장음표시 사용
101쪽
de proposita re tractationem, atq. cogniti nem obtinendam, probandam, examina clam, docendam.
cap. 3. De probatione maitaris. .
P Rimo, probatur authoritate ; quia Ari stoteles, S. Thomas, Salii Sapientes ita docent, obseruant, probant. Seeundo, Ratione; Quia completa cuius cun q. rei essentia, existentia, & operatio, in quindecim iam dictis,plene contenta,atque posita est; ut per eui dentiam sensus, & intelis lectus, ει aliiς modis probarim teste Illa an rem cognitio est vera, quae de re proposita cognoscit esse quod est; Est completa, qui omnia, is re existentia, plene.cognosciti Ese certa, quae in euidentia sensus,& intellectus fundata est i Si ergo quindecim Iam dcta, totam complent rei existentiam; εc illa e mitio est completa , quae omnia in re exis stentia cognoscit, manifeste sequitur. quod dictis omnibus cognitis,de propositare,co pleta illius tractatio,& cognitio hanita erit. Dicta autem omnia methodus seientifim cognoscere docet; Et supradicta experientia confirmata sunt; ergo maior vera eiuri'
cap. q. De probatione minoris.
λε Inor probatur ex supradictis, S multa LVA magis ex insta dicendis: Methodus
102쪽
enim docet de proposito subiecto compi tam ,& perfectam habere cognitionem; omnia enim colligit scibilia, illaq. probar, omnes expi icat causas, principia passiones,par tes , operationes, accide nita per se , di aliacmnia, ut insta dicendum est.
Cap. s. De duplici fine Methodiscieruscae.
T T concin sio supra posita magis clare V probata sit,oous est distinguere de dum plici fine Methodi scientificati Est enim fini, illius, dirigere intellectum, ad veram, ce tam , & completam, de quacunque proposi
ta re, tractationem, atque cogn itionem, qui xendam,cognoscendam, examinandam, Ο-bandam, atque docendam. Ideo duplex est finis allius: Primus docere methodicam cognitionem, di tractationem in genere con sderatam, & nulli rei particulari applicata, Secundus est, Meere methodicam tractati
nem alicti inhie cto, & rei partieulari applicatam. Et de utraque proposita conclusio probanda est.
MEthodus generiea sie potest dissiniri.
' Est recta ratio,per qua in omni IcIen τι , di facultate, recte statuitur subiectum F 4 α findi
103쪽
6 o trinia de illo Icibilia collecta, alq. proihatalanti Vel sic. Est recta ratro, ad consepletam tractationem de quae que propoAsta re cognostendam, inquirendam, examionandam, probandam, atq. docendam. - 2
MEthodus particularis se potest dissu
in re. Edirecta ratis, ud completainde tali ronaetationem, cognoscendam, h ini benctis, examinandam; doeendam: Vel fici Est recta raim ad omnia , te tali re scibilia scolligenda I atqueprobanda. i ' , ram
cv8. Explicatur recta ratis,ad omnia
scibilia in genere colligenda, ais l
:oci : probanda r A . - tAID Methodum recte stabiliendam, mavixi me refert, distincta cognitio, atque probatio de iis , quae per te scibi Ita sunt ; Menim maior propositio Tupra allata proba da est . , Sciendum ergo , qu*d triaipotissimum media deseruiunt ad probanddm. ει eutri certitudine cognoscendu quod aliquid de .rebus cognoscibile sit, . . Primum est, Ens per se; secundum, Nece sario inesse; tertium , Perse inesse, quod ita
104쪽
mo, Ens per se nece flatio omne 'erum , perse,' re necessario est co gnoscibile, & scibile. Idem enim est esserum, di esse scibilet ergos de aliqua re pro betur esse ens peris 3 probatum erit , quod seibileuius ' i. 'et seca do, Aristoteles ill Scientia est de neces,tita; Scibile autem illud esse dissici, tur , do quo latentia haberi potest st ergo , side aliquo ente probetur ι quod hoe , veluti finis illi mecessario insit, probatu erit , quod de illivisibilentaria tiacia 'γ : S: LI QTertio, Aristoteles ait . Omne per se est negetarium et scibile; secus a tale non fit isi ergo eum certitudine cognitum, εἰ prs halum sit; quod igneitas per se conuenit igni s ferro autem ignito per aliud , hoc est per ignem inest ψ certo probatum erit , quod igneitas de solo igne scibiIe erit; omne eram, quod per se est ens; Et omne, quod ne. cessario, te per se alicui conuenit , vel inesti
cap. s. Probatur , Omnia, in maiori enumerata ,stibilia esse de te.
