장음표시 사용
141쪽
los . Introductio Eth. lib.3, bcinumvlam mediarum i Aristoteles autem alti Media alia sunt res, ut medicina: alia sui operationes: ut scriptio, & aedificatio ; Et omne agens per intellectum determinat operationem di determinat etiam propriti mo dum illam producendi, vim rebus apparet . . Deus ergo per naturam determinau it in homine proprium modum cognoscendi, qui ἀmodo Dei, & Angeli, S animalium valdeo diuersus est: ideo methodus, quae est modus cognoscendi. a Deo per naturam determiα
q. 9. Mn Explicatur magis: Deus, per naturam,dae homini duplicem habitum naturalem priamorum principiorum: Vnum speculatiuum
, ut ijs' .sium prinicum; Principia enim per se nos zν , α τμ, λιia sun I speculativa, alia operabiliae Ee uterque habitus fundatur in hi inenatur ii i & Speculatiuus dirigit ad eognitionem 2 Practicus ad operationem; S a tali lumin deri u tur praxis, re modus tum cognoscendi, tum operandi, cum autem ita homine plureo snt operationes , veluti cognitio
amor, urriuε, S externa operatio; modus
illas producendia dictis principiis per se
lao rcspecime est derivatust Veluti Logias di Metapnasica, ex principiis per se notis speculati uis, deducunt verum modum co-
Moicendii Ethica colligit a principiis operabilibus modum agendi i Artes ab eisdem colligunt modum esticiendi i omnis ergompthodus, ct modus, tum cognoscendi, tum Dpςrδndi, a principiis per se, de naturaliteenoris, por discursum, ec ratiouem sunt deris
142쪽
tiatar Et Deus humano intellectui, & rati ni, dedit lumen, & habilitatem ad dictas derivationes recte faciendas;&unus eth ma. gis alio aptus: di cum studio, atque labore facienda est haec derivatio:&saepe factam ab A aliis accipere opus est: Et nunc nac ego propono derivationem ab aliis ex maiori parte
' cap. s. Consideratimes circa bonum sium methodi .
NVne de 'sa methodi aliquid est diemia
dum. s Thes. Theologus videtur sie methodum diffinia q.1.le se ver in recta ratio tendendi in finem mundi, . e suum Sanctus Augustinus videtur se illam dinfinire 4 Methodus est recta ratio cognosce gli, amandi, possidendi, utendi,am. fruendi. Philosophus ait: Me recta ratio in ordi- 'neposita est: Aiei incordo a fine est desu- ''mendus: Ast. Verus ordo in tribus praecia Pue positus est; Primum est, Verum deteris minare cuilibet rei finem: secundum, si tuere media fini accommodata: tertium,Pri scribere bonum usum mediorum. Sanctus Thomas alti usus cuiuscunq; rei, q- Ga vero fine illius est desumendus. νVsus ergo ni ethodi ad cognoscendum,dehoe en im est sermo, sie potest declarari. Primo, Cognoscendus est finis rei,seu am At ε.Eth. tis,seu scientia di facultatis, ut Grammatici
143쪽
bidem. - Seetindo, Reseognoscenda, id est ordina ea ad illum fimem: siue sit res V siue operatio. , siue aliud; stamen a est subiectam methodis es trahiationis' i ' ιε nArg. ibid. Terim omnia, quae de tali subiectostibi. Ita sum, colligere opus induxi egulas,qusta eis is readita suiu inin D a ,
Quarto, dicta scibilia de subiecto,probin I, ''' da per instrumenta a methodo assignata.Hieme hod i latendi sicae bisnus vias sty di nunc magis cxplicatus erit.
Cam I o . De recta rationestatuendi bubiectum.
M isrh. II Rima reguIa; Non em; item Ens per aetacidens, non possunt constitui subiectu. ibidem. seeo Romnem sper se, Mest per se facta, te per se ordinatum ad finem; potest constitui subiectum scientiae, vel facultatis. veriolia Tertia, entia per se sunt; Deus ; naturalia; supernaturalia; artificialia; entia rationis: ve Syllogismus; Moralia, ut virtus et Legalia, ut
Ani'ai. .- Quarta, Omne ens per se, Deo excepto,est' ordinatum ad aliquem finem, & per propriRoperationem: Et tum ipsum,tum illius Op ratio possunt esse subiectum. s. ihie. Quinta, aliud est scientia, aliud ars,& f enitas : Scientia habet pro fine scire,& illius subiectum est res cognoscenda, Facultas dicitur a faciendo, & illius finis est opus, seu
res facienda; di subiectum est operatio, Ped
144쪽
quam res illa facienda est: Haec autem oper tio in hono usu mediorum posita est: Sexta, Subiectum debet esse unum : Non r. Postes. debet diei de alio subiccto, nec esse in alio subiecto , Eu omnia in scientia considerata, debent reduci ad illud , vel ut principia, velut palliones, vel ut parteS. subiectum Diuing Sapientiae Deus est; Su-s. Th. I p. biectum Euangelicae Sapientiae est Regnum C xςPς . Dei, S Christi: Subiectum metaphisicae Ens, ut Ens; Subiectum philosophi et naturalis parteS enti S, corpus, caelum, anima t Subiectumpli ilosophiae moralis, est ens morale, VirtuS, Vitium; Logicae subiectum est Ens rationis directivum cognitionis: Grammaticae Ens rationis directivum congruae locutionis, seu directio illius subiectum est. Idem de R thorica, Poetica, Historia, Iuris prudentiat Subiectum artium, & facultatum, est recta productio, di bonus usus illorum, quae ab Italis facienda sunt , veluti scriptio, et disicatio, cantus, & similia. A
Cap. II. De recta ratione ad scibilia colligenda.
