장음표시 사용
131쪽
sidete JIdeoJ Aristotcles dixit i Philoso
phiam antiquorum similem fuissς puerulo halbutienti, quia Logicam, , Methodum sciendi non obtinebant:i Quis non dicet excellenti ingenio nihil dignius i nihil prae stantius, assii mari debere; quam ut d ustum est, si Methodum scientificam totis viribus studeat obtinere, intelligere,po ssidere Hanc igitur Methodicam rationem, Cum ego,ex grauissimis Authoribus, praecipue. ex Aristotele in Philosophia, & ex Sancto Thoma in Theologia, summo studio,permultos annos mihi comparassem,in illaq; me diu , studendo , legendo, docendo
exercuisseim utilissimum fore existimans, si de eadem ad meam, & aliorum utilita tem, completam, quantum possem, tra' istationem haberem ; ad hoc opus peragen dum constanter aggressus sum I illoq, ab seluto typis dandum esse, mutrorum Consilio, determinavi. Cum autem, illo edito, certior factus fuerim , & doctis viris placuisse,& a Typographis Laepius impres s um fuisse; iterum adhibita diligentia, ad ipsum ampliandu,& locupletandu,in luce dare,& amatoribus Sapietiae dedicare persuasus sum : Vtina aute di sti mei labores,& Deo grati, di Lectoribus utiles, & mihi
132쪽
a i *hilin his aeeommodata. v M magnum , & ardilunis no s fit i trinare, tum prin ctice ι tum Apeeulative dei modo examinadi, inuenien- id addicendi ' & doeendi j.- omnes scientus, & facultates; sed etiam taleo similissimum sit ἔ- , ut multi iudieaney nullo Seriptore ex pr fietat completa explicatum φ ut, ει magna utilitas ostendatur , ει grauia difficultas , quantum fieri potest , auferatur; In hae introductioire, praemittere, quae sequuntur, maxime opportunum visum est.
Finis huius Praxis Seientiarum est diri gerasudiosum Lectorem, ad , quae let H a Prantur
133쪽
quuntur, in artibus,scientijs, & saeuitatibus recte prastanda. Primo, dirigere ad quancunq; scientiam, vel facultatem addiscendam. Secundo,ad scientiam aquisitam memoria
Tertio, ad examinandum,& iudicandum an, qui de aliqua scientia , vel facultate scripsit, plenam, di completam habuerit tracta
mari', ad completam tractationem, de quacunque proposita re instituendam. Qtiinis . ad scientiam , di facultatem a se habitam alios edocendam. Sexto , ad conclusiones, i se propositas, desededas, de Ppositas ab aliis impugnacias. Cum ergo finis iam dictus huic Praxi pr positus sit, & medium ad hunc finem obtunendum sit Methodus scientifica; ipsa subiectum huius Praxis statuenda est: & ideo subiectum erit, Modus sciendi, tum speculati ue, tum practice consideratus , quo aliqua scientia, vel ars, vel facultas, traditur,ex
- Inscribitur autem, Praxis Seientiarum . non quia doceat Iola Praxim,sed quia Theoariam practicam , et ad Praxim accommoda tam proponit: Dicitur etiam, Scientiarum,nore qui ad solas scientias deseruiat; artubus enim, & facultatibus utilis est; sed quirascientiae primum locum obtinent, S ab illis artes facultates modum addicendi, d eendi explicandi, tractandi, quasi mutuo acci unt. Wr
134쪽
Potuisset autem hate Praxis alias habere accommodatas inscriptiones; veluti, Scala Scientiarum: Modus Sciendit Speculurn S 'pientiae: Logica Metaphisicalis, vel Metaphisea Logicalis: sed melius a fine, Praxis Scientiarum, & Methodus scientificadeberire denominari iudicatum est.
Cap. L. De fine hominis, de neces Atate Sapientiae ad illum ostia nendum.
Η minem, & Mundum esse ordinuos
ad finem , omnes recte philosopha tes assirmant: Quis autem sit iste finis,& que media ad illum o5tinendum i explieare dis selle est. Sed ex Aristotele, S.Thoma,S.Α gustino, & saero Concilio Tridentino ita. concludi potest.