P Rimo, de ente per se sic probathr;omno
' ens per se, di secundam quod ipsum est verum; omne verum per se, est stibile pex se; ergo omne en s per se, est scibile per se. . Secundo,omne ens per se, necessario h het esse per se; Qu.ia omne ens tale est,qu
is esse habet; ergo quod est eas per se, est scibile per se. . .
105쪽
Tertio, omne ens per se , necessario habet essentiam per se, & necessario; quia impossibile est, quod aliquid sit ens, & non haheat essentiam; ergo essentia scibilis de illo. Quarto, Multa enita per se, ut homo', habent suam ementiam , in duas partes diuisita di vita est materia, alia forma ; & hoe illis conuen it necessario,&per se: ergo de dictis χognitio totius, & partium scibilis est. Quinto, In multis, ut in homine, materia habet partes integrales I quae necessario, &per se illi, & toti conueniunt; ergo de illis 1eibiles sunt. Sexto, Forma, in multis, per se, & necessario habet gradus formales; ergo, S isti scibiles a Septimo, in naturalibus per se, leprimo
inest principium illud , quod dicitur Nat ra; ergo hoc principium de illis, scibile est. Octauo , Entia mundi per se, & neeessario habent causam efficientem: ergo seibiIis. Nono, Omnia entia per se habent finem rergo scibilis. Decimo, omnia habent per se ordinatis nem ad fine: ergo haec ordinatio scibilis est. Vndecimo , omnia per se habent virtute productivam operationis r ergo scibilis est. Duodecimo. Hahcne per se operationem
finalem: ergo seibi Iis I . Decimo tertio , oneratio finalis per se apta est consequi finemr ergo scibilis haec
Decimoquarto, Cum motus sie propter finem: illo plene obtento, necessario debet
106쪽
De Methodo. Dia III. 83Misi quiss in illai ergo dicia quies scibilis
1. Decimoquinto, In Beatis quies perpetua in obtento nne datur i ergo haec quies scium iis est de illis. D i . , . Haec e si probatio a methodo stientifiea,
v. Io. Asseruntur aliqua distinitiones
ad dictas probationeς magis eo
firmandas. - . v vne aliquae dissinitiones afferentur mi per quas allatet probationes sunt con
prima, Cognitio non per causam, aryn est;
Seeunda, scientia est coga tio m per
Tertia, scibile est, de quo potest haberi
Quarta, Necessirium eli,quod non potest
Quinta, per se, est, aliquid per seipsum
Sexta, Ens dicitur, quod habet estentiam,
septima, Essentia est prima entitas rφι , apta nata agere, vel pati . . . octaua, Esse est actualis rei existentia in seipsa, di extra suas causas. Nona, Totum est, quid ex multis cons tutum partibus. - Deci
107쪽
tar, ad unum constituendum . . .
. Undecima, Materia est primum subiectu ex quo fit utiquid , cum insit. ' . . t Duodecima, Forma est, quae dat esse resis. Decimater , Compositum est, quo)ex materia, re forma constitutis este ' . I
Decima quarta, Lffciens est illud, a quo facta res est. Deci aquinta, Finis est illud, ad quod res facta ordinata fuit. Decimasexta, ordinatio ad finem est deinstinatio rei ad illum Decimaseptima, Natura est principium applica fis res, ut tendant in f hem naturale . Decimaoctaua , Virtus productiva op ratibn 'es quae potest illarri producere. Decimanona, operatio est medium adfinesδbtinendum: - tus: Vigesima, Recta tendentia in finem, est tecta operatio ad ili f. - Vigesimaprima, Consequi finem, est itin
Uigeιima secunda Ruies in fine, est teris minatio tendentiae in illum. Vigesimatertia, Stabilitas in fine, est coinfirmatio in illo obtento. His dissinitionibus utitur Methodus scibilia distinguenda. aemue probanda.
