장음표시 사용
251쪽
dum esti finis enim distinctam dcbet habere
consideratione:Sed consideratio sormae, proueest causa compositi, & respicit materiam illa actuando,& determinando ad esse compositi; adeo est diuersa ab ea, qua consideratur eade . forma, prout habet conformitatem cum sine, ut omnino diuersa tractatio requiri videatur: propriae enim,& speciales dissicultates, & coagnitiones reperiuntur; nec obstat,quod sorma eadem sit e sicut enim albedo eadem est; tamen ob diuersias relationes, nempe, similitudinis cum albedine, contrarietatis cum nigredine , requirit distinctas considerationes ιquia esset confusio,si de contrarietate,& smiis litudine quis vellet simul tractare; relationes enim, & rationes illarum sunt omnino diuerasar, & differentes: ita est de scibili quid sit, &ad quid sit. De hoc igitur est habenda cogniatio, ut dictum est. Et cognitio debet esse spe eialis; Et tria in scibili, Ad quid sit, debene considerari; Vnum est finis; secundum est ratio finalis; tertium est ipsa relatio; duo prima sunt tanquam termini; relatio vero inter ipse duo posita est Ex his autem potest haberi coagnitio eorum, quae ad scibit ad quid est,per
252쪽
De ratione determinandi, adaequandidi unguendi scibile quia sis.
Vne est dicendum de stibili quia est,& omnino necesse est determinare, quid sit illud ,quod in re huie scibiali respondeat i ad Praxim enim hoe scire necessarium emideo de hoe primo age
Num. t . uod aeri ruta rei in hae sibili fini reponenda .
iVod de aeridentibus, quae res per se em , t neniunt, in clantia,tanquam de sci- abilibus debeat tractari r Aristoteles' docet, & obseruat di docet; quia ait esse scibulia, & amrmat passones de subiecto debere considerari r obseruat; quia in Metaphisica tonsiderat passiones entis; unum, verum, num; in phisica agit de infinito, vaeuo, loco, tempore, motur In libris de anima tractat de potentiis illius;hic asit aecidentia sunt: si itaq; de his agendum est, omnino in aliquo scibili hoc est praestandum; non recte autem fit tria stibili An snquia in hoe ait Aristoteles,quo titur, an res simpliciter si, veluti an luna sit ;Neque ponuntur in scibili quid sit; quia non pertinent ad essentiam, & quidditatem rei tP a Neque
253쪽
Ieque ad scibile ad quid sit; quia non dieune
finem, nee primam ordinationem finalem: Si militer ad propter Quid non possime reducia quia non dicunt eausam rei a sed potius de Miscidentibus quaeritur propter quid et Itaque in solo scibili, Quia est, accidentia recte collocaabuntur; & ideo nunc de illis agendum est.
.phizim a Ceidens videtur sic posse deseri bi D ' . A. posterior entitas rei,ubi duo ponnntur: unum,quod dicat entitatem;& per hoc distin. guttur ab effieiente,existentia, fine,& ratione finali; talia enim non dicunt entitatem: Aliud, quod sit posterior entitas; & per hoc distina guttur ab essentia, seu materia,& a, qua dicunt primam entitatem: patet amem ex Ari '. stotela, quod entitas accidenti sit tribuenda ipse enim accidentia appellat entia; decem .no praedicamenta, ait, sunt entia; & dieit posse esse, tum actu, tum potentia; quod etiam ac cidens sit posterius substantia apertissime cloacet: Est quoque alia dissinitio fiet Quod est ri aliquo, & non esi, neque existentia, neque ese sentia, neq; cnis, aut prima ratio finalis illius, tale accidens rei dicedum est. Demum sie maxa a. νhic detcrminari: Est intima, & posterior in li. & pios habendi ad aliud; Dixi intima; quia a F μέ cidens est in eo, cuius est aceidensi Dixi po sterior; quia ipsum semper praecedit prima ratio, vel ordinatio finalis: Dixi ratio se habendi ad aliud; quia omne accivitas, iure proprium,
254쪽
I ue commune talem dicit rationem; Sex enim ultima praedicamenta ubi,quandO,agere, pati, situm esse. α habere omnino dicunt rationem ad locum, ad tempus,ad passum, ad agens. ad loci partes. N ad ros habitas; ita etiam quantitas, longitudo,latitudo, profunditas dicunt quandam rationem ad partes extendendas; ita locus, tempus. Idem de omnibus speciebus
qualitatis; habitus enim, dispositio, potentia, vel impotentia, passio, vel passibilis qualitas ,
ut calor, friglas color, odor, sapor, & sui ilia, dicunt intimam, & posteriorem rationem sita habendi ad aliud.Figura etiam, ut figura pedis est ordinata ad ambulandum, manos ad ope. randum; Ita in ente unum, verum, niani se inponunt relationem in ente ad intellectum, &voluntatem, & diuidentem; Ideo veri str im unerit, quod omne accidens dicit quandam rationem se habendi ad aliud: & propterea h aee diffinitio maxime explicabit natura accidet S.
