장음표시 사용
71쪽
creatis, acciperet ; sed ut suam bonitatem ἰsigo. εν tanquana sons vivus, & supereffluens, illis communicaret; Ait; Et idem a sacro Cone. Trid. aflirmatum est: Deris omnia a se tacta ad duos fines principales ordinauit: Et pru' mus est Gloria Dei; Secundus est utilitas creaturaru; Sptaecipue homiciis beatitudo. Cate. ar. r. Colligitur, mundum esse veluti The atrii, Dum ct Scenam; in qua Deus, inlinitis modis,scr creaturas suam infinitam rappresentat bonitatem; sed , quia talis rappresentatio otiosa, di inutilis esset: si nnili essent spectatores ii Iam considerantes; admirantes; te, ἐ- laudantes ; Deus creauit homine si& Αng vit homi- los , qui tales essent spectatores; ideo dς- ωά- dito intellectum, di diuinum Iumen, ut,
num intel tum Deum, tum opera illius cognoscerent ,
Na. atque glorificarent: & per hanc cognitione
amaret,portum Dei, tum mundi; Deus voluit homines
uri . beatos: Ideo Christus dixit: Haec est vidi beatus ta aeterna, ut cognoscant te so Ium Deum ,
Ibi: e , j. Vstrum, & quem misisti Iesum Cheistumo vers. 3. Finis ergo hominis est glaria Dei, fie vita beata ipsius; Et cognitio est medium, ad 4 .a utrunque finem obtinendum; Anima enim per cognitionem, Bd amorem, di fruitionem Dei, beata fit; Corpus vero, per cognition di bonum usum mundi, suam obtinet felicitatem ; quia.hoc pacto , homo omne bonuin ereatum 'di creatum possidet; quod est est e beatum. one. seet ergo hominis est Ioria Dei, & vita cap . beata, non Dei, sed hominis; fi operatio sillius di bet esse Dei cognitio, amor, atquς. τὸ frui
72쪽
mittis Minidi autem cognitio, amor, di boa uis usus Et omnia ad gloriam Dei ordinari.
Cap. 2. De ordinatione omnium rerum,
seeundo, operationem finalem; Tmi' -- dum proprium illam prodqeo h pii finituaccommodatus; Quarto, dat rei vim productivam operationia I ininto, dat e lent iam, quae sic potest di siniri: Est prima entitat res; nullam causam habens in re; ap ra nata agere, vel patii & est prima , & timmediata causa, non dico operationes. sed virtutis productios illius; Sexto, dat prinoeipium, non dico productinum operationis; sed applicatiuum rei ἡ & essentiae, ad illam producendam; & hoe principium in nat ratibus natura vocatum est: Et exemplo h minis deelaratur: Finis enim hominis est gloria Dei i operatio finalis ; Cognitio, Pinor, S usus, seu stultio Dei, & modus operandi in homine est differens il modo Dei, & Angelii Principium produ ii ope lalmis, rationis sunt intellectus, voluntax, sensus; entia hominis sunt anima , Ee corpus, τrincipium applicativum, ait Careehismus, est virtus Dei omnia impellantis ad operanuum p Et hec virtus in ηεturalibus dieitue
73쪽
Natua Minsuperuaturalimax imiscito eae' Itaque finalis operatio homini saerit ec mitio, amor, fruitio Dei, di usus mundi vi
p. 3. De potentia hominis cgnoscitiua .
ia TN-duplex est potetiuia cognosci..tii .. I tiua;&affectiua; sensus,&intelleAis: Et laetiεtia orditiaria cognitio incipit in aensu, di permeitur in 4ntellectus fit modus cognoscendi Mius est in sensu P alius nintite liectu: Sensus enim praecipue cognostit fingularia, corpo rea , ρχ sensibilia ; M in illis magis cognoscit ediistentiana, citiam essentiam i .magis ac eidentia quinti prMirabilis , praecipue in diuiduantia; quam substanei m ν& indiget Iumine corporali ad cognoscesium; &sn-Meis lib.r gularia sunt illi primo cognita; di illius e gnitiovati Aristi non est latentia ; quia per eausam non cognoscit ; nisi forte causam es.seientem singularem, veluti hunc esse patrem Titi Intellectus autem cognoscit undiuersalia, & de illis potissimum cognoscit essentiam; quid ditatem; Aceldentia per servirtutem productivam operationis finalis 3 ipsamque operationem DTres habet cognita. ' tiones. seu operationes; prima est simpli- Ο - elum apprehensio : Secunda, compositio, rediuisio i Tertia, ratiocinatio ι ει in singulis lotest errare; ει illas maior pars hominuto ignorata di pluti mi in illis errantin magno άhore, studio, diligentia,& directi ne opus
74쪽
est, ad vitandos errores, re ad veram omnium cognitionem. iuxta finem suum, eumeertitudine obtinendam. Et dacta pericvla , . errandi valde expedit explicare, illis et
p. q. De cognitione in genere siderata.