Aristoteles in AEthicis alti Beatitudo est
finis hominis, S stirtus est medium ad illum obtinendum. In Metaphissea ait a Gloria Dei est finis mundi, & sapientia est medium rea. sa. per quod obtinetur . . Sacrum Concilium Tridentinum expresse s εαμ doeel: Finem hominis, de pereonsequens mundi, esse Gloriam Dei, di vitam beatam hominis r idem ait s.Thomas. .' Sanctus Augustinus de fine, & medio h minum , ita ait r Deus creauit hominem, ut sim mum bonum intelligeret I intelligenuo RMaret; amando possideren possidendo re ' Η ε ἔς Π
135쪽
1. Eib. returi & in hae fruitione beatitudo hominis posilla est. Et idem de mundo dici potesta Fruatio enim beatitudo anime; B v ' '' nus usus mundi ust corporis beatitudo: Frui tio autem, di bonus usus habetur percogniatiqnemidi aMDrem, u. Per rapientiam fidi virtutem: An quo manifeste tua itur, quod sapientia est omnino necessaria homini, ad sinem suum. & mundi o5tinendum rssit, ratione etiam probat s quia abnu e co
est illum glorificaret Et bonus usus mundi, absque notitia bonitatis illius , haberi noci potest: Sapientia ergo homini necessaria. 7 b ν aeu bnu R
a. iis τοῦ Inis huius partis Speruli est tradere Le-
. . I ctori modum , ad omniae entia mundi ak. M. .. perrectissimec noscenda: Est autem triplexti .a.ωμα gradus cognitionis et Infimus, qui simplex' 'dicitur eognitia, di conuenit etiam aliquomodo animalibus: Medius, qui dicitur scientia, & est cognitio rei y i causa& proexi3Sτperfectus dictus svlanm,quae estperfectis-sIma Ominum rerum per gausas propri3y, ει generat mas seu primasticostiΗdio χ α de hac afferendaph insophiς definitio. ia. in.ear entia ab Aristotele ae dissinitur i scire est rem per causam cognoscere, propteτquRres est, di quoniam illius causa est, di nonaeontingat aliter se habere.
136쪽
Sapies ab illo in Metaphisici sit exiissinituri Primo ait: Opinamur sapientem maxime omnia, ut pollibile est, scire; non habentem
singulariter eorum scientiam. I
Secundo ait: Deinde illum, qui difficilio. ibidem. ra, nequet stitu facilia homini cognoscere
possit, sabientem existimamus: Senti reenim omnibus commune est, qua brem facise , . . di neutiquam sapientis eli . h ἰTertio ait: Item illum Qui certior, Ibide magis docere valens , causas reddit, sapien- tem in omni l cientia esse. b int, Haec tria Aristoteles requirit in sapiente, ibNςΠ di ad duo possunt reduci, & unum explicatres cognoscendas, aliud modum cognoscendit Delinguos eudis ait: Debet scirem Axb. me omnia; potissimum digniora , re scitu .dissiciliora: De modo sciendi ait: Debet coiagnoscere res in generali, & per causas , di cumagna certitudine, & ita, ut alios docere
Ex dictis autem talis colligitur dissinitio ibidem. Sapientiae: Est perfectissima cognitio,iam ex parte rei cognitae, quam ex parte modi cognoscendis Sapientia enim est illud , quo quis emcitur Sapiens.
Cap. q. De Methodo scientifica de
SIcut Sapientia,& scientia est necessaria homini ad finem suum, di mundi obti-μendum et ita methodus scientifica est neces-
137쪽
IΟ4 - , . Introductosaria ad persectam scientiam, atque saphnistiam possid endam: Dixi autem ad perfectam
sapientiam obtinendam; quia multi, sinem ethodo, imperfectam sapi entiam, ut Ari .:i stoteles ait de antiquis,obtinere potuerunt; sed nulli absque illa , persectam possident sapientiam is Ibid.m. Methodus autem se potest dissiniri; Est recta ratio ad omnia, & singula entia mun- di, plene, atque persecte cognoscendar Velce r Est verus modus addiscendi,sciendi, at que docendi;& explicatur: Methodus significat rectam rationem; scientificum,eflectivum Rhodus scientifica, eritrecta ratio ad scientiam, & perfectam cognitione plene efficiendam: Sicut enim Grammatica est recta ratio, ad congrue loquendum e R thorica ad persuadendum r Pictura ad pi gendom, ita de aIiis r & sine arte impota sibiIe est recte facere artificialia, quia impI cat, aliquid esse secundum artem, & contra, arretne ita impIicar, quod aliqua cognitio sit perfecta, ct non sit facta secundum rectam
cu Methodus ergo scientifica ad persectam cuiuscunque rei, & omnium rerum σήItem scientiarum, & facuItatum cognitionemo tinendam, necessaria est.