Num. 3. De dsserentia accidentium,
SCientia tantum considerat de aecidentibus, quae rei per se insunt: Regulae autem ' 6 ad cognoscendum, quae per se insunt, erunt se 'quentest Prima, omne accidens, quod habet eausam in re , quae per se illi insit rei. eiden . per se conueniet;probatur, habere aliquid rerst,est habere illud per seipsu; cu ergo act3 cf. dependeat a causa sua, si res habet pe t si ca iam accidentis, omnino babebit accHON Det
255쪽
se, habet enim in seipso illud, per quod accudens inest sibi: Quod si causa accidentis sit
extra rem, vel per accidens illi inest, tunc res habebit accidens per aliud, nempe per illud, in quo reperitur causa accidentis; veluti quod equus sit illuminatus a sole,non conuenit equo per se, sed per solem, quia hic est causa illuminationis , quae in equo facta est: secunda reis gula erit. Illud accidens, quod conuenit ret,ut ordinatae ad finem, vel ad ea, quae sunt ad finem,eidem rei conuenit non pςr aliud, sed per se: ratio sit, quia res per se,& secundum quod ipsis Ordinatur ad finem; ergo quod inest rei, ut ordinatae ad finem, per se, & secundum quod ipse conuenit illi: hac autem regula deinbent uti oratores, Poetae, Historici, & alii initiis tractationibus: si enim finis illorii sit peritiam, vel imperitia Ducis, vel Regis, vel ait
raus in vita, aut bello, aut imperio explicare,& laudare, vel reprobare; debent illa acciden tia non omittere, quae Illius operationibus , contingunt, vel loci, vel tena noris, vel pluuiae, vel aestus; vel amititiae, vel odij, & similium , quae possunt augere, vel minuere bonitatem , vel malitiam, cum ad finem propositu na sint attinentia; quae vero ad dictum finem non faciunt , sunt omittenda : ita etiam Philosophus faciet: tertia regula est Arist. qui ait, quod omnia accidentia, In quorum diffinitione ponitur subiectum, eidem subiecto conuenient per se: & haec est eadem cum secunda; & deo hac dicetur, cum de regulis Logicis dicet
256쪽
m. 4. De modo colligendismnia accidentia pcrs,
SI cognitio adaequata accidentium habenda
sit: necesse est habere aliqu3m regulam, per quam sciri possit, quod omnia accidentia col lecta sint : talis autem regula tradi potest: Omnia accidentia ad quinque capita possunt reduci: primum caput continebit aecidentia, quae rei existentiam conscquuntur: secundum ea, quae ad materiam pertinent: tertium illa, quae a serina proueniunt οῦ quartum ea, quae ςLfectus sunt finalis ordinationis et quintum op rationem , vel operatione3 finales; praeter haec nescio, quod aliquod accidens per li in re v leat reperiri: sit autem ratio. Illud accidens. Conuenit rei perie, quod in re causam habet per se, ut dictum est: sed quatuor tantum sunt, quae possunt esse causae accionum; nem quatuor cause rei; quae ad hae quatuor reduincuntur, idest existentia, materia, serma, o
di patio finalis; licet enim efficiens, di finis sint cause extrinsecae; nihilominus, quia effectus illorum existit in re; nempe existentia reia pectu esticientis; & ordinatio finalis respectu finis; & dubium non est, quod dictae cauis, Gcut sunt causae rei, ita sunt causae accidenxium, quae rei per se insunt: singulae autem cauta sua propria producunt accidentia i quae omnia si mul collecta operationis finalis immediata causa sunt; bene ergo ita determinatum est.