Q Ermo est de cognitione'ominis eo no men Cognitio significat quasi cogno-kentis actioγquaesie potest diffinirii Cogniatio est mantiastatio rei existineis, i Micialiquo cognostent eum aduertentia illiusὸ R. conueqq. -iai, de in tellectuli Finis estumor; possessio ι usus rex cognitae; ad recte tendendum. in linem hominis ; Materia estres eognoscenda; praecipue Deus, mundus, Roguum Dei, cum omnibus, quae illis Perse conveniunt principias passiones; de partes: Eliiciens est intellectus, di sensust Forma cognitionis est lumen manifestans; manifestatio , fic aduertentia cognoscentis edi βς claratur exemplor In Speculo, non aduertente, manifestatur leo; non est cognitio et In oculo aduertente , manifestatur; erit cognitio.. Propriet tes cogn itionis , ut si perfecta, debent esse quamur: prima, vera; secunda, certa. tertia, completa; quarta, persecta κ .. .hVera est illa, quae de rebus cognoscit esse, quod est, re non esse, quod non est: Falsa est, .
mae de illis cognoscit, 'ou esse, quod est ,
75쪽
m esse, quod non est: Ignorantia erit, cum de re cognoscibili nihil cognitum est, ii ii via. Certa e milia, qtig habet firmum, & stabi-ν-i ih le fundamentum, quod res non potest aliter se habere, quam a cognoscente, cognitu est. Completa est illa, quae cognoscit omnia entia a re de sp gulis cognoscit omnia, quae de illis c nose ibilia sunt , Persecta eii ina quae omnia perfecta ratione cognoscit; ideli per causas Primas, medias , di vir imas demum, iuxta methodum scientificam, plene illa cognoscit. Π ' rii πο- Doctrina a Deo per Christum se lata dat ς hominibus de Deo; de regno Dei; & de Omnibus verami certam, completam, di perfe-etam cognitionem ι di iustum erat, ut illanudaret: quia solus illam habebat; di omnino necessaria erati ad finem mundi,& hominis, ab illo statutum , obtinendum, a 'Philosophi falsa docent; plurima ignorat; in cognitione Dei caecutiunt; de primis causis, S aliis plurimis dubitant; ideo vera sapientia a Deo quaerenda est.
Cop. I. De modo quo sensu rerum
oαιοι is Ognitio in homine quaeuot habet gra-gnitionis , dus; qui in ali primus eognitio pςς φ sum . secundus. cognitio pre- intellectum proprio labore , di studio obtenta . teritu , cognitio intellectiva, mediante aliquo illomine docoluς 3ccepta; quartas, cognitio
76쪽
Deo per lumen fidei derivata. In his quais euor pradibus potest dari ignorantia, sal, tas, Imperfectio, & modus, quo cognitio rerum sensibilium fit per sensum, sic potest explicari. Primo, obiectum sensibile, ut aurum, per virtutem a Deo illi datum; fert, mediante 'μφ' lumine, speciem, di similitudinem fuit illaq:
per eandem Dei virtutem, recipitur in aere illuminato; & defertur ad sensum: i illam recipit, &aduertit, se illam ab ipsomet auro accepisse; de ideo se factum esse, veluti tabulam , in qua verum aurum ψ di vera illius smilitudo delineata,& picta sit et Haec au tem
auri similitudo, valde diminute,aurum raP presentat: Cum enim compIeta auri existen tia, dicat, esse; essentiam; materiam forma compositum; virtutem operationis produ ctivam;ordinationem adfinem;& finis conis secutioncm; & similia ; Species auri dicti omnia, vel nou rappresentat,vel valde con
fuse hoc factum est : Vnde fit, quod perdictam speciem perfecta auri cognitio facta nost; Et in hac cognitione plures errores contingere possunt ex parte, vel ipsius auri; isti obiecti, vel luminis 3 vel aeris; vel oculi; seu sensus male dispositi ad speciem recipiendam; & similium; Ideo haec cognitio indigetragulis, ut recte, di sine errore, facta sit. .