DE hoc Aristoteles, multa dieit,& praeci
Pri mo ait; De omni scibili, S.factibi ii subiecto, quatuor causae sunt cognoscendae. Secundo ait: Omnia, quae subiecto statuto kqς semper, ει necessario insunt, scibilia sunt. Tertio alta Omnia, quae per se subiecto
145쪽
eonueniunt, scibilia de illo sunt Quarto ait: Scibilia, quaesita, & scita, quaintuor sunt: An sit; Ruid sit; Quia sit ir Propter quid sit: Sed magis practice dici potest, esse quinquet M sit: Quid sit: Ad quid sit: Quia sit: Propter quid sit; Et de his summatim ali
Scibile an sit , explicat eausam effcietem, productionem, existentiam, ex corruptionem propositae rei. Ibidem. Ru id sit; explicat essentiam, materiam,&formam, S partes, ac gradus illarum. r. Eihle. Ad quid sit; declarat finem, ordinatione finalem,& rectam tendentiam in illum. una sit: Colligit omnia accidentia, pas sones, proprietates, operationes, quae rei per se, di in ordine ad proprium finem, conis
Propter quid sit, assignat eausas dictorii, S dat modum, & instruinenta ad illa de suis biecto cum certituatne probanda. EireMil. Dictis autem addendum, quod de subi cto, quod sit ens reale; plura genera stabiliu, seu praedicatorum possunt considerari, ut in
homine patebit. his , Et primum est praedicatorum realium; v luti, Homo habet animam, intellectum. Malea. Secundum, continet praed icata Logicalia; . veluti, Homo est species, habet genera, di disterentiaS.
Meiuvis T ertium, dicit praedicata metaphisicalia , veluti, Homo est Ens,habet Essentia,& Esse. Quartum, habet praedicata moralia, veluti stac nomo est bonus, virtuosus, Nudens . in
146쪽
Quintum, explicat legalia; veluti,Hic homo est haeres Titii, Dominus Seli. Sextum, praedicata Theologica, S. Petrusssiit Apostolus. Ex dictis possunt colligi scibilia ce pro-' posito subiecto ; Habetur etiam ratio ad illa istinguenda, ordinanda9 explicanda. Et ide hoc suo roco . .
Cap. I 2. De recta ratione ad sedilia probanda.
CV M scientia sit certa cognitio,neeesse MI.post. est, quod methodus scientifica dirigat
ad certam de scibilibus eognitionem obtinendam; certaautem probatio ad hoc praes. tandum optimu est medium:ideo ad ilia pertinet tradere modum certae probationis. Hoc autem ita fieri potest.
Primo, proponendae sunt eo lusiones pro- Logiea.
bandae; in quibus statutum subiectum sit mianus extremum, & scibilia sunt praedicata; veluti sit homo subiectum,& praedicata sat lex: primum phisicum, homo habet vitam: sem dum metaphisicale; Homo est Ensr tertium Logicum; Homo est species: quartum mora te: Homo est capax virtutis: quintum Legale; Hic homo est verus hs res Titi j sextum Theologicum, Petrus fuit Apollo ius, &similia. Secundo, inuenienda sunt media certae probationis; quae alia est affirmativa, alia.. Mil. negatiua;& talis est regula ad media inu nienda; quando aliquod tertium distinctum
a praedicato, subiecto Propositae conchi si I a nu '
147쪽
nis, habet vel necessariam connexionem ἰvel necessariam disiunctionem cum utroque; tune tale tertium erit verum medium ad certam probationem, tum amrmativam, tum negativam de illa conclusione effciendam aExempla sint. Essentia hominis habet necessariam eo nexionem cum homine, &cum Ente; ideo est verum medium, ad probandum, quod homo sit ens; & probatio ita fit; maior . omne habens essentiam est Ens: Minor: Homo h het essentiam et ergo, vel sie: omne Ens h het essentiam ι Chimera, vel rosa in hieme non habet essentiamr ergo. Q PIta anima habet necessariam connexionε cum homine, di cum vita, ideo tale medium erit sedi omne habes anima vivit:Homo &α Sie dissinitio speciei habet necessariana connexionem cum specie,& cum homine,&probatio ita fili Quod praedicatur de pluriabus differentibus numero, in quid, Species est; Homo ita prςdicatur . ergo. Idem est de dimnitione virtutis: Esse se.
