Speculum humanae, atque diuinae sapientiae, seu Praxis scientiarum & methodus scientifica, lumine naturali, & supernaturali illustrata ... Auctore P. Don Ioanne Bellarino clerico regulari Congregationis sancti Pauli. ..

81쪽

greuis Tractat in ,

Iam ex parte obtinendam, diriganti liberi. Aia. Qui eminent ingenio, ut fuerunt Aristo teles, & S.Thomas, ει alii proprio studio, labore , & ingenio, ὰ Deo adiuto, & longorempore adhibito, possunt aliquem gradum obtinere perfecte cognitionis: sed Deus h het illam omnibus numeris absolutam , fleillam per sacram Scripturam hominibus co

municauit. .

Cap. s. De modo addisiendi meram sapientiam ab ho milia nam

obtinentibus. i.

aueritiis H Auci admodum sunt homines, qui, per L proprium studium, perfectam sapie eiam valeant obtinere, di plurimi ab aliis. sapientibus iliam quaerere debent rini auis..tem alios docent, si, in docendo, utantur methodo scientssiea, suam doctrinam multo faciliorem reddente Aristoteles autem philosophicam doctrinam, di S. Thomas Theo Ioseam cum methodo doeentr ideo ad se iis pretcipue est haurienda. .p '

Biectum principale verae sapientis, est: νη, ib Deus, & Regnum illius: Hoc autem ' obiectum non est sensibile, & a sensu co-Mosci Roa potest et Intellectus enim agetu Spos,

82쪽

De Methodo. 'Da. I.

& possibilis ea ligant in hae altissima cogniatione : quia in homine deficiente uno se

sudescit una scientia r Philosophi etiam

modicam de illo cognitionem habuerunt: Solus enim Deus de seipso, & de regno tuo Catreh. inperfectam habet cognitionem et Necesse 1gi es..tur omnino fuit, ad rectam mundi gubernμ ξοης tationem, & ad gloriam Dei, hominisque beat Rudinem plene ut Deo dianum est, prominuendam; quod Deus suam sapientiam homunibus communicaret: Haecque sapientia in tsacra Scriptura miraculis confirmata conte- . . Pesti Et Spiritus sanctus docet Ecclesiam veram Scripturae intelligentiam, S per illae

veram sapientiam: Ipsa vero Ecclesia a Spiritu sancto edocta, cum certitudine, & cu' priuilegio non errandi,docet totum munduveram sapientiam a Deo reuelatam I & Omnes eandem ab Ecclesia accipere debent: In Ecclesia autem sunt Theologi, qui meth dum scientificam, lumine fidei illustranteS, ma. ει lumen naturale cum supernaturali, di s pientiam humanam,cum diuina coniunge tes, persectam sapientiam, & captui homi num accommodatam, de Deo, S de Regno illius tradunt: &.S. Thomas eminet Inter

illos; Qui, in Summa contra gente Gictam sapientiam, in lumine fidei, & naturali sun datam , & humanae rationi accommodatam

homiqibus degit.

83쪽

b. Io. De duplici lumine, edi 5pM

culo ad perfectam bapιentiam

di . obtinendam . ' SAnctus Paulus ait. Videmus nune perveeulum in AEnigmate r Et intellectus est, veIuti oculus dexter, prineipia peese nota eognoseerer Ratio est veluti oculusa Th. r.μ sinister, applieans cognitionem prineipi ' in eum, ad omnia semilia de rebus cognoscentiar Deus autem hominibus duplex lumen , ct speeulum dedit ad perfectam sapientiam cognoscendam τ εe unum est naturale aliud supernaturale e Naturale est methodus scie tifiea in lumine naturali fundata r ipsa enim non est sapientia, sed speeulum ad veram saripientiam naturalem cognoscendam t supera' . naturale est sacra Scriptura, miraculis com. ι firmata, & lumine fidei illustrata,per quam, ex Apostolo, tamquam per speculum omnia humana, atque diuina s nobis cognita