77쪽
INtellectis est potentia comestitiua a pra
gnum Den & alia r & illius cognitio, ut sit perfecta mul a requiritii In illo enim datur intellectusagens; intellectris possibilis; Ha hi tus primorum principiorum et Species in telligibilis; Ratior Probatio; consequentia τει methodus, seu modus sciendi: Rus sic ali, qualiter explaeatitur : Intellectus possibilis est veluti tabula rasa, in qua nihil est; sed apata nata est, ut in illa omnia picta sint: Intel lactris agens sic distinguitur a possit,ili, sicut pictor i tabula, in qua pingiti Sicut etiam hooculo Felis duo sunt; oculus, qui videt; Beluaten, quo in nocte oeculta, di obscura ma. In i testat: ita in te liectos possibilis est, veluti, oculus. & agens veluti lumeni Homo ery applicat intellectum agentem, S lumen ita lius ad phantasma; idesti ad rem iam cogni itam in sensu; fit, tali illuminatione, discerianit, & distinguit . ellantiam ab esse; totam τvt compositum i partibus 1 substantiam a Naccidentibus; virtutem operativam ab Ope diratione; tendentiam id spem. di quietem' iri: illo, & alia huiusmodii Et hac facta distinctione. grosso quodam modo , format, vel de singulis propriam speciem, &similitudis. nem; vel unam omnia continentem ι & hoc
78쪽
rsen striis indiuiduantibus: Quae species, ad intellectum pollibilem defertur cum illius aduertentia, recipitur; & haec est intel-Iε c tua cognitio , sed infimi gradus; & etiam
rudibus est concessa. 'Nanc altior modus intellectivae cognitionis, magis doctis 'conueniens, sic explinaturia a Deus, per naturam, dedit homini lumen, Terilus
ει habitum queiadam, qui dicitui primornm principiorum ;&cit duplex: Vnus princia piorum speeu latiuorum, & dicitur ab Aristotele uitellectus principiorum: Alius perabilium in moralibus; Theologudiciarin Hera. tui Syndereses, & lumen conscientiet, dei Decalogo explicatur . , ' QPrincipia speculativa alia in Logica it alia in Metaphysica sunt explicata: Logicae enim , A explicat abiquos modos naturaliter notu ita , Praedicabilibus, praedicamentis, qui diarigunt ad omnia entia, non supernes aliter, sed profunde cognoscenda e Metaphisica vero explicat quasdam generales cogniti nes per se uotas; ex quibus distincta, V pr funda omnium rera cognitio accipi potest. Hinc fit, quod intellectus humanus,duaS De raclane habet operationes et Una est, qua cognoscit :principia per se nota; &dici potest intel- fusa insa- lectio; alia, qua, ex principiis per se noti S,
Plurimas de rebus, per consequentiam, deducit cognitiones proprias; & hae c operatio dicitur ratiocinatio ς oc intellectus, quatenus hanc operationem producit, dicitur,
Ratio, cui a Deo proprium lumen tr)di .
79쪽
Ex dictis altus modus eognitionis intelis lectius sic explicatur.
cap. 7. De alto, , perfecto modo, cruomtellectus entia mundi perfecte
cognoscit . . 22 mitio sensitiva no est persectat Co
Atir. Heta gnitio.intellectiva habita, non secundis φ. 3. methodum scientificam,sed vel in totum,vebis ' ex part e sin e illa, non est perfecta: Cognitio .mat sautem plene habita iuxta methodum scien tificam, plana cognitio, atque perfecta est τCognitio autem Methodica ex Logica, ecM etaphisca, sic potest explicari . . . ar. ln,... Primi supponendum, quod cognitio deum.e a. Deo, de regno Dei. ec de omnibus,ru singulis , non quaelibet, sed perlam, habenda esta sapiente Perse M autem cognitio, scien. tia, & sapientia vocata est a di propterea vera dissinitio scientiae in Logica data, & sa. pietiae in Metaphisica tradita plene cognouscenda est, quae insta posita erit. Secundo, homo debet recte statu ere si1-E bieehim,velscientiae particularis,vel sapientiae uniuersalis; di habere certam cognitionem de regulisLogicis, per lumen naturale homini noti ad dictum subiectum recte st tuendum z per tales enim regulas, ab in te lectu certo cognitas, S a ratione certo a plicatas, fit certa cognitio, quod tale subi
ctum recte statutum sit. z- - .
Ibideae. Tmtio, recte statuto subiecto, intellectus
80쪽
debet habere certam regulam generalem ad cognoscendum, non dico aliqua: led absoluiste omnia, quae de quolibet subiecto, vel setiabilia, vel quaesita, vel scita esse pollunt: Et ratio debet illam regulam huic subiecto parriticulari recte applicare, & per illam certo probare,quod de proposito subiecti ad sutrimum, haec, & illa scibilia, quaesita, scitu sunt: Et quatuor, vel quinque ac firmismum amrmantur: An sit; in id lit; Ad quid sit; Quia sit; propter quid sir. , Quarto cognito , quot sint scibilia, seu Lot;. . nudia, necesse est de singulis per Logicam, metaph. ει Metaphysicam distincte, & certo cognoriscere, omnia, quq de illis scibilia sunt;& hoe primo in generali: postea per rationem apinplicare subiecto particulari, dictam cogni tione generale, ad distinguendia,quae In speciali de singulis stibilibus cognoscenda sunt. Quinto, cognitio eorum,quae fcibilia lunt iudicata, vera, certa, ct completa est procuranda: & methodus scientifica ad hoc praestandum dirigit; ideo illius cognitio , .di r ctus usus omnino est obtinendus, ct recte adhibendu S. Hic est modus,& methodus ad perrectam cognitionem de omni ente in genere , & in specie considerato, obtinendam.
Rudes, & ignari illius cognitionem, ec
Homines med iocris ingenii, proprio stu-
dio, ingenio, di labore, etiam longo tempore illam obtinere vix possunt: apti tametasunt, ut ab alijs de illa edoceantur, di ad i E a lam