257쪽
Num. s. De accidentibus , qua singulta
optata.s. o Ictum est iam de aecidentibus, quae extiRI stetiam rei concomitantur: nunc de aliis arae. ten. dicendum est a Mihi itaque videtur, quod in ιιν materia rei tria potissimum aeeidentia valeat reperirir primum,quod est principale, & alio. rum accidentium fundamentum, est quantutas; haec enim semper materiam consequitur ri. -L N est indeterminata, ut est a materia; per se a. qua it. mam vero determinatur; secundum est intuma materiae determinatio; veluti materia equi determinatur intime potissimum per tertiam spetiem qualitatis, dum ossa cum duritie,caro cum molitie, sanguis eum fluxibilitate, detem minata sunt: tertium est,extrema quantitatis, ει materiae determinatio, quae dicitur figura, '& quarta speties qualitatis; veluti quod caput equi,& pedes, di dorsum talis figurae sint; ain
paret autem dictorum suffcientia; cum enim
materia rei, ut equi debeat determinate com currere ad actionem finalem, omnino materia debet habere quantitatem, quia actiones co porum sine quantitate non sunt;ista vero qualitas,& materia debet esse determinata aci a tionem; & hoc tum intrinsece,tum extrinsece haec autem tria cum adsunt, materia habebit
omne illud, quod in ipsa possit desiderari ad
Producendum actionem finalem : ideo sufficienterpositasunt. Q od vero attinet ad a
'-cidentia, quae proueniunt a forma, mihi vid
258쪽
tur, quod unum accidens praecipuum ab illa , ε s. proueniat, & est: lecunda speties qualitatis,quq dicitur naturalis potentia,vel impotentia; hoc autem accidens debet sic intelligi in naturalibus; quod forma duplicem habet potentiam; unam determinandi materiam apposite ad operationem finalem; aliam utendi eadem materia determinata ad dictam operationem
sanalem: quod patet ex eo, quod Aristoteles dicit de anima; ait enim est actus corporis phisici organici; ecce, quod ipsi animae tribuitur
materiae organiZatio, & determinatio; postea etia ait: Anima est illud, quo primo vivimus, movemur, S sumus; ecce tribuitur illi habere Potentiam operandi: In anima enim ponuntur potentiae ad operandum: ratio etiam suadet rsufficit enim sermae ignis, vel alterius, si haec duo illi adsint; nempe posse determinare suam materiam, & posse uti illa ad operandum, tu
ta proprium tinem; Demum ex ordinatione G. ,Linali oritur quaedam inclinatio, vel propenso, vel habilitas ad operandum: talis enim Ordinatio quodam modo flectit. N inclinat remis, seu formam rei ad operadum, secundum quod Conuenit fini reii recte autem hare inclinatio
distinguitur a potentia, quasi sicut prima species qualitatis a secunda quia potentia dicitur ruasi instrumentum indeterminatum ad agenum; inclinatio vero usum talis instrunienti determinat opportune: veluti os equi est instrumentum aptum ad manducandum; sed δε- mes determinat illud quando debeat mandu-
Cares ita in equo est potentia ad calcitrandum
259쪽
tam contra hominem,quam contra lupum; sed inclinatio ordinationis determinat hanc pol xiam,vic up Ulux contra lupum, non contr4bominem; equus enim Don est ordinatus, ut
stalcitrςς contrA th unem;Haec igitur accideotia a laguais pausis proficisci videpturr Patet autem, quod lassicientia sint; operatio enim
est accillens praecipuum, quo res finem consequitur suum: Haec opςratio debet produci, tua materia, tum a sorma;Opergliones enim equi producuntur, tum ab anima,tuin a corpore illius : Materia ,hut possit concurrers ad operationem , debet esse recte determinata ad illa, quod sit per acςidentia,ouae dicta sunt: Forma
vero, cuius munus est, rum determinare ma
teriam, tum illa uti, vς organo ad operandumἰ debet omnino duplicem habere potentiam , unam determinandi materjβm, aliam utendi illa: Verum, quia actio finali debet opportu- . ., ne P erceri; necesse fuit, dari aliquod principium in re, a quo actio ipsa regularetur; hoc autem principium est natura, quae distinguit quando, qualiter, quomodo actio finalis sit exercenda; hoc autem facit inclinando rern ad ita, & non aliter agendum. Demum eXL stentia secit . ut omnia dicta actu sint, id est, praeparata ad operandu: sufficiunt jgitur haec accidentia i & recte posita esse videntur,
Tu um. 6. Euod in Deo nullum accidens
reperiatur. Ar ea εν. E V nullum accidens habet: ratio est, Φῆ ης 'Τε Deus non habςt unem extra se; Ubuit
260쪽
uit enim in seip : Neque enim habet efficiens
a quo ordinetur ad finem ; neq; reperitur bo- λ α num extra Deum maius Deo, ad quod Deus, ut ad finem possit ordinari. Cum itaque acciadens sit quaedam ratio se habendi ad aliud, ve ad finem: sequetur, quod in Deo accidentia non erunt: Quod si in Deo dicuntur reperiri intellectus, voluntas, scientia, potentia, bonitas, iustitia, misericordia, & alia; ista in ip δε non sunt, sicut in nobis, accidentia; sed bene a Theologo dicuntur attributa; quia intellectus noster, ut suo modo cognoscat de Deo, attribuit illi dicta, ac si essent accidentia Dei,sicut in nobis sunt: Non itaque de Deo sunt consideranda accidentia, sed attributa illa, quae dicta sunt.
Tu.7.amena in Angelis sint accidentia .
IN Angelis necesse est dari accidentia: ord,
nantur enim ad aliquid extra se tanquam ad finem; Deus enim, seu prima intelligentia finis illorum est: nam & intelligentiae, quae celos mouent, primo Motori student consermari: ideo omnes caeli inseriores motu primi m bilis moti sunt: tria autem sunt accidentium genera in illis : primum respicit existentiam,
veluti quod sint producti a Deo, di quod sine aeuitemi, idest cum principio, sed sine fine et
secundum respicit sorinam, & dicitur pote tia, quae in Angelis duplex est,nempe intellectus , & voluntas; nisi quis velit etiam adde-το Potentiam operatium, quae tamen potest