Vtroque Spemio homines vii debent ad eram sapientiam perfecte obtinendam. Nune de methodo scientifica,tumine fidei illustrata, breuis tractatio habenda est. Per illam .n. humanus intellectus, ad alis de vera sapientia, cognitionem obtinenda , S ad plurimos errores, qui, in hominis c gnitione , contingere possunt, euitandos; di ad falsas hominum doctrinas de Deo, de regno illius', de de aliis rebus detegendas,

84쪽

De Methodo . Di 3. I. ue

st eon sutandas, adiutus, aio; dire sest Docet enim,qua sit imperfecta eognitio setisus,& quomodo erret, atque deficiaci Expliscat nodum, quo intellectus de propositare, entitatem, essentiam, kirtutem operativam, operationem, rectam in finem tendentiam, illorum finem, S alia ad veram sapientiam pertinentia, cognoscere possit r Et haec me thodus magna causa certitudinis diei potest i Et nunc de illa breuis tractatio habeda est . Ex d ictis enim apparet, magnam esse illius necessitatem, a Lerrores in cognitione vitandos , & ad Persectam. omnium rerum cognitionem Obtinendam,per quam cogniationem homo finem mundi, & suum, hoc est gloriam Dei, & vitam beatam laiipsius obistinere potest . Qujd hae re dignius, & utulius esse potest Et quare tam digna, & n cessaria methogus non est obtinenda λ

85쪽

DE METHODO.

SVbiectum esti Methodus scientissea rea

FHis esti tradere Lectori brevem. & fiacilem modum, ad perfectam de quamnqu.

proposita creauionemvbtinendam. - .

p. I. De nomine, diffinitione ethodi scientifica .

oe nomen Methodus significatrNctam rationem a & est commune scientiis , artibus, di facultatibus, quae priscribunt methodum, & r ctam rationem, vel sciendi, vel loquendi,ves operandi.

Methodus scientifica est illa, quae effetestientiam, di illi de eruit. Habet plura nominar dieitur enim Modas sciendi: Iumen scieqtificum: Logica Meta

86쪽

ste potest d Unirit Est recta ratio , addi. cendi , eiendi, docendi, Oameunq. screa. tiam, vel facultatem: Uel sic. Est verus mois Eussciendit Vel sie . Est recta ratis, ad per sectam de quacunque propostia re, dogni tionem obtinendam et Vel recta ratio ad omnia entia mundi perfect* cogno

Iris est: Persecta omnium risum , atque scientiarum & saeuitauim cognitio Dat enim rectam rationem ad cognitionem

- Materia remota methodi scientificet lanei omnia entia mundi, ut plene cognoseenda materia minus remota sunt omnes scientiae, di facultates a Materia proxima sunt operationes intellectus, ut dirigendae ad omnia enura mundi, ει ad omnes scientias perseacte cognoscendas. . Forma est, recta ratio ad dictam rerum, discientiarum cognitionena obtinendatri.

Biliciens in, quoddam sumen ἱ Deo prenaturam homini inditum, quod solet appellari; Habitus primorum principiorum, & de illo ab Mistotele in Logica, di metaphysica

tractatio habita est. φ i. . '. . I t

87쪽

Cap. 3. De completa T Elatione preMethodum sientificam habenda.

Compietatraetatio est medium, ad eo

pletam de quacunq; proposita re cogniationem obtinendam: Methodus autem d ere, completam, sic facere tractationem. Primo, dat rectam rationem, ad subire eum in scientia, vel facultate recte statuendae Secundo, dat rectam rationem, ad omnia, quae de illo subiecto scibilia su nt; primoeolligenda; seeundo distinguenda;tertio ex plicanda; quarto ordinanda. Tertio, dat rectam rationem, ad collem scibilia de subiecto cu eertitudine probada. Quarto, dat rectam rationem ad omnia verae doctrinae contratiantia, eum certitudia ne confutanda, R ad argumenta in contrarium laeta soluenda. Quinto,dat rectam rationem ad alios docendum , quod a magistro cognitum est. Illa tractatio completa erit, in qua, iuxta rationem methodieam, quinque iam dicta complate proposita sunt.

p. q. De recta ratione stituendi subiectum in qualisti scientia.

