacra facere.' Ut . Laetis operatus In herbis.Pro quo etiam vixerum facere.
Cum faciam vitula . Verbi , operor , millum omnino
390쪽
alium usum apud veteres fuisse arbitror : .s smrationis autem nomen priscis illis latini sermonis au istoribus , ignotum prorsu S , quantum e scriptis eorum constat, &inauditum suit. Putatur alicubi legi in epἱ stolis ad Atti eum: sed locus depravatus est. agere,
actionem recte interpretamur . ποιεῖν est facere , ποIllini
factionem qui dicat, non sat Is ex consuetudine latini sermonis loquatur ; nam id nomen alio translatum est , idque hac causa. Qui olim multa in civitate sacere pos sent, sive gratia,sive auctoritate, sive opibus,eos laetiosos vocabant . Et quia magni concursus si uis i ad homines potentes , & , ut tum loquebantur facti os , multique temper, qui eos assectentur, eisque studeant , reperiun tu r, factiones initio coitiones , O D utares vocarunt, se ait Festus , factiones Asrionum ' quadrigarior ndicta esse, eratque utrumque honestum nomen. Ρ9sea cum exortae essent partes & seditiones in Republica, factum est, ut eas tantum fere coitiones , quae adversus. Rem p. fierent , factiones , & qui earum Principes essent, ei De studerent, fiet D Ios vocarent. Ita nomen quod latissime patere debeat, angustis quibusdam limitibus contractum est: ut nunquam fere usurpetur nisi pro sodalitate,& ea quidem inhonesta: nisi cum in paucia quibusdam factionem dicimus : ius potestatemve fa ciendi, ut testamenti factionem; factus autem, nomen re tinuerunt tantum in oleo: & cum factor diei deberet quicunque aliquid facit, eum tantum ita vocarunt, cu ius opera in oleo faciundo uterentur.Graeci quoque πνίη- σνν ct minas&. ποιηματα posuerunt illi quidem proprie in iis qui versus facerent, sed tamen εd alias quascunque res earundem vocum retinuerunt . Cicero ad Atinticum . Libet mihi facere in ArpInati in lib. I. epist. Plato in Lyside, Aristot. ποιητικος. Cur effectIonon placeat magis significat absolutionem quandam, χιατελεῖν Qui laeti. fundamenta domus, non dum