108쪽
. --- .Hynda a aliud probanda . . . , ,π Vne explicanda est recta ratio, ad ses-ol bilia rei particularis colIigendat. αεt applieando, quae de generali dicta sunt:
. n Vtrum homo sit Ens p Responsio : Esta &probatur per euidenti insensus,& per sexta aiffinitione 'aia habet essentiam, de esse.. - . Vtrum siti ens per sep Rςs' Est; probatur per sensum, & quintam dissinitionem . . Vtrum habeat essentiam , te esse λ Resp. Habet; & probatur per sensum , di per σ. 74 8. diffnitionem. - ,-Vtrum habegi materiam, & formam, &st compositum 3 Resp..Habet ; & probatur per seniuM , di per allatas dimitiones.. , Vtrum materia habeat partes integralespa sp , visupra, babet in nomine. Vtrum forma habeat gradus larmales Resp. visupra, habet in illo . Vtrum habeat essiciens, finem, naturam, ordinationem finalem p Visupra. J Vtrum habeat accidenti a , di virtute pro. duc qgm operationis p Idem Vtrum homo aptus sit recte tendere in tanem, obtinere illum, fiet quiescere perni ν
109쪽
Ηie modus sciendi tria dieit ; statuere subiectum; colligere scibilia; illa probare.
Media ad dicta praestanda sunt sensust in tellectu si ratio: habitus principiorum: Logica: Metaphisica: studium, & doctrina ab hominibus, ct a Deo accepta. Vltimum medium in intentione, Sprimum in exequutione, est natura, quae homini
dat habilitatem ad scientiam, & ad modum sciendi ; excitat in omnibus desiderium scie-di, amandi, postidendi, fruendi, xtendi, Deum diligendi, & illius gloriam, suamque beatitudinem appetendi. Subiectum sapientiae, amoris, & usus , seu fruitionis sent Deus, Regnum Dei, Mndus; omnia naturalia,artificialia, entia rationis, moralia, legalia; quatenus ad finem homirnis deseruiunt.
Scibilia sun eZquinque. An sit; Quid sit; Ad quid sit; Quia sit; Propter quid sit.
Probatio fit certa: primo, per dictum Dei
certum et secundo , per dictum Ecclesiae certum: tertio, per euidentia intellectus: quarto, per euideiatiam sensus. Dicta hominum, etiam Sapientum non faciunt certam probationem, quia etiam ipsos posse errare euides est: faciunt tamen topicam, & probabilem probationem . Cum finis verae sapientiae sit verus amor, ει usus boni, & recta hominis tendentia iafinem mundi, & sutim; omnino sapientia debet dare completam,& perfectam cogniationem de fine mundi, & hominis ; necno inde medii , & de bono via illorum; Et quia
110쪽
homo, absque cognitione finis, & mediorii non potest tendere in illum: Sapientia omnino erit necessaria homini ad finem mundi. S suum obtinendum : Et quia solus Deus potest certo scire; quis sit verus mundi, di hominis finis; vera etiam media, quia haec ab illo sunt constituta: Homines vero, nec ce tomec plene talem possunt habere cogniti nem , di circa hoc plurimi errant: Oportet amrmare, quod ad perfectam mundi gube nationem , necessarium omnino fulti Deum ipsum, de dictis, suam sapientiam reuelasse. Et haec in sacra Scriptura contenta est. Ideo vera sapientia ab hominibus quidem de naturalibus, sed imperfecta; a Deo autem tam de naturalibus, quana de supernaturalibus, Perfecta est accipienda. Methodus autem scientifica, est certum medium, ad demonstrative probandu,quod
sapietia hominum est valde imperfecta; Dei perfectissima: igeo ista summo studio quaerenda est.