DE hoe Aristoteles Ita docter Non ent

non potest esse subiectum sesentiret Ita una per accidens, ut musseus albustita entia a

88쪽

De Methodo. Dist. V. c

easu,& il Brtunar Ita contingentia r Demum accidentia quinti praedieabilis: Ratio est, quia dicta,vel non sunt entia; vel non habent causam,& existentiam determinatam: Scienistia autem est de re certa, te quae causam h het determinatam.

Omne ens, per se potest esse subiectum scientiae ,& facultatis. Ens illud est per se ens; quod vel ha5et erase in seipso, ut Deust vel ab aliquo agente, est per se factum, di ad aliquem finem ordiis

natum .

Plura sunt genera entiumr Naturalia: sua pernaturalia: Artificialia: Moralia: Legaliar Rationis: Haee habent esse,& existentiam, Scausas per se,& possunt esse subiectum scien tiae, vel facultatis. Subiectum sequentes debet habere conditiones . Primo, quod sit ens per se . Secundo, quod sit unum .

Tertio, quod in scientia sit primum sub l eu, & in alio subiecto, non sit, neq; dicatur. Qu.arto , quod omnia in scientia considerata reducantur ad illud, ut principia,palli

subiectum saerae Theologiae Theologi diacunt : Est Deus ad intra, & ad extra conmderatus; id est Deus, & opera illius: Sanctum Eu an gelium videtur dieere; sublectum illius esse , Regnum Dei; idest totum mundum a

Deo gubernatum .

Aristoteles alti subiectum primae philoso p hiae est Eas, ut Ent,

89쪽

Cv. De completa Tractatione preMethodum scientificam habenda.

Completa tractatio est medium, ad eo

pletam de quacunq; proposita re cognitionem obtinendam: Methodus autem do cet, completam, sic facere tractationem . Primo, dat rectam rationem, ad subire eum in scientia,vel facultate recte statuend Secundo, dat rectam rationem, ad omnia, quae deitIo subiecto scibilia su nt; primoeolligenda; secundo distinguenda;tertio e plicanda; quarto ordinanda. Tertio, dat rectam rationem, ad collecta scibilia de subiecto cu eertitudine probad Quarto, dat rectam rationem k ad omnia verae doctrinae contrariantia, cum e ertitudine eonfutanda, & ad argumenta in contra. rium laeta soluenda. Quint dat rectam rationem ad alIos d cendum , quod a magistro cognitum est. Illa tractatio compIeta erit, in qua, iuxta rationem methodieam, quinque iam diem complete proposita sunt.

p. q. De recta ratione statuend. subiectum in qualiset scientia.

DE hoe Aristoteles Ita docter Non enll

non potest dira subiectum latentiae: Ita sns per accidens, ut musseus albusrIta entia a. casu

90쪽

De Methodo. Disi V c

easu,& a fortunar Ita contingentiae: Demum accidentia quinti praedieabilis: Ratio est, quia dicta vel non sunt entia; vel non habent causam,& existentiam determinatam: Scienistia autem est de re certa, & quae causam h 5et determinatam.

Omne ens, per se potest esse subiectum scientiae ,& facultatis. Ens illud est per se ens; quod vel ha5et etise in seipso, re Deust vel ab aliquo agente, est per se factum, de ad aliquem finem ordis

natum .

Plura sunt genera entium t Naturalia: Sua pernaturalia: Artificialia: Moralia r Legaliar Rationis: ΗΣe habent esse,& existentiam, Becausas per se,& possunt esse subiectum scientiae, vel fatuitatis. Subiectum sequentes debet habere conditiones. Primo, quod sit ens per se. Secundo, quod sit unum .

Τertio, quod in scientia sit primum subleseu, & in alio subiecto, non sit, neq; dicatur. Qit arto, quod omnia in scientia considerata reducantur ad illud, ut principia,passi

subieetium saerae Theologiae Theologi dia eunt : Est Deus ad intra, & ad extra conmderatus; id est Deus, & opera illius: Sanctum Eu angelium videtur dieere; subiectum illius esse, Regnum Dei; idest totum mundum a

Deo gubernatum.

Aristoteles aiti subiectum prima: philoso phiae est Ens, ut Ent sublea