, thodi scientificae estomnium , ct singularum
138쪽
larum rerunta perfecta cognitior Methodus enim non est scientia, sed habet pro fine ascientiam: ita Grammatica non est congrua locutio, sed est modus, & ratio, gd recie i quendum: Idem in aliis. . Nisi operatio autem methodi scientificae, per quam finem sibi propositum debetobtinere, est remouere illa, quae perfectam rerum e mitionem impediunt; S proponere illa omnia, quae adiuuant, di perficiunt illam .
p. s. De materia, subiem methodi scientifica .
HOe explicatu dissicile est ri Videtur m.
plura posse assignari subieetar veluti, Dehω.εt primo omnia entia,ut perfecte cognoscendaz nam tona secundo, cognitio omnium rerum , ut Obti In IMgica. nenda. Et perficiendar tertio, operationes, μη P intellectus; ut dirigendae ad perfectam rerucognitionem obtinendam et quarto, modus istiendi, εἰ bonus usus illius: quinto, entia rationis; ad perfectam cognitionem dirigeadam et sexto, lumen Logicale, & Metaphim eale, seu principia cognitionis, & bonus usus illorum i septimo, haec tria videntureia , se subiectum methodi: Recte statuere subiectum: nostea de illo omnia colligere scibiliarDeinde dicta scibilia probarer octauo,regum Iae, di praxis ad dicta tria praestanda, subi Hum methodi esse videntur. Demum subi ctum dici potest remouere ea, quae impe giunt; di procurare ea, quae adiuuant ad per
139쪽
fectam rerum Cognitionem obtinendam :Rape,IEi . Probatur : quia finis methodi est perfecta rerum cognitio, ut obtineina, & probanda, atque aliis tradenda: Confirmaturri Si eut Grammatica, Rethorica, Poetica tradunt regulas v modum, de rectaminionem ad to grue ornate; & delectabiliter loquerid um rita methodus scientifica clad. regulas, S ho num usum illarum, ad subiectum in qualibee facultate recte instituendam, re ad omnia stib ilia de illo colligenda, atque probanda.
m Ici potest , quod forma methodi scientiis
'' fieaest recta ratio tradendi regissas , &ν. praeceptasi Ν modos, di instrumenta, & 5 num usum illortini demum omnia adiuuan- tia, ad completam omnium rerum cogniti nem quaerendam, obtinendam, possidenda, atque aliis communi cadam, ει probatur e perientiae Ita forma GrammaticE, Retho ricae, Poetica est tradere regulas, de bonum usum illarum, Bil omnia deseriuentia, ad ha hendam congruam, vel ornatam, vel dele ictabiIem Iocutionem de omnibus rebus, . quae in mundo sunt. Ie ibi. Probatur etiam rationer omnes enim aristes, scientiae,& facultates, aliquem sibi conis stituunt finem, ad quem Omnia ordinant,quq ab illis tractata, vel regulata sunt; S, anne proposito, rectam desumunt rationem determinandi omnia ad suum finem deseris utentia . . .
140쪽
Forma ergo methodi scientifices est recta i , πratio faciendi, quae se uuntum. I; pPrimo, Considerare finem propositae scie.
- Secundo, Rine statuere subiectum in illa; dicto fini accommodatum. ta, Tettio, Colligere omnia, quae de illo suis hiecto, in ordine ad fine, cognoscibilia sunt. Quarto, Dicta scibilia omnia, eum certis tudine probare. . Quinto 3 Soluere argumenta in contrariu
Sexto, Doctrinas oppositas confutare. e Septimo, Alios doctrinam iam habitam docere Tria autem principalia Anzr Statuere su-Biectum: Colligere scibilia: illa probare: His . enim recte habitis r Solutio argumentorumἰει confutatio oppositae doctrinae, di modus docendi cognita erunt.
Cap. 8.De UFiente Methodisientificae.
DIei potest de Methodo, quod Aristote In Ethiel. les ait de virtute. Dicit enim virtus notibi με est a natura: sed est secundum naturam: NLQq 'ε' tium vero est contra naturam: Ita methoduS fundata est in natura, &:ab illa originem habet,&potest dici fundata in Logica naturali in xplicatur autem sic: Diuma Proui-, i dentia, homo etiam, &omne agens per intellectum, ordinant omnia ab illis facta, in PCoprio4 fines, per propria media, S. Per bonum