cundum rectam rationem est virtus: Homo est aptus natus esse secundum rectam ratio nem I ergo aptus natus esse virtuosus. Ita lex, ει testamentum aliquando habent necessariam connexionem cum haereditate , di cu haerede,& probatio ita fit:Ille, cui lex, vel testamentum dat haereditatem, verus haeres est; Sed huic homini datur a lege, vestestamento. ergo.
Aristoteles ait; Medium ordinarium ceriae probationis est dissinitio subiecti, di praedicati;
148쪽
dieati; sed predicati, in conclusionibus hae, hentibus terminos Metaphiscales, Logic les, Morales, Legales. Et de hoc fusius loco
Cap. i 3 . De diuisione huius Praxis inquatuor Libros . IN quatuor Libros hase Praxis diuisa est
In primo Libro dimnitur, quid sit per fecta cognitio; quae methodi scientificae finis est.Dissinituriquid sit scibile; quot sint scibialia; di dantur regulae ad distinctam de omni bus, di de singulis perfectam cognitionem
In secundo, tractatur de regulis Logi eis; per quas cum certitudine probatur, quaenam snt vera scibilia; & quot; & sunt dictae regu- Ιε verum fundamentum certae cognitiOmS,&probationiS. In tertio proponuntur decem in1trumen ta sciendi,per quae possunt fieri certae Probaintiones de omnibus, quae de subiecto scibilia
In quarto tractatur de tota methodon delide modo utendi tum regulis, tum instrumentis, tum principiis; De recta etiam ratione diuidendi scientiam in Libros, & in capita, di omnia in illa disponendi,ut completa tra viatio habita sit . . .
Haec pro philosophica introductione Pro qc dixisse sinciat.
149쪽
Saeret Theologiae accom modata.
vM sanctus Thomas doceat de rebus humanis, atque diuinis duplicem posse haberi scietiam, S cognitionem; re una est per humanam rationem, & per tu men naturale, qualis est doctrina Philosophorum; alia est a Deo reuelata, se in lumi ne fidei sun data; qualis a Theologis tradita est; Ad utranque autem cognitionem recte obtinendam methodus scientisca, lumine naturali, et soanaturali illustrata deseruiat; sitque recta ratio, & modus utrique accom- modatus; iustum esse videtur, ut aliquid de methodo scientifica, in ordine ad sacra doctrinam, pro introductione dictum sit.
Cap. I. Doctrina de Methodo scien Mea in ordine ad supereaturalia, O ad
Careeb. In Ertum est, dari duplicem ordinem rein F t i rum: unum ordinarium, qui dicitur na- . : turalis;
150쪽
turalis;alium extraordinarium dictus super. naturalis: Sicut enim Rex in suo regno ali- in piktat. qua iacit, iuxta leges ordinarias, alia, supra leges, ad libitum suum; ita di Deus.Vterque mis,&i autem ordo a Deo est: di Sanctus Thomas ait,entia superioris ordinis se habent ad entia inferioris, non aequi uoce, ted analogice; ideo inter se magnam habent, sed proportionalem conuenientiam; ita ut in virisque quatuor considerentur, ut supra dictum est; Existentia, Cognitio, Amor, & usus, seu fruitio ς & in singulis conueniunt inter se, & ha heant multa praedicata comunia; veluti utraque sunt entia per se; habent essentiam Iesse; suppositu na; materiam;formam; partes; causa emcietem;finalem; ordinationem ad finem; operationem, S alia. De Deo enim dicitur; Est ens per se; habet esse; essentiam; non est compositum non habet materiam; nec porula pati, non habet causam efficientem ,
aut finalem: sed ipse est eausa finalis, formalis, & finalis omnium; Est omnipotens fh
hens virtutem ad omnia, quae vult, effici edat habet operationes ad intra, & ad extra ;Deus est maxime scibilis; & est primum ens, a quo omnia sunt ordinata: Quibus ita exi, stetibus,manifeste apparet;quod eadescien tia potest esse de subiecto analogo,si propor tio inter analogata distincta sit: Quod si ea gas.τh..dem scientia potest esse de Deo, di de crea turis; sequetur omnino; quod modus sciendi,& methodus scientifica poterit analogice esse comunis utrisque: & sit methodus scientifica in genere considerat/, etiam in super